Rano Raraku

Utstida av Rano Raraku med tjue moai, nokre gravlagde opp til halsen.

Rano Raraku er eit vulkankrater forma av størkna vulkansk oske, eller tuff, som ligg i den nedre fjellsida til Terevaka i Rapa Nui nasjonalpark på Påskeøya. Det låg eit steinbrot her i kring 500 år fram til tidleg på 1700-talet, der steinen til kring 95 % av dei kjende statuane på øya (moai) vart henta. 397 av moaiane står i dag att ved Rano Raraku og staden er i dag ein del av verdsarva i Rapa Nui nasjonalpark. Krateret er ein av sju seksjonar i parken.

Fysisk skildring

Panorama av kratersjøen i Rano Raraku.

Siden av Rano Raraku-krateret er høge og bratte, utanom i nord og nordvest, der dei er mykje lågare og slakare. Inne i krateret ligg ein av tre ferskvassjøar, ein kratersjø, som er omringa av nga'atu eller totora-siv. Desse plantene, som ein ein gong meinte var bevis for kontakt med det søramerikanske fastlandet, veit ein no voks på øya i minst 30 000 år og vart nytta av rapanui-folket for ly og symjehjelp.

Uferdige moaiar i steinbrotet

Dei uferdige statuane i steinbrotet er merkverdige både fordi det er mange av dei, og fordi dei ligg vanskeleg till høgt i den ytre kratervegge. Den største av dei er 21,6 meter høg, nesten dobbelt så stor som andre moaiar som vart laga ferdig, og veg kring 270 tonn, mange gonger vekta til andre moaiar som vart flytta på.

Somme uferdige moai ser ut til å ha vorte forlatne etter at hoggarane trefte på intrusjonar med særs hard stein.

Andre kan vere skulpturar som aldri var meint å flyttast på.

Vegen til Rano Raraku

Ståande moaiar ved Ranu Raraku

På utsida av steinbrotet står mange moaiar, somme er delvis gravlagde til skuldene i avfallet frå steinbrotet. Dei er merkverdige fordi augo ikkje vart hola ut, dei har ikkje noko pukao og dei vart ikkje rivne overende under borgarkrigane på øya. Sidan dei framleis står er dei eit av dei mest kjende fotomotiva på øya.

• 
• 
  Nærbilete av moai
• 
  Moai i 1880
• 
  Erodert moai

Tukuturi

Tukuturi er ein uvanleg moai. Skjegget og den knelande posituren skil han frå dei vanlege moai.

Den merkelege posituren til denne statuen er godt kjend på Påskeøya og vert kalla tuku turi eller berre tuku. Det var posituren både menn og kvinner nytta då dei song i eit kor under ei feiring kalla riu, der posituren vart kalla tuku riu.

Tukuturi, med Poike i bakgrunnen og Ahu Tongariki mot høgre.

Tukuturi er laga av raud scoria frå Puna Pau, men står ved Rano Raraku, tuff-brotet. Han kan mogelegeins vere knytt til Tangata manu-kulten, og er då i såfall ein av dei siste moai som vart laga.

Det er truleg at statuen representerer ein riu-songar og vart laga etter dei klassiske statuane.

Tukuturi og skjegget hans

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Rano Raraku» frå Wikipedia på engelsk, den 17. januar 2014.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

Bakgrunnsstoff

• Splendid Isolation: Art of Easter Island, an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art (fully available online as PDF), which contains material on Rano Raraku