gerdûn
Xuyakirin
Binêre herwiha: Gerdûn
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | gerdûn | gerdûn |
Îzafe | gerdûna | gerdûnên |
Çemandî | gerdûnê | gerdûnan |
Nîşandera çemandî | wê gerdûnê | wan gerdûnan |
Bangkirin | gerdûnê | gerdûnino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | gerdûnek | gerdûnin |
Îzafe | gerdûneke | gerdûnine |
Çemandî | gerdûnekê | gerdûninan |
gerdûn mê
- kaînat, unîvers, dinya, cîhan, alem, unîversûm,
erd û esman, hemî stêr û planet, keyhan- Hê di ber qalûbelayê belko ev 'alem nebû
Çerx û dewran dewrê gerdûn gunbedê mîna nebû
'Erş û kursî hêj di mexfî bûn di kenza qudretê — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Hê di ber qalûbelayê belko ev 'alem nebû
Bide ber
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî گەردوون (gerdûn), farisî گردون (gerdûn, “esman, feza; çerx, teker”), têkildarî gerîn (livîn).
Werger
[biguhêre]- Abazayî: дуна́й (dwnā́j)
- Abxazî: адунеи (ādunei)
- Adîgeyî: дунаир (dwnāir)
- Afrîkansî: heelal → af, universum → af
- Albanî: gjithësi → sq m
- Almanî: Universum → de nt, Weltall → de nt
- Altayiya başûrî: ак айазы (ak ayazï), ак айас (ak ayas)
- Amharî: ጠፈር (ṭäfär)
- Aragonî: uniberso n
- Asamî: বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড (bissobrohmando), মহাজগত (mohazogot)
- Astûrî: universu → ast n
- Aymarayî: pacha → ay
- Azerî: kainat → az
- Bambarayî: diɲɛ, duniya
- Baskî: unibertso → eu
- Başkîrî: ғәләм (ğäläm)
- Wödall :
- Belarusî: сусве́т n (susvjét), сусьве́т n (susʹvjét), Сусве́т n (Susvjét)
- Bengalî: মহাবিশ্ব (môhabiś), ব্রহ্মাণ্ড (brôhmanḍ), কায়েনাত (kaẏenat), আলম → bn (alôm)
- Berberî:
- Bretonî: hollved → br n
- Bulgarî: вселе́на → bg m (vseléna)
- Burmayî: စကြဝဠာ → my (ca.kra.wa.la), လောကဓာတ် → my (lau:ka.dhat)
- Conxayî: འཇིག་རྟེན། ('jig rten)
- Çeçenî: тӏурнене (ṭurnene)
- Çekî: vesmír → cs n
- Çeyenî: mȧhoo'ōme
- Çînî:
- Çukçî: ӈаргынэн (ṇargynėn)
- Çuvaşî: ҫут тӗнче (śut tĕnče)
- Danmarkî: univers → da nt
- Elmanîşî: Ünivärsum
- Emilî: univêrs n
- Endonezyayî: alam semesta → id
- Erebî: كَوْن n (kawn), الْكَوْن n (al-kawn), عَالَم → ar n (ʿālam)
- Ermenî: տիեզերք → hy (tiezerkʻ)
- Erzayî: менельть-масторт (menelʹtʹ-mastort), масторава (mastorava)
- Esperantoyî: universo → eo
- Estonî: universum → et
- Farisî: کیهان → fa (keyhân), هستی → fa (hasti), کائنات → fa (kâ'enât), عالَم → fa ('âlam)
- Ferî: alheimur n
- Fiji hindiyî: sansaar
- Fînî: kaikkeus → fi, kosmos → fi, maailma → fi, maailmankaikkeus → fi, universumi → fi
- Frankoniya rhine: Weldall
- Fransî: univers → fr n, Univers → fr n
- Fransiya kevn: univers n
- Friyolî: univiers n
- Frîsiya bakur: åål
- Frîsiya saterlandî: Al
- Frîsî: hielal → fy nt
- Futunî: atulaulau, malamanei
- Gaelîka skotî: domhan n, cruinne-cè n an m, saoghal n
- Galîsî: universo → gl n
- Gotî: 𐍆𐌰𐌹𐍂𐍈𐌿𐍃 n (fairƕus)
- Gujaratî: બ્રહ્માંડ (brahmā̃ḍ)
- Gurcî: სამყარო (samq̇aro)
- Guwaranî: arapy
- Haîtî: linivè
- Hawayî: ao holoʻokoʻa
- Hindî: ब्रह्मांड → hi n (brahmāṇḍ), विश्व → hi n (viśva), दुनिया → hi m (duniyā), जहान → hi n (jahān), कायनात → hi m (kāyanāt), प्रपंच → hi n (prapañc), जगत → hi n (jagat), आलम → hi n (ālam)
- Holendî: heelal → nl nt, universum → nl nt
- Îbranî: יְקוּם → he n (yekúm)
- Îdoyî: universo → io
- Îlokanoyî: law-ang
- Îngilîzî: universe → en
- Îngûşî: ӏайлам (ʿajlam)
- Înterlîngua: universo
- Îrlendî: cruinne m
- Îtalî: universo → it n
- Îzlendî: alheimur → is n
- Japonî: 宇宙 → ja (うちゅう, uchū)
- Javayî: alam semesta
- Kalmîkî: орчлң (orçlñ)
- Kannadayî: ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ → kn (brahmāṇḍa)
- Kapampanganî: sikluban
- Karaçay-balkarî: дуния, алам
- Kaşûbî: swiatnica
- Katalanî: univers → ca n
- Keçwayî: ch'askancha
- Kirgizî: аалам → ky (aalam)
- Kîngalî: විශ්වය → si (wiśwaya)
- Koreyî: 우주 → ko (uju)
- Kornî: ollvys n, ollves n
- Korsîkayî: universu n
- Crimean Tatar:
- Ladînî: univers n
- Latgalî: vysaine m
- Latînî: ūniversum nt
- Latviyayî: visums → lv n
- Lawsî: ຈັກກະວານ → lo (chak ka wān)
- Lezgînî: дуьнья (dün’ä)
- Lîgûrî: universo n
- Lîmbûrgî: hielal, universum
- Lîtwanî: visata m
- Lombardî: univèrs n
- Luksembûrgî: Universum
- Makedonî: вселена m (vselena)
- Malagasî: erana → mg
- Malayalamî: പ്രപഞ്ചം → ml (prapañcaṃ)
- Malezî: alam semesta → ms, jagat raya
- Maltayî: univérs n, holqién n
- Manksî: dowan n
- Maorî: ao tukupū, ao tukipū
- Maratî: विश्व (viśva)
- Mayayiya yukatekî: yóok’ol kaab
- Mecarî: világegyetem → hu, univerzum → hu, világmindenség → hu
- Megrelî: ოქიანუ (okianu)
- Mîrandî: ouniberso n
- Mokşayî: мастор (mastor), масторланга (mastorlanga)
- Mongolî:
- Nahwatlî: cemānāhuac → nah
- Napolîtanî: nevèrzo n
- Navajoyî: yágháhookáán
- Nedersaksî: hielal
- Nepalî: विश्व (viśwa)
- Nogayî: дунья (dun’ya)
- Norman:
- Norwecî:
- Oksîtanî: univèrs → oc n
- Oygurî: ئالەم (alem), كائىنات (ka'inat)
- Ozbekî: olam → uz, borliq → uz, koinot → uz
- Papyamentoyî: universo
- Peştûyî: کيهان n (kayhān), کاينات → ps n pj (kāyenāt), عالم → ps n ('ālam)
- Piedmontîsî: univers n
- Plodîşî: Weltaul, Weltommfank
- Polonî: wszechświat → pl n
- Portugalî: universo → pt n
- Puncabî: ਵਿਸ਼ਵ (viśav), ਦੁਨੀਆ (dunīā), ਜਹਾਨ (jahān), ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ (brhimaṇḍ)
- Qazaxî: әлем → kk (älem)
- Romancî: univers n
- Romanyayî: univers → ro nt
- Rusî: вселе́нная → ru m (vselénnaja), Вселе́нная → ru m (Vselénnaja), всесве́т n (vsesvét)
- Rusînî: весмір n (vesmir)
- Samogîtî: vėsatuos
- Sanskrîtî: ब्रह्माण्ड → sa nt (brahmāṇḍa), विश्व → sa n (viśva), जगत् → sa nt (jagat)
- Santalî: ᱚᱣᱟᱝ (ôvaṅ)
- Sardînî: univérsu n
- Sicîlî: universu n
- Sirboxirwatî:
- Skotî: univers
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: въселенаꙗ m (vŭselenaja)
- Slovakî: vesmír → sk n
- Slovenî: vesolje → sl nt
- Somalî: koon
- Sorbiya jêrîn: swětnišćo nt
- Sorbiya jorîn: swětnišćo nt
- Sotoyiya başûr: legôhlê
- Spanî: universo → es n
- Sûmerî: 𒀭𒆠 (an-ki)
- Swahîlî: ulimwengu → sw
- Swêdî: universum → sv
- Şanî: လုမ်ႈၽႃႉ (lūm phâ̰a)
- Şonayî: rudunhumwe
- Tabasaranî: аьлам (a̱lam)
- Tacikî: коинот → tg (koyinot), олам (olam)
- Tagalogî: sansinukob, uniberso
- Tamîlî: அண்டம் → ta (aṇṭam)
- Tayî: จักรวาล → th, เอกภพ → th, เอกภาพ → th
- Telûgûyî: విశ్వం (viśvaṃ)
- Teterî: галәм → tt (ğaläm)
- Tigrînî: ዓለማት (ʿalämat)
- Tirkî: uzay → tr, evren → tr, cihan → tr nt, kâinat → tr
- Tirkmenî: älem-jahan, älem
- Tîbetî: འཇིག་རྟེན ('jig rten)
- Tuvanî: октаргай (oktargay), бүдүмел (büdümel)
- Urdûyî: کائنات m (kāināt)
- Ûkraynî: все́світ → uk n (vsésvit), Все́світ n (Vsésvit)
- Venîsî: universo n
- Vepsî: mir
- Viyetnamî: vũ trụ → vi
- Voroyî: ilm
- Walîsî: 'atulaulau, mālama, malamanei
- Warayî: sangkalibutan, universo
- Weylsî: bydysawd → cy n
- Xakasî: чайаан-чалбах (çayaan-çalbax), чир-чалбах (çir-çalbax), тилекей (tilekey)
- Ximêrî: សកលលោក (sâkâlloŭk), ចក្រវាល → km (cɑɑkrɔɔviəl)
- Yidîşî: אוניווערס n (univers), אַלוועלט m (alvelt)
- Yorubayî: ayé, àgbáyé
- Yûnanî: σύμπαν → el nt (sýmpan)
- Kevn: σύμπαν nt (súmpan)
- Zuluyî: umkhathi 3/4
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.