Pretoria
| Pretoria | ||
| Tshwane | ||
| ||
| Kelk imaji pri Pretoria. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Sudafrika
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 25°43'S | |
| Longitudo: | 28°17'E | |
| Altitudo: | 1370 m | |
| Surfaco: | 687,54 km² | |
| Habitanti: | 2 472 612 (2018) | |
| Denseso di habitantaro: | 3600 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC+2 | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| http://www.tshwane.gov.za | ||
Pretoria (Tshwane) esas un ek la tri chef-urbi di Sudafrika, esanta la sideyo dil exekutiva povo (Kab-urbo esas la legifala chef-urbo, e Bloemfontein la judiciala). Segun statistiki de 2018, ol havis 2 472 612 habitanti. Lua tota surfaco esas 1644 km².
Pretoria havas tri universitati e la Konsilistaro por Ciencala ed Industriala Inquesto (Angle: Council for Scientific and Industrial Research, CSIR), la maxim prestijoza organizuro pri ciencala inquesto di Sudafrika.
Existas propozaji pri rinomizar ol Tshwane, tamen la propozaji produktis kelka kontroversi.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
L'urbo fondesis en 1855 da Martinus Pretorius, e nomizesis pro lua patro Andries Pretorius (1799-1853), Buro-duktero. Andries selektis loko apud la rivero Apies por esar chef-urbo di Sud-Afrikana republiko (Nederlandane Zuid Afrikaansche Republiek). Andries Pretorius divenis nacionala heroo por la buri, pro vinkir Dingane, chefo dil populo zuluo, e pro negociar la konvenciono di Sand River en 1852, per qua Britaniani agnoskis la nedependo di Transvaal. Pretoria divenis chef-urbo di Sud-Afrikana republiko ye la 1ma di mayo 1860.
Dum l'unesma milito Bura-Angla, l'urbo asiejesis dal republikani en decembro 1880 ed en marto 1881. La paco-pakto signatesis ye la 3ma di agosto 1881. Segun ol, Britaniani grantis propra guvernerio a la Buri. La duesma milito Bura-Angla efektigis l'extingo di la republiko Transvaal e la komenco di Britaniana hegemonio en Sudafrika. Pretoria kapitulacis a Britaniani ye la 5ma di junio 1900.
Transvaal, la kolonio Kabo, la kolonio Natal e la kolonio dil Fluvio Orange unionesis en 1910 por formacar tale nomizita Uniono Sudafrikana. Ca yaro, Pretoria divenis l'administrala chef-urbo di tota Sudafrika, kontre ke Kab-urbo divenis la legifala chef-urbo e Bloemfontein divenis la judiciala chef-urbo. Kande l'unesma mondomilito finis, la lando komencis administrar Sud-West-Afrika, la nuna Namibia. Quale Australia e Kanada, l'Uniono Sudafrikana esis stato kun propra guvernerio, ma asociita a Britanian imperio. Lua kompleta suvereneso konfirmesis per tale nomizita "Balfour-deklaro" de la yaro 1926. En 1948 la rejimo di rasala segregaco konocata kom apartheid adoptesis en la lando, e duris til 1990.
En 1994, pos la falio dil apartheid, Peter Holmes Maluleka divenis provizore l'unesma negra urbestro di Pretoria. Ye la sam yaro eventis l'unesma elekti pos la fino di la segregaco-rejimo, vinkita da Maluleka. En 2000, pos la kreo di nova municipala strukturi en Sudafrika, la nomo Tshwane adoptesis por la metropolala municipo, qua kreesis per l'uniono di 13 anciena urbi. En 2004, Peter Holmes Maluleka elektesis parlamentano por l'anciena municipo Soshanguve.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Pretoria esas plana, jacanta an valo cirkondata da kolini e monti del montaro Magaliesberg. Ol distas 50 km norde de Johannesburg. La rivero Apies fluas de sudo vers nordo e debushas an la fluvio Pienaars.
La klimato dil urbo esas subtropikala humida (Cwa segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La mezavalora temperaturo en januaro (somero) esas 22.6°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en junio (vintro) esas 11,5°C. Kande ne existas nubi en la cielo, la temperaturi povas falar til 2°C e mem -5°C. Altralatere, dum neordinara kaloroondo en novembro 2011, la temperaturi atingis 39°C, nekomuna dum la printempo.
Pluvi falas precipue dum la somero. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 673 mm, e la maxim pluvoza monato esas januaro, kun mezavalore 135 mm. La sika sezono iras de mayo til agosto.