amo

Latine

Appellatio pronuntiatusque

amō

API: /ˈamoː/

(classice)

Syllabificatio phonetica: a·mō — morphologica: am-o

Notatio

← A lingua prisca Indoeuropaea *am-. Vide radicem am.

Cf. am-ma (in ore infantium) etiam ac ma-ma (mamma, mater).

Verbum transitivum

ăm|ō, -āre, -āvi, -ātum

1. Sentire amorem pro aliquo;
   1. Existimare cum affectione vel bona voluntate.
   2. Existimare cum affectione ardenti devotaque, ut sexus unum pro altero.
2. Exprimere gratias
3. satis habere
4. Esse obligatus
5. (In usibus variis) condicionibus faustis egeo

   Haec planta loca umbrosa amat.

Coniugatio

Verbum finitum

­

Thema	Vox activa
am-	Tempus praesens			imperfectum		futurum
Persona	indicativ.	coniunct.	imperat.	indicativ.	coniunct.	indicativ.	imperat.
I. sing.	amō	amem		amābam	amārem	amābō
II. sing.	amās	amēs	amā!	amābās	amārēs	amābis	amātō!
III. sing.	amat	amet		amābat	amāret	amābit	amātō!
I. plur.	amāmus	amēmus		amābāmus	amārēmus	amābimus
II. plur.	amātis	amētis	amāte!	amābātis	amārētis	amābitis	amātōte!
III. plur.	amant	ament		amābant	amārent	amābunt	amantō!
Thema	Vox passiva
am-	Tempus praesens			imperfectum		futurum
Persona	indicativ.	coniunct.	imperat.	indicativ.	coniunct.	indicativ.	imperat.
I. sing.	amor	amer		amābar	amārer	amābor
II. sing.	amāris	amēris	amāre!	amābāris	amārēris	amāberis	amātor!
III. sing.	amātur	amētur		amābātur	amārētur	amābitur	amātor!
I. plur.	amāmur	amēmur		amābāmur	amārēmur	amābimur
II. plur.	amāminī	amēminī	amāminī!	amābāminī	amārēminī	amābiminī	—
III. plur.	amantur	amentur		amābantur	amārentur	amābuntur	amantor!

Thema	Vox activa
amāv-	Tempus perfectum		plusquam perfectum		futurum exactum
Persona	indicativ.	coniunct.	indicativ.	coniunct.
I. sing.	amāvī	amāverim	amāveram	amāvissem	amāverō
II. sing.	amāvistī	amāveris	amāverās	amāvissēs	amāveris
III. sing.	amāvit	amāverit	amāverat	amāvisset	amāverit
I. plur.	amāvimus	amāverimus	amāverāmus	amāvissēmus	amāverimus
II. plur.	amāvistis	amāveritis	amāverātis	amāvissētis	amāveritis
III. plur.	amāvērunt	amāverint	amāverant	amāvissent	amāverint

Verbum infinitum

Modus	infinitivus			participium
Tempus	praesens	perfectum	futurum	praesens	perfectum	futurum
Vox activa	amāre	amāvisse	amātūrum, -am, -um esse	amāns		amātūrus, -a, -um­
Vox passiva	amārī	amātum, -am, -um esse	amātum īrī		amātus, -a, -um
Gerundium		Gerundivum			Supinum
amandī		amandus, -a, -um			amātum	amātū

Usus

• te amo
  • Anglice — I love you
  • Germanice — ich liebe dich (significans amandum concubinum vel amicum vel rem agendam: ich liebe das Singen; ich liebe es zu singen)
  • Italice — ti amo
  • Lusitane — amo-te

• amabo te (idioma)
  • Anglice — please
  • Arabice — من فضلك
  • Lusitane — por favor
  • Hispanice — por favor
  • Graeca — παρακαλω
  • Italice — per favore
  • Turcice — lütfen

Dictiones collatae

• amor
• amōrābundus
• amōrātus
• amōrifer
• amōrificus

Collocationes

• amare aliquem ex animo
• ama et fac quod vis! (Augustinus)

Dictiones derivatae

• amābilis, amābiliter
• amābilitās
• amandus
• amāns, amanter
• amāsco, amāscere
• amāsius
• amātio
• amātor, amātōrculus
• amātōrius, amātōriē
• amātrīx
• amāturio, amāturīre

Translationes

Sentire amorem pro aliquo	dilatare ▼

Sentire amorem pro aliquo	collabi ▲

Anglice: love (en) Bohemice: milovat (cs) Dacoromane: iubi (ro) Esperantice: ami (eo) Francogallice: aimer (fr) Germanice: lieben (de) Graeca Antiqua: φιλέω ‎(philéō) (amare amice), ἐράω ‎(eráō) (amare sexualiter) Hispanice: amar (es) Italice: amare (it) Lusitane: amar (pt) Ruthenice: любить (ru) ‎(ljubitʹ)

Discretiva

amo dictio est in variis linguis:

• Catalane: amo
• Esperantice: amo
• Hispanice: amo
• Iudaeohispanice: amo
• Lusitane: amo

Dictiones similes

• Italice: amò

Formae affines

Hispanice

amo

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
amo	prima singularis	praesens	activa	indicativus	amar

Appellatio pronuntiatusque

API: [ˈamo]

Syllabificatio phonetica: a·mo — morphologica: am-o

Italice

amo

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
amo	prima singularis	praesens	activa	indicativus	amare

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈamo/

Syllabificatio phonetica: a·mo — morphologica: am-o

Lusitane

amo

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
amo	prima singularis	praesens	activa	indicativus	amar

Appellatio pronuntiatusque

API: [ˈɐmu]

(Lusitane)

Syllabificatio phonetica: a·mo — morphologica: am-o

Loci

Marcus Terentius Varro -116…-27

Quintus Horatius Flaccus -65…-8

P. Ovidius Naso -42…+18

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

Petronius Arbiter ca. 14-66

Marcus Valerius Martialis 40-103

Apuleius ca. 125-170

Franciscus Petrarca 1304-1374

antiq.

class.

class.

class.

class.

I

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class. (ca. 47-45 a.C.n.)

• Praeterea cum sint ab eadem origine verborum vocabula dissimilia superiorum, quod simul habent casus et tempora, quo vocantur participia, et multa sint contraria ut amo amor, ceco secor, ab amo et eiusmodi omnibus verbis oriuntur praesens et futurum ut amans et amaturus, ab eis verbis tertium quod debet fingi praeteriti, in lingua Latina reperiri non potest: non ergo est analogia. —De lingua Latina Varronis

class. (ca. 41-40 a.C.n.)

• num, tibi cum faucis urit sitis, aurea quaeris

pocula? num esuriens fastidis omnia praeter

pavonem rhombumque? tument tibi cum inguina, num, si

ancilla aut verna est praesto puer, impetus in quem

continuo fiat, malis tentigine rumpi?

non ego: namque parabilem amo venerem facilemque. —Sermonum / Satyrarum libri II Q. Horatii Flacci

class. (versio II, ca. 5 p.C.n.)

• Tu mihi, tu certe, memini, Graecine, negabas

uno posse aliquem tempore amare duas.

per te ego decipior, per te deprensus inermis –

ecce, duas uno tempore turpis amo!

utraque formosa est, operosae cultibus ambae;

artibus in dubio est haec sit an illa prior.

pulchrior hac illa est, haec est quoque pulchrior illa;

et magis haec nobis, et magis illa placet! —Amores Ovidii Nasonis

class.

• Quod ad duos amicos nostros pertinet, diversa via eundum est; alterius enim vitia emendanda, alterius frangenda sunt. Utar libertate tota. Non amo illum, nisi offendo. “Quid ergo?” inquis, “quadragenarium pupillum cogitas sub tutela tua continere? Respice aetatem eius iam duram et intractabilem. Non potest reformari; tenera finguntur.” —Ad Lucilium epistulae morales Senecae

saec. I.

• Diu vocem neuter invenit; nam puer etiam singultibus crebris amabile pectus quassaverat. O facinus inquam indignum, quod amo te quamvis relictus, et in hoc pectore, cum vulnus ingens fuerit, cicatrix non est. Quid dicis, peregrini amoris concessio? Dignus hac iniuria fui? —Satyricon T. Petronii Arbitri

saec. I. (ca. 85-102 p.C.n.)

• Si credis mihi, Quinte, quod mereris,

Natales, Ovidi, tuas Aprilis

Ut nostras amo Martias Kalendas.

Felix utraque lux diesque nobis

Signandi melioribus lapillis!

Hic vitam tribuit, sed hic amicum.

Plus dant, Quinte, mihi tuae Kalendae. —Epigrammata M. Valerii Martialis

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 170 p.C.n.)

• Gratias egit marito iamque laetior animo: «Sed prius» inquit «centies moriar quam tuo isto dulcissimo conubio caream. Amo enim et efflictim te, quicumque es, diligo aeque ut meum spiritum, nec ipsi Cupidini comparo.» —Metamorphoseon libri XI Apulei

Latinitas humanistica

saec. XIV.

• Sed quid horum omnium scire, quid ve de his loqui possum, peccator infelix et peccati mei pondus ac vincula circumferens, qui vel amore literarum amicum otio et literis locum amo, vel fortasse odio quodam ex dissimilitudine morum orto populum fugio, et fortasse conscientia vite mee multiloquum testem vito? —De vita solitaria Petrarcae

Fontes