Ingmar Bergman
| Ernst Ingmar Bergman | ||
| ||
| Profesiono: | filmifisto | |
| Lando: |  Suedia
| |
| Naskodato: | 14 di julio 1918 | |
| Nasko-loko: | Uppsala, Suedia | |
| Mortodato: | 30 di julio 2007 | |
| Morto-loko: | Fårö, Suedia | |
| Retoloko: | https://ingmarbergman.se | |
Ernst Ingmar Bergman (1918 til 2007) esis Sueda filmifisto. Naskinta ye la 14ma di julio 1918 en familio di pastoro en Uppsala, Suedia. En pastoreyo diciplino esis tre strikta, pro quo il distanteskis de lua genitori. Kontraste, kun lua avino ilu havis tre varma relato e kun el Ingmar povis ponderar pri tam importanta objekti kam la Vivo e la Morto. Moyeno por fugar de la hemala strikteso esis lua vivaca imaginajo. Strikta pastoro-patro signifikis, ke en longa parto di sua adulta vivo Ingmar kombatis kontre senjoya deo-relato.
Li laboris longe en teatro kom direktisto e chefo ma samatempe il esis filmifisto, quankam il ipsa rakontis, ke il esis nur autodiktanto e heme-laborita direktanto. Por Bergman cinemo-direktado esis tre sexuala aktiveso. Dum lua tota vivo aktiva, sexualeso impulsis lu esar neloyala a sua spozo ed amanto. “La cinemo-direktado esas tre erotika ago”, Bergman explikis.
En 1934 Ingmar vizitis Germania e lojis en pastoro-familio, qua adoris Adolf Hitler. Anke yuna Ingmar tikis, kande il vidis ipsa Führer e salutis ilu nacional-socialista-maniere quale altri. Nacional-socialismo ne esis stranja ideo che le Bergman. Lua Dag-fratulo esis un ek la fondinti di la nacional-socialista partiso en Suedia dum la yari 1930ma.
Diveninte studento, ilu fiancis sua gimnaziala amiko Cecilia, ma li ambe trompis senajorne. La relato finis. Bergman startis studiar literaturo-historio e studento-teatro privacis il de omna sua libera tempo. Ibe il ameskis aktorino, ma lua genitori saveskis lo e lo rezultis tre grava litijo kun genitori. Ed Ingmar e sua patro frapis unu l'altru. Pro to 19-evanta Ingmar skribis desertanta letro a genitori.
Pos studio Ingmar laboris kom lumigestro en teatro e helpanto di direktisto en opero. Samatempe il skribis dramati, ed un ek lua skriburi valoris por studento-teatro. Chefo di Sueda Cinemo-industrio (Svensk Filmindustri) vidis la dramato ed employis lu por plubonigar manuskripti ed facar projeti por nova cinemi. Cinemo Pasiono da Alf Sjöberg repozis en manuskripto di Bergman, qua intruzis en laboreyo por studiar cinemo-direktado.
En 1943 Bergman esis mariajita kun Else Fisher. Pos un semano il fugis, ma il retroiris. Tatempe Bergman komencis laborar en urbala teatro di Helsingborg kom teatrestro. La relato kun sua nova spozo ne duris, e Bergman trovis amikino di lua spozo, Ellen Lundström. Bergman divorcis e mariajesis itere.
L'unesma propra cinemo Krizo pronteskis en 1945, ma Bergman ne esis interesata pri ca cinemo. En 1946 ilu divenis teatrestro en urbala teatro di Göteborg. En 1948 (?) la cinemo Somero-noktala rideto esis tre kritikata da Olof Lagercrantz.
En 1949 Bergman trovis nova amario Gun Hagberg, ed il esis ankorfoye mariajita. En 1952 esis cinematografita Somero kun Monika, e dum laboro il ameskis Harriet Andersson. Bergman desmariajesis itere e translojis kun sua nova amikino a Malmö, ube li komencis laborar en teatro.
De Malmö Bergman transvenis til Stockholm en Rejala Dramatala Teatro (Kungliga Dramatiska Teatern, Dramaten). Bergman esis itere mariajita en 1959 kun pianisto Käbi Laretei, ma du artala personi ne povis vivar kune.
Quale en spegulo filmesis en insuleto Fårö (‘Mutono-insulo’) apud insulo Gotland, ed ube Bergman trovis sua terala paradizo por lektado e pensado. Dum la filmado di Persono - masko di muliero Bergman ameskis Norvegiana Liv Ullmann. L'okesma filio di Bergman naskis en 1966.
En 1971 Bergman esis mariajita kun Ingrid von Rosen. La kinesma mariajo esis equilibrala. Quankam nova problemi expozeskis: en 1976 policisti arestis lu pro impostala krimini. Bergman esis liberigita ma ilu mustis repozar dum tri semani en psikiatriala kliniko. Depose ilu vivis dum ok yari en Germania, pro ke il ne havis paco por laborar en Suedia. Bergman decidis, ke Fanny ed Alexander esos sua lasta filmo. En 1995 Bergman divenis vidvo.
Ingmar Bergman mortis ye la 30ma di julio 2007 che l'insuleto Fårö.
Memorante sua frua yari, Ingmar skribis:
|
Me devotigis mea intereso a la misterioza mondo di la kirko, di basa arki, dika muri, la odoro di eterneso, la kolorizita sunlumo fremisanta super stranja vejetivo, di mezepoka pikturi e skultita figuri sur plafoni e muri. To esis omno quon onua imaginado povis dezirar - anjeli, santi, draki, profeti, diabli, homi. | 
|
Filmi da Bergman
[redaktar | redaktar fonto]- Krizo, 1945
- Somero-noktala rideto, 1948 (?)
- Frago-loko, 1957 - ganis premio Internaciona Film-festo di Berlin. (En Sueda 'frago-loko' signifikas 'felica loko, feliceyo'.)
- Fonto di damzelo, 1961 - ganis Oscar-premio por maxim bona exterlandala cinematografuro.
- Kam en spegulo, 1962 - ganis Oscar-premio por maxim bona exterlandala cinematografuro.
- Persono - masko di muliero, 1965
- Susuri e krii, 1972
- Fanny ed Alexander, 1983 - ganis quar Oscar-premii.
Libri pri Bergman
[redaktar | redaktar fonto]- Laterna magica, 1987. (Memorialo da Bergman.)
- Ingmar Bergman, Kuvasta kuvaan (en Finlandana) (Ingmar Bergman, De pikturo a pikturo), 1991.