Violéncia

Taus de violéncia fisica per 100 000 abitants per país en 2002.

     Pas de donadas

     Mens de 200

     200-400

     400-600

     600-800

     800-1000

     1000-1200

     1200-1400

     1400-1600

     1600-1800

     1800-2000

     2000-3000

     Plus de 3000

La violéncia es l’utilizacion de fòrça o de poder, fisic o psiquic, per contrénher, dominar, tuar, destruire o damatjar. Implica de tusts, de nafras, de la sofrença, o mai la destruccion de bens umans o d'elements naturals.

Selon l'OMS, la violéncia es l'utilizacion intencionala de la fòrça fisica, de menaças contra altrú o se-mèsme, contra un grop o un comunautat, que provòca o risca fortament de provocat un traumatisme, de domatges psicologics, de problèmas de desvelopament o la mòrt.

Etimologia

Lo mot violéncia ven du latin vis, que designa l'emplec de la fòrça sens consideracion amb la legitimitat de son usatge.

Tipologias de las violéncias

Violéncias mesa en scèna al teatre

Mai d'un tipes de violéncia son destriadas. Lors definicions - a vegada contradictòrias - varian segon las epòcas, los mitans, los luòcs, las evolucions socialas, tecnologicas, etc.

• Violéncia entre personas: comportaments de dominacion o asserviment utilizant la fòrça, fisica (tusts, viòl, tortura…), verbala e psicologicas (injúrias, injonccions paradoxalas, secutament, privacion de drechs o libertat, abús de posicion dominanta…); Aquestes comportaments pòdon èsser conscients o non. Aquesta categoria incluz la violéncia entre partenaris o de parent amb enfant, e diferentas formas d'embrigadament; las violéncias extèrnas son aquesta que son realizadas dins l'encastre del trabalh per de terces exteriors a l'organizacion (clients, usatgièrs, escolans...)
• Violéncia d'Estat: los Estats practican discrètament o revendican segon la definicion celèbra de Max Weber, un « monopòli de la violéncia legitima », per executar las decisions de justícia, assegurar l'òrdre public, o en cas de guèrra o risc de guèrra (s'ensag alara de la legitimar per las doctrinas de la « guèrra justa »). Aquò pòt venir de terrorisme d'Estat o d'autres formas de violéncia mai extrèmas fins al genocidi;
• Violéncia criminala: lo crim, espontanèu o organizat, pòt aver de causas socialas, economicas, o psicologicas (esquizofrenia, etc.). Aquesta forma de violéncia es segon unes autors lo revèrs d'una violéncia d'Estat e/o simbolica.
• Violéncia politica: la violéncia politica amassa totes los actes violents que lors autors legitiman al nom d'un objectiu politic (revolucion, resisténcia a l'opression, drech a l'insurreccion, tiranicid, « justa causa »).

De formas de responses violentas mas proporcionadas (e de resisténcia o utilizat a l'establiment de l Estat de drech), quand d'autras solutions son pas pus possiblas son sovent admesas, per la morala e lo drech e segon la doctrina dels drechs de l'Òme; en cas de legitima defensa per exemple, o d'estat de necessitat, en cas de resisténcia a l'opression d'una tiraniá.

• Violéncia simbolica: es per exemple la tèsi de Pierre Bourdieu, que designa de menas de violéncias: verbala (eventuala primièra estapa abans lo passatge a l'acte); o invisibla, institucionala: es tanben la violéncia estructurala (Galtung) fàcia a que los individús semblan impotents. Aquesta designa de fenomèns diferents que favorizan la dominacion d'un grop sus un autre e l'estigmatizacion de las populacions, podent anar fins a la creacion d'un un boc emissari.
• Violéncia economica: en drech civil, la violéncia economica es un ipotèsi recent de vici du consent, justificant d'annular los contracte que la concluson se basava suq aqueste vici. Es admesa amb limitas pels tribunals. Es ara considerada per de juristas coma una novèla forma del "vici tradicional de la violéncia".
• Violéncia patologica: de trebles mentals son acompanhats de bofadas de vioéncia. Foguè trobat dins l'urina e sang dels pacients tocats per aquestas malautiás mentalas una toxina que sembla anormalament producha per lor organisme. Aquesta toxina (una bufotenina) foguèt trobada a aquestas dòsis sonque pels pacients presentant de trebles psiquics, e tanben pels pacients non drogat, avent pas agut de contactes amb d'amfibians, mas violents. Se la tròba dins l'urina o sang dels pacients per totas las grandas malautiás psiquiatricas, fins a la prepausar coma indicator de diagnostic.
  La toxina es identica a aquesta que se trapa dins las bufotoxinas (allucinogènas e provocant de simptòmas evocant una psicòsi de tipe esquizofrenia) del verin de fòrça espècias de grapauds. Mas se sap pas encara se lo mèsme procediment es en jòc dins los dos cases e de determinar s'aquesta molecula es a l'origina dels trobles mentals per l'òme, o s'es d'esperela un sosproduch d'un autre procedient patologic. D'indicis pledejan que que siá per de similituds entre l'action de la bufotoxina sul cervèl, e subretot particular sus la degradacion de la serotonina e de procediments intervenent dins los trebles mentals.
• Violéncia naturala: es la violéncia de las fòrça de la natura; de las tempèstas, inondacions, tèrratrem, encendis de bòsc, tsunamis e autras catastròfas naturalas. Es a vegada la violéncia que l'èsser umain percep del mond animal (instincte de caça, rituals de dominança, etc). Pel filosòf Jean-François Malherbe, se poiriá pas proprament parlar de violéncia dins aqueste cas:

“ Es a dire que los Grècs de l'Antiquitat considervan que la question de la violéncia (bia) se pausa pas pels animals (zôoi) mas pas que dins lo domèni de la viada umana (Bios). Aquò suggerís plan precisament que la question de la violéncia a afar amb la paraula qu'es lo pròpre de l’uman. Aquò suggerís tanben que los animals son pas, a proprament parlar, violents: lors comportaments obesissent simplament a las leis inexorablas de la natura. La « violéncia animala » es donc pas qu’una projeccion antropomorfica sul comportament animal. ”

Son tanben d'autres tipes de violéncias avent per caracteristica l'abséncia aparenta de consciéncia o de volontat.

• La cibervioléncia: violéncia que consistís a çò qu'una persona utilize la violéncia (fisica o verbala) per ridiculizar qualqu'un e fasent una vidèo, una publicitat o autra publicacion sus internet. I a per exemple una pujada de la popularitat d'aqueste fenomèn, es a dire un aument de mai de 57 %.

Percepcions psicologicas

Combat de carrièra, en China.

L'analisi d'una seria mensuala de responsas dels Franceses al subjècte de la violéncia e la criminalitat mòstra que:

1. Les fluctuacions de l'inquietud manifestada per l'opinion son pas correladas amb aquesta dels crims o delites tal que son registrats per las estatisticas judiciàrias;
2. Las puntas d'inquietud qu'eriça la corba de l'opinion correspondon pro sistematicament a d'eveniments violents e impressionants relevat per la premsa e la television e que las victimas son de gents « ordinaris » que cadun pòt s'identificar.

Malgrat aquesta percepcion, lo periòde contemporanèu es plan la mens violenta de l'istòria de l'umanitat. Steven Pinker, professor de psicologia a Harvard pren l'explicacion dins son obratge "The Better Angels of Our Nature" . En efièch los fachs de violéncia an totes demesit (omicids, torturas, esclavatges, abuses domestics, guèrras entre Estats, conflictes familials o entre vesinatges coma la crudeltat contra los animals) .

Efièch e consequéncias

Al delà de la mòrt e nafras, de formas de violéncia plan espandidas (coma que la maltractament sus minor e la violéncia conjugala) provòca de sevèrs traumatismes non fisics a vida. Se passa qu'aquestas victimas adoptan de comportaments a riscs coma la consomacion d'alcoòl e l'usatge de estupefiants, la consomacion de tabat e los rapòrts sexuals a riscs, çò que pòt alara participar al desvelopament de malautiás cardiovascularas, de càncers, de depressions, de diabètas e del virus del SIDA o d'autres malautiá menant a una mòrt prematurada.

Dins los païses presentant un nivèl de violéncia naut, la creissença economica pòt s'alentir, la seguretat damatjada e lo desvelopament social entravat. Las familhas sortissent pauc a pauc de la pauretat e investissent dins l'educacion de lors enfants pòdon èsser roïnadas per la mòrt violenta o la sevèra infirmitat de la figure màger de familha provesissent las fonts. Las comunautats pòdon èsser preseas dins la pauretat, ont la violéncia es omnipresenta e la precaritat forman un cercle viciós qu'escana la cresença economica. Per las societats, lo fach de cobrir las despensas dirèctament ligadas als costs de la santat, de la justícia e de la proteccion sociala resultant de la violéncia empacha los govèrns d'investir dins de mesuras socialas mai constructivas. La majora partida dels costs indirèctes de la violéncia venon de la productivitat perduda e de l'investiment dins l'educacion perdut contribuisson ensemble a alentir la creissença economica, a dessenhar mai los partiments socioeconomics e a damatjar lo capital uman e social.

Justificacions

Segon los vejaires, aquestas diferentas formas de violéncias pòdon èsser legitims o non, « bonas » o « marridas »: atal se la poiriá justificar per la constrencha d'Estat (polícia, armada) coma necessària fàcia al crim; al contrari, se justificarà la « violéncia revolucionària » (Walter Benjamin, Tèsis sul concèpte d'istòria) dels oprimits contra l'Estat, considerada per Marx e Engels coma lo « braç armat de la borgesiá », o encara contra la violéncia estructurala e simbolica (racisme institucional que justificariá, segon las Black Panthers, la constitucion de milícias d'autodefensa). Dins l'esfèra privada, unes justificarán la violéncia coma mejan legitim d'exercir una autoritat (ancada pels enfants, violéncia conjugala o violéncia contra las femnas: s'ensag de justificar la violéncia en distriant diferents lindals: una gautada seriá acceptabla mas pas una bastonada, etc.); d'autres criticaràn al contrari aquestes comportaments coma sexistas o autoritaris, menant a terrorizar los subjècte per los contrénher a la somission. La quita definicion de çò que constituís una violéncia, a fortiori una violéncia « legitima », fa atal l'objècte de debats politics e filosofics. Aqueste debat entre violéncia, fòça e justícia es acampat per Pascal dons un aforisme celèbre de las Pensadas:

“ Es just que çò qu'es just siá de seguir; es necessari que çò qu'es fòrt siá seguit. La justícia sens la fòrça es impoderosa, la fòrça sens la justícia es tirannica. La justícia sens fòrça es contradicha, qu'i sempre de marrits; la fòrça sens la justícia es accusada. Cal donc metre ensems la justícia e la fòrça e per aquò far per que çò qu'es juste siá fòrt, o que çò qu'es fòrt siá juste.

La justícia es subjècta a disputa, la fòrça es plan reconeissabla e sens disputa. Atal se podèt donar la fòrça a la justícia, que la fòrça contradiguèt la justícia e diguèt qu'èra injusta, e diguèt qu'èra ela qu'èra justa. E atal podent pas far que çò qu'es juste foguèt fòrt, se faguèt que çò qu'es fòrt foguèt juste…

Podent far que siá forçat d'obesir a la justícia, se faguè que siá juste d'obesir a la fòrça. Podent fortificar la justícia, se justifiquèt la fòrça, que lo juste e lo fòrt sián ensemble, e que la patz fogesse, qu'es lo sobeiran ben.

”

Segon Howard Bloom, la violécia es l'aisina de la natura per melhorar nòtre comportament social.

Fòrça confusions venon de la manca de precision suls tèrmes violéncia, conflicte, agressivitat, luta, fòça, constrencha. Lo conflicte es pas violéncia: pòt èsser gerir de biais non violent coma pòt degenerar dins la violéncia. Quitament l'agressivitat pòt s'exprimir de biais non violent o degenerar en violéncia. La luta, la fòrça, la constrencha pòdon èsser positivas o negativas. La violéncia, segon Simone Weil, « es çò que fa de qual que siá li es somés una causa. » "La violéncia nafra e blavar l'umanitat d'aqueste qui la subiguèt" Per Isabelle e Bruno Eliat "« la violéncia comença al moment qu'i a non respècte de la dignitat d'un òme. » La violéncia comença quand, dins mon agach, "l'autre" es tot negatiu. Sortir de la violéncia, es donc, destriant la persona e sos actes, reconeisser la dignitat de tota persona.

Violéncia d'Estat, violéncia politica

Segon la définicion classique de Max Weber dins Lo Sabent e lo politic (1919), « l'Estat revendica lo monopòli de la violéncia legitima ». Istoricament, l'Estat modèrne se bastiguèt desfasent los autres grops (feudals, etc.) del drech d'utilizar la violéncia per lo lor compte (per se far justícia, etc.). Aqueste monopòli pòt venir a èsse contesté (per la màfia, de grops revolucionaris o des guerilhas, o per des « justicièrs » o « vigilants »).

Violéncia del sistèma economic e social?

Michel Onfray torna pausar lo problèma de las violéncias estructuralas, e d'injustícias economicas (precaritat, pauretat, inegalitat, non reparticion): « Auriam tòrt de virar lo projector sus las solas violéncias individualas alara que cada jorns la violéncia dels actors del sistèma liberal fabrica las situacions deletèrias ont s'encafornan aquestes que, perduts, sacrificats, sens fe ni lei, sens etica, sens valors, expausats a las rudesas d'una maquina sociala que los trissa, se contentant de reproduire a lor gra, dins lor mond, las exaccions d'aquestes que (los) governan e demoran dins l'impunitat. Se las violéncias dichas legitimas s'acabariá, se poiriá enfin envisatjar la reduccion de las violéncias dichas illegitimas. »

Jean Baudrillard nos dich que quitament se la societat de consomacion es una societat d'abondança, es una abondància forçada condusent necessàriament a de violéncias de refús, alara que « Se l'abondància èra libertat, alara aquesta violéncia seriá en efièch impensable. »

Debat sus la non violéncia

Gandhi e Martin Luther King critiquèron la violéncia e realizèron la non violéncia, qu'es pasmens una fòrça segon Gandhi, o encara "un metòde politic destinat a resòlvre de problèmas politics" "La luta non violenta pòt pas se reduire a un simple debat d'idèas, es vetadièrament un combat ont s'opausan mai d'una fòrças" escrich Jean-Marie Muller.

D'autres critiquèran aquesta tactica: Léon Trotski, Frantz Fanon, Reinhold Niebuhr, Subhas Chandra Bose, George Orwell, Ward Churchill e Malcolm X èran de ferveroses criticas de la non violéncia, sostenent de mai d'un còp que la non violéncia e lo pacifisme son d'ensags d'impausar al proletariat la morala de la borgesiá, que la violéncia es un acompanhament necessari al cambiament revolucionari, o que lo drech a la legitime defensa es fondamental.

L'istòria dempuèi mostrèt que la non violéncia e los mejans non violents (cauma, boicòt, sit-in, etc.) cambièron efectivament la condicion de la populacion, e d'en primièr, de sisas mens favorizadas: movement obrièr en Euròpa, cambiaments en America Latina après l'abandon de la guerilha, cambiaments en Euròpa de l'Èst que menèron a la fin de la dictatura comunista, etc. Las criticas de la non violéncia tendon a confondre non violéncia e passivitat. Mas la non violéncia es luta e dins aqueste sens es lo contrari de la passivitat. Mai lo drech a la legitima defensa significa pas que se pòt pas defendre mai eficaçament de biais non violente. Cal donc destriar legitima defensa violenta e legitima defensa non violenta. Las doas s'opausan a la passivitat. « La conviccion que fonda l'option per la non violéncia, es que la contravioléncia es pas eficaç per combatre lo sistèma de la violéncia qu'en realitat ne fa d'esperela partida, fa donc pas que l'entretenir, lo perpetuar. »

Violéncia interpersonala

La violéncia dins las relacions interpersonalas (patron/emplegat, parent/enfant, entre amics, entre collègas, etc.) es un fenomèn qui se manifèsta jos de multiplas formas: abús de poder, agression fisica, intimidacion verbala, menaças amagadas, insultas e injúrias, umiliacion, etc.. Aquestas violéncias son en relacion d'inferéncia amb la violéncia globala (institucionala, estructurala, sistemica…), son donc ligadas a vegada mai o mens dirèctament, e a vegada son de real reson o retorn de la violéncia globala. Que que siá, segon lo pedopsiquiatre e psicanalista Daniel Schechter, la violancia dins las relctions interpersonalas a de consequéncias importantas per las victimas e tanben per lors enfants.

• Violéncia conjugala, Violéncia feminina, Omofobia, Violéncias urbanas
• Violéncia a l'escola
• Violéncia al trabalh

Violéncia criminala

Aquestas violéncias criminalas son tanben en relacion d'inferéncia amb la violéncia globala (institucionala, estructurala, sistemica…), son donc ligats a gada mai o mens dirèctament, e a vegada son de real reson o retorn de la violéncia globala.

Les quatre causas màger identificadas coma favorizant la violéncia criminala :

• L'urbanisme ;
• Los conflictes, (violéncia institucionala, estructurala, sistemica, patronala, interpersonala…) ;
• La pauretat;
• Las inegalitats.

La natura umana es ni bona ni mala, aquestes factors societals son la causa del retorn de violéncia. Existís de cases de criminals avent de reals problèmas psicologics, n'avent pas per causa aquestes factors societals, aquò representa un percentatge minim de çò que se considèra uèi coma la violéncia criminala.

Los criminals fan partit e son eissits de la societat, al contrari al procediment mental que voldriá que se rebute lo mal per comprene pas l'implicacion de se o del sistèma/societat a qu'apartenèm, e que defendèm alara conscientament o inconscientament l statu quo (ipocrisia, cinisme). Aquesta denegacion de la realitat e lo rebut de prene sas responsabilitats, lo rebut de veire las relacions, remandant lo mal fòra e luènh de nosaltre es analizat entre autre pel sociológ Slavoj Žižek. "La vertat es pas fòra de nosaltres, es en nosaltres. La vertat es pas de cercar o de rebutat luènh de nosaltres, la vertat es en nosaltres" (o dins la societat).

Aquesta denegacion del mal e de sas causas es tanben descricha per Georges Bernanos al subjècte dels totalitarismes e faissismes amb per consequéncias de crims contra l'umanitat:

“ Los imbecils plaçan lo nas sul bubons e se dison entre eles: « Cossí diables aquestas causas violetencas, que la mai grossa son atenh la taha d'un uòu colomb, pòdon conténer tant de postèma! » L'idèa ven pas als imbecils que lo còrs tot entièr torna far a mesura aquesta puruléncia, ne cal agotar la font. E se per asard, una tala idèa lor èra venguda, se serián plan gardats de l'avoar, que son un dels elements d'aqueste poiriment. La Peguesa, efièch, me paréis sempre mai coma la causa primièra e màger de la corrupcion de las Nacions. La segonda, es l'avarícia. L'ambicion dels dictators ven pas qu'al reng tresen. ”

L'istorian Robert Muchembled prepausèt una explicacion de l'origina, e detalhèt los mecanismes, de la descreissença espectaculara de la violéncia omicida en Occident entre la fin de l'Edat Mejana e lo començament del sègle XXI (d'unes 100 a mens d'1 omicids per 100 000 abitants par an): civilizacion de las mòrs, criminalizacion de la violéncia, judiciarizacion dels conflictes ... Nota mai que, se lo nombre de murtrièrs cai, la natura d'aquestes demora identica, essent constituits plan majoritàriament de jovents.

En 2016 una equipa de cercaires espanhòls s'interessèt a las raices filogeneticas de la violéncia letala. Acampèron mai de 4 milions de mòrts de 1 024 espècias de mamifèrs apertenent a 137 familhas: mirgas, cavals, ratapenadas, conilhs, monins, etc. Per l'òme se basèron sus 600 estudis al subjècte de diferentes periòdes: 50 000-12 000 ans AbC (Paleolitic), 12 000-10 200 (Mesolitic), 10 200-5 000 (Neolitic), 5 300-3 200 (Edat del bronze), 3 200-1 300 (Edat del fèrre) e periòdes recents. La proporcion dels mòrts per violéncia intraspecifica varia de contunh lo long de l'arbre filogenetic dels mammifèrs. Pugèt regularament de 0,3 % a l'origina dels mamifèrs fins a 1,1 % pels primièrs euarcontoglirs (primats, rosegaires e lèbres) puèi 2,3 % pel primièrs primats, per tornar davalar a 1,8 % pels primièrs ominids. Prenent en compte lo factors màgers que son la socializacion e la territorialitat per totes los mamifèrs, aqueste taus es estimat e 2 % pels primièrs Homo sapiens. Al Paleolitic lo taus èra pròche d'aqueste 2 %; enseguida de factors culturals e environamentals modulèron e plan suplantat l'eritatge filogenetic: lo taus s'aucèt fins a 15-30 % (amb una granda variabilitat) dins lo periòde 3 000-500 ans, per tornar baissar plan a l’epòca contemporanèa fins a aténher 0,01 % dins las societats modèrnas mai avançadas en tèrmes d'Estat de drech e d'actituds culturalas.

Tipologia

La violéncia pòt èsser instituenta e instituida. Las relacions socialas evoluan dins l'encastre dels rapòrts de fòrça mai sovent inegalitaris que se traduson per d'imposicions e l'establiment temporari d'un statu quo fondat sus aquesta violéncia iniciala.

• Karl Marx descriguèt la violéncia que representèt l'acumulacion primitiva del capital. Amb Friedrich Engels, i a legitimat la violéncia revolucionària que los dos presentan coma la levandièra de l'Istòria.
• Georges Sorel faguèt una tipologia de diferentas violéncias d'òrdre politic - jacobina, estatica - que se pièjan sus la fòrça - e es atal que las nomena - per lor opausar la violéncia del proletariat, que s'exprimís dins las caumas, e qu'a per objectiu de far créisser lo partiment entre las classas e donc l'identitat revolucionària del proletariat.
• Michel Foucault mostrèt la violéncia instituida jos la forma de la repression estatica.
• Pierre Bourdieu mostrèt que la violéncia simbolica recobrís una situacion de dominacion legitima o non d'una persona sus una autra, d'un grop de personas sus un autre, mal viscuda per una de las doas partidas. Exemples : autoritarisme d'una ierarquia d'entrepresa o d'armada, organizacion politica d'un país, vida de familha mal viscuda per un membre de la familha.
• Max Weber considèra que tot Estat possedís lo monopòli de la violéncia fisica legitima. Aquò s'exprimís pel fach que los subjèctes de l'Estat consentisson, o per tradicion o per un desir d'egalitat, a çò que l'Estat siá lo sol podent, de biais legitim, exercir una violéncia sus son territòri, que siá per las fòrças policièras, militaras o juridicas.
• Per Michel Maffesoli, la violéncia seriá consubstenciala a la dinamica de tota societat que, alara, se la deu gerir. Es perque la violéncia es quora assumida institucionalament dins lo drech de mòrt que s'atribuisson los Estats (guèrras, execucions capitalas), quora ritualizada e canalizada dins la vida sociala per d'arbitratges socials (sindicals, politics), los extasis esportius o los execes juvenils de totas menas;
• Per Charles Rojzman la violéncia se la cal destriar imperativament del conflicte: « Los mots « violéncia » e « conflicte » son sovent pres l’un per l’autre. Atal per paur de la violéncia, son los conflictes qu'amagam. E es l’impossibilitat d’exprimi aquestes conflictes que provòca la violéncia. Pendent un conflicte, envisajam la persona amb qui avèm un desacòrd e pas pus sonque lo grop qu’es supausada representar o l’imatge que nos fasèm d’ela. Consideram pas l’autre coma marrit per esséncia. » Atal preconiza la necessitat de « transformar la violéncia destructritz en conflicte constructiu ».
• Lo filosòf Krishnamurti afirma que « lo conformisme es una forma de violéncia. » Èsser se-mèsme naturalament seriá una malautiá, un desviment, sortir dels rengs èsser creatiu e pensar es a dire èsser anticonformista e liure pensada es un crim qu'est un dangièr pel poder e lo sistèma en plaça, que per natura es una fòrça conformista, fòça centripèta.
• Lo conformisme de las personas conformistas castig d'eles-mèmes las personas sortissent de rengs (pression o fòrça sociala), lo poder e la violéncia de l'"Estat" a mai sovent pas besonh d'intervenir. Per Krishnamurti lo conformisme es un factor de las ideologias, ideologias que sont per el la causa de gaireben totes los problèmas de societat, e tanben desl conflictes, e dels actes de violéncia a l'escala umana o a l'escala dels Estats, las guèrras.
• Krishnamurti prepausa tanben d'ecolas e sistèmas educatius mai dubèts, s'alunhant de la concepcion de l'educacion coma "procediment de socializacion" o d'"institucion disciplinària". La socializacion dels organismes socials obliga a se conformar, lo sinonim en biologia es aquí domesticacion amb d'exemples de domesticacion genetica sus de generacions. Tanben, tot sistèma organizat deu, dins la pensada umana e tanben dins la pensada d'aqueste que vòl aver l'ascendent, contrarotlar e exercir un poder - sens poder mai se n'empachar (non-agir) -, çò qu'equival dins la forma a un sistèma tampat e ierarquic menant a un vejaire del mond, que pòt quitament èsser a l'opausat de las intencions de las personas compausant aquesta organizacion (ex : l'esquèrra).
• Per Theodore Kaczynski, la subresocializacion es d'entre las piègers causas, la pièger violéncia, qu’un èsser uman pòt infligir a un autre.

“ La pensada e lo comportament d’una persona subresocializada son plan mai alienadas qu'aquesta d’una autra moderadament socializada. ”

• Lo tiqqun invita a s'alunhar de tota "organizacion", e a se dirigir ca a de "non-organizacions", dels sistèmas dobèrts e liures, e d'autoorganizacions.
• Los libertaris plaçan la libertat coma valor sine qua non per un uman, e reconeissent la violéncia sistemica presenta dins la societat e las organizacions, prepausan tanben de societats mai dobèrtas, umanistas, e liuras.

La violéncia freja es un tèrme utilizat en oposicion a la violéncia agressiva. Consistís a contrenher dirèctament o per executants interpausats, altrú a dintrar e demorar dins una situacion de sofrença (per exemple: sequestracion, deportacion, exterminacion).

Se pòt capvirar contra se-mèsme per una persona que decidís de prene pas en compte de totes sos besonhs dins sas accions e d'acceptar de pretzfachs que l’aclapan.

La violéncia educativa es perpetrada per d'objectius educatius, que cal pas confondre amb la maltractança daissant de marcas sul còrs e qu'an pas de tòca educativa.

La violéncia primitiva es aquesta que se debana d'una simpla oportunitat de predacion fòra de tota categoria descricha çai dessús, que siá de predacion materiala (apropriacion de bens) o narcissista (apropriation del còrs d'altrú).

La violéncia sexuala es lo fach d’una persona conscienta d'aver un ascendent (ierarquia, pairal, fisic, psicologic) qu'impausa a un autre d'actes sexuals non desirats;

La dominacion per una persona o un organisme: après aver establit un ascendent, impausa a un autre de sofrenças psiquicas e/o fisicas, podent aver per consequéncias:

• De suicidis;
• L'assassinat.

La violéncia conjugala e/o familiala que lo maltractament daissant de marcas sl còrs, sens tòca educativa: lo comportament d'un conjunt o d'un autre membre de la familha, es identificable a una de las violéncias descrichas çai dessús sus l'autre conjunt o sur d'autre membres de la familha.

Legitimacion e vejaires etics

L'usatge de la fòrça pòt èsser legitimat. La legitima defensa es invocada quand una victima de violéncias se defend per la fòça. Un grop uman (etnia, classa sociala o membres d'una religion) pòt agir violentament quand una ideologia, una fe o una autoritat lo justifica.

L'usatge de la fòrça pòt pas èsser legitimat. Pasmens de causas psiquicas intèrnas son juridicament invocables per deslargar la responsabilitat de l'autor de las violéncias; dins aqueste cas un tractament psiquiatric poiriá èsser requesit. Als crims e delictes de drech comun (vòl, raubament), una replica juridica es necessari.

Las motivacions de la violéncia son l'objècte de debats dins los camps scientific, juridic, filosofic e politic. Del vejaire psicologic, de l'ajuda sociala o de drech (costat defensa), gaireben totes adoptam de comportaments de predacion e/o de violéncia tocant a la sociopatia o a une problematica sociala e/o economica. D'autres vejaires, per exemple en etologia aplicada a l'espècia umana, e de cercaires (coma Konrad Lorenz, e fòrça comprotamentalistas) estiman que las personas adoptant de comportaments de predacion e/o de violéncia lo fan pas de segur per manca de ressorças, d'educacion, d'emocion o d'empatia (los seductors e los manipulators sovent ne mancan pas) mas per causida narcissista, a causa del principi del mai grand plaser e/o de la mai granda facilitat/rendabilitat. Los vejaires mai extrèms (que sorgisson regularament malgrat la reprobacion de la comunautat scientific) van fins a afirmar qu'aquestes comportaments serián geneticament inscrichs e ereditaris. D'autres especialistas de l'etologia umana, coma Boris Cyrulnik e los cognitivistas, nuançan aquestes vejaires e rebutan tot eritatge genetic de la violéncia. D'especialistas de la psicologia desvelopamentala coma Richard Tremblay e Daniel Schechter soslinhan l'importança de multiples factors de risc ple desvelopament de la violéncia, subretot las interaccions entre la biologia en inclusissent los gèns e l'environament familial.

Una partida de las prescripcions religiosas a per objectiu de manténer la patz intèrna, la coesion dins la comunautat, prevenent o en ritualizant sa violéncia. Los prèires pujan sus l'empont quand la violéncia o lo desòrdre menaçan, o sul plan intèrne (discòrdia civila) o sul plan extèrne (agression o menaça exteriora). Per apasimar lo « corroç de la divinitat », la responsa serà la realizacion d'una violéncia rituala: lo sacrifici, uman o animal, o lo recors a la guèrra exteriora. Dins aquestes cases, lo recors a la violéncia es percebut coma defensiu, coma un mejan de s'aparar d'una autra violéncia podent destruire la comunautat. René Girard mostrèt que l'evolucion culturala menant cap a ls religions monoteïstas de vocacion universala, s'acompanhèt d'una evolucion dels rites sacrificials del concret cap a l'abstrach, que venon sempre mai simbolics, sens desaparéisser. Lo cristianisme, dins unes de sos tèxtes originals, abolís pas lo sacrifici, mas presica lo « sacrifici de se » coma alternativa al sacrifici de l'autre.

Violéncia per païses

Lo Global Peace Index, actualizat en 2010, classa 149 païses segon l' « abséncia de violéncia ».

La violéncia dins los mèdias

Fòrça scientifics tròban una correlacion entre la violéncia dins los mèdias e lo comportament uman. Pasmens, poiriá èsser exagerida a causa de problèmas metodologics e culturals. En efièch, lo taus de violéncia es plan diferent entre lo Canadà e los Estats Units d'America ont los programas televisuals son relativament identics. Al Japon, los enfants agachant benlèu los programas mai violents al mond e lo taus de crim i es plan feble.

Vejatz tanben

Autors

• Alice Miller menèt d'òbras sus l'origina de la violéncia.
• Olivier Maurel, menèt de recercas sus la violéncia educativa.

Bibliografia

En francés

• Mickaël Berrebi et Jean-Hervé Lorenzi, Un monde de violences, Eyrolles, 2016
• Walter Benjamin, Critique de la violence, suivi de : Destin et caractère et de : Brèves ombres, Paris, Payot, coll. « Petite Bibliothèque Payot », 2012 ISBN: 9782228907415.
• Maximilien de Robespierre, Discours contre Brissot et les girondins (la période de Terreur en Révolution française).
• Karl Marx, Le Capital, livre I, Garnier-Flammarion, 1969, Modèl:8e : « L'accumulation primitive ».
• Georges Sorel, Réflexions sur la violence, Seuil, 1990 (Modèl:1re éd. : 1908).
• Michel Foucault, Surveiller et punir, Gallimard, 1975.
• Alexandre Kojève, Introduction à la lecture de Hegel. Leçons sur la Phénoménologie de l'esprit professées de 1933 à 1939 à l'École des Hautes Études, réunies et publiées par Raymond Queneau. Paris, Gallimard, 1947.
• Laforgue Denis et Rostaing Corinne (dir), Violences et institutions. Réguler, innover ou résister, ed. du CNRS, 2011.
• Ivana Maček (2009), Sarajevo Under Siege: Anthropology in Wartime, Univ. of Pennsylvania Press, 2009.
• Michel Maffesoli, Essais sur la violence, CNRS Ed., 2008, rééd.
• Philippe Gutton, Violence et adolescence, In Press, 2002, ISBN: 2-912404-87-8.
• René Girard, La violence et le sacré, Hachette Littérature, 1998, ISBN: 2-01-278897-1.
• Marzano Michela (dir), Dictionnaire de la violence, PUF, 2011.
• Armand Touati, Violences, Cultures en Mouvement, 2004, ISBN: 2-9515924-3-4.
• Caroline More, Les violences sexuelles sur mineurs. La justice peut-elle contribuer à la reconstruction des victimes ?, L'Harmattan, 2006, ISBN: 2-296-00966-2.
• Jean Albert, Ludivine Tomasso et édité par Jacqueline Duband, Émilie Dessens, Une étude belge concernant les violences interpersonnelles auxquels doivent faire face des millions de personnes tous les jours dans le monde, 2010,CRI-IRC.org.
• Pierre Kammerer, Adolescents dans la violence, médiations éducatives et soins psychiques, Gallimard, 2000, ISBN: 2-07-075897-4.
• Slavoj Žižek 2008, Robespierre : entre vertu et terreur, Stock.
• Slavoj Žižek 2008, Violence: Big Ideas/Small Books, New York: Picador.
• Slavoj Žižek 2008, Violence, Slavoj Zizek (Broché - 10 janvier 2008).
• « Violence ou persuasion », dossier de la revue Topique, Modèl:Numéro, septembre 2010 Modèl:Lire en ligne.
• Charles Rojzman, Sortir de la violence par le conflit, La Découverte, 2008.
• Roger Dadoun, La Violence : essai sur l'homo violens, Hatier, 1993.

En anglés

• Sophie Body-Gendrot, Pieter Spierenburg, Violence in Europe: Historical and Contemporary Perspectives, ISBN: 0387745076.
• Violence and the Media, Open University Press ISBN: 0335205054, édition 2003.
• Gerald Cromer, A War of Words: Political Violence and Public Debate in Israël (Political Violence), Routledge, ISBN: 071468516X.
• Lynda S. Doll, Sandra E. Bonzo, James A. Mercy, David A. Sleet, E. N. Haas, Handbook of Injury and Violence Prevention.
• Laura L. Finley, Encyclopedia of Juvenile Violence, Greenwood Press, 2006-12-30, ISBN: 0313336822.
• Encyclopedia of Interpersonal Violence (Two Volume Set) ISBN: 1412918006.
• Nicky Ali Jackson, Encyclopedia of Domestic Violence, Routledge, février 2007, ISBN: 0415969689.
• By Philip J. Cook, Jens Ludwig, Gun Violence : The Real Costs, ISBN: 0195137930.
• Charles F. Wellford, Firearms and Violence: A Critical Review ISBN: 0309091241.
• School Violence, American Psychiatric Publishing, Inc. ISBN: 1585620092.
• States of Violence: War, Capital Punishment, and Letting Die ; Cambridge University Press ISBN: 0521876273.
• Beverley Milton-Edwards, Islam and Violence in the Modern Era Palgrave Macmillan, 2006, ISBN: 1403986185.
• Vincenzo Ruggiero, Understanding Political Violence: A criminological Approach, Open University Press.
• Violence on Television: An Analysis of Amount, Nature, Location and Origin of Violence in British Programmes, Routledge ISBN: 0415172608.
• Youth Violence and Delinquency: Monsters and Myths [Three Volumes] (Criminal Justice, Delinquency, and Corrections), Praeger Publishers ISBN: 0275991121.
• Violence and Social Orders: A Conceptual Framework for Interpreting Recorded Human History, Cambridge University Press ISBN: 0521761735.
• War in the Hebrew Bible: A Study in the Ethics of Violence, Oxford University Press ISBN: 0195098404.
• There Is No Crime for Those Who Have Christ: Religious Violence in the Christian Roman Empire, University of California Press, 2005 ISBN: 0520241045.