NL8702897A - Azoolderivaten en werkwijzen voor het bereiden en toepassen van deze derivaten. - Google Patents

Description

Λ , Azoolderivaten en werkwijzen voor het bereiden en toepassen van deze derivaten.

De uitvinding heeft betrekking op nieuwe azoolderivaten en op werkwijzen voor het bereiden van deze derivaten, farmaceutische preparaten die ze bevatten en op hun toepassing.

De uitvinding heeft meer in het bijzonder betrekking op 5 azoolderivaten met formule 1, waarin

Rj en R^r die al of niet gelijk kunnen zijn, elk een ongesubstitueerde of mono- of poly-gesubstitueerde arylgroep of heteroaryl groep voorstellen, een ongesubstitueerde of mono- of poly-gesubstitueerde 10 alkylgroep, cycloalkylgroep, arylgroep of heteroarylgroep, of cycloal- kylgroep, arylgroep of .heteroarylgroep gecondenseerd met een benzeen-ring, of een alkoxygroep weergeeft en X - CH of N, waarbij, indien R^ de methylgroep voorstelt en Rj en R^ een fenylgroep weergeven, tenminste één van deze fenylgroe-15 pen gesubstitueerd moet zijn.

In de hiervoor genoemde formule zijn R^, R^ en R^ als aryl in het bijzonder de fenyl- of naftylgroep, in het bijzonder de fenylgroep, bevattende als heteroaryl bij voorkeur 5 of 6 ringatomen en als heteroatomen één of een aantal zwavel- of stikstofatomen. Niet-20 gecondenseerd heteroaryl is bijvoorbeeld thienyl of pyridyl. Voorbeel den van gecondenseerde groepen zijn indolyl (bijvoorbeeld indol-2-yl of indol-3-yl).

Geschikte substituenten aan R^ en R^ zijn in het bijzonder halogeenatomen, zoals chloor, broom, jodium of fluor, in het bijzon-25 der fluor of chloor. Mono-substitutie verdient aanbeveling, in het bijzonder op de p-plaats, indien R^ en R^ fenyl voorstellen.

Substituenten aan aryl- of heteroarylgroepen als R^ zijn bijvoorbeeld halogeen, nitro of cyaan, of lage alkyl, lage alkenyl, lage alkynyl, lage alkylthio, lage alkylsulfinyl, lage alkylsulfonyl .

30 of lage alkoxy, elk desgewenst door halogeen of fenyl gesubstitueerd, of desgewenst gesubstitueerde fenyl of fenoxy. Bijzondere voorbeelden van dergelijke substituenten zijn alkyl met 1-4 koolstofatomen, in het bijzonder methyl, halogeen of fenyl.

Aanbevolen substituenten aan R^ zijn halogeenatomen, zoals 35 bijvoorbeeld fluor of chloor, of cyaan.

R^ als cycloalkyl gecondenseerd met benzeen bevat bij voorkeur 5 tot 7 koolstpfatomen en is ongesubstitueerd, bijvoorbeeld inda- .8702857 Λ ' - 2 - nyl, in het bijzonder indan-2-yl.

R^ als alkyl bevat bij voorkeur 1-4 koolstofatomen en kan door cyaan, alkoxy, benzyloxy of polyether (bijvoorbeeld alkoxy-(mono-, di- of tri-ethyleenoxy) zijn gesubstitueerd.· 5 Het verdient aanbeveling dat als alkoxy 1-4 koolstofato men bevat.

Lage alkylgroepen die voorkomen als substituenten of in substituenten aanwezig zijn bevatten bij voorkeur 1-4 koolstofatomen. Lage alkenyl- of alkynylgroepen hebben bij voorkeur 2-4 koolstofato-10 men.

De volgende betekenissen voor de symbolen in formule 1 verdienen aanbeveling, zowel alleen als in combinatie: en R^ zijn p-F-, in het bijzonder p-Cl-fenyl.

X = CH.

15 R3 heeft hiervoor vermelde aanbevolen betekenissen en is in het bijzonder p-F*. p-Cl»of p-CN-fenyl.

In een bijzondere groep verbindingen met formule 1 hebben R , R en X de hiervoor gedefinieerde betekenissen en R als ongesub-1 6 stitueerde of mono- of poly-gesubstitueerde alkyl-, aryl- of hetero-20 arylgroepen.

De verbindingen met formule 1 kunnen zowel in vrije vorm als in de vorm van zuuradditiezouten voorkomen.

De verbindingen met formule 1, in vrije vorm of in de vorm van een zuuradditiezout, kunnen volgens de uitvinding worden verkregen 25 door een verbinding met formule 2, waarin R^, R^ en X de hiervoor gedefinieerde betekenissen hebben, te acyleren en de aldus verkregen verbinding in vrije vorm of in de vorm van een zuuradditiezout te winnen.

Het acyleren wordt bij voorkeur op een gebruikelijke wijze 30 uitgevoerd onder toepassing van een carbonzuur R^COOH of een reactief derivaat daarvan.

De werkwijze volgens de uitvinding kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd door een verbinding met formule 2 in een oplosmiddel, dat onder de reactieomstandigheden inert is, bijvoorbeeld in een organische 35 of anorganische base, die tegelijkertijd als zuurbindend middel funk-tioneert, zoals pyridine, te laten reageren met een overeenkomstig zuurhalogenide, desgewenst onder toevoeging van een acyleringsversnel-ler, zoals 4-dimethylaminopyridine. Voor het acyleren kan men een ver- .8702897

V

& - 3 - binding met formule 2 eveneens laten reageren met een aktieve ester, bijvoorbeeld van het zuur R^COOH. De reactie kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd met een pyridyl-2-thiolester, in een oplosmiddel dat onder de reactieomstandigheden inert is, bijvoorbeeld in een di-lage alkyl-5 carbonzuuramide, zoals dimethylformamide, bij kamertemperatuur. Boven dien kan de verbinding met formule 2 in aanwezigheid van N-hydroxyben-zotriazool en dicyclohexylcarbodiimide reageren met R^COOH.

Het eindprodukt kan volgens bekende methoden uit het reac-tiemengsel worden afgescheiden en desgewenst worden gezuiverd.

10 uitgangsmaterialen met formule 2 zijn gedeeltelijk nieuw en kunnen bijvoorbeeld volgens het op het formuleblad weergegeven reac-tieschema A worden verkregen.

De overige uitgangsmaterialen, evenals acyleringsmiddelen, zijn bekend of kunnen analoog aan bekende methoden of respectievelijk 15 analoog aan de in de voorbeelden beschreven methoden worden verkregen.

De in de volgende voorbeelden in graden Celsius opgegeven temperaturen zijn ongecorrigeerd.

Voorbeeld I; 2, 2-Bis-(4-chloorfenyl)-2-(1H—imidazool-l-yl)-1-(4-chloorbenzoylamino)etfaaan.

20 Men druppelde onder koelen met ijs 0, 34 ml 4-chloorbenzoyl- chloride toe aan 670 mg 2, 2-bis-(4-chloorfenyl)-2-(1H-imidazool-l-yl)-1-aminoethaan in 4 ml droge pyridine. Dit mengsel werd 4 uren geroerd bij kamertemperatuur. Vervolgens werd het uitgegoten op een koude, verzadigde, natriumwaterstofcarbonaatoplossing en geextraheerd met 25 ethylacetaat. De gecombineerde organische fasen werden gewassen met een verzadigde natriumwaterstofcarbonaatoplossing en natriumchloride-oplossing, gedroogd boven magnesiumsulfaat en door indampen geconcentreerd. Het residu kristalliseert door behandelen met ethylacetaat en diethylether uit. Men verkreeg kleurloze kristallen met een smeltpunt 30 van 241-244°C.

Het als uitgangsmateriaal toegepaste 2, 2-bis-(4-chloorfenyl)-2-(1H-imidazool-l-yl)-1-aminoethaan kan als volgt worden verkregen: a) 2, 2-Bis-(4-chloorfenyl)aziridine.

35 Men mengde een Grignard-oplossing, bestaande uit 8,45 g magnesium en 36 ml broombenzeen in 200 ml absolute ether, met 300 ml droge tolueen en destilleerde de ether af totdat de inwendige tempera- .8702897 ί.

- 4 - * - tuur was opgelopen tot 107°C. Daarna druppelde 28, 8 g p-chlooracetofe-nonoxim in 100 ml droge benzeen aan de kokende oplossing toe, verhitte het mengsel 1, 5 uur onder terugvloeiing en mengde daarna, terwijl men met ijs koelde, met 300 ml van een 20%-ige ammoniumchlorideoplos-5 sing. Na scheiding van de fasen extraheerde men de waterfase met ether.

De gecombineerde organische fasen werden gewassen met een verzadigde natriumchlorideoplossing, gedroogd boven magnesiumsulfaat en door indampen geconcentreerd. Het olieachtige residu werd gechromatografeerd over silicagel (0, 040 - 0, 06 3 mm) met petroleumether 60-80° en 10 een mengsel van diethylether en petroleumether (3/2). De aldus verkregen bruine olie werd gekarakteriseerd door het NMR-spectrum.

H-NMR(CDCl3): 2,36 (2H, s, breed, -CH2) ; 7, 20-7, 55 (8H, m, aromaat).

b) 2, 2-bis-(4-chloorfenyl)-2-lH-imidazool-l-yl)-1-amino-^ ethaan.

Men verhitte 3,96 g 2, 2-di-(4-chloorfenyl)aziridine 20 uren met 5, 1 g imidazool op 95°C (smelt). De smelt werd opgenomen in een mengsel van ethylacetaat en water en de waterfase werd een aantal malen geextraheerd met ethylacetaat. De organische fasen werden gewas-20 sen met een 0, 25%-ige wijnsteenzuuroplossing en een verzadigde natrium-chlorideoplossing, gedroogd boven magnesiumsulfaat en onder verminderde druk geconcentreerd. Het residu, dat eveneens als het gewenste produkt, ook het plaatsingsisomeer 1, 1-bis-(4-chloorfenyl)-2-(1H-imidazool-l-yl)-1-aminoethaan bevatte, werd over silicagel (0, 040-25 0, 063 mm) gescheiden met een mengsel van dichloormethaan, methanol en petroleumether (20: 1: 5). Aldus verkreeg men een viskeuze, geel-brüine olie.

1H-NMR(CDCl3): 1,40 (2H, breed, -NH2) ; 3,90 (2H, s, -CH2) ; 6,9-7,5 (6H, m, aromaat, imidazool); 7,68(1H, imidazool).

30 De volgende uitgangsmaterialen kunnen op analoge wijze wor den verkregen: 2, 2-bis-fenyl-2(lH-imidazool-l-yl)-1-aminoethaan (voor voorbeeld II), verkregen als een viskeuze, geelachtige olie, en 2, 2-bis-(4-chloorfenyl)-2-(1H-1, 2, 4-triazool-l-yl)-1-35 aminoethaan (voor voorbeeld III), verkregen als een viskeuze, geelbruine olie.

H-NMR (CDC13); 1,75 (2H, s, breed, -NH2) ; 3,93 (2H, s, ,8702897 y - 5 - -CH^; 6,9-7,5 (8H, m, aromaat); 7,88 (1H, s, triazool); 8,10 (1H, s, triazool).

De volgende verbindingen met formule 1 kunnen analoog aan voorbeeld I uit geschikte uitgangsmaterialen worden verkregen.

.8702897 4 * / - 6 -

X Rj R2 R3 smpt.°C

II CH C6H5 C6H5 -Q-C1 193-197« III N -O -Ö Cl 158-162° IV CH -CH3 178-182° I v CH -iC (CH3) 3 131-136° I vi CH -£^-£^-Cl 220-224° I VII CH 144-146° 1 vin CH 1Tn19) amorf

H

IX CH 0C2H5 amorf X CH CH(CH3)-0-CH2-^^ amorf (racemaat) XI CH Λν jö] 253-256° Η xii CH ©· CN 233-235° XIII CH CH2(0-CH2-CH2)30CH3 olie XIV' CH CH2-CN 219-220° XV CH l·®* l·®* l·®* 218-220° xvi CH -^^-Cl 229-232° XVII CH CH3 181-183° _______ .8702897 * * - 7 -

De verbindingen met formule 1 vertonen een farmacologische werking en zijn daardoor geïndiceerd voor toepassing als farmaceutica.

De verbindingen vertonen in het bijzonder een aromatase remmende werking bij de volgende proeven.

5 1* Aromatase remming in vitro.

Microsomen van humane placenta werden als enzyrabron toegepast. Ter bereiding van deze microsomen werden volledige humane placenta direkt na de verwijdering onder koelen naar het laboratorium gébracht, werd de overmaat bloed door intensief spoelen met 0, 25 M 10 sucrose verwijderd, werden de placenta in stukken gesneden en onder koelen onmiddelijk gehomogeniseerd (1 g orgaan + 1, 5 g KCl/tris-buffer, pH 7,4; ultraturrax 3 x 10 s/0°C). Na sedimentatie van de gedeeltelijk afgebroken cellen, celkernen en mitochondria bij 200, 7000 en 11000 g, elk gedurende 10 minuten, werd de microsoomfraktie 15 verkregen door centrifugeren van de postmitochondriale supernatant bij 105.000 g/60 min. Elk persstukje dat eenmaal werd gewassen werd daarna gesuspendeerd in een isotonische KCl/tris-buffer tot een Cyt P-450 concentratie van 0, 5-1 ^iM.

De bepaling van de aromatasewerking werd uitgevoerd volgens 20 een gemodificeerde bekende methode (Thompson E.A., Siiteri P.K.

/1974/, J. Biol. Chem. 249, 5364-5372) onder toepassing van lp, 3~ 26 H-androsteendion als het substraat in aanwezigheid van een NADPH regenererend systeem. De te onderzoeken verbindingen werden toegevoegd in concentraties van 0, 01 en 1 ^iM. Na 30 minuten incuberen bij 37°C 25 werd de reactie beëindigd door te mengen pet een grote overmaat chloro form en de waterige en organische fasen werden gescheiden. De radio- 3 aktiviteit van de waterfase is toe te schrijven aan HO, dat gevormd 3 ^ wordt bij de aromatisering van 16, 26 H-androsteendion tot oestron en als maat voor de enzymatische werking wordt toegepast.

30 Verbindingen die op significante wijze onder deze proefomstandigheden aromatase remmen werden daarna over een ruim traject van concentraties onderzocht ter bepaling van de IC^g waarden.

2. Remming van ovulatie.

Vrouwtjesratten met regelmatige cycli ontvingen de te 35 onderzoeken verbinding om 1600 uur op de dag voor de ovulatie en om 1100 uur op de dag van de ovulatie. De ovulatie werd vastgesteld door telling van de eicellen in een vaginauitstrijkje.

,8702397 - 8 - 3. Invloed op ovariale aromatase en de E2 produktie in vivo.

Volwassen vrouwtjesratten werden gedurende 12 dagen voorbehandeld met 25 IU/dag s.c. PMSG (pregnant mare serum gonadotrophin),

Q

waarna op de 13 dag de te onderzoeken verbinding oraal in een concen-5 tratie van 0,032-10 mg/kg werd toegediend. De ratten werden daarna 8, 24 en 48 uren later gedood en het bloed en de ovaria werden verwijderd. Uit één respectievelijke ovarium per dier werden microsomen bereid en de aromatasewerking werd op de hiervoor beschreven wijze bepaald. Uit de tweede ovarium werd oestradiol geëxtraheerd en de hoe-10 veelheid hiervan werd bepaald door RIA, op overeenkomstige wijze de oestradiol uit het bloed.

4. Subchronische effekten in vivo.

De te onderzoeken verbinding werd eenmaal daags gedurende 7 dagen toegediend aan jeugdige, 23 dagen oude, vrouwtjesratten. Op de θ Θ 15 4 tot de 7 dag werd bovendien subcutaan testosteron propionaat gein- 0 jecteerd. Op de 8 dag werden de dieren gedood, werd het bloed verzameld en werden de uteri verwijderd, schoongemaakt en gewogen.:Het toedienen van testosteron leidt tot een aanzienlijke toename van het gewicht van de uterus, veroorzaakt door de verandering van testosteron 20 door aromatase in oestradiol. De remming van metrauxe (uterus hypertrofie) door een te onderzoeken verbinding is dus een nauwkeurige maat voor de remming van de oestrogeenproduktie door aromatase tijdens de zeven dagen durende behandeling.

5. Chronische effekten.

25 Oestrogeen afhankelijke borsttumoren werden geïnduceerd bij ratten door een eenmalige orale toediening van 7, 12-dimethylbenz/a/-anthrazeen (DMBA). Met de behandeling van de te onderzoeken verbindingen werd aangevangen indien de tumoren een gemiddelde afmeting van 3 ongeveer 1500 mm hadden bereikt en deze behandeling werd tot zes weken 30 voortgezet.

De verbindingen met formule 1 oefenen deze werking uit bij p.o. concentraties van ongeveer 1 mg/kg tot ongeveer 10 mg/kg, één of tweemaal daags.

Aromatase speelt een belangrijke rol bij de biosynthese van 35 oestrogenen in zoogdieren.

Het blokkeren van dit enzym door specifieke remmers kan een ,8702897 * - 9 - drastische verlaging van de normale steroïdespiegel tot stand brengen.

Een dergelijke niet-invasieve chemische verlaging van de steroïdespiegel schijnt, in tegenstelling met de chirurgische verwijdering van hormoon producerende organen (prostaat, ovarium, bijnieren), een gewenst 5 alternatief en aanvulling bij de behandeling van van steroïde afhanke lijke tumoren, bijvoorbeeld van de prostaat, polykystisch ovariumsyn-droom, carcinomen van de borsten, ovaria, endometrium, evenals van het Cushing's syndroom, te zijn.

De verbindingen met formule 1 zijn daardoor geïndiceerd voor 1 o toepassing als specifieke remmers van de steroïdesynthese, voor de be handeling van tumoren, zoals hiervoor vermeld.

Een geïndiceerde, geschikte, dagelijkse dosis ligt tussen ongeveer 10 mg tot ongeveer 100 mg van een verbinding met formule 1, bijvoorbeeld geschikt toegediend in gescheiden doses tot viermalen 15 daags.

De verbindingen met formule 1 kunnen via elke geschikte weg worden toegediend, in het bijzonder enteraal, bij voorkeur oraal, bijvoorbeeld in de vorm van tabletten of capsules, of parenteraal, bijvoorbeeld in de vorm van injecteerbare oplossingen of suspensies.

20 De verbindingen met formule 1 kunnen zowel in vrije base- vorm als in de vorm van een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditiezout worden toegediend. Dergelijke zouten kunnen op een gebruikelijke wijze worden bereid en vertonen dezelfde mate van werking als de vrije basen.

De onderhavige uitvinding verschaft eveneens farmaceutische preparaten 25 die één of een aantal verbindingen met formule 1, in vrije basevorm en/of in de vorm van een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditiezout, desgewenst tezamen met tenminste één farmaceutische drager of verdun-ningsmiddel, bevatten. Dergelijke preparaten kunnen op een gebruikelijke wijze worden bereid of vervaardigd. Eenheidsdoseringsvormen bevat-30 ten bijvoorbeeld ongeveer 2, 5 mg tot ongeveer 50 mg van een verbinding met formule 1, in de vorm van de vrije base of een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditiezout.

De uitvinding heeft eveneens betrekking op verbindingen met formule 1 in vrije vorm of in de vorm van een farmaceutisch aanvaard-35 baar zuuradditiezout voor toepassing als farmaceutica, in het bijzonder als aromataseremmers en op het gebruik van verbindingen met formule 1 in vrije vorm of in de vorm van een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditiezout ter bereiding of vervaardiging van een geneesmiddel ,8702887 « - 10 - voor het remmen van aromatase.

'. 87 02887

Claims (13)

1. Azoolderivaten met formule 1, waarin R^ en R^/ die al of niet gelijk kunnen zijn, elk een ongesubstitueerde of mono- of poly-gesubstitueerde arylgroep of hetero-arylgroep voorstellen,

5 R^ een ongesubstitueerde of mono- of poly-gesubstitueerde alkylgroep, cycloalkylgroep, arylgroep of heteroarylgroep, of cyclo-alkylgroep, arylgroep of heteroarylgroep gecondenseerd met een ben-zeenring, of alkoxygroep weergeeft, en X = CH of N, waarbij, indien R^ de methylgroep voorstelt en 10 Rj en R^ fenyl weergeven, tenminste één van deze fenylgroepen gesubstitueerd moet zijn, in vrije vorm of in de vorm van een zuuradditie-zout.

2. Verbindingen volgens conclusie 1, waarin R^ en die al of niet gelijk kunnen zijn, elk een desge-15 wenst monogesubstitueerde fenylgroep voorstellen, R^ een desgewenst door cyaan, alkoxy met 1-4 koolstofatomen, benzyloxy of C^ ^-alkoxy-(mono-, di- of tri-)ethyleenoxy gesubstitueerde alkylgroep met 1-4 koolstofatomen, alkylgroep met 1-4 koolstofatomen, een desgewenst gesubstitueerde fenylgroep, een cycloalkylgroep 20 met 5-7 koolstofatomen, die desgewenst met een benzylring of een heterocyclische ring met 5 of 6 atomen in de ring, met één of een aantal zwavel- of stikstofatomen als heteroatomen en desgewenst gecondenseerd met een benzeenring is gecondenseerd, voorstelt

3. Een verbinding volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, 25 dat R^ en R2 een P-c^-~ °f p-F-fenylgroep voor stelt.

4. Een verbinding volgens één der conclusies 1-3, met het kenmerk, dat R^ p-Cl-, p-F- of p-CN-fenyl weergeeft. 5. 2, 2-Bis~(4-chloorfenyl)-2-(lH-imidazool-l-yl)-1-(4-chloorbenzoylamino)ethaan.

6. Een verbinding volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat R^ een ongesubstitueerde of mono- of polygesubstitueerde alkylgroep, arylgroep of heteroarylgroep weergeeft.

7. Werkwijze voor het bereiden van een heterocyclische verbinding, met het kenmerk, dat men een verbinding met formule 1 zoals 35 gedefinieerd in conclusie 1, bereidt door een verbinding met formule 2, waarin R^, R^ en X de hiervoor gedefinieerde betekenissen hebben, te .870289) « - 12 - s * acyleren en de aldus verkregen verbinding in vrije vorm of in de vorm van een zuuradditiezout te winnen.

8. Een verbinding volgens conclusie 1 zoals gedef inieerd in conclusie 1, in vrije vorm of in de vorm van een farmaceutisch aan- 5 vaardbaar zuuradditiezout, voor toepassing als farmaceuticum.

9. Een verbinding volgens conclusie 1 zoals gedefinieerd in conclusie 1 in vrije vorm of in de vorm van een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditiezout, voor toepassing als aromataseremmer.

10. Werkwijze voor het toepassen van een verbinding met for- 10 mule 1 zoals gedefinieerd in conclusie 1, in vrije vorm of in een farmaceutisch aanvaardbare zuuradditiezoutvorm, voor het bereiden of vervaardigen van een geneesmiddel voor aromataseremming.

11. Een farmaceutisch preparaat dat één of een aantal verbindingen met formule 1, zoals gedefinieerd in conclusie 1, in vrije 15 vorm en/of in de vorm van een farmaceutisch aanvaardbaar zuuradditie-zout, desgewenst met een farmaceutisch aanvaardbaar verdunningsmiddel en/of drager, bevat.

12. Verbindingen en werkwijzen als beschreven in de beschrijving en/of voorbeelden.

13. Gevormde therapeutische preparaten volgens één der voor gaande conclusies. 9 8 8/