heyv

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /hɛjv/
IPA^(kilîd): /hɜiːv
Deng (Amed)
Kîtekirin: heyv

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	heyv	heyv
Îzafe	heyva	heyvên
Çemandî	heyvê	heyvan
Nîşandera çemandî	wê heyvê	wan heyvan
Bangkirin	heyvê	heyvino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	heyvek	heyvin
Îzafe	heyveke	heyvine
Çemandî	heyvekê	heyvinan

Di Wîkîpediyaya kurmancî de gotarek li ser heyv heye.

heyv mê

(astronomî) Cismekî asîmanî ye ku li dor dinyayê dizivire û bi taybetî bi şev şewqa xwe didiyê.
- Bêyî te
  Xweza wêran e
  Dengê şalûl û bilbilan ewtîn û reyan e
  Heyva çardeşevî melûl û bêxwedan e — (Lêhûrbûnek li ser pirtûka ‘Bêyî Pêjna Te’ [arşîv], Xwebûn.org, 20.10.2020)
- Hejmara pêketiyên Korona li rojavayê Kurdistanê zêde dibe. Heyva Sor a Kurd dibêje, tîmên wan 24 demjimêran kar dikin, lê hejmar gelek e û xelk jî di pêkanîna rênmayan de xemsar in. — (Heyva Sor a Kurd: Divê welatî pabendî rênimayên tendirustiyê bibin [arşîv], Kurdistan24, 11.2020)
- Heyvgirtina herî demdirêj a sedsalî diqewime û li Başûrê Kurdistanê heyvgirtin saet 21:24an destpê kiriye. Gerdûn dê bikeve navbeyna heyv û rojê û bi vî awayî bûyera heyvgirtinê pêk tê, ku dê dirêjtirîn heyvgirtina sedsala 21an be. — (Îşev rûyê heyvê hat girtin [arşîv], Basnews, 28.7.2018)
Meh, 30 roj, heyamek nêzî 30 rojan yan çar hefteyan ku di dema wê de heyv (1) nû dibe.
- Rûken Yeşilbingol di heman demê de diyar kir ku wan biryar dane ku 6 mehan ango heta meha Remezanê, her heyv herî kêm 120 malbatan re bibin alîkar û got: “Hin xêrxwazên dîn jî hebin em dikarin ku hejmara malbatan zêde bikin. — (Du karsazên Kurd ji Ewropayê alîkariya malbatên li Kurdistanê dikin [arşîv], Rûdaw, 24.1.2021)
- Ji mehan heyva gulanê bû; berfa zozanan diheliya, avên çem û rûbaran boş bûbûn. Sibê zû rabû ser xwe, cotek nan û hinek pêxwarin kir nav paçekê û li çelteyê xwe dagirt. Paşê çelteyê xwe da milê xwe, babê xwe da pişta xwe û berê xwe da Kelha Gurkêlê. — (Rîwayet û rastî [arşîv], Xwebûn, 07.04.2020)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: هه‌یڤ‎

Herwiha

hîv

Hevmane

Jê

Etîmolojî

Serekaniya peyvê nayê zanîn lê hevreha ayişm ya pehlewî û aşm (aşme, aşmi, aşmî) ya zazakî ye. Di kurmancî dengê M dibe v û yê ş winda dibe. Bo nimûne, di farisî de çeşm û di kurmancî de çav, di zazakî de amnan, di kurmancî de havîn. Hêjayî gotinê ye ku di soranî û farisî de peyvên cuda bo "heyv" û "meh" nînin, bi soranî herdu "mang" û bi farisî jî herdu "mah" in ku herdu jî hevrehên peyva meh ya kurmancî ne. Lê li aliyekî din, balkêş e ku di hin devokên kurmancî de peyva "meh" peyda nabe û bêjeya "heyv" bi herdu maneyan li kar e.

Bi zaravayên din

Soranî: مانگ‎ (mang)

Werger

Cismekî asîmanî ye ku li dor dinyayê dizivire (1)

Abaknonî: bulan
Abxazî: амза (āmzā)
Açolî: dwee
Afarî: alsá
Afrîkansî: maan → af
Aguarunayî: nantu
Akanî: bosome, ɔbosome, ɔsram
Aklanon: buean
Albanî: hënë → sq m, hânë m, hënxë m
Almanî: Mond → de n
Frankoniya navendî: Moond n
Amharî: ጨረቃ → am m (č̣äräḳa)
Amîs: folad
Amuzgoyî: chi'
Andî: борцӏцӏи
Apaçî:
Apaçiya rojava: tł'é'gona'áí
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܣܗܪܐ‎ g (sahrā)

Aramiya babîlonî ya cihûyî: סַהֲרָא‎ g (sahărā)
Arçî: бац
Arîkapûyî: kupa
Aromanî: lunã
Asamî: জোন (zün)
Astûrî: lluna → ast m
Atayalî: byacing, bzyacing
Atîkamekwî: tipiskaw pisimw
Avarî: моцӏ (moc̣)
Aymarayî: phaxsi → ay
Aynuyî: チュㇷ゚ (cup)
Azerî: ay → az, qəmər
Bajwayiya kendava rojava: buan
Baram kayanî: bulan
Baskî: ilargi
Başkîrî: ай (ay)
Bau bidayuh: buran
Baureyî: kiher
Bayerî: mond
Belarusî: ме́сяц → be n (mjésjac)
Belûçî: ماہ‎ (máh)
Bengalî: চাঁদ → bn (cãd), চন্দ্র (côndr), শশী → bn (śôśi), মাহতাব → bn (mahtab)
Berberî:
Taşelhitî: ayyur n
Bisayayiya bruneyî: ulan
Bokarî: poŋlo
Boleyî: tere
Bontociya rojhilatî: sorag, foran
Bororoyî: ari
Bretonî: loar → br m
Bruneyî: bulan
Bruyiya rojhilatî: casâi
Buduxî: вез (vez)
Bugî: uleng
Bulgarî: луна́ → bg m (luná)
Burmayî: လ → my (la.), စန္ဒာ → my (canda), စန်း → my (can:), သော်တာ → my (sauta), သီတဂူ → my (sita.gu)
Buryatî: һара (hara)
Busang kayanî: bulaːn
Catacaoyî: nam
Cermayî: cɛiŋo
Cingphoyî: shata
Colanî: nag
Conxayî: ཟླ་བ (zla ba)
Çamoroyî: pulan
Çaxatayî: آی‎ (ʾāy)
Çeçenî: бутт (butt), беттса (bettsa)
Çekî: měsíc → cs
Çerokî: ᏅᏓ (nvda)
Çeyenî: taa'éeše'he
Çîçewayî: mwezi
Çîkasawî: hashi' ninak a̠a', hashi' ninak, hashi' naka̠a'
Çînî:
Kantonî: 月亮 (jyut⁶ loeng⁶), 月球 (jyut⁶ kau⁴), 月 (jyut⁶)

Dunganî: йүәлён (yüəli͡on), йүә (yüə)

Hakkayî: 月光 (ngie̍t-kông), 月華 (ngie̍t-fà)

Mandarînî: 月亮 → zh (yuèliàng), 月球 → zh (yuèqiú), 月 → zh (yuè), 太陰 → zh (tàiyīn)

Min dongî: 月光 (nguŏk-guŏng)

Minnanî: 月娘 → zh-min-nan (go̍eh-niû, ge̍h-niû)

Wuyî: 月亮
Çoktawî: hʋshi ninak a̱ya
Çukçî: йъиԓгын (jʺiḷgyn)
Çuvaşî: уйӑх (ujăh)
Dalmatî: loina m
Danmarkî: månen → da
Darkinjungî: gûndong
Divehî: ހަނދު‎ → dv (haⁿdu)
Dolganî: ый
Dongşîangî: sara
Drungî: svla
Duwaiyî: kiya
Elfdalî: tunggel nt
Elmanîşî: Mond n
Endonezyayî: bulan → id, candra → id
Engayî: mae
Erebî: قَمَر‎ → ar n (qamar)
Erebiya misrî: قمر‎ n (ʾamar)

Erebiya kendavî: قمر‎ n (gumar)

Erebiya hîcazî: قَمَر‎ n (gamar)

Erebiya fasî: قمر‎ n (qamar)

Erebiya başûrê şamê: قمر‎ n (ʾamar)
Ermenî: լուսին → hy (lusin)
Erzayî: ков (kov)
Esperantoyî: luno → eo
Estonî: kuu → et
Etrûskî: 𐌕𐌉𐌖𐌓 (tiur)
Evenî: бяг (ʙẹg)
Evenkî: бега (bega)
Extremaduranî: luna
Eyakî: qAXah
Farisiya kevn: 𐎶𐎠𐏃 (m-a-h /māh/)
Farisiya navîn: 𐭡𐭩𐭥𐭧‎ (byʿḥ /māh/)
Farisiya navîn: buil
Farisî: ماه‎ → fa (mâh), مانگ‎ → fa (mâng), لوخن‎ (luxan), قمر‎ → fa (qamar), آیشم‎ → fa (âyešm)
Fatalukuyî: uru
Fenîkî: 𐤉𐤓𐤇‎ n (yrḥ /yeriḥ/)
Ferî: máni → fo n
Fînî: Kuu → fi
Frankoprovansî: lena
Fransî: lune → fr m
Friyolî: lune
Frîsiya bakur: moune; muun n
Frîsiya saterlandî: Moune
Frîsî: moanne → fy
Fulahî: lewru
Gaelîka skotî: gealach
Galîsî: lúa → gl m
Godoberî: пурццу
Gorontaloyî: hula
Gotî: 𐌼𐌴𐌽𐌰 n (mēna)
Gujaratî: ચંદ્ર → gu (candra)
Gurcî: მთვარე → ka (mtvare)
Guwaranî: jasy
Haidayî: ḵung
Haîtî: lalin
Haniyî: ba'la
Hawayî: mahina
Hawsayî: wata → ha
Higaononî: bulan
Hindî: चांद n (cānd), चन्द्रमा → hi n (candramā), चंद्र → hi n (candra), माह → hi n (māh), कमर → hi n (kamar), महताब → hi n (mahtāb), माहताब → hi n (māhtāb), शशि → hi n (śaśi)
Hixkaryanayî: nuno
Hîlîgaynonî: bulan
Hmongî: hli
Holendî: maan → nl m an n
Hopîyî: muuyaw
Hovonganî: arit
Îbanî: bulan
Îbranî: יָרֵחַ‎ → he n (yaréakh), לְבָנָה‎ → he m (l'vaná)
Îdoyî: luno → io
Îlokanoyî: bulan
Îlongotî: buan
Îngilîziya kevn: mōna n
Îngilîziya navîn: mone, moone, moyn, lune
Îngilîzî: moon → en
Înterlîngua: luna → ia
Înuîtî: ᑕᖅᕿᖅ
Îrantxeyî: wirapu
Îranunî: ulan
Îrlendî: gealach → ga m, éasca n
Îtalî: luna → it m
Îzlendî: tungl → is nt, máni → is n
Jangkangî: buɣatn
Japoniya kevn: 月 (tuki2)
Japonî: 月 → ja (tsuki), 太陰 → ja (taiin)
Jarawa: tape
Javayiya kevn: śaśi, wulan
Javayî: rembulan → jv, candra, sasi → jv
Jejuyî: ᄃᆞᆯ
Jurçenî: biya
K'içe': ik'
Kabîlî: ayyur, aggur n
Kajamanî: buɬan
Kalaganî: bulan
Kalalîsûtî: qaammat → kl
Kalingayiya başûrî: furan
Kalmîkî: сар (sar)
Kambaatayî: agancho
Kannadayiya kevn: ತಿಂಗಳ್ (tiṅgaḷ)
Kannadayî: ಚಂದ್ರ → kn (candra), ತಿಂಗಳು → kn (tiṅgaḷu)
Kapampanganî: bulan
Kaqçikelî: ik’
Karaîmî: ай (ay), къамар (qamar)
Karitiyanayî: oti
Kaşûbî: miesądz n
Katalanî: lluna → ca m
Katuyiya rojavayî: ເກີແຊ (kơxee)
Katuyiya rojhilatî: c'xêê
Kayingangî: kysã
Keçwayî: killa → qu
Khinalugî: вацӏ (wac̣)
Kirgizî: ай → ky (ay)
Kîkûyûyî: mweri 3
Kîmaragangî: wulan
Kîngalî: චන්ද්‍රයා (candrayā), හඳ (haⁿda)
Komançî: mʉa
Komî-zîriyî: тöлысь (tölysʹ)
Komorî: mwezi 3
Koreyiya navîn: ᄃᆞᆯ
Koreyî: 달 → ko (dal)
Kornî: loor
Korsîkayî: luna → co m
Krî: ᑎᐱᔅᑳᐅᐲᓯᒻ (tipiskaaopiisim)
Kunzayî: ckamur
Kutenaiyî: k¢iǂmitiǂnukqa
Lakotayî: haŋwí
Latgalî: mienesnīks n, mieness n
Latînî: lūna → la m
Latviyayî: mēness → lv n
Lawsî: ດວງຈັນ (dūang chan), ເດືອນ → lo (dư̄an)
Lazî: tuta
Lezgînî: варз (varz)
Lingalayî: sánzá
Lipoyî: 𖼦𖽙𖾐 𖼀𖽙𖾐
Lisuyî: ꓦ ꓐꓻ
Lîgûrî: lünn-a
Lîmbûrgî: maon → li m
Lîtwanî: mėnulis → lt n, mėnuo → lt n
Lombardî: lunna m, lüna m
Lotudî: wulan
Lubuagan kalingayî: buyan, seyeg
Lueyî: ᦵᦡᦲᧃ (ḋoen)
Luhyayî: kumwesi
Luksembûrgî: Äerdmound n, Mound → lb n
Luşûtsîdî: sɬukʷálb
Mòçenoyî: mu' n
Macuşî: kapoi
Maguindanaoyî: ulan-ulan
Makasaeyî: uru
Makasarî: bulang
Makedonî: месечина m (mesečina)
Malagasî: volana → mg
Malayalamî: ചന്ദ്രന്‍ → ml (candran‍), തിങ്കൾ → ml (tiṅkaḷ)
Malecite-passamaquoddyî: nipawset anim, nipa-kisuhs anim, kisuhs anim
Malezî: bulan → ms, purnama, cendera, kamar
Maltayî: qamar → mt n
Mançûyî: ᠪᡳᠶᠠ (biya)
Manipurî: ꯊꯥ
Manksî: eayst
Mansakayî: boran
Maorî: marama, māhina
Maranaoyî: olan
Maratî: चंद्र (candra)
Marî:
Mariya rojhilatî: тылзе
Marîkopayî: xalyaa
Masayî: olapa
Mayayiya yukatekî: luunaa, uh
Mazenderanî: مونگ‎ (mong)
Mbya guaraniyî: jaxy
Mecarî: Hold → hu
Megrelî: თუთა (tuta)
Melanauyiya navendî: bulan
Miyakoyî: ツキシュ (tsukishu)
Mînangkabawî: bulan
Mokşayî: ков (kov)
Mongolî: сар → mn (sar)
Mongolî: ᠰᠠᠷᠠ (sara)
Morî bawah: wula
Muongî: măt tlăng, tlăng
Mwanî: mwezi
Nahwatliya klasîk: mētztli
Nahwatlî: mētztli → nah
Nanayî: биа
Nandî: arawa
Napolîtanî: luna m
Navajoyî: ooljééʼ
Nawrûyî: maramen → na
Naxî: heimei, heimeizeeq
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: maone

Almaniya jêrîn a almanî: Maand n
Nepalî: चन्द्रमा → ne (candramā)
Newarî: तिमिला (timilā)
Ngunawalî: kubbadang
Normandî: leune
Norsiya kevn: máni n, tungl
Norwecî: månen n
Nuerî: pay
O'odhamî: maṣad, mashath
Ohloniya bakur: ṯar, kónmei
Ojibweyî: dibiki-giizis, giizis
Okînawanî: 月 (chichi)
Oksîtanî: luna → oc m
Oriyayî: ଚନ୍ଦ୍ର → or (côndrô), ଜହ୍ନ → or (jôhnô)
Oromoyî: ji'a → om
Osetî: мӕй (mæj)
Osmanî: آی‎ (ay)
Oygurî: ئاي‎ → ug (ay)
Oyratiya nivîsî: ᠰᠠᠷᠠ (sara)
Ozbekî: oy → uz
Pa'o karen: လာ
Pacohî: kixay
Papyamentoyî: luna
Paumarî: masiko
Pelayî: la̠³⁵, lɛ̠̃³⁵ma³¹
Peştûyî: سپوږمۍ‎ → ps m (spog̐mëy)
Pîpîlî: metzti
Pîttcantcatcarayî: kiṉaṟa
Plodîşî: Mon m
Polonî: księżyc → pl m inan, miesiąc → pl n, luna → pl m
Portugaliya kevn: lũa m
Portugalî: lua → pt m
Puncabî: ਚੰਦਰਮਾ (candramā)
Qazaxî: ай (ai)
Qiptî: ⲓⲟϩ n (ioh), ⲟⲟϩ n (ooh)
Rawangî: shvlá
Rohingyayî: san
Romanî: ćhon n
Romanyayî: lună → ro m
Rungusî: vullan
Rusî: луна́ → ru m (luná), ме́сяц → ru n (mésjac)
S'gaw karenî: လါ (lah)
Sahoyî: alsa
Samiya bakurî: mánnu
Samogîtî: mienolis
Sanskrîtî: चन्द्र → sa (candrá), सोम → sa (soma)
Sardînî: luna m
Sebopî: beliliek
Sebwanoyî: bulan
Semaî: gecek
Sicîlî: luna → scn m
Sidamoyî: agano
Silesî: mjeśůnček n
Sindhî: چَنڊُ‎ → sd (chanDu)
Sirananî: mun
Sirboxirwatî:
Kirîlî: месец n, мјесец n

Latînî: mesec → sh n, mjesec → sh n
Skotî: muin
Slaviya kevn:
Kirîlî: мѣсѧць n (měsęcĭ)

Glagolîtîk: ⰿⱑⱄⱔⱌⱐ n (měsęcĭ)
Slaviya rojavayî ya kevn: *мѣсꙗць n (*měsjacĭ)
Slovakî: mesiac → sk n
Slovenî: lúna → sl m inan, mésec → sl m inan
Somalî: dayax
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: mjasec n

Sorbiya jorîn: měsačk n
Sotoyiya başûr: kgwedi → st
Spanî: luna → es m
Sûmerî: 𒌗 (itud)
Svanî: დოშდულ (došdul)
Swahîlî: mwezi → sw
Swêdî: måne → sv g, tungel → sv nt
Şanî: လိူၼ် (lǒen)
Şerpayî: ཨུག་ལ (ukla)
Şîngazîcayî: mwezi 3
Tàyî: hai
Tabasaranî: ваз (vaz)
Tacikî: моҳ → tg (moh), маҳтоб (mahtob), қамар (qamar)
Tagal murutî: sila'
Tagalogî: buwan → tl, bulan, dutaing buntabay
Tamîlî: நிலா → ta (nilā), திங்கள் → ta (tiṅkaḷ)
Taosî: p’óna
Tarantinoyî: lune m
Tarifitî: ayur n, taziri m
Tarokoyî: idas
Tausugî: bulan
Tayî: ดวงจันทร์ → th (dʉʉan jan), จันทร์ → th, เดือน → th (dʉʉan)
Telûgûyî: చంద్రుడు → te (candruḍu), జాబిల్లి → te (jābilli), చందమామ → te (candamāma), శశాంకుడు → te (śaśāṅkuḍu), నెల → te (nela)
Ternateyî: ara
Teteriya krîmî: ay
Teterî: ай → tt (ay)
Tetûmî: fulan
Tidoreyî: ora
Tigrînî: ወርሒ (wärḥi)
Timugon murutî: sila'
Tirkî: ay → tr, kamer → tr
Tirkmenî: aý → tk
Tîbetî: ཟླ་བ (zla ba)
Tokpisinî: mun
Tongî: māhina
Toxarî A: mañ
Toxarî B: meñe
Tujyayiya başûrî: lo³⁵ ɕi⁵⁵ du̵³⁵
Tumbukayî: mwezi
Tuvanî: ай (ay)
Tûpiya kevn: îasy
Udî: хаш (χaš)
Udmurtî: толэзь (tolezʹ)
Ugarîtî: 𐎊𐎗𐎃 (yrḫ)
Urdûyî: چاند‎ n (cānd), چندرما‎ n (candrmā)
Ûkraynî: мі́сяць → uk n (mísjacʹ)
Venîsî: łuna m
Viyetnamî: mặt trăng → vi, trăng → vi
Volapûkî: mun → vo
Walonî: lune → wa m, beaté → wa m, bele → wa m
Warlpirî: kirntangi
Weylsî: lleuad → cy m, lloer → cy m
Wiradhurî: burganburgan
Wolofî: weer wi
Wutunhuayî: yailiang
Ximêrî: លោកខែ (lookkhae), ព្រះច័ន្ទ (prĕəhcantɔɔ)
Xosayî: inyanga 9 an 10
Yagnobî: маҳтоб
Yakutî: ый (ıy)
Yamanayî: hannúxa
Yamî: vehan
Yankunytjatjarayî: piṟa
Yanomamî: peripo
Yidîşî: לבֿנה‎ m (levone)
Yiyiya siçuwayî: ꆪ
Yorubayî: òsùpá
Yupîkiya navendî: iraluq
Yûnanî: σελήνη → el m (selíni), φεγγάρι → el nt (fengári)
Kevn: σελήνη m (selḗnē), μήνη m (mḗnē)
Zhuangî: ronghndwen
Zuluyî: inyanga → zu 9 an 10
Zuniyî: yachunne

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Meh, 30 roj (2) — binêre meh