Amadeusz Citlak
Polish Academy of Sciences, Institute of Psychology, Department Member
- Lvov-Warsaw School, Cultural Historical Activity Theory, Stereotypes and Prejudice, Biblical Studies, Antisemitism (Prejudice), Jewish - Christian Relations, and 7 moreChrześcijanie a Żydzi, Philosophy of Mind, Theory of Mind (Psychology), Psychobiography/personology, Franz Brentano, Reductionism, and History Of Psychologyedit
- aedit
Research Interests:
Research Interests:
This article explores a psychological tradition inspired by or originating from Franz Brentano and which played a vital role in the development of qualitative empirical psychology. This was the psychology of acts with a focus on the... more
This article explores a psychological tradition inspired by or originating from Franz Brentano and which played a vital role in the development of qualitative empirical psychology. This was the psychology of acts with a focus on the analysis of mental phenomena and a first-person perspective. Brentano’s psychology directly influenced the emergence of the main schools of European psychology in the first half of the 20th century: the Würzburg School, Gestalt psychology, phenomenological psychology, the Dorpat School, and the Lvov–Warsaw School. These schools cultivated a psychology of mind and consciousness par excellence, the theoretical and methodological assumptions of which effectively inhibited reductionist tendencies. The aim of this article, however, is not so much to reconstruct the historical achievements but rather to indicate their relevance for contemporary qualitative psychology, which can be seen in a broader perspective than simply as an alternative to quantitative rese...
Research Interests: Psychology, Cognitive Science, Qualitative studies (Psychology), Qualitative methodology, Theory of Mind, and 8 morePhenomenological Psychology, Franz Brentano, First-Person Methodologies, Intentionality, School of Brentano, Qualitative Research, Reductionism, and Philosophy of Perception, Philosophy of Mind and Consciousness, Intentionality
The psychological determinants of acts of dehumanizationThe article discusses the most important sources of various forms of dehumanization and destructive behavior. Modern knowledge and psychological research allow to understand... more
The psychological determinants of acts of dehumanizationThe article discusses the most important sources of various forms of dehumanization and destructive behavior. Modern knowledge and psychological research allow to understand dehumanization as a phenomenon going beyond behavioral acts. The main goal of this article is the presentation of two psychological traditions, that explain violence and social aggression in the light of the individual’s mental dysfunctions, as well as in the light of the dynamics of social processes above all group processes and interpersonal interaction. Presentation of this second research tradition is in my opinion of key importance for understanding the most important and the most serious determinants of dehumanization, although it is systematically underestimated or little known in sociological and political science literature. Identification of relevant sources of dehumanization can contribute to their quicker identification and inhibition.
Research Interests:
PSYCHOLOGICAL AND LINGUISTIC OBJECTIFICATION OF ENEMIES STEREOTYPIZATION AND DEHUMANIZATION OF ENEMIESThis article presents the most important manifestations of negative stereotyping, that is, the dehumanization of enemies. Many cognitive... more
PSYCHOLOGICAL AND LINGUISTIC OBJECTIFICATION OF ENEMIES STEREOTYPIZATION AND DEHUMANIZATION OF ENEMIESThis article presents the most important manifestations of negative stereotyping, that is, the dehumanization of enemies. Many cognitive and linguistic characteristics of this phenomenon are usually elusive to the participants of social life, so underlying psychological mechanisms are identified too late. This makes it extremely difficult to effectively eliminate them. The aim of the article is, firstly, to present key empirically verified cognitive and linguistic strategies responsible for stereotypization of social subjects. Secondly, the explication of the fact that the subtle form of dehumanization, which is negative stereotyping, contains sufficient and very strong grounds for carrying out acts of explicit discrimination, and in some circumstances, even extermination.
Research Interests:
Research Interests:
The philosophical-psychological Lvov-Warsaw School, derived from the philosophical tradition of Franz Brentano, developed his concept of intentionality for many years in an original way. This is particularly evident in Kazimierz... more
The philosophical-psychological Lvov-Warsaw School, derived from the philosophical tradition of Franz Brentano, developed his concept of intentionality for many years in an original way. This is particularly evident in Kazimierz Twardowski’s theory of actions and products and Tadeusz Tomaszewski’s theory of action. Kazimierz Ajdukiewicz’s semantic epistemology is also an important yet unfinished achievement (though less related to the issue of intentionality), in the light of which cognitive processes are organically embedded in cultural artefacts and, more specifically, in language. Despite the extraordinary wealth of the Lvov-Warsaw School’s achievements, the theoretical findings of Twardowski and his disciples allow for the extraction of relatively consistent conclusions regarding the specifics of human cognition. Achievements of the Polish school of psychology seem to be important in the long ongoing discussion on the topic of the nature of cognitive processes and the mind.
Research Interests:
Research Interests:
The article presents the most important and almost forgotten theses of Franz Brentano's empirical psychology, which have significance for conceptualization and the method of psychological research. The psychology programme, introduced as... more
The article presents the most important and almost forgotten theses of Franz Brentano's empirical psychology, which have significance for conceptualization and the method of psychological research. The psychology programme, introduced as early as 1874, remains on the fringes of mainstream empirical psychology, but it was the starting point for Kazimierz Twardowski and his students. The continuation and development of Brentano's thought in the twentieth century can significantly enrich and broaden psychology's theoretical and empirical perspective. This applies primarily to reductionism and the social dimension of mental phenomena.
Research Interests: Qualitative studies (Psychology), Qualitative methodology, Phenomenological Psychology, Phenomenology, Franz Brentano, and 9 moreIntentionality, Gestalt Psychology, School of Brentano, Lvov-Warsaw School, Kazimierz Twardowski, Qualitative Research, Reductionism, European Psychologist, and Wurzburg School
Two psychobiographies have been written in the Lvov-Warsaw School: one on Socrates, which dates to 1909, and the other on Jesus of Nazareth from 1941, published in 1958. Unfortunately, they were not translated into German or English and... more
Two psychobiographies have been written in the Lvov-Warsaw School: one on Socrates, which dates to 1909, and the other on Jesus of Nazareth from 1941, published in 1958. Unfortunately, they were not translated into German or English and thus remained unknown in world literature. The psychological portraits of Socrates and Jesus are based on the theory of the striving for a sense of power, similar to Alfred Adler’s theory, although published slightly earlier. According to this theory, Socrates desires to be above his own weaknesses, to be in control of his own life, and he also strives for superiority over others. An important part of this chapter is also the presentation of the theoretical background of psychobiography in the psychological tradition of Twardowski’s school as a counterbalance to the psychoanalytic tradition and biography of Leonardo da Vinci by S. Freud written in 1910.
Research Interests:
Research Interests:
Artykuł prezentuje najważniejsze osiągnięcia psychologii religii w Szkole Lwowsko-Warszawskiej K. Twardowskiego, rozwój i znaczenie dla współczesnej psychologii religii. Szkoła ta istniała paralelnie do innych szkół psychologicznych w... more
Artykuł prezentuje najważniejsze osiągnięcia psychologii religii w Szkole Lwowsko-Warszawskiej K. Twardowskiego, rozwój i znaczenie dla współczesnej psychologii religii. Szkoła ta istniała paralelnie do innych szkół psychologicznych w Europie: Szkoły Wurzburskiej, założonej przez Oswalda Kulpe i Dorpackiej Szkoły Psychologii Religii, założonej przez Karla Girgensohna. Treść artykułu koncentruje się na dwóch nurtach psychologii, mających swoje uzasadnienie teoretyczne już w tekstach Twardowskiego, tj. na badaniach aktów i przekonań z użyciem introspekcji, a także na badaniach w nurcie psychologii historyczno-kulturowej. Szczególną rolę odegrały tu teoria czynności i wytworów a także teoria kratyzmu (podobna do teorii dążenia do mocy A. Adlera). Wyniki badań przekonań religijnych, prowadzone w ramach szkoły Twardowskiego, mają istotne znaczenie także współcześnie dla psychologów religii.
Research Interests: Intellectual History, History of Religion, History of Science, Psychology of Religion, Cognitive Dissonance, and 9 moreKazimierz Twardowski, Cognitive Science of Religion, Interfaces of Psychology, Philosophy, History and Religion, Superstitions and Superstitious Belief, Religious Belief, Psychology and Philosophy, Psychobiography, Psychology of Religion and Spirituality, and Philosophy and Psychology of Religion – History of Philosophy and Theology
The article presents the most important trends and achievements of the psychological interpretation of the biblical text in recent years. The main goal, however, is to propose going beyond the quite controversial-though... more
The article presents the most important trends and achievements of the psychological interpretation of the biblical text in recent years. The main goal, however, is to propose going beyond the quite controversial-though interesting-research from the perspective of depth psychology (Tiefenpsychologie), which completely dominated psychological biblical criticism in the 20th century. Therefore I`ll focus on well verified psychological theories (especially social psychology and social cognition) which are widely recognized among psychologists, and which seem to significantly enrich the conceptual apparatus of the contemporary biblical scholar and allow for a better understanding of the social milieu in biblical books. Psychological biblical criticism can be very valuable and useful method in contemporary exegesis, but it have to overcome the limitations of depth psychology.
Słowa kluczowe: psychological biblical criticism, psychologia biblijna, psychologia głębi, psychologia społeczna, psychologia poznania społecznego Psychologiczna interpretacja ksiąg biblijnych od bardzo dawna zajmuje istotne miejsce w biblistyce. Wprawdzie wiąże się ją zazwyczaj z rozwojem psycho-logii na przełomie XIX i XX w., jednak ten rodzaj podejścia do tekstu biblijnego w mniejszym lub większym stopniu towarzyszył badaczom w zasadzie już od starożytności. Trudno się temu dziwić, skoro wiele zagadnień biblijnych dotyczy bezpośrednio tematyki z obszaru psychologii: przebaczenie, nadzieja, miłość, duch, serce, sumienie itp. Pojęcia te zazwyczaj były (i są) przedmiotem badań z zakresu antropologii biblijnej lub włączano je w szerszą perspektywę soteriolo-giczną, dzięki czemu uzyskiwały właściwy sobie kontekst i znaczenie. Nie ulega 1 Artykuł przygotowany w ramach grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Doskonała Nauka-Wsparcie Monografii Naukowych: Dyskurs biblijny w świetle psychologii szkoły lwowsko-warszawskiej-DNM/SP/461604/2020.
Słowa kluczowe: psychological biblical criticism, psychologia biblijna, psychologia głębi, psychologia społeczna, psychologia poznania społecznego Psychologiczna interpretacja ksiąg biblijnych od bardzo dawna zajmuje istotne miejsce w biblistyce. Wprawdzie wiąże się ją zazwyczaj z rozwojem psycho-logii na przełomie XIX i XX w., jednak ten rodzaj podejścia do tekstu biblijnego w mniejszym lub większym stopniu towarzyszył badaczom w zasadzie już od starożytności. Trudno się temu dziwić, skoro wiele zagadnień biblijnych dotyczy bezpośrednio tematyki z obszaru psychologii: przebaczenie, nadzieja, miłość, duch, serce, sumienie itp. Pojęcia te zazwyczaj były (i są) przedmiotem badań z zakresu antropologii biblijnej lub włączano je w szerszą perspektywę soteriolo-giczną, dzięki czemu uzyskiwały właściwy sobie kontekst i znaczenie. Nie ulega 1 Artykuł przygotowany w ramach grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: Doskonała Nauka-Wsparcie Monografii Naukowych: Dyskurs biblijny w świetle psychologii szkoły lwowsko-warszawskiej-DNM/SP/461604/2020.
Research Interests:
At the beginning of the 20th century, the philosophical-logical Lvov-Warsaw School was also a psychological school in which several interesting psychological theories were developed. This includes the theory of actions and products of... more
At the beginning of the 20th century, the philosophical-logical Lvov-Warsaw School was also a psychological school in which several interesting psychological theories were developed. This includes the theory of actions and products of Kazimierz Twardowski and the theory of cratism (the theory of power) of Władysław Witwicki. Based on the cratism theory, the assumptions of which are very similar or an alternative to the Individualpsychologie of Alfred Adler, Witwicki created two original psychobiographies: of the Greek philosopher Socrates and Jesus from Nazareth. The origins of Socrates’ psychobiography date back to 1909, so it is one of the oldest psychobiographies in the world, and certainly the oldest non-psychoanalytical world psychobiography. Witwicki’s psychobiographies are distinguished by a few interesting elements, but two of them seem particularly important: (a) a cratic motivation (or the pursuit of a sense of power) was the main motivational mechanism for life, teaching and activities of Socrates and Jesus Christ; (b) the concept of heteropathic feelings, i.e. social feelings, whose constellation in the society and life of the individuum depends, among others, on the intensity of their cratic desires.
Research Interests:
This article presents an analysis of intergroup relations in light of Władysław Witwicki’s cratism theory. His theory allows social relations to be explained in light of the pursuit for a sense of power, although this has never been... more
This article presents an analysis of intergroup relations in light of Władysław Witwicki’s cratism theory. His theory allows social relations to be explained in light of the pursuit for a sense of power, although this has never been verified in the psychological laboratory. Because the cratism theory is largely based on the analysis of social relations described in historical documents, this paper presents an attempt to use its basic assumptions to describe the linguistic behavior (and linguistic picture of the world) of a threatened group. The examined material consisted of religious documents of the first Christians, created before and during the growing conflict with an unfriendly/ antagonistic environment. Frequency analysis shows significant changes in the cratic orientation as well as emotions and the evaluation of the social world in conflict conditions.
Research Interests:
Zjawisko dehumanizacji, choć rozumiane obecnie rozmaicie, z pewnością nie może być zawężane do aktów fizycznego poniżania, maltretowania czy odbierania poczucia człowieczeństwa w sposób fizyczny. Dehumanizacja występuje bowiem o wiele... more
Zjawisko dehumanizacji, choć rozumiane obecnie rozmaicie, z pewnością nie może być zawężane do aktów fizycznego poniżania, maltretowania czy odbierania poczucia człowieczeństwa w sposób fizyczny. Dehumanizacja występuje bowiem o wiele częściej w postaci dość subtelnych form psychologicznego oddziaływania na innych, które w efekcie czynią podmiot społeczny nieludzkim, pozbawionym subiektywnego poczucia bycia pełnowartościowym uczestnikiem życia społecznego, co bardzo wyraźnie widać chociażby na przykładzie negatywnej stereotypizacji. I choć zdecydowanie rzadziej jest ona przedmiotem zainteresowania rządzących czy politologów lub prawników, bardzo często stanowi wstęp do fizycznych aktów dehumanizacji, a następnie przemocy, w sprzyjających zaś warunkach-eksterminacji jednostek lub całych grup społecznych
Research Interests:
This article is an attempt to apply a modern social psychology thesis to reconstruct a linguistic image of non-Christian Jews in chosen narratives taken from the Greek canonical Gospels of the New Testament. In the first century AD,... more
This article is an attempt to apply a modern social psychology thesis to reconstruct a linguistic image of non-Christian Jews in chosen narratives taken from the Greek canonical Gospels of the New Testament. In the first century AD, non-Christian Jews and primitive Christians found themselves in a state of growing ideological conflict resulting in marked changes in their social relations and mutual perceptions. While remaining in close connection with the usage of language and discourse creation, these changes led to the adoption of new linguistic strategies among primitive Christians, thanks to which the image of non-Christian Jews took on over the course of the following years characteristics of negative stereotypes. A structural model has been used to analyze Christian texts, allowing for consistent and uniform comparisons of available sources. The aim of this paper therefore is an attempt to reconstruct linguistic characteristics of Jews in primitive Christian documents.
Całość dostępna w formie Open Access na stronie Studia Religiologica
Całość dostępna w formie Open Access na stronie Studia Religiologica
Research Interests:
The philosophical-psychological Lvov-Warsaw School, derived from the philosophical tradition of Franz Brentano, developed his concept of intentionality for many years in an original way. This is particularly evident in Kazimierz... more
The philosophical-psychological Lvov-Warsaw School, derived
from the philosophical tradition of Franz Brentano, developed
his concept of intentionality for many years in an original way.
This is particularly evident in Kazimierz Twardowski’s theory of
actions and products and Tadeusz Tomaszewski’s theory of
action. Kazimierz Ajdukiewicz’s semantic epistemology is also
an important yet unfinished achievement (though less related to
the issue of intentionality), in the light of which cognitive processes
are organically embedded in cultural artefacts and, more
specifically, in language. Despite the extraordinary wealth of the
Lvov-Warsaw School’s achievements, the theoretical findings of
Twardowski and his disciples allowfor the extraction of relatively
consistent conclusions regarding the specifics of human cognition.
Achievements of the Polish school of psychology seem to
be important in the long ongoing discussion on the topic of the
nature of cognitive processes and the mind.
from the philosophical tradition of Franz Brentano, developed
his concept of intentionality for many years in an original way.
This is particularly evident in Kazimierz Twardowski’s theory of
actions and products and Tadeusz Tomaszewski’s theory of
action. Kazimierz Ajdukiewicz’s semantic epistemology is also
an important yet unfinished achievement (though less related to
the issue of intentionality), in the light of which cognitive processes
are organically embedded in cultural artefacts and, more
specifically, in language. Despite the extraordinary wealth of the
Lvov-Warsaw School’s achievements, the theoretical findings of
Twardowski and his disciples allowfor the extraction of relatively
consistent conclusions regarding the specifics of human cognition.
Achievements of the Polish school of psychology seem to
be important in the long ongoing discussion on the topic of the
nature of cognitive processes and the mind.
Research Interests:
This article presents the most important manifestations of negative stereotyping, that is, the dehumanization of enemies. Many cognitive and linguistic characteristics of this phenomenon are usually elusive to the participants of social... more
This article presents the most important manifestations of negative stereotyping, that is, the dehumanization of enemies. Many cognitive and linguistic characteristics of this phenomenon are usually elusive to the participants of social life, so underlying psychological mechanisms are identified too late. This makes it extremely difficult to effectively eliminate them. The aim of the article is, firstly, to present key (empirically verified) cognitive and linguistic strategies responsible for stereotypization of social subjects. Secondly, the explication of the fact that the subtle form of dehumanization, which is negative stereotyping, contains sufficient and very strong grounds for carrying out acts of explicit discrimination, and in some circumstances, even extermination
Research Interests:
Artykuł stanowi próbę krytycznej oceny wykorzystania jednej z najbardziej oryginalnych teorii polskiej psychologii, tj. teorii kratyzmu W. Witwickiego, do interpretacji działalności i osobowości Jezusa Chrystusa. Teoria kratymu, choć... more
Artykuł stanowi próbę krytycznej oceny wykorzystania jednej z najbardziej oryginalnych teorii polskiej psychologii, tj. teorii kratyzmu W. Witwickiego, do interpretacji działalności i osobowości Jezusa Chrystusa. Teoria kratymu, choć wydaje się mieć dużą wartość eksplanacyjną, została w dużym stopniu zapomniana. W. Witwicki starał się interpretować przy jej pomocy wiele aspektów aktywności ludzkiej jak sztukę, relacje społeczne a także życie postaci historycznych m.in. Sokratesa i Jezusa Chrystusa. Stworzył dzięki temu pierwszą w historii polskiej psychologii (a równocześnie jedną z pierwszych w psychologii światowej) psychobiografię. Propozycja odczytania działalności Jezusa z Nazaretu w świetle teorii Witwickiego budziła jednak i budzi nadal ogromne zastrzeżenia, co zniechęciło wielu psychologów, a szczególnie środowiska religijne. Chciałbym wskazać najbardziej kontrowersyjne momenty jego pracy, zwracając jednocześnie uwagę na dużą wartość samej teorii także dzisiaj na początku XXI w., szczególnie w obszarze psychologii religii i historyczno-kulturowej.
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests: Intellectual History, History of Analytic Philosophy, Historiography, History of Science, Lvov-Warsaw School, and 10 moreKazimierz Twardowski, History Of Psychology, Intellectual and cultural history, Analytical Psychology, Historical Psychology, Psychological Theory, Psychobiography, Analytical Philosophy, Psychological Sciences, and American psychological school
Tekst przedstawia analizę jednego z bardziej kontrowersyjnych przykładów narracji wczesnochrześcijańskiej na temat faryzeuszy. Przez wiele stuleci Mat 23 odgrywał istotną rolę w percepcji tej grupy religijnej, determinując jednocześnie... more
Tekst przedstawia analizę jednego z bardziej kontrowersyjnych przykładów narracji wczesnochrześcijańskiej na temat faryzeuszy. Przez wiele stuleci Mat 23 odgrywał istotną rolę w percepcji tej grupy religijnej, determinując jednocześnie ogólny wizerunek judaizmu w tradycji chrześcijańskiej. Niejednokrotnie był on także przedmiotem krytyki ze strony środowisk żydowskich. Przypisywały one autorom Ewangelii przekonania religijne, które w późniejszym czasie stały się jednym z istotnych źródeł antysemityzmu. W niniejszej analizie odwołam się do obiecującego obecnie nurtu badań, tj. social-scientific criticism, a dokładniej do psychologii stosunków grupowych. Odczytanie słów zawartych w Mat 23 w takiej perspektywie pozwala, po pierwsze, dostrzec pomijany zazwyczaj aspekt napiętych relacji między Synagogą a rodzącą się wspólnotą chrześcijan w I n.e.; stosunki te miały głęboki wpływ na ukształtowanie się wzajemnych relacji społecznych. Po drugie, pozwala ono umieścić wizerunek faryzeuszy w mozaice przekonań chrześcijan, które odgrywały ważną rolę w procesie konstruowania i obrony ich tożsamości. Wnioski wynikające z analizy tekstu wydają się też mieć istotne znaczenie we współczesnym dialogu między chrześcijanami a wyznawcami judaizmu.