NL8900009A - Harssamenstelling en werkwijze voor de bereiding van deze harssamenstelling. - Google Patents

Description

HARSSAMENSTELLING EN WERKWIJZE VOOR DE BEREIDING VAN DEZE HARSSAMENSTELLING

De uitvinding betreft een harssamenstelling, omvattende een mengsel van harsen, waarbij een eerste hars bestaat uit het reactie-product van een geëpoxydeerde vetzure ester van een meerwaardig alko-hol met een carbonzuur en een tweede hars bestaat uit een carbonzuur-gemodificeerde ester van een meerwaardig alkohol, alsook een werkwijze voor de bereiding van een dergelijke harssamenstelling.

In vele werkwijzen die worden toegepast voor de bereiding van een harssamenstelling ten behoeve van de linoleumbereiding (de harssamenstelling hierna te noemen: linoleumcement; in de linoleumbereiding naar de ontstaansvorm ook wel Bedfordcement genoemd) wordt uitgegaan van één of meer meervoudig onverzadigde oliën, welke door luchtoxidatie worden "gedroogd". Deze drogende oliën worden voor of tijdens of na de droging vermengd met een hars, in het bijzonder met colophonium, hetgeen dan het Bedfordcement oplevert. Na vermenging van dit cement met vulstoffen en pigmenten wordt de zo verkregen linoleummix doorgaans met behulp van een kalander op een, meestal jute, ondergrond aangebracht. Het zo ontstane produkt wordt daarna gedurende een aantal weken uitgehard bij 60-80hc (zie o.a. ULlmann, Encyklopadie der tech-nischen Chemie, Band 1_2 (1976), pg. 24 e.v. en Encycl. of Pol. Sci. and Techn. Vol. 1 (1964). pag. 403 e.v.). Het nadeel van deze werkwijzen voor de bereiding van linoleum is de lange tijdsduur die nodig is voor de uitharding of rijping van het produkt, die afhangt van de dikte van de linoleumlaag. Verder vereist het vaststellen van het bereiken van de gewenste hardheid een intensieve, handmatige controle.

In de Europese octrooiaanvrage 174042 wordt een harssamenstelling beschreven die geschikt is als linoleumcement, waarbij de tijdsduur voor de benodigde uitharding van het linoleum sterk is verkort en waarbij de homogeniteit van het zo verkregen materiaal verbeterd is.

Deze harssamenstelling omvat een mengsel van harsen waarbij de eerste hars bestaat uit het reactieproduct van een geêpoxydeerde vetzure ester van een meerwaardig alkohol met een eenwaardig carborr zuur, terwijl de tweede hars uit een carbonzuur-gemodificeerde ester van een meerwaardig alcohol bestaat. De term 1carbonzuur-gemodificeerd' omvat in dit kader tevens de aanwezigheid van carborr zuuranhydride-groepen in plaats van of naast carbonzuurgroepen.

Een nadeel van deze harssamenstelling is echter dat produkten op basis van deze samenstelling zonder toevoeging van linoleumcement weliswaar een korte uithardingstijd vertonen doch te bros zijn.

De uitvinding heeft tot doel een harssamenstelling te verschaffen die genoemd nadeel niet vertoont.

De harssamenstelling volgens de uitvinding, omvattende een mengsel van harsen, waarbij de eerste hars bestaat uit het reactieproduct van een geëpoxydeerde vetzure ester van een meeruaardig alkohol met een carbonzuur, en de tweede hars bestaat uit een carbonzuur-gemodificeerde ester van een meerwaardig alkohol, wordt gekenmerkt doordat het mengsel van harsen tevens een onverzadigde polyesterhars omvat, met een molecuulgewicht per dubbele band van 1200-20.000 en een zuurgetal van 5-50, waarbij tussen de 50 % en 90 % van de onver-zadiging wordt gevormd door een eindstandige halfester van een a, β-onverzadigd dicarbonzuur.

De onverzadigde polyesterhars wordt voornamelijk gesynthetiseerd uit carboxyl- en alcoholgroepen bevattende organische verbindingen. Voor polyesters worden gebrul kei ijkerwijze dizuren en dialco-holen toegepast, echter tot 40 gew.% van beide typen difunctionele monomeren kan vervangen worden door hoger functionele monomeren of monofunctionele monomeren of mengsels hiervan. Bij voorkeur wordt minder dan 20 gew.% van beide typen difunctionele monomeren vervangen door een hoger functioneel monomeer. Heer in het bijzonder wordt 3-10 gew.% van één van beide typen difunctionete monomeren vervangen door een trifunctioneel monomeer teneinde een vertakte onverzadigde polyester te krijgen. Hierdoor wordt namelijk sneller een hoger moleculaire gewichtsopbouw verkregen.

De zuren die kunnen worden toegepast bevatten normaal gesproken minder dan 30 koolstofatomen, in het bijzonder minder dan 20, meer in het bijzonder minder dan 10 koolstofatomen.

Als ethylenisch onverzadigd dizuur wordt bij voorkeur een a,β-ethylenisch onverzadigd dizuur toegepast, bijvoorbeeld een dizuur gekozen uit de groep van fumaarzuur, male'inezuur, chloormale’ïnezuur, itaconzuur, mesaconzuur, citraconzuur of de overeenkomstige esters of anhydriden.

Een ethylenisch onverzadigd mono- of trizuur kan bijvoorbeeld worden gekozen uit de groep: linolzuur, of de andere onverzadigde vetzuren, kaneelzuur, atroopzuur, acrylzuur, methacrylzuur, ethacrylzuur, propacrylzuur, crotonzuur, isocrotonzuur, of overeenkomstige ester- of anhyd ride-derivaten.

Andere dizuren zijn bij voorkeur verzadigd-alifatisch of -aromatisch. Alifatische en aromatische dizuren worden bijvoorbeeld gekozen uit de groep: barnsteenzuur, glutaarzuur, methylglutaarzuur, adipinezuur, sebacinezuur, pimelinezuur, ftaalzuur, isoftaalzuur, tereftaalzuur, dihydroftaalzuur, tetrahydroftaalzuur, tetrachloro-ftaalzuur, 3,6-endomethyleen-1,2,3,6-tetrahydroftaalzuur en hexachloro-endomethyleentetrahydroftaalzuur of de overeenkomstige ester- of anhydride-derivaten.

Mono- en/of hoger functionele aromatische of alifatische car-bonzuren worden bij voorbeeld gekozen uit de groep: benzoëzuur, ethyl-hexaanzuur, mono- of trimere vetzuren zoals stearinezuur, azijnzuur, propionzuur, pivalinezuur, valeriaanzuur, trimellietzuur, 1,2,3,4-butaantetracarbonzuur, 1,2,4,5-benzeentetracarbonzuur, 1,4,5,8-naftaleentetracarbonzuur, 1,2,3-propaantricarbonzuur, 1,2,3-tricarbonzuurbutaan, kamferzuur, nafto’ézuur, toluylzuur, of de overeenkomstige ester- of anhydridederivaten.

De alcoholen die kunnen worden toegepast bevatten normaal gesproken minder dan 30 koolstofatomen, in het bijzonder minder dan 20 koolstofatomen hoewel in met name geëthoxyleerde of gepropoxyleerde bisfenol-A-derivaten of in polyethyleenglycol en polypropyleenglycol hogere aantallen koolstofatomen kunnen voorkomen. Bij voorkeur worden verzadigde alifatische alcoholen of een aromatische groep bevattende alcoholen toegepast, ook ethylenisch onverzadigde alcoholen kunnen worden toegepast. Dialcoholen worden bij voorbeeld gekozen uit de groep: ethyleenglycol, di(ethyleenglycol), tri(ethyleenglycol), 1.2- propaandiol, dipropyleenglycol, 1,3-propaandiol, 1,2-butaandiol, 1.3- butaandiol, 1,4-butaandiol, 2-methyl-1,3-propaandiol, 1,4-pentaarr* diol, 1,4-hexaandiol, 1,6-hexaandiol, 2,2-dimethylpropaandiol, cyclo-hexaandiol, 2,2-bis-(hydroxycyclohexyl)-propaan, 1,2-trimethylol-propaanmonoallylether, pinakol, 2,2,4-trimethylpentaandiol-1,3, 3-methylpentaandiol-1,5, met 1-20 equivalenten geëthoxyleerd of gepro-poxyleerd bisfenol A en novolak-prepolymeren eventueel gedeeltelijk veretherd en geëthoxyleerd. In plaats van een 1,2-diol kan de overeenkomstige oxiraanverbinding worden toegepast.

Mono- en hoger functionele alcoholen worden bij voorbeeld gekozen uit de groep methanol, ethanol, 1- of 2-propanol, 1- of 2-butanol, één van de isomeren van pentanol, hexanol, octanol, 2-ethylhexanol, vetalcoholen, henzylalcoholen, 1,2-di(allyloxy)-3-propanol, glycerol, 1,2,3-propaantriol; pentaerythrytol, tris(hydroxy-ethyDisocyanuraat en novolak-prepolymeren, eventueel gedeeltelijk veretherd en geëthoxyleerd.

Als ethylenisch onverzadigde alcoholen komen met name gealkoxyleerde onverzadigde zuren in aanmerking zoals bijvoorbeeld 2-hydroxyethyl(meth)acrylaat, 2-hydroxypropyl(meth)acrylaat, bi s-(2-hydroxyethyDfumaraat, maar ook bij voorbeeld buteendiol.

Het kan van voordeel zijn een onverzadigde polyester toe te passen, die met dicyclopentadienyl (DCPD) eenheden gemodificeerd is.

De polyesterharsen kunnen op vele wijzen worden vervaardigd, bijvoorbeeld door smeltcondensatie, oplosmiddelcondensatie waarbij water al dan niet in een azeotropisch mengsel destillatief wordt verwijderd, door epoxy-zuur reacties en andere bij de vakman bekende technieken.

De onverzadigde polyesterhars kan tot 70 gew.% van een een of meer vinylgroepen bevattende verbinding bevatten.

De één of meer vinylgroepen bevattende verbinding bevat normaal gesproken minder dan 50 koolstofatomen, bij voorkeur minder dan 30, en meer in het bijzonder minder dan 15, maar meer dan 3 koolstof-atomen. Bij voorkeur is de één of meer vinylgroepen bevattende verbinding van het vinylaromatische, vinylether-, vinylester-, acrylaat-en/of allyltype. Heer in het bijzonder wordt een vinylaromatische of acrylaatverbinding toegepast, omdat deze snel reageren tijdens de radicaalpolymerisatie. Bij voorkeur wordt een vinylaromatische verbinding toegepast. Vinylaromatische verbindingen worden bijvoorbeeld gekozen uit de groep styreen, α-methylstyreen, o-, m-, p-methyl-styreen, p-chloorstyreen, t-butylstyreen, divinylbenzeen, broom-styreen, vinylnaftaleen, crchlorostyreen en divinylnaftaleen.

De onverzadigde polyester heeft bij voorkeur een molecuul-gewicht tussen de 500-5000, in het bijzonder tussen de 1000-4000. Het zuurgetal ligt tussen de 5-50 en het OH getal tussen 0-50.

Het zuur- en hydroxylgetal is gedefinieerd als mg KOH per gram polymeer, volgens respectievelijk ASTM D 1936-70 en ASTM E 222-73.

Bij voorkeur wordt de onverzadigde polyesterhars bereid in twee stappen, waarbij men een overmaat glycol component in een eerste stap met een dicarbonzuurcomponent verestert en in een tweede stap snel met 1,2-alkeendicarbonzuur verestert, waarbij de onverzadigde dicarbonzuurcomponent van de eerste stap voor 1-12 mol.% bestaat uit of gelsomeriseerd wordt tot trans-1,2-alkeendicarbonzuur en men in de tweede stap verestert met alkeendicarbonzuur of een derivaat daarvan, in welke stap de hoeveelheid van dit zuur of derivaat zodanig gekozen wordt, dat deze 1-30 mol.% van de totale hoeveelheid dicarbonzuur bedraagt. In de praktijk wordt de eerste stap veelal bij een reactie-temperatuur van 190-220 nc tot een zuurgetal van 10 en een OH-getal van 15-60 uitgevoerd, waarna in een tweede stap bij een temperatuur van 110b-170hc in 0,5-4 uur een verdere reactie met 1,2-alkeen-dicarbonzuuranhydride plaatsvindt. Bij deze lagere reactietemperatuur worden isomerisatiereacties vermeden en omesteringsreakties onderdrukt. Het is doelmatig deze verestering in een inerte atmosfeer uit te voeren en het reactiewater af te voeren, bijv. azeotropisch. Nadat de onverzadigde polyester is verkregen, wordt deze afgekoeld en kan verdund worden met tot 70 gew.%, bij voorkeur 15-50 gew.%, van een of meerdere vinylverbindingen zoals boven beschreven.

Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm bevat de harssamenstelling 5-50 gewichtsdelen van de eerste hars, 5-70 gewichtsdelen van de tweede hars en 1-80 gewichtsdelen van de onverzadigde polyesterhars.

Volgens een verdere voorkeursuitvoeringsvorm bevat de harssamenstelling 30-40 gewichtsdelen eerste hars 45-55 gewichtsdelen tweede hars en 10-20 gewichtsdelen van de onverzadigde polyesterhars.

Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm van de uitvinding bevat de harssamenstelling tevens linoleumcement. Geschikte hoeveelheden linoleumcement liggen tussen 0 en 95 gew.%, bij voorkeur tussen 50 en 90 gew.%, t.o.v. de totale harssamenstelling.

De harssamenstelling kan verkregen worden door de eerste hars, de tweede hars, de onverzadigde polyesterhars en eventueel linoleumcement op bijvoorbeeld een tweewals bij temperaturen tussen 30«C en 90nc te mengen in aanwezigheid van een initiatorsysteem gekozen uit de groep peroxiden, perketalen en percarbonaten. Voorbeelden hiervan zijn waterstofperoxide, benzoylperoxide, t-butylperoxide, t-butyl-peroctoaat, t-butylperbenzoaat, dicumylperoxide, di-t-butylperoxide, trimethylcyclohexanonperketaal, methylethylketonperoxide, acetylace-tonperoxide, cyclohexanonperoxide, methylisobutylketonperoxide en diacetonalcoholperoxide.

Voorts kunnen nog katalysatoren worden toegevoegd zoals octoaten of naftenaten van koper, lood, calcium, magnesium, cerium en in het bijzonder van mangaan en cobalt, of vanadiumcomplexen. Aan deze versnellers kunnen nog promotoren worden toegevoegd zoals bijvoorbeeld acetylaceton. Als katalysatoren kunnen ook aromatische aminen toegepast worden zoals dimethylaniline, diethylaniline of dimethylpara-toluidine.

Aansluitend kunnen verdere grondstoffen zoals bïjvoorbeeLd houtmeel, kurkmeel, pigmenten en vulstoffen worden toegevoegd.

De radicaalreaktie tussen de verschillende komponenten kan plaatsvinden gedurende 1-20 minuten bij 100ος-150βς en vervolgens gedurende 4-250 uur bij 70hC-90bC.

De eerste en tweede hars worden bij voorkeur vervaardigd, uitgaande van gemodificeerde, drogende olieën. De drogende olie in de eerste hars wordt toegepast in geëpoxydeerde vorm, waarbij in het bijzonder een epoxyde van sojaolie, lijnolie, zonnebloemolie en/of een tallolievetzure ester wordt gebruikt. De meerwaardige alcohol, waarmee de verestering is geschied, wordt bij voorkeur gekozen uit de groep van glycerol, pentaerithrytol, trimethylolpropaan en/of polyalkeengly-col. Ook mengsels van deze of andere meerwaardige alkoholen zijn toepa sbaar.

Voor het carbonzuur in de eerste hars kan bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van eenwaardige carbonzuren zoals benzoëzuur, para-tertiair-butyl-benzoëzuur, tallolievetzuur of stearinezuur, twee-of meerwaardige carbonzuren, colophonium, zure koolwaterstofharsen en/of mengsels ervan. In het bijzonder wordt, ten behoeve van de lino-leumbereiding de voorkeur gegeven aan colophonium als zuur, teneinde de voor linoleum karakteristieke eigenschappen welke afkomstig zijn van het colophonium, te behouden. Geschikte meerwaardige carbonzuren zijn carbonzuren met 4-54 C-atomen in het molecuul. In het bijzonder kan als meerwaardig carbonzuur een di- of trimeervetzuur, of een mengsel ervan worden toegepast.

De carbonzuur-gemodificeerde ester in de tweede hars kan bestaan uit het reactieproduct van een onverzadigde vetzuurester van een meerwaardig alcohol met een of meer ethylenisch onverzadigde, een-of meerwaardige carbonzuren of de anhydrides daarvan. Als onverzadigde vetzure ester kan hierbij uitgegaan worden van een plantaardige olie of een ta Llol ie vetzure ester, waarbij de verestering in het bijzonder plaatsheeft met een meerwaardige alcohol genomen uit de groep van glycerol, pentaerithrytol, trimethylolpropaan en/of polyalkeenglycol waarbij ook mengsels van deze of andere meerwaardige alcoholen toepasbaar zijn. Als toe te passen plantaardige olie komen in het kader van deze uitvinding in het bijzonder sojaolie, lijnolie, zonnebloemolie, olijfolie, saffloerolie en/of raapolie in aanmerking.

Het ethylenisch onverzadigde carbonzuur of de anhydride daarvan, welke voor het bereiden van de tweede hars wordt toegepast, kan een of meer ethylenisch onverzadigde groepen in het molekuul bevatten. Als eenwaardig carbonzuur kan bij voorkeur gebruik worden gemaakt van acrylzuur, methacrylzuur, sorbinezuur en/of crotonzuur. Als meerwaardig carbonzuur kan bij voorkeur gebruik worden gemaakt van maleinezuur en/of fumaarzuur en/of het anhydride hiervan. Maleinezuuranhydride is hiervoor bijzonder geschikt, daar de zogenaamde gemaleïneerde oliën gemakkelijk kunnen worden bereid en commercieel verkrijgbaar zijn.

De carbonzuur-gemodificeerde ester in de tweede hars kan ook bestaan uit het reactieproduct van een hydroxy functionele vetzuur-ester van een meerwaardig alkohot met een meerwaardig carbonzuur. In het bijzonder kunnen hiervoor de esters worden gebruikt die zijn afgeleid van wonderolie (castorolie), hydroxystearinezuur en/of hydroxy-palmitinezuur. Hierbij wordt de meerwaardige alkohol, welke voor de verestering is gekozen, bij voorkeur genomen worden uit de groep van glycerol, pentaerithrytol, trimethylolpropaan en/of polyalkeenglycol. Ook mengsels van deze of andere meervoudige alkoholen zijn toepasbaar. Het meerwaardige carbonzuur dat in reactie wordt gebracht met de genoemde hydroxy-functionele vetzuurester kan bij voorkeur genomen worden uit de groep van ftaalzuur, tetra- of hexahydroftaalzuur en trimellietzuur.

Naast de hiervoor weergegeven omschrijvingen van de tweede hars kan deze hars ook bestaan uit een of meer zuurfunctionele alkyd-harsen en/of zuurfunctionele koolwaterstofharsen en/of mengsels hiervan.

In de bereiding kan allereerst de eerste hars bereid worden door reactie van de geëpoxydeerde ester met het carbonzuur. Deze bereiding geschiedt bij een temperatuur van 100 tot 250nc en bij voorkeur van 150 tot 200nc, eventueel in aanwezigheid van een katalysator. Als katalysator past men bij voorkeur de gebruikelijke katalysator voor de zuur-epoxyreactie, zoals bijv. triethylamine, toe.

Tijdens het samenvoegen van de eerste hars met de tweede hars kan een katalysator worden toegevoegd van hetzelfde type als bij de bereiding van de eerste hars.

De harssamenstelling volgens de uitvinding kan ook in kom-binatie met harssamenstellingen op basis van één of meer meervoudig onverzadigde olieën, welke door luchtoxydatie worden "gedroogd"/ worden toegepast.

Hoewel in het voorgaande in hoofdzaak is gesproken over de toepassing van de harssamenstelling volgens de uitvinding in de lino-leumbereiding/ is de toepassing van de harssamenstelling volgens de uitvinding hier niet toe beperkt. Ook andere systemen, waarbij gebruik wordt gemaakt van harssamenstellingen, gebruikelijk in de vorm van zogenaamde tweecomponent harsen, met als doel te komen tot een opper-vlaktebekledingslaag, zijn geschikt voor toepassing van deze harssamenstelling. Hierbij valt o.a. te denken aan toepassing in dakbedekkingen en aan de zogenaamde Unterbodenschutz in de automobielindustrie.

De uitvinding wordt toegelicht aan de hand van de volgende, niet beperkende, voorbeelden.

Voorbeelden

Voorbeeld 1

Bereiding van de eerste hars

In een 3 L-reactievat, voorzien van een mechanische roerder, thermometer, en een vertikale koeler worden 60 gew. delen geëpoxy-deerde lijnolie (Edenol B 316 van Henkel, oxiraangehalte groter dan 8,5 %), 40 gew. delen colophonium en 1 gew. deel triïsobutylamine gebracht. Onder overleiden van stikstof wordt het reactiemengsel opgewarmd tot 180hC. De inhoud van het reactievat wordt op deze temperatuur gehouden tot het zuurgetal is afgenomen tot 3 mg KOH/g.

Daarna wordt het product gekoeld. Het epoxyequivalentgewicht bedraagt 600.

Voorbeeld 2

Bereiding van de tweede hars

In soortgelijke apparatuur, als gebruikt voor de bereiding van de eerste hars, worden 878 gew. delen lijnolie onder stikstof verhit tot 200hC. Vervolgens wordt, in porties verdeeld over 2 uur, 294 gew. delen maleinezuuranhydride voorzichtig toegevoegd. Er wordt voor zorg gedragen dat de temperatuur niet boven de 200bc stijgt.

Nadat alles is toegevoegd wordt de temperatuur geleidelijk tot 225«C gebracht en daar gedurende 4 uur gehouden.

Voorbeeld 3

Bereiding van onverzadigde polyesterhars

Een reaktievat voorzien van roerder, thermometer, vigreux, koeler en stikstoftoevoer werd bij kamertemperatuur gevuld met 9,0 mol adipinezuur, 0,3 rooi fumaarzuur en 9,4 mol neopentylglycol. Vervolgens werd dit mengsel, onder afdistilleren van water, verwarmd tot een temperatuur van 210nc bereikt was. De reaktie werd voortgezet tot het produkt een zuurgetal 5-10 had. De polyester werd daarna gekoeld tot een temperatuur van 150nc. Op dat moment werd 0,7 mol maleinezuur-anhydride toegevoegd. Na een reaktietijd van 2 uur op een temperatuur van 150hc werd het mengsel gekoeld tot 100oc. De verkregen polyesterhars had een zuurgetal van 15.

Voorbeelden I-II en vergelijkende Voorbeelden A-B

De hars volgens Voorbeeld 1, de hars volgens Voorbeeld 2, de onverzadigde polyester volgens Voorbeeld 3 en linoleumcement werden als in Tabel 1 aangegeven gemengd. Aan de samenstellingen die de onverzadigde polyester bevatten werden 4 gew.Z (t.o.v. de totale samenstelling) tert.butylperbenzoaat toegevoegd.

TABEL 1

Samenstelling EERSTE hars TWEEDE hars onverz. linoleum- polyester cement

_ geu.%_gew.Z_gew.Z_gew.Z

A - 100 B 41,1 58,9 I 8,6 11,4 15 65 II 36,6 48,4 15 128 gram harssamenstelLing volgens Tabel 1, 140 gram hout-meel, 80 gram kurkmeel en 52 gram calciumcarbonaat werden gedurende 12 minuten op een Collin tweewals gemengd (temperatuur voor: 40nC; achter: 80nc). De gecompoundeerde walsvellen werden in een oven met luchtverversing uitgehard.

Eerst werden de vellen gedurende 10 minuten bij 125**C uitgehard en vervolgens werden de vellen respectievelijk 4/ 8, 132, 280, 480 en 672 uren uitgehard bij 80t*C.

Tijdens de uithardingscyclus werden van de diverse mengsels de E-modulus, treksterkte en rek bij breuk bepaald volgens ISO R-527-2.

TABEL 2 E-modulus (GPa)

Mengsel aantal uren bij 8Qhc_ __4 8 132 280 470 672 A 14,5 17,4 27,9 35,9 44,6 54,4 B 12,0 19,0 230,0 530,0 ** ** I 20,7 34,0 47,1 56,4 62,5 73,8 II 26,9 60,9 99,4 133,6 226 618 ** te bros TABEL 3 Treksterkte (GPa)

Mengsel aantal uren bij 8QnC_ _[4 8 132 280 470 672 A 0,46 0,62 1,11 1,48 1,63 2,40 B 0,41 1,12 5,72 6,94 ** ** I 0,57 1,09 1,80 2,18 2,58 3,01 II 0,95 2,80 4,82 5,48 6,61 10,15 ** te bros TABEL 4 Rek bij breuk (%)

Mengsel aantal uren bij 8Qpc_ _[4 8 152 280 470 672 A 5,6 5,3 5,9 5,2 4,4 5,4 R 4,5 4,6 5,7 3,8 ** ** I 4,0 4,4 5,0 4,6 4,8 4,9 II 5,1 5,7 6,1 5,5 6,4 2,9 ** te bros

Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat mengsel II na 8 uren bij 80nC en mengsel A na 672 uren bij 80nC nagenoeg dezelfde waarden vertoonden voor E-modulus, treksterkte en rek bij breuk.

Met mengsel II werden beduidend hogere E-modulus, treksterkte en rek bij breuk met kortere uithardingstijd verwezenlijkt ten opzichte van mengsel A.

Claims (9)

1. Harssamenstelling, omvattende een mengsel van harsen, waarbij een eerste hars bestaat uit het reactieproduct van een geëpoxydeerde vetzure ester van een meerwaardig alkohol met een carbonzuur en een tweede hars bestaat uit een carbonzuur-gemodificeerde ester van een meerwaardig alkohol, met het kenmerk, dat het mengsel van harsen tevens een onverzadigde polyesterhars bevat met een mole-cuulgewicht per dubbele band van 1200-20.000 en een zuurgetal van 5-50, waarbij tussen de 50 % en 90 % van de onverzadiging wordt gevormd door een eindstandige halfester van een a, 0-onverzadigd dicarbonzuur.

2. Harssamenstelling volgens conclusie 1, met het kenmerk dat de harssamenstelling 5-50 gewichtsdelen eerste hars, 5-70 gewichtsdelen tweede hars en 1-80 gewichtsdelen onverzadigde polyesterhars bevat.

3. Harssamenstelling volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat de harssamenstelling 30-40 gewichtsdelen eerste hars, 45-55 gewichtsdelen tweede hars en 10-20 gewichtsdelen onverzadigde polyesterhars bevat.

4. Harssamenstelling volgens een der conclusies 1-3, met het kenmerk, dat de harssamenstelling linoleumcement bevat.

5. Werkwijze voor de bereiding van een harssamenstelling volgens een der conclusies 1-4, met het kenmerk, dat de eerste hars, de tweede hars, de onverzadigde polyesterhars en eventueel linoleumcement bij temperaturen tussen 30«C en 90nc in aanwezigheid van een initiatorsysteem gekozen uit de groep peroxiden, perketalen en percarbonaten gemengd worden.

6. Oppervlaktebekledingslaag, bereid met behulp van een harssamenstelling volgens een der conclusies 1-4 of verkregen met een harssamenstelling die bereid is volgens de werkwijze volgens conclusie 5.

7. Linoleum, bereid met behulp van een harssamenstelling volgens een der conclusies 1-4 of verkregen met een harssamenstelling die bereid is volgens de werkwijze volgens conclusie 5.

8. Voorwerp, geheel of gedeeltelijk vervaardigd met behulp van een harssamenstelling volgens een der conclusies 1-4 of verkregen met een harssamenstelling die bereid is volgens de werkwijze volgens conclusie 5.

9. Harssamenstelling, werkwijze, oppervlaktebekledingslaag, linoleum of voorwerp, zoals in hoofdzaak is beschreven en in het voorbeeld nader is toegelicht.