[go: up one dir, main page]
Naar inhoud springen

as

Uit WikiWoordenboek
Andere schrijfwijzen Niet te verwarren met: As, aS

Universeel taalgebruik

Woordherkomst en -opbouw
  • Samenstelling van “s” (seconde) met het voorvoegsel “a” (atto-)

Symbool

as

  1. (tijdrekening), (natuurkunde), (eenheid) het symbool voor attoseconde, een tijdseenheid van 10−18 seconde
Verwante begrippen
eenheden van tijd
ys • zs • as • fs • ps • ns • μs • ms • cs • ds • s • das • hs • ks • Ms • Gs • Ts • Ps • Es • Zs • Ys
a • ha • ka • Ma • Ga


Nederlands

A 1. staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait
Uitspraak
Woordafbreking
  • as
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘verbrandingsresidu’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1]
  • [A] Van het Middelnederlandse asse. Voert terug op het Oudgermaanse *ahso [2]
  • [B1,2] Van het Oudnederlandse asca, Middelnederlandse assc(h)e. Voert terug op het Oudgermaanse *asko [3]
  • [B3,4,5] Samentrekking van a (5) met het achtervoegsel -es
enkelvoud meervoud
naamwoord as assen
verkleinwoord asje asjes

Zelfstandig naamwoord

[A] as v/m

  1. (werktuigbouwkunde) staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait, aandrijfas etc.
  2. (wiskunde) denkbeeldige lijn (aslijn) door het midden van een voorwerp, ruimte of vlak
    • In het assenstelsel kennen we de vertikale y-as en de horizontale x-as. 
  3. (plantkunde) middelste deel van een plant, waaromheen de bladachtige organen en/of de wortels vastzitten
Synoniemen
  1. spil
Hyponiemen
   
Afgeleide begrippen
   
Overerving en ontlening
Vertalingen
    1. centrale staaf   
    2. lijn   
    3. deel van een plant   
    nader uit te zoeken   

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (mechanica)

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (wiskunde)
enkelvoud meervoud
naamwoord as assen
verkleinwoord asje asjes

Zelfstandig naamwoord

[B] as v/m

  1. overblijfsel van iets dat verbrand is
    • De as van sigaretten wordt opgevangen in een asbak. 
    • As is verbrande turf zei oma altijd. 
    1. (scheikunde) verbrandingsresidu b.v. vliegas, potas, loodas
  2. stof opgeworpen door een vulkaan
  3. (muziek) een met een halve toon verlaagde toon "a"
    • De toon “as” klinkt in de getempereerde stemming, gelijk aan de toon “gis”. 
  4. (muziek) de grondtoon (tonica) van de “as-mineurtoonladder”, tevens een korte aanduiding van die toonladder
    • Op de notenbalk van een sonate in as, staan vier mollen. 
  5. (muziek) de grondtoon van het “as-mineurakkoord”, de kleine drieklank op de eerste trap (tonica-akkoord) van de kleinetertstoonladder op die toon
    • De drie tonen van het as-mineurakkoord (symbool: A♭m) in grondligging, zijn: as - ces - des. 
Synoniemen
Antoniemen
Afgeleide begrippen
Verwante begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
  • As is verbrande turf
Aan een voorwaardelijke belofte of onderstelling heb je niets[4]
  • In de as leggen
Geheel verwoesten (van gebouwen, steden e.d.)
  • In zak en as zitten
Niet meer weten wat te doen in een troosteloze situatie
  • Uit zijn as herrijzen
Opnieuw opgebouwd zijn na een brand
Vertalingen
    1. verbrandingsrest   
    in de as leggen   
  • Duits: in Schutt und Asche legen
    3. verlaagde toon a   
    4. as-kleinetertstoonladder   
    5. as-mineurgrondakkoord   

Gangbaarheid

99 % van de Nederlanders;
99 % van de Vlamingen.[5]

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (verbranding)

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (vulkaan)

Meer informatie

Verwijzingen

  1. ↑ "as" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org    ; ISBN 90 204 2045 3
  2. ↑ as op website: Etymologiebank.nl
  3. ↑ as op website: Etymologiebank.nl
  4. ↑ Het gaat hier in feite niet om het zelfstandig naamwoord as, maar om het voegwoord als, wat in de gesproken taal meestal hetzelfde klinkt.
  5. ↑ Bronlink geraadpleegd op 28 april 2020 Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be


Achterhoeks

Voegwoord

as

  1. als


Afrikaans

Uitspraak
Woordafbreking
  • as
Woordherkomst en -opbouw
  • [A] Afgeleid van het Nederlandse as
  • [B] Afgeleid van het Nederlandse as
  • [C] Afgeleid van het Nederlandse als
enkelvoud meervoud
naamwoord as asse
verkleinwoord assie assies

Zelfstandig naamwoord

as [A]

  1. as; spil
enkelvoud meervoud
naamwoord as -

Zelfstandig naamwoord

as [B]

  1. as; verbrandingsrest

Voegwoord

as [C]

  1. als; wanneer
  2. als; indien
  3. als; in de hoedanigheid van, de rol hebbende of spelende
  4. dan; na een vergrotende trap van een bijvoeglijk naamwoord of van een bijwoord
Synoniemen

Meer informatie


Cimbrisch

Voegwoord

as

  1. als


Duits

Uitspraak
Woordafbreking
  • as

Zelfstandig naamwoord

as o

  1. (muziek) de toon ”as”
  2. (muziek) as: korte aanduiding van de toonaard “as-mineur”
    «Eine Sonate in as.»
    Een sonate in as kleine terts.
Antoniemen
Afgeleide begrippen
Verwante begrippen


Engels

Uitspraak
Naar frequentie 98 (bijwoord)

Bijwoord

as

  1. zo
Naar frequentie 31 (voegwoord)

Voegwoord

as

  1. terwijl
  2. aangezien
  3. zoals
  4. hoe ... ook
  5. net als

Voorzetsel

as

  1. als
Uitdrukkingen en gezegden
  • as for
wat betreft
  • as if
alsof
  • as though
alsof
  • as to
wat betreft


Frans

Uitspraak

Werkwoord

as

  1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van avoir

Zelfstandig naamwoord

as m

  1. (spreektaal) uitblinker, kei
    «Gilles, c'est l'as de la mécanique.»
    Gilles is een kei in mechanica. [1]

Verwijzingen

  1. ↑
    Wouw, Berry van de
    , Woordenboek populair Frans - Nederlands. Woordenboek van het Frans dat u op school nooit leerde, 2e druk, Breda: Uitgeverij Arti-Choc, 2014; p. 16


Fries

Uitspraak
  • IPA: /ɔs/, /as/
Woordherkomst en -opbouw

Voegwoord

as [A]

  1. als
  2. dan

Verwijzingen

enkelvoud meervoud
naamwoord as assen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

as [B]

  1. (werktuigbouwkunde) as; staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait, aandrijfas etc.
  2. (wiskunde) as; denkbeeldige lijn (aslijn) door het midden van een voorwerp, ruimte of vlak

Verwijzingen


Indonesisch

Woordafbreking
  • as
Woordherkomst en -opbouw
  • uit het Nederlands "as" (staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait)
  • uit het Nederlands "aas"

Zelfstandig naamwoord

as

  1. as (staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait)
  2. aas
Synoniemen


Limburgs

Uitspraak
Woordafbreking
  • as

Zelfstandig naamwoord

as

  1. (werktuigbouwkunde) as; staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait, aandrijfas etc.
  2. (wiskunde) as; denkbeeldige lijn (aslijn) door het midden van een voorwerp, ruimte of vlak
  3. (plantkunde) as; middelste deel van een plant, waaromheen de bladachtige organen en/of de wortels vastzitten
  4. as; overblijfsel van iets dat verbrand is
Schrijfwijzen
  1. –
  2. –
  3. –
  4. asse


Middelengels

Uitspraak
Woordherkomst en -opbouw
  • Afgeleid van het Angelsaksische eallswā

Voegwoord

as

  1. als
Schrijfwijzen
Synoniemen
Overerving en ontlening


Nedersaksisch

Voegwoord

as

  1. als
Schrijfwijzen


Noord-Fries

Werkwoord

as

  1. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van wees


Noors

Uitspraak
Woordafbreking
  • as
Naar frequentie zeldzaam

Werkwoord

as

  1. gebiedende wijs van ase
Opmerkingen


Nynorsk

Uitspraak
Woordafbreking
  • as

Werkwoord

[A+B]: as

  1. gebiedende wijs van ase
Schrijfwijzen
Opmerkingen


Oost-Fries

Voegwoord

as

  1. als


Oudsaksisch

Woordherkomst en -opbouw
  • Afgeleid van het Proto-Germaanse *ansuz

Zelfstandig naamwoord

as

  1. (religie) god
  2. ᚨ; de rune met de klank a


Pennsylvania-Duits

Uitspraak
Woordafbreking
  • as

Voegwoord

as

  1. dat
    «Ich bin arrig dankbaar as mei gleene neie Dochder aa gsund iss un ich bede as sie so bleibt!»
    Ik ben erg dankbaar dat mijn nieuwe dochtertje gezond is en ik bid dat dat zo blijft.
  2. zoals
    «As viel vun eich schunn wisse, der Dr. Martin Luther King hot versucht unsre Gsellschaft zu refermiere.»
    Zoals vele van jullie al weten, heeft Dr. Martin Luther King geprobeerd onze samenleving te hervormen.
Opmerkingen


Pools

Uitspraak
Woordafbreking
  • as

Zelfstandig naamwoord

as

  1. aas; speelkaart die met A aangeduid wordt; vaak hoogste in het spel
  2. (militair) aas, vliegende aas; een in oorlogstijd succesvolle jachtvlieger
  3. (numismatiek) as; een Romeinse munteenheid
  4. (muziek) as; een met een halve toon verlaagde toon "a"
Afgeleide begrippen
Verwante begrippen

Meer informatie


Portugees

Woordafbreking
  • as

Lidwoord

as v

  1. het meervoud van a


Saterfries

Woordherkomst en -opbouw

Voegwoord

as

  1. als


Spaans

Uitspraak
Woordafbreking
  • as
enkelvoud meervoud
as ases

Zelfstandig naamwoord

as m

  1. (kaartspel) aas

Verwijzingen


Tsjechisch

Uitspraak
Woordafbreking
  • as
Woordherkomst en -opbouw
  • Leenwoord uit het Latijn, waarvan ook het woord eso is afgeleid

Zelfstandig naamwoord

as monbezield

  1. (numismatiek) as; een Romeinse munteenheid
  2. (natuurkunde)(eenheid) as; een Romeinse eenheid van massa
Verbuiging
  enkelvoud meervoud
nominatief as asy
genitief asu asů
datief asu asům
accusatief as asy
vocatief ase asy
locatief asu asech
instrumentalis asem asy

Verwijzingen

Zelfstandig naamwoord

as mbezield

  1. (mythologie) Aas; een tot de Asen behorende Germaanse god
Verbuiging
enkelvoud meervoud
nominatief as asové
genitief asa asů
datief korte vorm asu asům
lange vorm asovi
accusatief asa asy
vocatief ase asové
locatief korte vorm asu asech
lange vorm asovi
instrumentalis asem asy



Verwijzingen

Zelfstandig naamwoord

as o

  1. (muziek) as; een met een halve toon verlaagde toon "a"
Verbuiging
  enkelvoud meervoud
nominatief as as
genitief as as
datief as as
accusatief as as
vocatief as as
locatief as as
instrumentalis as as
Synoniemen
Verwante begrippen

Verwijzingen

Bijwoord

as

  1. (verouderd) ongeveer; drukt een mate van mindere nauwkeurigheid uit
Synoniemen

Verwijzingen


Turks

Zelfstandig naamwoord

as

  1. aas (kaartspel).
  2. hermelijn (dier).


Twents

Voegwoord

as

  1. als


Urkers

Voegwoord

as

  1. als


Westfaals

Voegwoord

as

  1. (Zuidwestfaals) als
Schrijfwijzen
Overgenomen van "https://nl.wiktionary.org/w/index.php?title=as&oldid=4894609"