ja

Niet te verwarren met: já

Nederlands

Uitspraak

Geluid: ja (hulp, bestand)
IPA: / ja / (1 lettergreep); /jaː/

Woordafbreking

ja

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240 ^[1] ^[2]

Bijwoord

ja

duidt bevestiging, instemming, toestemming, inwilliging of toegeving aan
- Heeft hij dat echt gezegd? Ja.
- Mag ik nog een stukje taart? Ja.
- Vind jij dat ook? Ja.
- Voor de zekerheid surfte ik nog even over het internet en, godbetere, daar verscheen een artikel van taalkundige en hoogleraar Marc van Oostendorp uit het tijdschrift Onze Taal in 2011 onder de kop: Boer roept ‘ja’ – de vele betekenissen van een bevestiging. Onder het artikel las ik met afschuw de cursief afgedrukte regel: „Ja is in het gesproken Nederlands het vaakst gebruikte woord.” ^[3]

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

[1]: ja en amen op alles zeggen

met alles akkoord gaan

[1]: geen ja en geen nee zeggen

weigeren noch toezeggen

[1]: ja kun je krijgen, nee heb je al

wordt gebruikt als bemoediging voor iemand die ertegen opziet om iets te vragen

[1]: ja en neen is een lange strijd

wordt gebruikt wanneer er twee het oneens zijn en niemand wil toegeven

[1]: iemand geloven bij ja en neen

iemand op zijn erewoord geloven

Vertalingen

1. duidt bevestiging of instemming aan

Afrikaans: ja ^(af)
Albanees: po ^(sq)
Baskisch: bai ^(eu)
Bosnisch: da ^(bs)
Bretons: ya ^(br)
Bulgaars: да ^(bg)
Catalaans: sí ^(ca)
Deens: ja ^(da)
Duits: ja ^(de)
Engels: yes ^(en), aye ^(en), yep ^(en), yeah ^(en)
Esperanto: jes ^(eo)
Estisch: ja ^(et)
Fins: kyllä ^(fi)
Frans: oui ^(fr), si ^(fr), oïl ^(fr)
Galicisch: si ^(gl)
Guarani: hêe ^(gn)
Hongaars: igen ^(hu)
Ido: yes ^(io)
Iers:
- is ea (bij algemene instemming)
- (anders wordt het werkwoord (met dezelfde vervoeging) van de gestelde vraag herhaald, bv. als de vraag was "Is hij ...?" dan is het antwoord letterlijk vertaald "Hij is".)
Italiaans: sì ^(it)
Kituba: èè, inga
Koerdisch: belê ^(ku), erê ^(ku), e ^(ku), a ^(ku)
Kroatisch: tako je ^(hr)
Latijn: sic ^(la)
Lets: jā ^(lv)

Limburgs: jao ^(li)
Litouws: taip ^(lt)
Maltees: iva ^(mt)
Marshallees: aet
Napolitaans: sì
Noors: ja ^(no)
Occitaans: òc ^(oc)
Oekraïens: так ^(uk) (tak)
Palauaans: choi
Papiaments: sí
Pools: tak ^(pl), no ^(pl) (informeel)
Portugees: sim ^(pt)
Roemeens: da ^(ro)
Russisch: да ^(ru) (da)
Shuar: ee
Sloveens: da ^(sl)
Slowaaks: hej ^(sk), áno ^(sk)
Sonsorolees: unda
Spaans: sí ^(es)
Tobiaans: unga, ila
Tsjechisch: ano ^(cs)
Turks: evet ^(tr)
Vietnamees: vâng ^(vi), dạ ^(vi), có ^(vi), phải ^(vi) (al naargelang de vraagstelling)
Waals: way ^(wa)
Welsh: ie ^(cy)
Xhosa: ewe
Zoeloe: yebo ^(zu)
Zweeds: ja ^(sv)

Tussenwerpsel

ja

kreet van opwinding
- Ja! We hebben gewonnen!
nou ja: kijk zo simpel is het! dat je dat niet wist!
- Nou ja... Op soortgelijke manier als 'kijk' gebruikt. Als antwoord op een vraag begint bevraagde met 'nou ja....' Dit wekt de suggestie dat het antwoord op de gestelde vraag voor bevraagde heel simpel is. Hij legt het alleen nog weer eens even uit aan de vrager, die het ook niet helpen kan dat hij het nog niet weet. Dat na dit nou ja... vervolgens een niet terzake doend antwoord volgt, lijkt voor bevraagde geen rol te spelen.^[4]

Vertalingen

1. kreet van opwinding

Duits: ja ^(de)

Engels: yes ^(en)

Zelfstandig naamwoord

het ja o

bevestigend of instemmend antwoord
- Hij antwoordde met een volmondig ja.

Vertalingen

1. bevestigend of instemmend antwoord

Engels: yes ^(en)

Frans: oui ^(fr)

Gangbaarheid

Het woord ja staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ja" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[5]

Verwijzingen

↑ "ja" in:
Sijs, N. van der
Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3; p. 976
↑ ja (tussenwerpsel ter bevestiging of instemming) op website: Etymologiebank.nl
↑ www.nrc.nl (1 feb 2023)
↑ NRC 20-01-2006 Ewoud Sanders
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Afrikaans

Uitspraak

IPA

jɑː

geluid

Bijwoord

ja

inderdaad

Antoniemen

nee

Overerving en ontlening

→ Engels: ja
→ Portugees: iá

Werkwoord

ja

jagen

Schrijfwijzen

jaag

Alemannisch

Woordafbreking

ja

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Oudhoogduitse ja / jā

Bijwoord

ja

ja

Schrijfwijzen

Beiers

Woordafbreking

ja

Partikel

ja

ja

Bosnisch

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /ˈjâː/

Woordafbreking

ja

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Proto-Slavische *(j)azъ

Persoonlijk voornaamwoord

jâ

ik

Cimbrisch

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van Middelhoogduitse ja

Bijwoord

ja

ja

Duits

Uitspraak

IPA: /ja/
Geluid: ja (hulp, bestand)

Woordafbreking

ja

Bijwoord

ja

ja
toch, immers, inderdaad
«Das ist ja Spitze!»
Dat is toch geweldig!

«Ich hatte es ja gesagt.»
Ik had het toch/immers gezegd.
vooral
wel (bijw.)
nietwaar, hè, toch
«Du kommst auch, ja?»
Jij komt ook, nietwaar?