Papers by Guler Dogan Averbek
Journal of Islamic Manuscripts, 2025
Breslau University, now known as Wrocław University and located in Wrocław, Poland, played a sign... more Breslau University, now known as Wrocław University and located in Wrocław, Poland, played a significant role in the life of Oskar Rescher, a remarkable 20th-century Orientalist, serving as more than merely an establishment where he sold manuscripts. It is where he obtained his venia legendi by completing his habilitation in 1919, and subsequently worked as a lecturer, Privatdozent, and professor in the Faculty of Philosophy. He was employed as an Oriental languages lecturer, teaching more than twenty courses in Arabic, Turkish, and Syriac, and he also worked in the university library classifying Oriental manuscripts. Rescher sold 110 volumes of Islamic manuscripts to this library between 1924–1932. He maintained contact with the institution until 1933 when his venia legendi privilege was revoked. This study touches upon Rescher’s contact with Breslau University, and presents a list of the Islamic manuscripts he sold to the university library.
Studime Orientale, 2025
Në këtë studim është shqyrtuar një temë që deri më tani në Turqi nuk njihet mirë në studimet e fj... more Në këtë studim është shqyrtuar një temë që deri më tani në Turqi nuk njihet mirë në studimet e fjalorit në vargje. Do të prezantohen dy kopje të reja dorëshkrimi të fjalorit poetik turqisht-shqip me emrin Dürre-i Manzûme, të cilat janë konfirmuar në Bibliotekën Kombëtare të Egjiptit, nga i cili deri më tash është disponuar vetëm një kopje. Kjo vepër e cila kronologjikisht është e fundit nga tre fjalorët e njohur në vargje turqisht-shqip, është shkruar nga një ushtar shqiptar i quajtur Mahmud, i cili shërbeu në ushtrinë osmane në shekullin e 19-të, për ushtarin turk që erdhi në Shkodër dhe nuk dinte shqip. Në këtë studim, pasi të prezantohen kopjet, shkurtimisht do të krahasohen kopjet e Kajros me kopjen, prezentimi i së cilës është bërë në një botim.
Prof. Dr. Mustafa Nejat Sefercioğlu: Seferî'ye Armağan, 2024
Müteferrika, 2023
Osman Reşer konusundaki çalışmalarımdan neredeyse başından beri haberdar olan Prof. Dr. Nicholas ... more Osman Reşer konusundaki çalışmalarımdan neredeyse başından beri haberdar olan Prof. Dr. Nicholas Rescher, bu konudaki en büyük destekçilerimdendir, kendisine şükran borç-1 Bu yazı, Osman Reşer hakkında bugüne kadar yaptığımız çalışmaların, onun hayat hikâyesine odaklanan özü mahiyetindedir. Reşer hakkında müstakilen ya da müştereken yaptığımız çalışmalar şunlardır:
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2023
Oskar Rescher was an active Orientalist of the 20th century and, apart from his scientific studie... more Oskar Rescher was an active Orientalist of the 20th century and, apart from his scientific studies and the duties he had taken on in various institutions, was engaged in the book trade for many years, having sold manuscripts as well as printed books to institutions in the West since 1913. This trade activity lasted practically until his death. One of the institutions to which Rescher sold manuscripts was the National Library of the Czech Republic in Prague. Home to approximately 15,000 manuscripts, the library contains a total of 687 volumes of manuscripts in Turkish, Arabic and Persian. Of these, 245 had been included in the collection through Rescher. However, the regulations the library placed, as well as the requests it voiced, must have been so unsuitable to the dynamics of the trade network Rescher had established and speedily managed with other libraries that he had attempted to cease affairs at the start of the trade relationship. The manuscript trade between Rescher and Prague took place between 1926 and 1946 with interruptions. I have examined the manuscripts Rescher sold to the National Library of the Czech Republic through my studies that have been carried out in the library's Department of Manuscripts and Early Printed Books and the National Library Archive, prepared a list of manuscripts, and included the obtained results in the article. This study also discusses the prominent features of the manuscripts and presents the manuscript list at the end.
Şarkiyat Mecmuası, 2023
Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher (a.k.a. Osman Reşer) was a productive Orientalist of the... more Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher (a.k.a. Osman Reşer) was a productive Orientalist of the 20th century. He maintained a life between Germany and Istanbul from 1909 to 1925 and then settled in Turkey in 1925. Rescher visited many manuscript libraries in Turkey, saw thousands of manuscripts, sold thousands of manuscripts abroad, and performed bibliographic studies; he constantly updated the copy of Geschichte der arabischen Litteratur (GAL) and placed additional note slips in places where the margins were insufficient. Upon reaching the agreement to co-prepare the updated edition of GAL containing the manuscripts found in Istanbul, Fuat Sezgin brought Rescher from the Süleymaniye Library to the Istanbul University-affiliated Institute of Islamic Studies and took Ramazan Şeşen as the assistant to this project. However, withdrawing from the project upon Sezgin making changes to the plan, Rescher continued to update the copy of GAL on his own. This mentioned copy currently is in the possession of Prof. Dr. Claus-Peter Haase. Rescher wrote in the articles how the new revised edition of GAL should be prepared and added a note to the top of the list. In the last article, he recommends not making an update without considering his additions and corrections. The value of Rescher’s updates will be appreciated if one takes into account that Brockelmann while having benefitted from daftars and catalogues of Istanbul manuscripts, had not seen the libraries of Turkey while preparing his work. This article presents the details of Sezgin’s GAL project and discusses why the project failed and what can be done next while querying the value of Rescher’s copy of GAL.
SAMMLER – BIBLIOTHEKARE – FORSCHER ZUR GESCHICHTE DER ORIENTALISCHEN SAMMLUNGEN AN DER STAATSBIBLIOTHEK ZU BERLIN, 2022
This article will discuss the life and works of Oskar Rescher (1883–1972) while examining his aca... more This article will discuss the life and works of Oskar Rescher (1883–1972) while examining his academic and commercial relations with the Berlin State Library; in particular, the study will contain previously undocumented information about his life. Having sold thousands of Islamic manuscripts to Europe and America, this aspect of Rescher has gone unnoticed. He was in fact a global manuscript merchant and broker. From Europe to America, many of the national and academic libraries that contain Islamic manuscripts in their collections owe a large portion of their holdings to Rescher. Islamic manuscripts sold by Rescher are available in many libraries today, including the Yale University Library, the University of California Library at Los Angeles, the British Library, the Bodleian Library, the Vatican Library, the Austrian National Library, the University Library Basel, the Wrocław University Library, and the Uppsala University Library. In Germany, numerous Rescher manuscripts can be found in many libraries such as in Munich, Hamburg, Leipzig, Göttingen, Tübingen, Halle (the Library of the Deutsche Morgenländische Gesellschaft), and Berlin.
The authors of this article find it an astonishing desideratum that so far only the master’s thesis by Susanne Auer-Faraut offers information on Rescher’s life and work. Therefore, it is in our great interest to offer further facts about Rescher in this article, in view of the unsatisfactory material situation supplemented by some information, which in character sometimes rather resembles hearsay. The following article is not a treatise strictly separated according to Rescher’s biography and his activities as a manuscript dealer or even broker. Rescher’s life and his respective biographical stations are too much interwoven with it, he let these activities become almost the center of his life next to his studies, cats and collecting stamps. So, while researching, an article with biographical focus on Rescher has been created, interspersed with all his diverse activities.
Aside from the many things this study mentions, it basically presents two arguments, one subtractive and the other additive. The subtractive argument is that 1,722 manuscripts found in the Berlin State Library since 1974 known as the Oskar Rescher Collection did not belong to Rescher. The additive argument is that the Berlin State Library received 1,192 manuscripts from Rescher between 1913 and 1936 and these are valuable in terms of the collection.
İslam tetkikleri dergisi, Mar 30, 2022
Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the 20 th century. He live... more Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the 20 th century. He lived in both Germany and Istanbul from 1909 to 1925 and settled down in Turkey in 1925. He studied many manuscripts found in private collections, libraries, and secondhand bookstores and sold thousands of manuscripts to various libraries, book antiquarians, and persons in Europe and America. Although the details have yet to be uncovered, Rescher's manuscript sales are still talked about in certain circles; however, his manuscript trade has not been the subject of any study until ours. This article, which constitutes the fourth phase of a series of studies, draws attention to the 262 manuscripts Rescher sold to the Leipzig University Library between 1925-1934 and provides a list of these manuscripts after discussing the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 262 manuscripts one Orientalist scholar personally selected, evaluated, and sold. As in the example of the Berlin State Library, instead of sending the ordinary manuscripts that could be found almost anywhere, Rescher examined each manuscript and offered the ones that he found valuable in terms of content or physical characteristics. The prices he assigned were very reasonable, and there were librarians in Leipzig who think the future of these manuscripts is in danger and who attempt to collect as many manuscripts as possible. The list that has been organized with respect to the acquisition dates and numbers of each manuscript specifies the titles and author names. The list also provides the shelf numbers.
İslam Tetkikleri Dergisi - Journal of Islamic Review, 2022
Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the 20 th century. He live... more Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the 20 th century. He lived in both Germany and Istanbul from 1909 to 1925 and settled down in Turkey in 1925. He studied many manuscripts found in private collections, libraries, and secondhand bookstores and sold thousands of manuscripts to various libraries, book antiquarians, and persons in Europe and America. Although the details have yet to be uncovered, Rescher's manuscript sales are still talked about in certain circles; however, his manuscript trade has not been the subject of any study until ours.
This article, which constitutes the fourth phase of a series of studies, draws attention to the 262 manuscripts Rescher sold to the Leipzig University Library between 1925-1934 and provides a list of these manuscripts after discussing the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 262 manuscripts one Orientalist scholar personally selected, evaluated, and sold. As in the example of the Berlin State Library, instead of sending the ordinary manuscripts that could be found almost anywhere, Rescher examined each manuscript and offered the ones that he found valuable in terms of content or physical characteristics. The prices he assigned were very reasonable, and there were librarians in Leipzig who think the future of these manuscripts is in danger and who attempt to collect as many manuscripts as possible.
The list that has been organized with respect to the acquisition dates and numbers of each manuscript specifies the titles and author names. The list also provides the shelf numbers.
1883’te Stuttgart’ta dünyaya gelen şarkiyatçı Osman Reşer (Oskar Rescher), 1909-1925 yıllarında Almanya-İstanbul arasında bir hayat sürmüş, 1925’te Türkiye’ye yerleşmiştir. Türkiye’de özel koleksiyonlarda, kütüphanelerde ve sahaflarda bulunan pek çok yazmayı incelemiş, binlerce yazmayı Avrupa ve Amerika’daki muhtelif kütüphanelere, sahaflara ve şahıslara satmıştır. Detayları söylenmemekle birlikte Reşer’in yazma satışı belli muhitlerde dillendirilegelmiş; fakat –bizim çalışmalarımıza kadar- onun yazma ticareti herhangi bir çalışmaya konu olmamıştır.
Bir dizi çalışmanın dördüncü safhasını teşkil eden bu makalede, Reşer’in 1925-1934 yıllarında Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’ne sattığı 262 yazma ele alınmış, satış prosedürü hakkında bilgi verildikten sonra yazmaların listesi sunulmuştur. Dolayısıyla bu çalışma, bir şarkiyat âliminin bizzat seçtiği, değerlendirdiği ve sattığı 262 yazmayı ilim âleminin dikkatine sunma amacındadır. Berlin Devlet Kütüphanesi örneğinde olduğu gibi burada da Reşer, hemen her yerde bulunabilen sıradan yazmaları göndermek yerine her yazmayı incelemiş, muhteva veya fizik açısından kıymetli bulduğu yazmaları teklif etmiştir. Tayin ettiği bedeller çok uygundur. Karşı tarafta ise bu yazmaların geleceğinin tehlikede olduğunu düşünen ve mümkün olduğu kadar çok sayıda yazma toplamaya çalışan kütüphaneciler mevcuttur.
Yazmaların kütüphaneye dâhil oldukları tarih ve numaraya göre tertip edilen listede her bir metnin adı ve müellifi belirtilmiş, ayrıca yazmaların raf numaraları verilmiştir.
Broadening Perspectives in the History of Dictionaries and Word Studies, Cambridge Scholars Publishing, 2021
Journal of Islamic Review - İslam Tetkikleri Dergisi, 2021
Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the
20th century. He spent... more Born in Stuttgart in 1883, Oskar Rescher was a prolific Orientalist of the
20th century. He spent his life between Germany and Istanbul from 1909
to 1925 and settled down in Turkey in 1925. He studied many manuscripts found in private collections, libraries, and second-hand bookstores and sold thousands of manuscripts to various libraries and second-hand bookstores in Europe and America. Although the details have not been uncovered, Rescher’s manuscript sales are still being voiced in certain circles; however, his manuscript trade has not been the subject of any study until ours.
This article constitutes the second phase of a series of studies. The first article, titled “Oskar Rescher – Biographical Finds around Manuscripts, Books, and Libraries” and the product of a collaborative effort, focused on Rescher’s life and his trade activities with the Berlin State Library. The current study draws attention to two issues. The first involves the 1,722 volumes sold to the Berlin State Library after Rescher’s death. According to our determinations, these manuscripts did not belong to Rescher. The second issue involves the manuscripts Rescher sold to the Berlin State Library between 1913-1936. This article provides a detailed list of these manuscripts after mentioning the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 1,192 manuscripts one Orientalist scholar had personally selected, studied, and sold.
The title, author name, and language are specified for each work on the list that has been organized with respect to the date and identification order by which the manuscripts were recorded in the acquisition journal at the library; this includes majmuas, and the manuscripts’ shelf numbers are also given. The list additionally includes the catalogue reference where detailed information about the related manuscript can be found; manuscripts not yet catalogued have been also noted.
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2021
Bilindiği kadarıyla Araplarda gramer ve sözlük çalışmaları, İslâmiyet'ten sonra başlamıştır. Bu ç... more Bilindiği kadarıyla Araplarda gramer ve sözlük çalışmaları, İslâmiyet'ten sonra başlamıştır. Bu çalışmaların temel amacı Kur'ân-ı Kerîm'i koruma, anlama ve anlatabilmedir. Ana dili Arapça olmayan Müslüman toplumlar da bu sebeple Arapçaya ilgi duymuş, eğitim kurumlarındaki temel derslerden biri Arapça olmuştur.
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2020
Bu çalışmada Berlin Devlet Kütüphanesi’ndeki kataloglanmamış Türkçe yazmalar üzerine yapılan araş... more Bu çalışmada Berlin Devlet Kütüphanesi’ndeki kataloglanmamış Türkçe yazmalar üzerine yapılan araştırmalar neticesinde elde edilen bulgular ilim âleminin dikkatine sunulmaktadır. Almanya’nın en büyük devlet kütüphanesi olan Berlin Devlet Kütüphanesi (Staatsbibliothek zu Berlin), 11 milyondan fazla basılı materyale ve 10 milyonun üzerinde mikrofilme sahiptir. Buna ek olarak kütüphanede yazmalar, haritalar ve tarihî gazeteler dâhil olmak üzere iki milyonun üzerinde malzeme bulunmaktadır. Kütüphanenin Şarkiyat Bölümü’nde 3300 civarında Türkçe yazma mevcuttur. 1889 ile 1981 yılları arasında hazırlanan altı farklı cilt ile bu yazmaların 1977’si kataloglanmıştır. Geriye kalan Türkçe yazmalar hakkında, eser ve müellif adları dâhil olmak üzere herhangi bir tespit yapılmamıştır. Bu çalışmada, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında, Berlin Devlet Kütüphanesi Şarkiyat Bölümü’nde yürütülen “Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Bulunan Kayıtsız Türkçe Yazmaların Tespiti” adlı proje çalışmaları esnasında tamamı görülen ve temel girdi alanları tespit edilen kataloglanmamış Türkçe yazmalar hakkında öne çıkan hususlar değerlendirilmiş, kayda değer görülen yazmalar bilim dünyasının dikkatine sunulmuştur.
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2019
FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2019
İnsan ve Toplum, 2019
Öz: Âlim, şair ve devlet adamı yetiştirmiş bir aileye mensup olan 16. asır şairi Emirî, ikinci ve... more Öz: Âlim, şair ve devlet adamı yetiştirmiş bir aileye mensup olan 16. asır şairi Emirî, ikinci ve dördüncü divanlarını mansıp talebiyle Sultan III. Murad'a sunmuştur. Bu divanların iki farklı nüshasında yer alan altı takrizin çoğu İstanbul uleması tarafından kaleme alınmıştır. Saray nüshasında iki, holograf nüshada ise dört takriz bulunmaktadır. Hakkında şuara biyografilerinde bilgiye rastlanmayan Emirî'nin eserleri için tak-riz kaleme alanlar, sadece eserlerinden ve resmî belgelerden izini sürebildiğimiz Emirî'nin çevresi hakkında bilgi sahibi olmamıza imkân sunmaktadır. Söz konusu takrizler incelendiğinde, onun ilim ve sanat çevre-lerine yakın olduğu görülür. Ayrıca mukarrızların ifadeleri, Emirî'nin, muhitinde bilinen ve saygı duyulan biri olduğuna işaret etmektedir. Bu çalışmada, iki divanı için kaleme alınan takrizlerden hareketle Emirî'nin muhitine ve hayatına ışık tutulmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Takriz, mukarrız, 16. asır Türk edebiyatı, edebî muhitler, ilmî muhitler.
Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi , 2019
Yozgatlı Müderris İhsan Efendi’nin, belgelerle ve fotoğraflarla zenginleştirilen ve desteklenen m... more Yozgatlı Müderris İhsan Efendi’nin, belgelerle ve fotoğraflarla zenginleştirilen ve desteklenen mufassal biyografisi, çok yakın bir geçmişte oğlu Prof.Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu tarafından neşredildi. Eserin neşre hazırlanma sürecinde hasbelkader bizlerin de mütevazı dahli mevzubahis oldu. Çalışmalar esnasında belgeleri, hatıraları okudukça ve mahdumları beyefendinin anlattıklarını dinledikçe İslâm âlimi olmanın ötesinde aynı zamanda Türk dili ve edebiyatına büyük ilgi duyan ve bu ilgisi ilk zamanlarda fahri, uzun sayılamayacak ancak son derece verimli geçirdiği hayatının son döneminde ise resmî hâl alan bir Türkoloji âlimi ile karşı karşıya olduğumuz anlaşıldı. Söz konusu eserden sonra İhsan Efendi’nin hayatı pek çok yönüyle ele alınacak ve üzerinde çok söz söylenecektir. Bunlardan biri de muhakkak surette İhsan Efendi’nin her ne kadar dindaş olsa da yabancı olan bir memlekette diline ve edebiyatına yaptığı hizmetlerin müstakilen ele alınarak irdelenmesi olmalıdır. Bu çalışmada Türk dili ve edebiyatındaki yetkinliğine vurgu yapılarak İhsan Efendi’nin Türkoloji sahasındaki katkılarına odaklanılacaktır.
by Din Eğitimi Akademisi (DEA) Academy of Religious Education, Ârife Gümüş Sarı, Hafsa Nur Aslanoğlu, Sibel ÖZİL ERDAĞI, İrfan ERDOĞAN, Sumeyra Uzun, Rofiq Hamzah, Antum Panjwani, Rahile Kizilkaya Yilmaz, Guler Dogan Averbek, Syed Magfur Ahmad, Ali Öncü, Tülay Yücel, Saadia Ismail, Iaf Husain, Yıldız Hızal, Gülşen SAYIN, Muhammed Erkan Karabekmez, M. Zahit Güneri, hacer çetin, Muhamad Abdul Aziz, Irfan Bagus, Ian Pasaribu, Muhammed Shareef Tk, Aida Hayani, ahmet çakmak, Aykut KARAHAN, Nurdal Güngör, Ifeoluwa Siddiq Oyelami, Khosrow Bagheri Noaparast, and Sayfulla Bazarkulov
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2018
Bu çalışma ile dillerinden biri Türkçe olan manzum ikidilli/çokdilli sözlükler üzerine yapılmış a... more Bu çalışma ile dillerinden biri Türkçe olan manzum ikidilli/çokdilli sözlükler üzerine yapılmış akademik çalışma-ların bir araya getirilmesi amaçlanmaktadır. Giriş bölümünde manzum sözlüklerin tarihçesine ve şekil özelliklerine değinildikten sonra eğitim-öğretim aracı olarak kullanılmalarına işaret edilmiştir. Çalışmanın esasını teşkil eden ve konunun araştırmacılarına kılavuzluk görevi ifa etmesi arzu edilen bibliyografyada ise manzum sözlükler üzerine yapılan çalışmaların bibliyografik künyeleri, dillere göre tasnif edilmiş ve ilgili sözlük altında araştırmacının soyadına göre alfabetik olarak listelenmiştir. Üzerinde herhangi bir çalışma yapıldığı tespit edilemeyen manzum sözlüklere bibliyografyada yer verilmemiştir. Bibliyografyada ayrıca manzum sözlüklerin şerh, tazmin veya tercümeleri üzerine yapılan çalışmalar ile devam eden çalışmalara da yer verilmiştir. Manzum sözlüklerin muhtevası, yazıldıkları tarih veya dönem, yazma veya basma nüshaları gibi bilgiler bu çalışmada yer almamıştır.
Uploads
Papers by Guler Dogan Averbek
The authors of this article find it an astonishing desideratum that so far only the master’s thesis by Susanne Auer-Faraut offers information on Rescher’s life and work. Therefore, it is in our great interest to offer further facts about Rescher in this article, in view of the unsatisfactory material situation supplemented by some information, which in character sometimes rather resembles hearsay. The following article is not a treatise strictly separated according to Rescher’s biography and his activities as a manuscript dealer or even broker. Rescher’s life and his respective biographical stations are too much interwoven with it, he let these activities become almost the center of his life next to his studies, cats and collecting stamps. So, while researching, an article with biographical focus on Rescher has been created, interspersed with all his diverse activities.
Aside from the many things this study mentions, it basically presents two arguments, one subtractive and the other additive. The subtractive argument is that 1,722 manuscripts found in the Berlin State Library since 1974 known as the Oskar Rescher Collection did not belong to Rescher. The additive argument is that the Berlin State Library received 1,192 manuscripts from Rescher between 1913 and 1936 and these are valuable in terms of the collection.
This article, which constitutes the fourth phase of a series of studies, draws attention to the 262 manuscripts Rescher sold to the Leipzig University Library between 1925-1934 and provides a list of these manuscripts after discussing the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 262 manuscripts one Orientalist scholar personally selected, evaluated, and sold. As in the example of the Berlin State Library, instead of sending the ordinary manuscripts that could be found almost anywhere, Rescher examined each manuscript and offered the ones that he found valuable in terms of content or physical characteristics. The prices he assigned were very reasonable, and there were librarians in Leipzig who think the future of these manuscripts is in danger and who attempt to collect as many manuscripts as possible.
The list that has been organized with respect to the acquisition dates and numbers of each manuscript specifies the titles and author names. The list also provides the shelf numbers.
1883’te Stuttgart’ta dünyaya gelen şarkiyatçı Osman Reşer (Oskar Rescher), 1909-1925 yıllarında Almanya-İstanbul arasında bir hayat sürmüş, 1925’te Türkiye’ye yerleşmiştir. Türkiye’de özel koleksiyonlarda, kütüphanelerde ve sahaflarda bulunan pek çok yazmayı incelemiş, binlerce yazmayı Avrupa ve Amerika’daki muhtelif kütüphanelere, sahaflara ve şahıslara satmıştır. Detayları söylenmemekle birlikte Reşer’in yazma satışı belli muhitlerde dillendirilegelmiş; fakat –bizim çalışmalarımıza kadar- onun yazma ticareti herhangi bir çalışmaya konu olmamıştır.
Bir dizi çalışmanın dördüncü safhasını teşkil eden bu makalede, Reşer’in 1925-1934 yıllarında Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’ne sattığı 262 yazma ele alınmış, satış prosedürü hakkında bilgi verildikten sonra yazmaların listesi sunulmuştur. Dolayısıyla bu çalışma, bir şarkiyat âliminin bizzat seçtiği, değerlendirdiği ve sattığı 262 yazmayı ilim âleminin dikkatine sunma amacındadır. Berlin Devlet Kütüphanesi örneğinde olduğu gibi burada da Reşer, hemen her yerde bulunabilen sıradan yazmaları göndermek yerine her yazmayı incelemiş, muhteva veya fizik açısından kıymetli bulduğu yazmaları teklif etmiştir. Tayin ettiği bedeller çok uygundur. Karşı tarafta ise bu yazmaların geleceğinin tehlikede olduğunu düşünen ve mümkün olduğu kadar çok sayıda yazma toplamaya çalışan kütüphaneciler mevcuttur.
Yazmaların kütüphaneye dâhil oldukları tarih ve numaraya göre tertip edilen listede her bir metnin adı ve müellifi belirtilmiş, ayrıca yazmaların raf numaraları verilmiştir.
20th century. He spent his life between Germany and Istanbul from 1909
to 1925 and settled down in Turkey in 1925. He studied many manuscripts found in private collections, libraries, and second-hand bookstores and sold thousands of manuscripts to various libraries and second-hand bookstores in Europe and America. Although the details have not been uncovered, Rescher’s manuscript sales are still being voiced in certain circles; however, his manuscript trade has not been the subject of any study until ours.
This article constitutes the second phase of a series of studies. The first article, titled “Oskar Rescher – Biographical Finds around Manuscripts, Books, and Libraries” and the product of a collaborative effort, focused on Rescher’s life and his trade activities with the Berlin State Library. The current study draws attention to two issues. The first involves the 1,722 volumes sold to the Berlin State Library after Rescher’s death. According to our determinations, these manuscripts did not belong to Rescher. The second issue involves the manuscripts Rescher sold to the Berlin State Library between 1913-1936. This article provides a detailed list of these manuscripts after mentioning the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 1,192 manuscripts one Orientalist scholar had personally selected, studied, and sold.
The title, author name, and language are specified for each work on the list that has been organized with respect to the date and identification order by which the manuscripts were recorded in the acquisition journal at the library; this includes majmuas, and the manuscripts’ shelf numbers are also given. The list additionally includes the catalogue reference where detailed information about the related manuscript can be found; manuscripts not yet catalogued have been also noted.
Anahtar Kelimeler: Takriz, mukarrız, 16. asır Türk edebiyatı, edebî muhitler, ilmî muhitler.
The authors of this article find it an astonishing desideratum that so far only the master’s thesis by Susanne Auer-Faraut offers information on Rescher’s life and work. Therefore, it is in our great interest to offer further facts about Rescher in this article, in view of the unsatisfactory material situation supplemented by some information, which in character sometimes rather resembles hearsay. The following article is not a treatise strictly separated according to Rescher’s biography and his activities as a manuscript dealer or even broker. Rescher’s life and his respective biographical stations are too much interwoven with it, he let these activities become almost the center of his life next to his studies, cats and collecting stamps. So, while researching, an article with biographical focus on Rescher has been created, interspersed with all his diverse activities.
Aside from the many things this study mentions, it basically presents two arguments, one subtractive and the other additive. The subtractive argument is that 1,722 manuscripts found in the Berlin State Library since 1974 known as the Oskar Rescher Collection did not belong to Rescher. The additive argument is that the Berlin State Library received 1,192 manuscripts from Rescher between 1913 and 1936 and these are valuable in terms of the collection.
This article, which constitutes the fourth phase of a series of studies, draws attention to the 262 manuscripts Rescher sold to the Leipzig University Library between 1925-1934 and provides a list of these manuscripts after discussing the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 262 manuscripts one Orientalist scholar personally selected, evaluated, and sold. As in the example of the Berlin State Library, instead of sending the ordinary manuscripts that could be found almost anywhere, Rescher examined each manuscript and offered the ones that he found valuable in terms of content or physical characteristics. The prices he assigned were very reasonable, and there were librarians in Leipzig who think the future of these manuscripts is in danger and who attempt to collect as many manuscripts as possible.
The list that has been organized with respect to the acquisition dates and numbers of each manuscript specifies the titles and author names. The list also provides the shelf numbers.
1883’te Stuttgart’ta dünyaya gelen şarkiyatçı Osman Reşer (Oskar Rescher), 1909-1925 yıllarında Almanya-İstanbul arasında bir hayat sürmüş, 1925’te Türkiye’ye yerleşmiştir. Türkiye’de özel koleksiyonlarda, kütüphanelerde ve sahaflarda bulunan pek çok yazmayı incelemiş, binlerce yazmayı Avrupa ve Amerika’daki muhtelif kütüphanelere, sahaflara ve şahıslara satmıştır. Detayları söylenmemekle birlikte Reşer’in yazma satışı belli muhitlerde dillendirilegelmiş; fakat –bizim çalışmalarımıza kadar- onun yazma ticareti herhangi bir çalışmaya konu olmamıştır.
Bir dizi çalışmanın dördüncü safhasını teşkil eden bu makalede, Reşer’in 1925-1934 yıllarında Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’ne sattığı 262 yazma ele alınmış, satış prosedürü hakkında bilgi verildikten sonra yazmaların listesi sunulmuştur. Dolayısıyla bu çalışma, bir şarkiyat âliminin bizzat seçtiği, değerlendirdiği ve sattığı 262 yazmayı ilim âleminin dikkatine sunma amacındadır. Berlin Devlet Kütüphanesi örneğinde olduğu gibi burada da Reşer, hemen her yerde bulunabilen sıradan yazmaları göndermek yerine her yazmayı incelemiş, muhteva veya fizik açısından kıymetli bulduğu yazmaları teklif etmiştir. Tayin ettiği bedeller çok uygundur. Karşı tarafta ise bu yazmaların geleceğinin tehlikede olduğunu düşünen ve mümkün olduğu kadar çok sayıda yazma toplamaya çalışan kütüphaneciler mevcuttur.
Yazmaların kütüphaneye dâhil oldukları tarih ve numaraya göre tertip edilen listede her bir metnin adı ve müellifi belirtilmiş, ayrıca yazmaların raf numaraları verilmiştir.
20th century. He spent his life between Germany and Istanbul from 1909
to 1925 and settled down in Turkey in 1925. He studied many manuscripts found in private collections, libraries, and second-hand bookstores and sold thousands of manuscripts to various libraries and second-hand bookstores in Europe and America. Although the details have not been uncovered, Rescher’s manuscript sales are still being voiced in certain circles; however, his manuscript trade has not been the subject of any study until ours.
This article constitutes the second phase of a series of studies. The first article, titled “Oskar Rescher – Biographical Finds around Manuscripts, Books, and Libraries” and the product of a collaborative effort, focused on Rescher’s life and his trade activities with the Berlin State Library. The current study draws attention to two issues. The first involves the 1,722 volumes sold to the Berlin State Library after Rescher’s death. According to our determinations, these manuscripts did not belong to Rescher. The second issue involves the manuscripts Rescher sold to the Berlin State Library between 1913-1936. This article provides a detailed list of these manuscripts after mentioning the sales process. Thus, this study intends to direct attention to the 1,192 manuscripts one Orientalist scholar had personally selected, studied, and sold.
The title, author name, and language are specified for each work on the list that has been organized with respect to the date and identification order by which the manuscripts were recorded in the acquisition journal at the library; this includes majmuas, and the manuscripts’ shelf numbers are also given. The list additionally includes the catalogue reference where detailed information about the related manuscript can be found; manuscripts not yet catalogued have been also noted.
Anahtar Kelimeler: Takriz, mukarrız, 16. asır Türk edebiyatı, edebî muhitler, ilmî muhitler.
Bâkî, Ebu Eyyub el-Ensârî’den nakledilen hadisleri ihtiva eden Nefehâtu’l-abîri’s-sârî bi-ehâdîsi Ebî Eyyûb el-Ensârî’ninmuhtasar şerhi olarak tanımlanabilecek eserine Hayâtu’l-kulûb bi-rivâyâti Ebî Eyyûb adını vermiş ve onu Sokullu Mehmed Paşa’ya hediye etmiştir. Bâkî’den sonraki asırlarda nisyan âleminde kalan metin, Türkiye’de birkaç yıldır Güler Doğan Averbek tarafından yürütülen Osman Reşer çalışmalarının semerelerinden biridir. Reşer’in Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi’ne sattığı yazmalar arasında söz konusu eserin bir nüshasının bulunduğu Averbek tarafından belirlenmiş, yapılan taramalarda Türkiye’de iki nüshaya daha ulaşılmıştır.
Türk edebiyatının tartışmasız en büyük şairlerinden biri olan Bâkî’nin nazım ve nesirdeki tavrı birbirinden farklıdır. Ona asırları aşan şöhretini getiren kudreti, şüphesiz şiirdeki gücü ve nazım tekniğindeki vukufudur; şiirleri ve nesirleri edebî açıdan mukayese edildiğinde neredeyse iki farklı sima ile karşı karşıya olunduğu söylenebilirse de muktedir bir şairin diğer eserlerinin her halükârda kıymeti haiz olacağı izahtan varestedir.
Kût-ı Rûhî’nin yegâne nüshası, koleksiyonuyla meşhur Hattat Hasan Tahsin Efendi kütüphanesinden çıkmadır ve bugün Berlin Devlet Kütüphanesi’ndedir. Bu yazmanın sonradan yenilendiği anlaşılan cildi, 17. asrın ünlü lake cilt ustalarından Çakerî’ye aittir. Çalışmada inceleme bölümünün ardından Kût-ı Rûhî’nin metni ve günümüz Türkçesi ile söylenişi bulunmaktadır.
Dr. Rıza Nur
Dr. Rıza Nur’un Birinci Dünya Savaşı yıllarında yazmaya başlayıp 1926’da Paris’te bulunduğu esnada yazımına hız verdiği ve sonraki bir-iki yıl içinde bazı bibliyografik ilaveler yapmakla birlikte 1930 yılında tamamladığı “Türk Şiirbiligi Tiretesi” adlı eseri, 2019-2020’de yürütülen bir proje esnasında Güler Doğan Averbek tarafından Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Türkçe yazmalar arasında bulunmuştur. Doksan yıl boyunca gözlerden uzak kalan ve yazarının ifadesiyle Göktürklerden kendi devrine kadar uzanmak suretiyle “Türk’ün şiir ilmini vücuda getir”en Türk şiirine dair bu en kapsamlı ilk eser, Ötüken Neşriyat tarafından Türk Şiirbiligi adıyla okuyucuyla buluşturulmaktadır.
Daha önce Selîm-nâme adlı manzum tarihi dolayısıyla tarih araştırmacılarının ve eserinde kullandığı dil ve üslûp açısından dil araştırmacılarının ilgisini çeken Bitlisli Şükrî, Anadolu topraklarında Nevâyî üslûbunu canlı tutmaya çalışan şairlerdendir. Bu gayreti ve tercihi, Selîm-nâme’de ortadadır. Dîvânında da şairin aynı üslûbu tercih ettiği görülmektedir.
Bu çalışmanın odak noktasını dîvân metni teşkil etmektedir. Çalışmada ayrıca bir giriş bölümüne yer verilmiş, burada Şükrî’nin hayatı, eserleri, dîvânın öne çıkan hususiyetleri ele alınmış; çalışmaya konu dîvânın bulunduğu mecmua hakkında malûmat verilmiştir.
Anadolu’da Nevâyî tesiri konusunda yürütülen çalışmalara katkı sağlaması umulan bu eserin ayrıca payitahttan uzakta fakat Osmanlı idaresiyle irtibatlı olan çevrelerde gelişen edebî muhit konusundaki çalışmalar için de faydalı olacağı düşünülmektedir.
Çalışmanın esasını Sünbülzâde Vehbî’nin Nuhbe-i Vehbî adlı Türkçe-Arapça manzum sözlüğü ile bu sözlüğe şerh olarak Yayaköylü Ahmed Reşid tarafından yazılan Şerh-i Nuhbe-i Vehbî’de yer alan Arapça ve Farsça kelimeler için Ahmed Remzi Dede tarafından hazırlanan Üslûb-ı Mergûb adlı fihrist teşkil edecektir. Yayınlandığına dair temel bir kaynakta bilgi olan eserin baskısına ve baskı detaylarına ulaşılamamıştır. Sadece adını ve hangi amaçla kaleme alındığını bildiğimiz bu eserin, manzum sözlükler sahasındaki çalışmalarımız esnasında özel bir koleksiyonda kayda girmemiş bir nüshası tespit edilmiştir. Çalışma ve yöntemle ilgili bilgi veren kısa bir mukaddime ve Nuhbe-i Vehbî’de ve şerhinde geçen Arapça kelimelerin kıta ve beyitleri gösterilmek suretiyle alfabetik indeksine yer verilen nüshaya ayrıca her iki eserde bulunan Farsça kelimelerin indeksi eklenmiştir.
Bu çalışmada, fihristin hazırlanmasında etkili olan sebepler üzerinde durulacak, ayrıca fihristte sözlüğün kaynak dili ile hedef dili haricinde bir dilden kelimelerin indekslenmesinin sebepleri irdelenecek ve söz konusu fihristle ilgili istatistiki bilgilere yer verilecektir. Ders kitabı olarak kullanılan manzum sözlüklerin fihristine neden ihtiyaç duyulduğu sorusu ise ayrıca ele alınacaktır.