Tarkan Oktay

With the use of advanced technologies in smart cities, many questions about which digital tools will be used in which projects and areas of the city have started to arise. However, since there is no map that will enable us to determine our path continuously throughout the process, the projects applied to the smart city are carried out in an unplanned manner and some of the resources are wasted. Therefore, existing technological applications should be supported with new management approaches and coordination should be established between all stakeholders and city projects. In our article, these needs are emphasized and solutions are suggested to prevent the city from turning into a technology dump after a certain period of time. In order to achieve this, a new assessment map was created by combining the basic approaches applied separately in the projects of the best smart cities in the world and tested in the smart city of Istanbul. As a result, it is thought that using six different approaches, which are valuable on their own, in smart city projects as a whole and considering them during the evaluations will provide significant benefits to all stakeholders of the city.

Osmanlı belediye mirası üzerinde gelişen Cumhuriyet Dönemi belediyeleri, ülkenin siyasal, ekonomik, sosyal ve kentleşme özelliklerinden etkilenerek dönemsel olarak farklı nitelikte gelişme göstermiştir. Bu bağlamda, Türkiye’deki belediyelerin Cumhuriyet Dönemindeki gelişimi yedi dönem altında tespit edilen ana eksenler çerçevesinde tarihi süreklilikle ele alınmaktadır. Şehirleşmenin düşük hızda seyrettiği ve katı merkeziyetçi bir anlayışın geçerli olduğu 1923-1950 döneminde Belediye Kanunu ve ilave düzenlemelerin çıkarılması ile çok partili siyasal hayata geçilmesi öne çıkmaktadır. 1950’den sonra şehirleşme hızının artması belediyelerin problemlerini ve çözüm çabalarını gündeme taşımıştır. 1960’lı yıllarda belediyelerle ilgili sınırlı geliştirme çabaları görülmektedir. 1970’lerde belediyelerle ilgili yeni model çabaları hız kazanmakla birlikte, bunların büyük kısmı tasarı aşamasında kalmıştır. 1980’e kadar geçen dönemde hızlı şehirleşmenin getirdiği problemler belediye alanında reform çabalarının yetersizliği ile daha da ağırlaşmıştır. 1980’den sonra büyükşehir belediyeleri kuruldu ve yaygınlaştırıldı. Ancak, belediye alanında bütüncül bir reform yapılamadı. Bu durum hızlı şehirleşmenin devam ettiği bu dönemde belediyelere ve yerel hizmetlere olumsuz yansıdı. 2002’den sonraki kamu yönetimi reformları ile belediyeler daha bütüncül bir yaklaşımla siyasal, idari ve ekonomik olarak geliştirildi. Büyükşehir belediyeleri reformun odağı haline geldi. 2014’den sonra ise il ölçeğinde büyükşehir modeline geçildi. Küçük ölçekli belediyelerin sayısı azaltıldı.

Türkiye’de büyük ölçekli şehirlerin farklı bir belediye modeli ile yönetilmesi konusundaki arayış ve uygulamalar Osmanlı dönemine kadar gitmektedir. Osmanlı’da İstanbul’da uygulanan Şehremaneti belediye modeli, Cumhuriyet döneminde Ankara ile devam etti. 1950’den sonra kentleşmenin hızlanması sonucunda büyük şehirlerin daha da büyümesi yanında yeni büyük şehirlerin de ortaya çıktığı görülmektedir. 1960-1980 döneminde büyük şehirlerin yönetimi konusunda sonuca ulaşamayan önemli girişimler oldu. Bu çabalar anayasal sınırlılıklar nedeniyle daha çok belediye birliği modeli üzerinde yoğunlaştı. İki kademeli büyükşehir belediye modelinin uygulanması ancak 1984’de mümkün olabildi. 2000’li yıllardaki kamu yönetimi reformları kapsamında büyükşehir belediye modeli de çok yönlü geliştirildi. 2000-2014 döneminde büyükşehir belediyeleri konusunda coğrafi yetki alanının genişlemesi ve küçük ölçekli yerel yönetimlerin azaltılması düzenlemeleri öne çıkmaktadır. Bu süreç sonunda büyükşehir modeli bir il yerel yönetim modeli haline dönüştü. Bu çalışmada Türkiye’deki büyükşehirlerin yönetimi ile ilgili girişim ve uygulama modelleri Osmanlı’dan günümüze dönemler çerçevesinde analiz edilmektedir.

City administration, which developed related to urban population rise, is one of the main aspects of public administration reforms. Reform efforts has been progressing especially on the basis of metropolitan municipality model since 2002. Reform package enforced in 2014 by depending on law numbered 6360, not only increased number of metropolitan municipalities but also extended the boundaries of authority. Metropolitan municipalities became a lever for problem solution regarding local services and local development within the scope of provinces in Turkey. Regionalism approaches have influences on design of metropolitan reform along with new public management approach. In this study, influences of metropolitan reforms in Turkey and regionalism approaches are analysed sophisticatedly.

City administration, which developed related to urban population rise, is one of the main aspects of public administration reforms. Reform efforts has been progressing especially on the basis of metropolitan municipality model since 2002. Reform package enforced in 2014 by depending on law numbered 6360, not only increased number of metropolitan municipalities but also extended the boundaries of authority. Metropolitan municipalities became a lever for problem solution regarding local services and local development within the scope of provinces in Turkey. Regionalism approaches have influences on design of metropolitan reform along with new public management approach. In this study, influences of metropolitan reforms in Turkey and regionalism approaches are analysed sophisticatedly.

Öz Dünyadaki 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus, ağırlıklı olarak az gelişmiş ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde ve çoğunlukla Asya kıtasında yaşamaktadır. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve ulusal raporların gençlikle ilgili yaklaşımlarındaki temel noktayı, korumacı bir yaklaşım yerine, gençlerin toplumsal yaşama çok boyutlu olarak katılmalarının sağlanması oluşturmaktadır. Gençlerin toplumsal yaşama katılımı konusunda kamu kesimi yanında, özel kesim ve sivil toplumu da kapsayacak yaklaşımlar yaygınlaşmaktadır. Yerel yönetimler, gençlerle ilgili politika ve uygulamaların odağı ve temel paydaşı durumundadır. Türkiye'de gençlerin oranı genel nüfus içinde %16 düzeyindedir. Belediyelerin gençlere yönelik faaliyetlerinde; politika ve strateji belgesi, eğitim desteği, beceri geliştirme, siyasal ve sosyal katılımı arttırma, kişisel gelişim desteği, gönüllülüğü teşvik etme, paydaşlarla işbirliği, istihdamı geliştirme, farklı gençlik kesimlerini kapsama ve gençlere duyarlı bütçeleme temel çerçeveyi oluşturmaktadır.

Abstract Young population, ranged between the age 15-24, in the world predominantly live in Underdeveloped and Middle-Income Countries, and particularly in Asia. Rather than a protective approach, providing youth with the ability to engage in social life in a multi-dimensional manner is the central point in the approach held by the national reports and those of United Nations, European Union concerning youth. Regarding the participation of the youth in social life, approaches that involve private sector and civil society along with public sector, have been becoming prevalent. Local governments are the focus and the main partner of youth-related policies and practices. The proportion of youth in general population is 16% in Turkey. In the youth-related activities of municipalities, the framework is constituted by the following: policy and strategy paper, educational support, skill-development, increasing political participation, self-improvement support, encouraging volunteering, collaboration with partners.

Özet Türkiye'de büyükşehir belediye yönetimi konusundaki model arayışları Osmanlı dönemine kadar gitmektedir. Nüfusun yığılması ile oluşan büyük ölçekli şehir alanlarının çoğalması ve artan problemler, büyükşehirlerin yönetimi konusundaki tartışmaların güncelliğini sağlamaktadır. Türkiye'de büyükşehir alanındaki reformların ana eksenlerini; iki kademeli büyükşehir belediye yapısının temel model olarak kabul edilmesi, büyükşehir belediye sınırlarının aşama aşama il sınırlarına genişlemesi ve büyükşehir alanındaki yerel yönetim kademe ve sayısının azaltılması oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında, 6360 sayılı kanunu hazırlayan nedenler ve kanunun getirdiği yeni model ve uygulama sonuçları il yerel yönetim organizasyonu, metropoliten yönetim, küçük ölçekli yerel yönetimler, merkezileşme-yerelleşme ile yerel siyaset ve demokrasi bağlamında analiz edilmektedir.

Desantralizasyon ve özerklik, ülkelerdeki yönetim modelinin biçimlenmesinde, siyasi ve idari yetki, sorumluluk ve mali kaynağın dağıtımında yararlanılan önemli iki kavramdır. Kamu yönetiminin önemli parçasını oluşturan yerel yönetimler, desantralizasyona dayalı olarak varlık kazanırlar ve bu durumun bir sonucu olarak özerkliğe sahiptirler. Sosyal  bilimler kapsamında saf olarak tanımlanan bu iki kavram, her ülkenin şartları çerçevesinde farklı karışımlara dayalı olarak uygulamayı şekillendirir. 1970’lerden itibaren desantralizasyon ve yerel özerklik düşüncesi ve uygulamaları gelişmektedir. Gelecek dönemde, kamu yönetimi düzenlemelerinin daha fazla desantralizasyona dayalı ve yerel özerkliği arttıran reformlarla geliştirilmesi gündemde yer tutmaya devam edecektir. Bu çalışmada desantralizasyon ve yerel özerklik kavramları, yerel yönetimler bağlamında tanımlanmaya ve analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda, kavramların tanımlanması, unsurları, boyutları ve çeşitleri ile düzeyleri konusu ele alınarak değerlendirme için ölçütler de belirlenmiştir.

Türkiye’deki yerel yönetim reformlarını esas alan bu çalışma temel olarak üç kısımdan
oluşmaktadır. İlk kısımda Türkiye’deki reformlar öncesinde dünyadaki ve
ülkemizdeki ilgili gelişmeler, ikinci kısımda 2003 sonrasında Türkiye’de gerçekleştirilen
yerel yönetim reformları, üçüncü kısımda da gelecekteki reform stratejileri
ve temel alanlar ele alınmaktadır.

Demokratik ve etkin bir kamu yönetimi yapılanmasında yerel yönetimler önemli bir role sahiptir. Kentleşme düzeyinin artması ve demokratik değerlerin yükselmesi ile yerel yönetimler daha önemli hale gelmektedir. Şehirlerde oluşan problemlerin çözümünde yerel yönetimler anahtar konuma sahiptir.
Siyasal, ekonomik, sosyal ve teknolojik değişimler birçok alanda olduğu gibi yönetim yaklaşımlarını ve modellerini de etkilemektedir. Kamu yönetimi alanında desantralizasyonun gelişmesi, siyasal katılımın artması, hizmet etkinliğinin önem kazanması ve teknolojik uygulamalar, yerel yönetimleri de geliştirmektedir. Genel olarak yerel yönetimlerin ana eksenleri; demokratik siyasal mekanizmalara dayalı bir meşruiyet, yerinden yönetim ilkesine uygun bir özerklik, etkin yerel hizmet sunumu ile şehir ekonomisi olarak belirtilebilir.
Türkiye’de 2004 ve sonrasında yerel yönetimler alanında gerçekleştirilen bütüncül reformlar, kamu yönetimindeki yeni kavram ve yaklaşımlara dayalı biçimde, idari ve mali açıdan daha özerk, katılımcı ve etkin bir yapının gelişmesi için ivme oluşturmuştur.
Elinizdeki kitapta yerel yönetimlerle ilgili meselelerin anlaşılmasında ve anlamlandırılmasında önemli olan kavramsal ve teorik çerçeve, yerel yönetimlerin hukuk, yönetim, siyaset ve iktisat ile olan çok kapsamlı bağı dikkate alınarak tasarlanmıştır. Kitabın diğer inceleme alanını Türkiye’deki yerel yönetim modelinin gelişimi ve mevcut yapısı oluşturmaktadır.

Dünya'daki ve Türkiye'deki Gençlikle ilgili Politika ve yaklaşımlar bağlamında yerel yönetimlerin gençlik hizmetleri için bir çerçeve ve yol haritası ele alınmaktadır. Ayrıca, Kocaeli büyükşehir beleidyesinin gençlik hizmetlerinin modellenmesi kapsamındaki bilgiler  paylaşılmaktadır.