rast

Binêre herwiha: Rast

Kurmancî

Bilêvkirin

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
rast	rasttir	herî rast rasttirîn

rast, r-ya req, t-ya nerm

bêxeletî, bêşaşî, bêkêmasî, ne şaş, ne çewt, ne xelet:
Bersiva te rast e.
ne derew, ne virr:
Ew rast dibêje.
ne xwehr, ne xwahr:
xeteke rast, rêyeke rast

Ev darê di destê min de rast e.
rexê dijberî rexê çepê
destê rast, aliyê rast

Ev tîr ber bi rexê rastê ve ye: →
yekser, rasterê, dîrek, dîrekt:
Ez rast ji malê hatim dikanê.
destrast, kesa/ê ji destê çepê baştir bi destê rastê dikare bixebite
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
rastgir, parêzyar, burjuwa, dijberên sosyalîstan, dijberên komunîstan
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: ڕاست‎
kurdî-krîlî: рʹаст

Ji wêjeya klasîk

Jêrî Ednan ta ji 'Ebdullah guhest
Bîst û yek bab in, hemî rast û durust
Hin yekî 'Ednan û Me'd û hem Nezar — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Dijmane

Nêzîk

rest
restî

Jê

(Navdêr) rastbûn
(Navdêr) rastkirin
rastçûn

(Rengdêr) rastbûyî
(Rengdêr) rastkirî

Bi zaravayên din

Soranî: rast, ras
Kurdiya başûrî: rast, ras
Lekî: rast
Hewramî: ras‎
Zazakî: raşt → diq, rast

Etîmolojî

Hevreha soranî ڕاست‎‎ (rast) û ڕاس‎ (ras), kurdiya başûrî ras, lekî ras, goranî/hewramî ras, zazakî raşt, rast, belûçî/farisî/gîlekî/mazenderanî راست‎ (rast), tacikî рост (rost), pehlewî 𐫡𐫀𐫘𐫤‎ (rast) û 𐫡𐫀𐫘𐫎‎ (rasṯ), partî 𐫡𐫀𐫢𐫤‎ (raşt), ‎ osetî раст (rast), sogdî 𐽀𐽁𐽂‎ (ršt) û ܪܫܬܝ‎ (ršty), peştûyî رشتيا‎‎ (rištyā́), avestayî 𐬭𐬀𐬱𐬙𐬀‎ (rašta, /reşte/)... yûnaniya kevn ὀρεκτός (orektós) (orektós), latînî rēctus, spanî recto, îtalî retto, ritto, portugalî reto... inglîziya kevn riht, reht, reoht, inglîziya niha right (/rayt/), almanî û holandî recht, danmarkî ret, norwecî rett, swêdî rätt... hemû ji proto-hindûewropî *h₃reǵtós

Peyv ji zimanên îranî ketiye hinek zimanên tirkîkî, bo nimûne: azerî û tirkî rast, ozbekî rost, kirgîzî ырас (ıras). Peyv herwiha ketibû elamî jî wek 𒊏𒍩𒆪 (ra-áš-da) û 𒊏𒆜𒆪 (ra-iš-da).

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Ringe, Donald (2006): From Proto-Indo-European to Proto-Germanic (A Linguistic History of English; 1), Oxford: Oxford University Press
Seebold, Elmar (1989): Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache [Ferhenga etîmolojî ya zimanê almanî] Etymological dictionary of the German language] (bi almanî), çapa 22yem.
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Werger

ne şaş, ne çewt, ne xelet

Almanî: korrekt → de, richtig → de, einwandfrei → de
Asamî: শুধ (xudho), শুদ্ধ (xuddho)
Astûrî: correutu
Aynuyî: ピㇼカ (pirka)
Azerî: doğru → az
Başkîrî: дөрөҫ (döröθ)
Belarusî: праві́льны (pravílʹny)
Bretonî: reizh → br
Bulgarî: ве́рен → bg (véren), пра́вилен → bg (právilen)
Burmayî: မှန် → my (hman)
Çamicuroyî: nanatolo
Çekî: správný → cs n
Çerokî: ᏚᏳᎪᏛᎢ (duyukdvi)
Çînî: 正確 → zh, 正确 → zh (zhèngquè), 對 → zh, 对 → zh (duì), 正確, 正确 (ciáng-káuk)
Danmarkî: korrekt → da, rigtig → da
Endonezyayî: tepat → id
Erebî: صَحِيح‎ → ar n (ṣaḥīḥ), صَوَاب‎ n (ṣawāb)
Ermenî: ճիշտ → hy (čišt)
Esperantoyî: ĝusta
Esperantoyî: corect → ro
Estonî: õige → et
Farisî: درست‎ → fa (dorost)
Ferî: rættur → fo
Fînî: oikea → fi
Fransî: correct → fr
Galîsî: correcto → gl
Gurcî: სწორი (sc̣ori), უშეცდომო (ušecdomo), ზუსტი (zusṭi)
Hawayî: pololei
Hindî: सही → hi (sahī), ठीक → hi (ṭhīk)
Holendî: correct → nl, juist → nl
Îbranî: נָכוֹן‎ → he m (nakhon), נְכוֹנָה‎ m (nekhona)
Îngilîziya kevn: riht
Îngilîzî: correct → en, right → en
Îtalî: corretto → it n, esatto → it
Îzlendî: rétt
Japonî: 正しい → ja (ただしい, tadashíi), 正解 → ja (せいかい, seikai)
Katalanî: correcte → ca, condret → ca
Keçwayî: chanin
Kirgizî: туура → ky (tuura), түз → ky (tüz), дурус → ky (durus)
Koreyî: 옳다 → ko (olta), 맞다 → ko (matda), 바르다 → ko (bareuda), 정확하다 → ko (jeonghwakhada)
Latînî: correctus
Latviyayî: pareizs
Lawsî: ແກ້ → lo (kǣ), ຖືກ (thư̄k)
Lîtwanî: teisingas
Makedonî: правилен (pravilen), верен (veren)
Malezî: benar, betul → ms
Maorî: tika → mi
Mecarî: hibátlan → hu, helyes → hu
Miyakoyî: マツム (matumu)
Norwecî: riktig → no
Oksîtanî: corrècte → oc, condrech → oc
Ozbekî: toʻgʻri → uz
Polonî: prawidłowy → pl n, właściwy → pl n, poprawny → pl n
Portugalî: correto → pt, certo → pt m
Qazaxî: дұрыс (dūrys)
Rapanuyî: titika
Rusî: пра́вильный → ru n (právilʹnyj), ве́рный → ru (vérnyj), корре́ктный → ru (korréktnyj)
Sirboxirwatî: исправан / ispravan → sh
Siryaniya klasîk: ܬܪܨ‎ (traṣ)
Slovakî: správny
Slovenî: pravilen
Spanî: correcto → es
Sundanî: leres
Swêdî: korrekt → sv, riktig → sv, rätt → sv, felfri → sv
Tacikî: дуруст → tg (durust)
Tagalogî: tama
Tayî: ถูก → th (tùuk)
Tirkî: doğru → tr
Tirkmenî: dogry, dürs
Urdûyî: صحیح‎ (sahīh), ٹھیک‎ → ur (ṭhīk)
Ûkraynî: пра́вильний → uk (právylʹnyj)
Viyetnamî: đúng → vi
Volapûkî: verätik → vo
Weylsî: cywir → cy
Ximêrî: ត្រឹមត្រូវ (trəm trəv)
Yidîşî: ריכטיק‎ (rikhtik)
Yûnanî: σωστός → el (sostós)

Yûnaniya kevn: ὀρθός (orthós)

Zêlandî: juust, sjuust, goed

dijmaneya çepê

Albanî: djathtë → sq
Almanî: direkt → de, rechts → de
Bulgarî: десен → bg (desen), дясна → bg (djasna), дясно (desen, djasna (djasna), djasno) m/f/n
Çekî: pravý → cs, pravá, pravé
Çînî: 右 → zh (yòu)
Danmarkî: højre → da
Endonezyayî: kanan → id
Erebî: يَمِين‎ (yemîn)
Esperantoyî: dekstra → eo
Estonî: parem
Fînî: oikea → fi, oikeanpuoleinen → fi
Fransî: droit → fr nêr, droite → fr mê
Guwaranî: akatúvape
Holendî: rechts → nl, rechtse → nl
Îbranî: ימין‎ → he (yemîn)
Îdoyî: dextra → io
Îngilîzî: right → en (not left)
Înterlîngue: dextere → ie, dextre → ie
Îrlendî: deas
Îtalî: destro → it nêr, destra → it mê
Îzlendî: hægri → is
Japonî: 右 → ja (みぎ, migí)
Katalanî: dret → ca
Koreyî: 오른 → ko (oreun), 바른 (bareun)
Latînî: dexter nêr, dextra mê, dextrum nêtar
Mecarî: jobb → hu
Mîkmakî: badadujk
ojibweyî: gichinik
pitjantjatjarayî: waku
Polonî: prawy → pl nêr, prawa mê, prawe nêtar
Portugalî: direito → pt nêr, direita → pt mê
Romanyayî: drept → ro, dreapta → ro
Rusî: правый → ru (pravyj), правая → ru (pravaja), правое (právyj, právaja (právaja), právoje) m/f/n
Sirboxirwatî: desni → sh
lakotayî: isloyatan
Slovenî: desni nêr, desna mê, desno nêtar
Spanî: derecho → es nêr, derecha → es mê
Swêdî: höger → sv
Tayî: ขวา → th (khwáá)
Telûgûyî: కుడి → te (kuḍi)
Tirkî: sağ → tr
Viyetnamî: thẳng → vi (straight)
Yûnanî: δεξιός → el (dexiós)

ne xwehr, ne çemandî

Almanî: direkt → de, gerade → de
Bulgarî: прав → bg (prav)
Danmarkî: ret → da, lige → da
Endonezyayî: lurus → id
Erebî: مباشرة‎, مستقيم‎
Esperantoyî: rekta → eo
Estonî: otse
Farisî: بی اشتباه‎, بی خطا‎, درست‎ → fa, راست‎ → fa, صحیح‎ → fa, حقیقت‎ → fa, میدان‎ → fa, ^?صحیح‎ → fa
Fînî: suora → fi
Fransî: droit → fr
Holendî: recht → nl
Îngilîzî: straight → en, right → en
Îtalî: diritto → it
Îzlendî: beint → is nêtar, beinn → is nêr, bein → is mê
Japonî: まっすぐ → ja (massúgu)
koreyî : 곧다 (godda, got-), 바르다 (bareuda)
{{g|ku|ojibweyî]]: [[gwayak}}
Mecarî: egyenes → hu
Portugalî: direito → pt, reto → pt
Rusî: прямой → ru (prjamój)
Spanî: derecho → es, recto → es, justo → es
Swêdî: rak → sv
Talişî: rost
Tayî: ดิ่ว (diù), ตรง (dtrohng)
Tirkî: düz → tr

Zazakî

Rengdêr

rast

rast
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Herwiha

raşt

Swêdî

Navdêr

rast

bênvedan, vehesîn, istirehet, pişû
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Tirkî

Rengdêr

rast

rast
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
tûş, leqayî, liqa, tesadûf
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
rast
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)