Opis patentowy opublikowano: 1.07.19&5 124 025 CZYfELNlA Int. O.3 BttF 3/10 Twotc* wynalazfcwr Uprawniany z patentu: Waggpnfabrik Talbot, Aachen (Republika Federalna Niemiec) Czteroosfowy wózek wagonowy PrzextofitfiiiL wynalazku jest czteroosiowy wózek wagonowy dla, pojazdów szynowych, W znajay.clL czteroosiowych wózkach wagonowych osie ulozyskowane sa sztywno w podluznicach bo¬ cznych; które z kolei. sa. ulozyskowane parami wychylnie wokól poziomej, osi, na ramie. Przy ta¬ kiej konstrukcji powstaja silne, boczne, sily roz¬ ruchowe dla osi, umieszczonych, zawsze na koncu wózka,, powodujace ich znaczne zuzycia Aby uzy¬ skac pozadana jazde, po krzywiznie, z powad u sztywnego umieszczenia osi i podluznie bocznych, konieczne jest, zastosowanie slabszych obrzezy kola obydwu srodkowych zestawów kolowych. W zwiaz¬ ku z tym. powstaje, koniecznosc uzycia przy czte¬ rech osiach kól. o róznych, wymiarach, w zalez¬ nosci, od ich polozenia wewnatrz wózka, Wplywa to niekorzystnie na cene, wytwarzania, poniewaz za¬ miast jednej duzej serii zestawów kolowych, na- lezy- produkowac dwie mniejsze serie, a ponadto rosna: naklady, na. prowadzenie magazynu.Celem, wynalazku jest- skonstruowanie cztero- osiowego, wózka,, w którym., wyeliminowane sa niedogodnosci, znanych, rozwiazan, posiadajacego pros-ta. konstrukcja, i dobre, wlasciwosci biezne, i w któryrm zwlaszcza ^ unika, sie, duzych sil rozrucho¬ wych przy jezdzie po krzywiznie.Gzteroasiowy wózek wagonowy- dla. pojazdów szyjiowych. z rama glówna w ksztalcie litery H, która dla, realizowania srodkowego- podparcia nad¬ wozia, wagonu jesti zaopatrzona- w. lozysko skrcr 25 towe i której- cztery konce opieraja sie. na podluz¬ nicach bacznych, zespalajacych parami kazde dwie osie, wedlug, wynalazku, charakteryzuje sie, tym, ze podluznice boczne sa polaczone z. maznicami obydwu osi za pomoca, lozysk, umozliwiajacych wszechstronnie, ruchome, nastawienie, zas. rama glówna jest oparta, koncami na podluznicach. bocz¬ nych za. posrednictwem elementów sprezystych, które oprócz ruchu w kierunku pionowym, umoz.- liwiaja, ograniczony ruch kazdej podluznicy bocz^ nejf wokól osi obrotu^ lezacej posrodku, dlugosci po¬ dluznicy bocznej, jak równiez, ograniczony ruch w kierunku wzdluznym, poprzeczinym oraz, pod katem do nich.Lozysko pomiedzy kazda maznica. a. odpowiada¬ jaca podluznica, boczna, posiada powierzchnie, ku¬ lista, wzglednie jest wyposazone w warstwe ela¬ styczna.Element sprezysty.- pomiedzy kazdy.ni' koncem ramj* glównej., w. ksztalcie litery IL a- odpowiada¬ jaca podluznica^ boczna; korzystnie stanowi rolkowy element sprezysty, przy czym- w kierunku, wzdluz^ nym kazdej podluznicy bocznej ¦ sa. umieszczone obek siebie korzystnie dwa* elementy sprezyste.Podluznice boczne w obszarze elementów sprer- zystych sa obnizone wzgledem poziomu, lozysk, Pomiedzy- lezacymi szeregowo w kierunku wzdlu¬ znym koncami ramy. glównej; po, obydwu, jej stror nach znajduje sie dzwigar, zawieszony^ przegubom wo. na. obydwu: koncach,, na- który-m. jest umiesz- 124 0253 124 025 4 czony co najmniej jeden element slizgowy dla bocznego podparcia nadwozia wagonu na wózku.Elementy slizgowe sa podparte na dzwigarze za pomoca sprezyn naciskowych.Ffrjtyedzyj Jjzacyaai-szfireg owo w kierunku wzdlu¬ znym koncami ramy gpwnej po obydwu jej stro- nacli znajduje sie zawieszony przegubowo na oby- dwi kw*awfet€zuHgar; a co najmniej jednym amor¬ tyzatorem* WW|hltrgn3^ni, którego górna czesc jest polaczona z podwoziem pojazdu.Pomiedzy rama glówna a podluznicami boczny¬ mi korzystnie znajduje sie co najmniej jeden tlumik.Dolna czesc lozyska skretowego jest obnizona wzgledem ramy glównej tak, ze powierzchnia lo¬ zyska lezy ponizej górnej krawedzi ramy glównej.Dzieki nowemu uksztaltowaniu wózka wagono¬ wego, którego rama glówna opiera sie bezposred¬ nio na podluznicach bocznych, z pominieciem do¬ datkowych lozysk, mozliwe jest samoczynne na¬ stawianie poszczególnych osi na dany bieg szyny, wskutek czego nie tylko unika sie silnych bocz¬ nych uderzen rozruchowych, lecz równiez znacz¬ nie obniza sie zuzycie tak zestawów kolowych jak i szyn, nawet przy zastosowaniu identycznych ze¬ stawów kolowych. Uzyskuje sie to wskutek ograni¬ czonego ruchu prowadnic bocznych, które dzieki uksztaltowanemu wedlug wynalazku lozysku mie¬ dzy maznicami a podluznicami bocznymi i dzieki umieszczeniu miedzy podluznicami bocznymi a ra¬ ma glówna elementów sprezynujacych, moga po¬ ruszac sie wokól punktu obrotu, lezacego posrod¬ ku dlugosci podluznie bocznych. Na skutek tego, pomimo bezposredniego rozdzialu ciezaru nadwo¬ zia na cztery podluznice, uzyskuje sie mozliwosc nastawienia zestawów kolowych, có znacznie po¬ lepsza wlasciwosci biezne pojazdu szynowego.Element sprezynujacy, w postaci rolkowego ele¬ mentu sprezystego umozilwia oprócz ruchu spre¬ zyny w kierunku pionowym i ograniczonego prze¬ krecenia kazdej podluznicy bocznej wokól osi obrotu, lezacej posrodku dlugosci podluznicy, do¬ datkowo ograniczony ruch w kierunku wzdluznym i poprzecznym oraz ruch pod katem do kierunku wzdluznego i poprzecznego, wywolujac przez tó jednoczesnie cofniecie w polozenie srodkowe, tak ze sam element sprezysty obciazony jest silami cofajacymi. Mozna to równiez uzyskac przez za¬ stosowanie warstwowych sprezyn gumowych lub sprezyn stalowych, korzystnie sprezyn stalowych o zwoju w postaci spirali.W korzystnej postaci wykonania wynalazku umieszczone sa obok siebie dwa elementy sprezyste w kierunku wzdluznym podluznicy bocznej, dzieki czemu bez obnizenia samoczynnej nastawndsci zwiekszaja si e sily cofajace.Obnizenie kazdej podluznicy bocznej w obszarze elementów sprezystych wzgledem poziomu lozysk powoduje zmniejszenie wysokosci wózka.Dzieki obecnosci dzwigarów zapobiega sie nie¬ pozadanym nachyleniom nadwozia wagonu przy jezdzie na zakretach.Podwieszenie dzwigara na co najmniej jednym amortyzatorze powietrznym stanowi nie tylko sprezyste podparcie nadwozia wagonu wzgledem wózka wagonu, lecz równiez tlumi ruch obrotowy wózka wzgledem nadwozia wagonu, eliminujac w ten sposób ruchy wezykowania. Poniewaz kat obro¬ tu wózka wzgledem podwozia pojazdu jest sto¬ sunkowo niewielki, zatem amortyzatory powietrzne tlumia wzgledny ruch obrotowy, nie ograniczajac nadmiernie tego ruchu.Zastosowanie tlumików pozwala ha wyelimino¬ wanie drgan. Umieszczenie dolnej czesci lozyska skretowego wewnatrz ramy glównej w ten spo¬ sób, ze powierzchnia lozyska lezy ponizej górnej krawedzi ramy glównej pozwala na wlaczenie dol¬ nej czesci lozyska skretowego w rame glówna oraz na uzyskanie niewielkiej wysokosci konstruk¬ cji, co jest korzystne przy stosowaniu kól o ma¬ lej srednicy.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia wózek wagonu w widoku z góryr fig. 2 — wózek wedlug fig. 1 w widoku z boku, w wykroju wedlug linii II—II, fig. 3 — obszar elementu sprezystego w przekroju wedlug linii III—III z fig. 1, fig. 4 — obszar lozyska w prze¬ kroju wedlug linii IV—IV z fig. 1, a fig. 5 — ob¬ szar zawieszenia dzwigara w celu bocznego pod¬ parcia, w przekroju wedlug linii V—V z fig. 1.Wózek wagonu zawiera rame glówna 1 w ksztal¬ cie litery H, która sklada sie z dzwigara wzdluz¬ nego la, usytuowanego w kierunku jazdy i dwóch równoleglych do siebie dzwigarów poprzecznych Ib. Posrodku dzwigara wzdluznego la opiera sie, nie pokazane na rysunku, nadwozie wagonu po¬ jazdu szynowego za pomoca lozyska skretowego na ramie glównej 1. Na rysunku widoczna jest jedynie dolna czesc lc lozyska skretowego. Cztery konce ramy glównej 1, opieraja sie na odpowied¬ niej podluznicy bocznej 2, z których kazda ze¬ spala odpowiednie dwa zestawy kolowe 3. Kazdy zestaw kolowy sklada sie z osi 3a, zaopatrzonej w kola 3b o malej srednicy i ulozyskowanej obroto¬ wo w maznicach 4 na bocznie wystajacych czo¬ pach 3c. Pomiedzy kazda maznica 4 a podluznica boczna 2 jest usytuowane lozysko 5, umozliwiajace* ograniczone, wszechstronnie ruchome nastawienie miedzy maznica 4 a podluznica boczna 2. W przed¬ stawionym przykladzie wykonania lozysko 5 posia¬ da utworzona w tym celu powierzchnie kulista, co jest widoczne po prawej stronie na fig. 4.Zamiast kulistej powierzchni lozyskowej, lozysko 5 moze byc wyposazone w warstwe elastyczna.Cztery konce ramy glównej 1 sa podparte na podluznicach bocznych 2 w przedstawionym przy¬ kladzie wykonania za posrednictwem elementów sprezystych 6, co jest najlepiej widoczne na fig. 2.W celu zmniejszenia wysokosci konstrukcji wózka wagonowego, podluznice boczne 2 w obszarze ele¬ mentów sprezystych 6 sa obnfzone wzgledem po¬ ziomu lozysk 5, co jest uwidocznione po prawej stronie na fig. 2. ; Jako element sprezysty 6 stosuje sie w przed¬ stawionym przykladzie wykonania rolkowe ele¬ menty sprezyste, których sprezyna rolkowa 6a jest usytuowana pomiedzy dolnym krazkiem sprezyny 6b a górnym krazkiem sprezyny 6c, co jest po¬ kazane po lewej stronie na fig. 3. Te rolkowe 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 124 025 6 elementy sprezyste 6a, 6b, 6c poza ruchem w kie¬ runku pionowym, umozliwiaja ograniczony ruch podluznicy bocznej 2 wzgledem ramy glównej 1 tak w kierunku wzdluznym jak i w kierunku po¬ przecznym, ruch pod katem do kierunku wzdluz¬ nego i poprzecznego, a ponadto pomimo zastoso¬ wania dwóch elementów sprezystych 6, lezacych w kierunku jazdy, równiez przekrecenie podluz¬ nicy bocznej 2 wokól osi obrotu wzgledem ramy glównej 1, która to os lezy posrodku dlugosci kazdej podluznicy bocznej 2 miedzy obydwoma elementami sprezystymi 6.Dzieki zastosowaniu pomiedzy podluznicami bocz¬ nymi 2 a maznicami 4, lozyska 5, zaopatrzonego w powierzchnie kulista, oraz dzieki przedstawionej wyzej mozliwosci ruchu elementów sprezystych 6, zestawy kolowe 3 moga dopasowac sie do danego przebiegu szyn podczas przejezdzania luku szyn.Przedstawione uksztaltowanie lozysk 5 i elemen¬ tów sprezystych 6 zapewnia, ze zestawy kolowe 3 w kazdym przypadku powracaja w polozenie srod¬ kowe, tak ze wózek wagonowy zapewnia dokladny bieg po prostej.W celu zapobiezenia niepozadanemu nachyleniu nadwozia wzgledem wózka wagonowego podczas jazdy na zakrecie, zastosowano dzwigary 7 pD obu stronach pomiedzy koncami ramy glównej 1, które to dzwigary sa zawieszone przegubowo oby¬ dwoma koncami na dzwigarach poprzecznych Ib ramy glównej 1, co jest widoczne na fig. 1 i 5.W przedstawionym przykladzie wykonania, dzwi¬ gar 7 utrzymuje element slizgowy 8, z którym styka sie podwozie 9 pojazdu przy pochyleniu nad¬ wozia wagonu. W celu wytlumienia ruchu obro¬ towego wózka wagonowego wzgledem nadwozia i unikniecia gwaltownego ograniczenia nachylenia, element slizgowy 8 jest podparty na dzwigarze 7 za posrednictwem sprezyn naciskowych 8a. Spre¬ zyny naciskowe 8a sa przedstawione linia przery¬ wana na fig. 1. Zamiast tego rodzaju elementów silzgowych 8 mozna zastosowac amortyzatory po¬ wietrzne, których 'dolna czesc jest polaczona z dzwigarem 7, a czesc górna z podwoziem 9 po¬ jazdu. Te amortyzatory powietrzne charakteryzuja sie taka mozliwoscia ruchu czesci górnej wzgledem czesci dolnej, ze nie ograniczaja one niewielkiego ruchu obrotowego wózka wagonowego wzgledem podwozia 9 pojazdu, oddzialywuja jednak tlumiaco dzieki swoim silom cofajacym, uniemozliwiajac powstawanie ruchów wezykowania. Dzieki takim amortyzatorom powietrznym uzyskuje sie nie tylko sprezynujace podparcie nadwozia wagonu wzgle¬ dem wózka wagonowego, lecz równiez tlumienie ruchu obrotowego.Na figurze 5 jest pokazane, ze pomiedzy rama glówna 1, wzglednie jej dzwigarami poprzecznymi Ib, a podluznicami bocznymi 2 znajduje sie blo¬ kada 10, zabezpieczajaca przed wysunieciem. W za¬ leznosci od zapotrzebowania, dodatkowo do blokady 10 przed wysunieciem mozna umiescic tlumik, któ¬ ry tlumi ruch nastawiania osi 3a, umieszczonych parami, wzgledem ramy glównej 1. Tlumiki te moga sluzyc równiez do ograniczania ruchów na- stawczych. A W przykladzie wykonania wózka wagonowego, przedstawionym na rysunku, kola 3b maja mala srednice. W celu dopasowania wysokosci konstruk¬ cji wózka wagonowego do niewielkich wymiarów kól 3b, dolna czesc lc lozyska skretowego jest w taki sposób umieszczona wewnatrz ramy glównej 1, ze powierzchnia lozyska lezy ponizej krawedzi górnej ramy glównej 1, jak pokazano na fig. 2.W ten sposób dolna czesc lc lozyska skretowego jest wpasowana w rame glówna 1 i caly wózek wagonowy ma bardzo niewielka wysokosc. PL