Elias Canetti

Elias Canetti
	Elias Canetti
	;
Fødd	25. juli 1905; Ruse
Død	14. august 1994; Zürich
Nasjonalitet	Storbritannia, Bulgaria
Område	roman
Yrke	skribent, aforismeforfatter, skodespelforfattar, kjemikar, essayist
Alma mater	Universitetet i Wien
Ektefelle	Veza Canetti
Medlem	Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung; Bayerische Akademie der Schönen Künste

Elias Canetti (25. juli 1905–13. august 1994) var ein tyskspråkleg bulgarsk-fødd sefardisk-jødisk forfattar og mottakar av Nobelprisen i litteratur (1981).

Elias Canetti vart fødd i Rustschuk (no Ruse), ein hamneby ved Donau-elva i Bulgaria, tett ved den rumenske grensa. Han snakka flytande jødespansk og bulgarsk frå tidleg barndom av. I 1911 flytte familien til England, der Elias lærte engelsk. Etter at faren døydde i 1912, levde familien eit omflakkande liv i dei tyskspråklege landa Tyskland, Sveits og Austerrike. Frå 1924 av budde han i Wien, der han i 1929 oppnådde doktorgraden i kjemi. Han vart stort sett buande i Wien fram til han og kona Veza laut flykte derifrå etter at Austerrike vart innlemma i det nazistiske Tyskland i 1938. Dei flytte til England i 1939 og vart buande der til etter krigen. Frå 1970-åra heldt han stadig meir til i Sveits, der han så vart buande frå 1980-åra til han døydde i Zürich den 13. august 1994.

Verkliste

Skodespel

1932 - Die Hochzeit
1956 - Die Befristeten

Romanar

1935 - Die Blendung (norsk omsetjing: Forblindelsen, 1993)

Sakprosa

1960 - Masse und Macht
1969 - Der andere Prozess: Kafkas Briefe an Felice
u.å. - Hitler nach Speer
1975 - Das Gewissen der Worte

Sjølvbiografi

1977 - Die Gerettete Zunge
1980 - Die Fackel ihm Ohr: Lebensgeschichte 1921-1931
1985 - Das Augenspiel: Lebensgeschichte 1931-1937

Foreløpig uklassifisert

1934 - Komoedie der Eitelkeit
1965 - Aufzeichnungen 1942-48
1968 - Die Stimmen von Marrakesch
u.å. - Die Provinz des Menschen Aufzeichnungen 1942-1972
1974 - Der Ohrenzeuge. Fuenfzig Charaktere
1987 - Das Geheimherz der Uhr: Aufzeichnungen
u.å. - Die Fliegenpein
u.å. - Nachträge aus Hampstead

v d e Nobelprisvinnarar i litteratur
1901–1925	Prudhomme (1901) • Mommsen (1902) • Bjørnson (1903) • Mistral, Echegaray (1904) • Sienkiewicz (1905) • Carducci (1906) • Kipling (1907) • Eucken (1908) • Lagerlöf (1909) • Heyse (1910) • Maeterlinck (1911) • Hauptmann (1912) • Tagore (1913) • Inga utdeling i 1914. • Rolland (1915) • von Heidenstam (1916) • Gjellerup, Pontoppidan (1917) • Inga utdeling i 1918. • Spitteler (1919) • Hamsun (1920) • France (1921) • Benavente (1922) • Yeats (1923) • Reymont (1924) • Shaw (1925)
1926–1950	Deledda (1926) • Bergson (1927) • Undset (1928) • Mann (1929) • Lewis (1930) • Karlfeldt (1931) • Galsworthy (1932) • Bunin (1933) • Pirandello (1934) • Inga utdeling i 1935. • O’Neill (1936) • du Gard (1937) • Buck (1938) • Sillanpää (1939) • Inga utdeling i 1940–1943. • Jensen (1944) • Mistral (1945) • Hesse (1946) • Gide (1947) • Eliot (1948) • Faulkner (1949) • Russell (1950)
1951–1975	Lagerkvist (1951) • Mauriac (1952) • Churchill (1953) • Hemingway (1954) • Laxness (1955) • Jiménez (1956) • Camus (1957) • Pasternak (1958) • Quasimodo (1959) • Perse (1960) • Andrić (1961) • Steinbeck (1962) • Seferis (1963) • Sartre (1964) • Sjolokhov (1965) • Agnon, Sachs (1966) • Asturias (1967) • Kawabata (1968) • Beckett (1969) • Solzjenitsyn (1970) • Neruda (1971) • Böll (1972) • White (1973) • Johnson, Martinson (1974) • Montale (1975)
1976–2000	Bellow (1976) • Aleixandre (1977) • Singer (1978) • Elytis (1979) • Miłosz (1980) • Canetti (1981) • García Márquez (1982) • Golding (1983) • Seifert (1984) • Simon (1985) • Soyinka (1986) • Brodsky (1987) • Mahfouz (1988) • Cela (1989) • Paz (1990) • Gordimer (1991) • Walcott (1992) • Morrison (1993) • Ōe (1994) • Heaney (1995) • Szymborska (1996) • Fo (1997) • Saramago (1998) • Grass (1999) • Gao (2000)
Frå 2001	Naipaul (2001) • Kertész (2002) • Coetzee (2003) • Jelinek (2004) • Pinter (2005) • Pamuk (2006) • Lessing (2007) • Le Clézio (2008) • Müller (2009) • Vargas Llosa (2010) • Tranströmer (2011) • Mo (2012) • Munro (2013) • Modiano (2014) • Aleksijevitsj (2015) Dylan (2016) • Ishiguro (2017) • Tokarczuk (2018, delt ut i 2019) • Handke (2019) • Glück (2020) • Gurnah (2021) • Ernaux (2022) • Fosse (2023) • Han (2024)