Przedmiotem wynalazku jest sposób obróbki nieorganicznych pigmentów i napelniaczy w celu zwiekszenia zdolnosci dyspergowania w organicz¬ nych i wodnych srodowiskach.Dyspergowanie pigmentów i napelniaczy w or-4 panicznych oraz wodnych srodowiskach, to znaczy rozpad aglomeratów utwoinzonych z pierwoitnych ziaren pigmentu, przy wytwarzaniu wyrobów la¬ kierowych i innych pigmentowanych srodków po¬ wlokowych jest koniecznym etapem stanowiacym powazny czynnik koisztów ze wzglejdu na potrzeb- ny naklad czasu i energii. Ten protces dyspergo¬ wania prowadzi sie mechanicznie za pomioica róz¬ nych urzadzen, jak ugniaitarki, mlyna walcowego lub mlyna kulowego.W celu skrócenia tego etapu procesu, pigmenty wzglednie napelniaoze traktuje sie organicznymi zwiazkami, które obnizaja napiecie na granicy faiz miedizy ziarnami pigmentu i organicznym albo wodnym srodowiskiem i w ten sposób powinny ulatwic dyspergowanie pigmentów. Pnzy tym dzia¬ lanie 'zwiazków tych w miare mozUiwosci powinno oigraniczac sie tyllko do lepszego dyspergowania, bez ujemnych dzialan ubocznych.Z opisu patentowego St. Zjedn. Am. 17'2i2177 znana jest juz obróbka nieorganicznych pigmentów i napelniaczy, w celu polepszenia ich zdolnosci dyspergowania, kwasem stearynowym oraz kwasa¬ mi zywicznymi i ich mydlami amonowymi. Temu 10 J5 20 25 30 2 samemu celowi sluzy podana we francuskim opi¬ sie patentowym 1276 739 trójatanoloamina wzgled¬ nie jej sole.Poza tym jako srodki polepszajace zdolnosc dyspergowania proponowano juz alifatyczne' ami¬ ny. Przy wyborze stosowanego srodka nalezy wiziac pod uwage fakt, ze duza liczbe sposród nich stanowia produkty obce, dla lakieru, które ofopk pozadanego dzialania dyspergujacego wykazuja takze niektóre niepozadane wlasciwosci, jak roz¬ puszczalnosc w wodzie, sile emulgowania. Wiele z nich prowadzi równiez do ujemnych zjawisk u- boczriych, jak utraty polysku na gotowej powloce oraz opóznienie wysychania przy powsltawaniu blooki lakieru.Stwierdzono, ze doskonale poprawia sie zdolnosc dyspergowania nieorganicznych pigmentów i na¬ pelniaczy w organicznych ailbo wodnych srodowi¬ skach przez pokrycie ich estrami alifatycznych kwasów karbolksylowych o 4—i22 ajtomacih wegla z trzeciorzedowymi alikanoloanninami w ilosci 0,05—4,0% wagowych, korzysltnie 0,1—A,0°/t wago¬ wego, w stosunku do traktowanego pii^tmieinrtju albo napelniacza. Jako, stosowane w sposoibie wedlug wynalazku estry wchodza w rachuibe zarówno cal¬ kowicie zestiryfikowane prod'uk)ty, jak tez estry czesciowe, przy czym jednaik bardziej korzystne sa calkowicie zastryifikowane produlkjty.'Stosowane w sposobie wedlug wynalazku, estry 112 743112 7 3 wytwarza sie na ogól znanymi! metodami, przez ogirzewanie kwasów z alkanoloamiinanii w poza¬ danym stosunku moilowym, z jednoczesnym od¬ prowadzeniem wytwarzanej- w reakcji wody. ^ Jako skladniki kwasowe do wytwarzania estrów stosuje sie nasycone i nienasycone, o lancuchu pro¬ stym albo rozgalezionym, ewentualnie podstawio¬ ne grupami hydroksylowymi, alifatyczne kwasy karboksylowe o 4—22, a zwilasizcza o 6^16, ato¬ mach wegla w czasteczce. Skladniki klasowe w stosowanych estrach nie miuisza byc jednakowe, a z- równie dobrym skudkiem -stosuje sie takze estry, których skladniki kwasowe sa mieszanina róznych' kwasów wymienionego rodzaju. Do wytwarzania estrów stosowanych w sposobie wedlug wynalazku j^ko alifatyczne kwasy .karboksylowe uzywa' sie zwlaszcza kwas kaipronowy, kwas l-eltylopemtano- karibokisylowy-il, kwas laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, olejowy, rycynolowy, ^ kwasy oleju rycynowego, kwas hydiroJksysftearyno- wy, kwasy tluszczowe oleju kokosowego, kwasy tluszczowe oleju sojowego oraz przedgonówe kwa¬ sy tluszczowe o dlugosci lancucha 8—ilO aitomów wegla, jakie otrzymuje sie pnzy destylacji kwasów tluszczowych oleju kokosowego.Jako skladniki alkoholowe do wyftwarzania e- strów stosowanych w sposobie wedlug wynalazku wchodza w rachube trzeciorzedowe alkanbloanii- ny, jak na przyklad dwumdtyloeltanoloarnJina, dwu- 30 etyloetanolóacmina, diwuizotpropyloatanoloamina, metylodwuetanoloaimina, etylodwuetenOlo^mdna, butylodwuetanoiloamina, trójetanoloamina alibo trójizopropanoloamina, a zwlaszcza trójetainoloanii- na. * 35 W sposobie wedlug wynalazku jako estry ali¬ fatycznych kwasów karboksylowych z trzeciorze¬ dowymi alkanoloamiinanii stosuje sie przyklado¬ wo/estry takie, jak: trójester kwasu kapronowego z trójeitanolOamina, trójeslter kwasu 1-eityiopenta- 40 nokarbóksyQowego-l z trójetanoilioamina, trójester kwasu laurynowego z trójetanoloaimina, trójester kwasu olejowego z trójetanoloamina, trójester kwasu hydroksysitearynowego z trójetanoHoatmina, trójester kwasów tluszczowych oleju kokosowego 45 z trójeftanoloamiina, trójester kwaisów tluszczowych oleju sojowego z trójetanoilioamina, trójester przed- gonowych kwasów ttuszczowyoh o 8—10 atomach wegla z trójeltanoloanima, dwuester kwasu maslo¬ wego z meitylodwueltanoloamina, esiter kwasu wa- 50 lerianowegó z dwumetyloetanoloanidna, dwuester kwasu miry&tynowego z dwuetanoloaimliina, ester kwasu palmitynowego z dwuizopropyloeianoloaimi- na, dwuester kwasu rycynowego z etylodwuetano- loamina, dwuester kwasów oleju rycynowego z 55 trójetanoloamina, trójeslter kwasu arachidynbwego z trójiizopropainoloamina, dwuesteT kwasu kapro¬ nowego z trójettandoamina oraz monoester kwasu l^yliqpenfemokarlboksylowego^l z trójetanoloami¬ na. «a Jako sulbstraty w sposobie wedlug wynalazku odipowiediniie sa przewaznie nieorganiczne pigmen¬ ty i napelndaoze,. a szczególnie dobre wyniki uzy¬ skuje sie w przypadku pigmentów na bazie dwu- tlenteu tytanu*. Pofcrywaanie stosowanymi w sfo- •* 4 sobie wedlug wynalazku estrami prowadzi sie za¬ równo w ramach wytwarzania pigmenftów, na przyklad w procesie mielenia za pomoca mlynów kulowych, dezymtegiratorów lub strumieniowych, mlynów parowych w cieklej suspensji pigmentu, przez traktowanie wilgotnego placka filtracyjnego pigmentu, jaJk TÓwniez na jiuz gotowy pigment wzglednie najpelniacz. Przy tym* nie ma tu zna¬ czenia, ozy pigmenty byly juz poddawane nieor¬ ganicznej obróbce koncowej, co czesto ma miej¬ sce na przyklad w przypadku dwultlenku tytanu przez osadzanie tlenku glinowego i/albo dwultlen¬ ku krzemu.Do obróbki nieorganicznych pligtmenitów i naipel- niaczy w sposobie wedlulg wynalazku stosuje sie estry alifatycznych kwasów karboksylowych z trzeciorzedowymi alkanoloaminami bezposrednio jako takie, jako wodne suispenisje, ewentualnie z dodaltkiem odlpowiednich srodków powierachhio- wo czynnych, aUJbo tez jako roztwór w rozpusz¬ czalnikach organicznych. W przypadku dodawa¬ nia srodków powierzchniowo czynnych przy wy¬ twarzaniu wodnej susipemisji stosowanego wedlug wynalazku srodka zawierajacego ester nalezy zwrócic szczególna uwage na to, aby uzywane srodki powierzchniowo czynne nie wykazywaly u- jemnege dzialania na wlasciwosci materialów la¬ kierowych i na wytworzone z nich warstewki lakieru.Ponizsze przyklady wyjasniaja blizej przedmiot wynalazku, nie ograniczajac w zaden sposób je¬ go zakresu.Przyklad I. Jako przeznaczony do pokrycia pigment zastosowano wytworzony metoda siarcza¬ nowa, poddany nieorganicznej obróbce koncowej przez osadzenie, tlenku glinowego, dwutlenek ty¬ tanu odmiany rultyil (produkt handlowy „Rayerti- tan R-tt^2").Do organicznego pokrycia uzyto trójeslter kwasu kapronowego z trójetanolioamina, który wytworzo¬ no w nastepujacy, sposób: 149 g (1 mol) trójetanolioaminy i 348 g (3 mole) kwasu kapronowego z dodatkiem malej ilosci to¬ luenu jako nosnika ogrzewano w teniiperaituirze 140—200^ w kolbie wyposazonej w mieszadlo i nasadke azeotropowa. W ciagu 8 godzin oddzie¬ lono 52 ml wody powstalej z reakcji, przy czym teoretyczna ilosc wody wynosic 54 ml. Liczba kwasowa wynosila 10,4. Po odlpejdzeniu toluenu su¬ rowy ester poddano destylacji.Frakcja glówna wynosila 86J5°/o wydajnosci teo¬ retycznej i wykazywala nastepujace dane charak¬ terystyczne: temiperartura wrzenia: 1&2—l£6°Cfl'9 zawartosc azotjju wedlug KjeOdahTa: 3,27*/o (obliczono 3,lB*/t) zawartosc czwartorzedo¬ wego azotu: 3,23^/o (obdliczono 3,13^/a) liczba kwasowa:. 0,5 zabarwienie: jasnozólty olej.Pokrywanie pigmentu prowadzono roztworami trójestiru kwasu kaipronowego z trójetanoloamina w benzynie lekkiej o termperaturze wrzenia GO— —95°C, w nastepujacy sposób:112 743 5 6 100 g dwutlenku tytanu mieszano intensywnie pnzeiz 30 minutt z 250 ml roztworu estru w benzy¬ nie lekkiej, a nastepnie oddestylowano benzyne w temperaturze okolo lO0°C, pod cisnieniem zmniejszonym za pomoca wodnej poimjpy strumie¬ niowej.Przeprowadzono 3 "próby stosujac nastepujace ilosci: a) 0,2 g trójestru kwasu kaipronowego z trójeita- noloamina w 250 mil benzyny lekkiej b) 0,4 g trójestru kwasu kapronowego z trójeta- noloamiina w 250 mil benzyny lekkiej ,- c) 0,8 g trójestru kwasu kapronowego z trójerta- noloamina w 250 ml benzyny leikkiej Tak pokryte pigmenty badano w opisany nizej sposób, pnzy czym dla porównania wykonano pró¬ be d) z niiepokrytym pigtmemtem.Mieszanki (a—d) przedstawione w tablicy 1 u- mieiszczono w szerofcoszyjnych kolbach o pojemno¬ sci 250 ml, zawierajacyich po 7\5 g perelek szkla¬ nych o srednicy 3 mm i dyspergowano je w cia¬ gu GO mkiuit, na wyftnzasarce tzw. Paint Condiltio- ner, typ 5100, firmy Red Devil/USA.W celu otrzymania gotowych lakierów kazdy z powyzszych zestawów (a—d) zmieszano z 80 g mie¬ szaniny o nastepujacym skladzie: 72 ;g zywicy aJlkiidoweij, j&k w taibliicy 1 } 2,8 g benzyny lalkowej il,4 g ksylenu il,0 g oleftu silikonowego (1% w ksylenie — typ AK35 firmy Waaker) 1,46 g 1-ejtylloperitanokarbdkisyilaniu-il ^ olowiu (24% Plb) 0,46 g lHetyiopentanokanbolksyilanu-1 kobaltu (6% Co) Tablica 1 Slklad dyispensji wizgilejdraie lakieru Dwiultlenek tyitaniu Ilosc materialu naniesionego, w % w sto-sumku do pijgmeintu Schnaca na powietrzu zywica alkidowa, zawierajaca 48% ole ju, jako 55% rozitwór w mie¬ szaninie ksylenu i benzyny la¬ kowej (produkt handlowy Al- kydal F 48 firmy Bayer) Benzyna lakowa Ksylen a WfiMg 0,2 24,0 g 100 g 1,4 g ib 18,0712 g 0,4 24,0 g 10,0 g 1,4 g c 18,144 g 0,8 24,0 |g . 10,0 jg M ig ld 18,00 g nic 24,0 g 10,0 g 1,4 g 0,28 g 1,4 g 80,0 g y l-etylopentanoikarboksylainu-l manga¬ nu (6% Mn) metyloetyloketoksymiu (55% w benzy¬ nie lakowej) Talk otrzymane lakiery zadano 14,2 g zdyspergo- wanej czarnej pasty o poniziszym skladzie i zho- 10 mojgenizowano. 18 g sadzy (Sadza plomieniowa 101, Degussa — tzw. Lamp" Bladk) li80 g zywicy aMdowej, jak w taibliicy 1 60 g benzyny lalkowej 19 26 g ksylenu Podbarwione lakiery rozprowadzono za pomoca linii do przeciagania na plytkach szklanych na grubosc 100 firn i po wyschnieciu okreslano wair- M tosc reemisji na urzadzeniu poimiairowym do farb PM Q II firmy C. Zeiss przy 420 nm.Wieksza wartosc reemiisji jest równoiznaiozna z wieksza mozlliwoisoia roizjaisniainia, co uwarunkowa¬ ne jest lepszym zdyspergowaniem bialego pigmen- 25 tu. Uzyskane wartosci reemisji przedstawione sa w tablicy 2. 35 Tablica 2 Lakier a b c id Esiter w % 0,2 •0,4 0,8 Wantosc reemisji przy 420 nm 29,9 30,1 30,1 29,4112 743 15 Z otrzymanych wartosci wynika, ze juz 0,2% trójestru kwasu kapronowego z trójetanoloamina, w stosunku do dwutlenku tytanu, powoduje wy¬ razne, a 0,4 wzglednie 0,®% wybitne podwyzsze¬ nie luminacji i przez to zdespergowania.Przyklad II. W sposób opisany w przykla¬ dzie I wytworzono z trójietanoloaminy i kwasu 1- ^tylopentanofcarboksylowego-1 trójester w posta¬ ci oleiju o zabarwieniu zóltym, który wykazywal io nastepujace dane charakterystyczne: .liczba kwasowa: 0,4 zawartosc azoitu czwar¬ torzedowego 2,7*/o (obliczono 2,66°/o) temperatura wrzenia 204^21i5^C0'1 W sposób podany w przyikladizie I dwutlenek tytanu pokryto tym estrem w ilosci 0,5°/o. Wyftwo- rzony zen i podbarwiony lakier wykazywal war^ tosc reemisji 30,8 przy 420 nm, naitomiast taki 20 sam lakier wytworzony z dwu/tlenkiem tytanu nie- pokirytym estrem wykazywal wartoisc reemisji tyl¬ ko 20,4. Róznica 1,4 miedzy obydwiema wartoscia¬ mi wskazuje na doiskonala zdolllnoisc dyspergowa- nia pigmentu pokrytego. 25 Przyklad- III. W kolibie zaopatrzonej w mie¬ szadlo i chlodnice destylacyjna umieszczono 74,5 g (0,5 mola) trójeltanodoaminy i 423,0 g (1,6^ mola) technicznego kwasu tluisizczowego z oleju sojowego o liczbie kwasowej 109 i ogrzewano przez 6 go¬ dzin w temperaturze 150'—190°C przy przepuszcza¬ niu azotu.Oddzielono 24 ml wody z reakcji, a liczba kwa¬ sowa wynosila 20. " ' Nastepnie w temperaturze 180°C obnizono cis¬ nienie do okolo 18 mm Hg celem przeprowadze¬ nia estryfikacji mozliwie w jak najwiekszym stop¬ niu. Otrzymano nie przedestylowany ester w po¬ staci cieklej fo jasnobrunatnym zabarwieniu, któ-. 40 ry wykazywal nastepuijajce dane charakterystycz- ne: liczba kwasowa: 9,2 zawartosc azotu" czwar¬ torzedowego: 1,5% (obliczono: 1,49%). 45 W sposób podany w przykladzie I pokryto dwu¬ tlenek tytanu otrzymanym trójesltrem kwasu tlusz¬ czowego oleju soojwego z trójetanoloatmina w ilo¬ sci 0,l5*/o. Wytworzony z tego dwultlenku tytanu i 50 podbarwiony lakier wykazywal wartoisc reemisji 30,0 przy 420 nm, natomiast lakier z niapofcrytyim dwutlenkiem tytanu wykazywal wartoisc reemisji 29,4.Przyklad IV. 49,7 g (1/3 mola) trójetanoloa- & miny zestryifikowano w sposób opisany w przy¬ kladzie III 3115,0 g (1 mol) technicznego kwasu 12- ^hydrolfesysteaTynowego o liczbie kwasowelj 478 i liczbie hydroksylowej 158. Otrzymano ester o za¬ barwieniu brunatnym,, który zelstalal sie w temlpe- 60 maturze okolo 50°C. Wedlug danych przykladu. I pokryto dwutlenek tytanu 0,3% tego trójestru kwasu 12-hydrofcsystearynowego z trójetanoloami- na. Wytworzony z tego dwutlenku tytanu i pod¬ barwiony lakier wykazywal wartosc reemiisji 30,0 65 30 35 przy 420 nm, wobec 29,4 w przypadku lakieru takiego samego, tyllko z niepokrytym dwutlenkiem tytanu.Przyklad V. W sposób opisany w przykla¬ dzie I dwultlenek tytanu odmiany ruty! pokryto nastepujacymi produktami w iloisci po 1%: a) trójester kwasu l-etyilopentanokai-boksyttowe- go-1 z trójetanoloamina (jak w przykladzie II) b) (trójetanodoamiina c) sogaalkilo-l,3^propylienodwuamina Dla porównania wplywu powyzszych substancji na wlasciwosci schniecia blomlki lakieru pokryte pigmenty dodano do schnacego na powietrzu la¬ kieru o nastepujacym skladzie: 58,0 czesci wagowych zywicy aillkidowej zawiera¬ jacej 615% oleju z nasion bawelny, jako 60°/o roztwór w benzynie lakowej ^pro¬ dukt handlowy Synthalat OF 61, firmy Syntlhepol Chemie, Buxtehumde) 11,6 idzesoi wagowych benzyny lakowej &9,0 czesci wagowycfh dwutlenku tytanu (a albo b albo c, allfoo bez pokrycia jako slefpa próba) 0,4 czesci wagowych natftenianu wapnia (4% Ca) 0,4 czesci wagowych naftenianu kobaltu (6*/o Co) 0,4 iczesoi wagowych naftenianu olowiu (249/t Pb) 0,2 czesci wagowych mieltyHoetydoketoksymu.Badanie procesu schniecia przeprowadzono przy uzyciu uniwersalnego przyrzadu do mierzenia cza¬ su schniecia, typ 338 firmy ErilChsen, Hemer-Sun- dwig. Przyrzad ten praeulje na naistejpufjacej zasa¬ dzie: Przeznaczone do badania próbki lakierów nalo¬ zono w jednakowych warunkach za pomoca przy¬ rzadu rozciagajacego o szerokosci szczeliny 200 um na plytki szklane o wymiarach 260Xi25iXjl0 mm i umocowano je obok siebie w przyrzadzie.Do kazdej próby dostawiono kulista sciernice trzpieniowa, która prowadzono pod jednakowym cisnieniem równomiernie w ciagu 24 godzin przez' odcinek dlugosci 24 cm. Kazda sciernica w czasie poruszania sie pozostawiala slad, którego rodzaj i dlugosc sluzyly do oceny procesu scihniecia, przy czym sposób oceny podany jest ponizej: — odcinek od przylozenia kulistej sciernicy trzpie- niowej az do rozpoczecia dostrzegalnego sladu w cm oznacza czas przysydhania w godzinach — odcinek od przylozenia kuilisltej sciernicy trzpie¬ niowej az do zdarcia blonJki w cm oznacza o- siagniecie pyiosuchosci w godzinach — odcinek od przylozenia kulistej sciernicy trzpie¬ niowej az do zakonczenia gladu wzglednie kon¬ ca odrywanej blonki w cm oznacza oisiagfniecie calkowitego wyschniecia w godzinach, z tym, ze kazdy cm odlozonego odcinka odpowiadal 1 godzinie. iBadanie porównawcze procesu schniecia dalo wartoici przedstawione w taibiicy 3,112 743 9 Tablica 3 10 Lakier z zastosowa¬ niem Ti02, pokry¬ tego l*/t nasitepu- jaoeigo produikitu Trójester kwasu 1- -etylopentanokar- boksyHowego-1 z ¦tr6jetanoloamina wedlug wynalazku Tr ój etanoloamina 1 V.Bez pokrycia, sle¬ pa próba Ozas w godzinach potrzebny do |ptnzy- (schnie- cia 1,2 a,5 a,5 1,0 pyloisu- ichosci W 5,1 4,0 ,2,8 (Calko¬ witego wy¬ pchnie¬ cia 10,7 18,4 12,2 12,4 10 15 20 25 Z danych zawartych w tablicy 3 wynika, ze I — stosowany wedlug wynalazku trójeisiter kwa¬ su l-etylopentainolkarboksyloweigo-l z trój- etanoioamiina praktycznie nie opóznia schniecia II — trójetanoloamina opóznia znacznie pylosu- chosc i calkowite wyschniecie^ III — isojaalikilOHl,3-ipropanoiloidwiuani1ina opóznia wyraznie pyloisuclhosc Przyklad VI. W kolibie zaopatrzonej w mie¬ szadlo i chlodnice destylacyjna umieszczono 149 g (1 moil) trójetanoloaminy i 23(2 g (2 mole) kwasu kapronowago i ogrzewano przez 12 godizin w tem¬ peraturze 140—il90°C. Oddzielono 35,5 ml wody z reakcji, przy czym teoretyczna ilosc wody wyno¬ sila 36 mil. Pozostaly w kolibiex dwuester kwasu kapronowego i trójetanoloaminy wykazywal na¬ stepujace dane charakterystyczne: zabarwienie: jasnozólty olej liczba kwasowa: 2,1 zawartosc azotu w °/o: 4,15 (obliczono 4,06) Wedlug danych w przykladzie I dwujtlenek ty¬ tanu odmiany ruty 1 pokrylto 0,#°/o tego diwuestru kwasu kapronowego i trójetanoloaminy. Wytwo¬ rzony z niego i podbarwiony lakier wykazywal wartosc reemisji 30,1 przy 420 nm, naltomiast w przypadku lakieru z niepokiryttym dwultlenkieni tytanu wartosc* reemisji wynosila 20,0.'Przyklad VII. W sposób oipisany w przykla¬ dzie III z 60,4 g (0,5 mola) Nnmeftylodwueftanolo- amdny i 275 g (1 mol) technicznego kwasu olejo¬ wego o liczbie kwasowej 204 i liczfbie jodowej 92, wyltworzono dwuesiter kwasu olejowego z N-mety- lodwuetanoloamina, który wykazywal nasitejpuijace dane charakterystyczne* 30 35 40 55 zabarwienie: liczba kwasowa: zawartosc azotu w Vti jasnozólty olej 7,1 2,45 (obliczono 2,21) Wedlug danych przykladu I dwutlenek tytanu odmiany nutyl pokryto 1% dwuestru kwasu olejo¬ wego z Nnmetylodwueitanoloaimiina. Wytworzony zen i podbairwiony lakier wykazywal wartosc re¬ emisji 30,0 przy 420 nm, wobec 29,0 dla takiego samego lakieru tylko z niepokrytym dwutlenkiem tytanu.Przyklad VIII. Opisany w przykladzie II trój ester kwasu l^ylopenltanokariboksyilowego-il z trójetanoloamana naniesiono w siposób podany w przykladzie I w ilosci 0,5*/o wagowego na zólcien zelazowa jako pigment — produkt handlowy fir¬ my Bayer „Typ 920". Zdolnosc dyspergowania pokrytego i niepokrytego pigmentu w srodowisku wodnym zbadano w nastepujacy sposób: .W zlewce o pojemnosci 250 ml (srednica 6 cm, a wysokosc 11 om) umieszczono 100 g l°/o wago¬ wo wodnego roiztworu hydroksyetylocelulazy (pro¬ dukt handlowy Natrasol 250 HR firmy Hercules), dodano 50 g pigmentu i wymieszano recznie ba¬ gietka. Zdyspergowanie przeprowadzono za pomoca mieszadla posiadajacego na walku kolo zebate o srednicy 4 cm, kjtÓTe zanurzono centralnie w pa¬ scie pigmienJtowej na odleglosc 1 cm od dna zlew¬ ki.Mieszano przez 5 minut przy szybkosci 1000 "o/ /min, a nastepnie dodano 30 g wodnej dyspersji tworzywa sztucznego — 53tyo wagowo dyspersja kopolimeru octan winylu/kwas akrylowy, produkt handlowy Mowiiith DM 5 firmy Hoedhst, oraiz 3 krople srodka przeciw pienieniu (produkt hand-."Iowy Dehydran firmy Henkel). Dodatki te wmie¬ szano recznie.Próbki dyspersji pigmenitowych rozciagnieto na plyitce szklanej za pomoca skrzynki przesuwnej przy wysokosci szczeliny 200 /^m i szercJkosci 6 - om. Oceny suchych blonek dokonano wizualnie we¬ dlug skali 0—5, przy czyim 0 oznaczalo brak, a 5 bardzo wiele widocznych aglomeratów pigmentu.Pigment pokrytty trójesltrem kwasu 1-etylopen- tanokarbofcsylowego-1 z 1xójejtanoloamikLa dal war¬ tosc 2, a niepokryty pigimenit waritoisc 5.Zastrzezenia patentowe ii. Sposób obróbki nieorganicznych pigmentów i napelniaczy w celu zwiekszenia zdolnosci dysper¬ gowania w organicznych i wodnych srodowiskach, znamienny tym, ze pdigmenlty i napelniacze pokry¬ wa sie estrami wytworzonymi z alifatycznych kwasów karbofcsyttówych o 4—02 aitomafch,wegla i trzeciorzedowych alkanoHoamin, w iloisci 0,05—4,0, zwlaszcza 0Tl^-il,0*/o wagowych, w stojsunlku do traktowanego pigmenftu albo napeMacza. 2. Siposób wedlug zaistnz. 1, znamienny tym, ze pigmenty i napelniacze pokrywa sie calkowicie zestryfikowanymd produktami. 3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny11 tym, ze do pokrywania stosuje sie estry, których skladnik kwasowy zawiera 6^18 atomów wegla w czasteczce. 4. Spoisób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do pokrywania stosuje sie estry pochodzace od 743 12 trójetanoloamdny jako trzeciorzedowej alkanoloa- miiny. 5. Sposób wedlug zasta. 1, znamienny tym, ze jako pigment do pokrywania stoisuje sie dwutle- 5 nek tytanu. iDNh3, izam. 35/82 Cena 45 zl PL PL PL PL