Mutxamel

Mutxamel
	Brasón
Localización
	38°24′49″N 0°26′44″O / 38.413611111111, -0.44555555555556
Estado	España
Comunidade autónoma	Comunidade Valenciana
Provincia	Provincia de Alacant
Comarca da Comunidade Valenciana	Alacantí
Capital	Mutxamel (en)
Poboación
Poboación	27.078 (2023) (568,27 hab./km²)
Lingua oficial	lingua catalá (lingua predominante)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade de l'Alacantí
Superficie	47,65 km²
Altitude	63 m
Comparte fronteira con	Alacant ; Sant Joan d'Alacant ; El Campello ; Sant Vicent del Raspeig
Organización política
• Alcalde	Sebastián Cañadas Gallardo
Identificador descritivo
Código postal	03110
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	03090
Código ARGOS de concellos	03090
Páxina web	mutxamel.org

Mutxamel é un concello do País Valenciano, pertencente á provincia de Alacant e á comarca do Alacantí. Está situado no norte da área metropolitana de Alacant-Elx.

Xeografía

Mutxamel sitúase na subcomarca da Horta d'Alacant, 9 km ao nordés da cidade de Alacant e a menos de 1 km da localidade veciña de Sant Joan d'Alacant. Polo seu termo municipal pasa o río Montnegre ou río Seco, río que tivo historicamente unha grande importancia para o desenvolvemento da localidade.

Limita cos termos municipais de Alacant, Sant Joan d'Alacant, Sant Vicent del Raspeig e El Campello.

Clima

Mutxamel presenta un clima mediterráneo. As temperaturas no verán adoitan exceder os 35 °C e no inverno mínimas de ata 2 °C normalmente durante a noite e a mañá. Para poder ter calquera recordo de neve en Mutxamel hai que remontarse aos primeiros decenios do século XX. En Mutxamel é usual que nos meses de setembro e outubro a consecuencia da pinga fría caian precipitacións en forma de saraiba. As precipitacións son concorridas e moi irregulares ao longo do ano, chegando así a medias de 408 mm.

Historia

Durante a colonización cristiá pertenceu ao reguengo de Alacant e, nela, permaneceu incluída na Coroa de Castela por espazo de 50 anos aproximadamente, ata que no ano 1296 pasa a formar parte do Reino de Valencia baixo reinado de Xaime o Xusto. A súa igrexa parroquial empezouse a construír en 1511.

A finais do século XVI foi construído o encoro de Tibi, que canalizaba as augas do río Montnegre e permitiu mellorar de forma substancial a agricultura da horta, permitindo a engalaxe da localidade. Por mor disto, en 1580 concedéuselle o título de "Universidade" (título que outorgaba unha certa independencia municipal) e, por real privilexio, en 1628 segregouse de Alacant e conseguiu ser elevada ao rango de vila con voto nas Cortes do reino; voluntariamente volveu formar parte de Alacant en 1653, volvendo separarse, definitivamente, no ano 1736.

Igrexa parroquial do Salvador. Leva anexa unha torre de defensa de 1513, reconvertida en campanario

Durante a Guerra de Sucesión foi saqueada polas tropas de Carlos de Austria.

A partir do século XVIII, moitas familias acomodadas de Alacant puxeron en Mutxamel a súa segunda residencia; co tempo, establecéronse tamén no seu termo nobres franceses, ingleses e italianos, atraídos polo seu clima e terra de cultivo. Estas familias adiñeiradas compraron as mellores zonas de cultivo e construíron fermosas edificacións, casas-palacio ou simplemente quintas de recreo. Precisamente a partir dun destes palacios, o palacio de Peñacerrada, independizouse como municipio independente o lugar de Peñacerrada (actualmente situado no norte do centro urbano) en 1789, aínda que se incorporaría de novo a Mutxamel en 1846.

No termo de Mutxamel as tropas francesas de Suchet foron derrotadas en 1812 polas do xeral Roche, entón gobernador de Alacant.

Mutxamel estivo estancado urbanisticamente ata 1928, cando o concello adquiriu uns terreos ao leste do centro urbano para abrir moitas rúas antigas cara á rúa actual de La Rambla; a nova parte da localidade desenvolveuse cun trazado recto das súas rúas, en contraste co sector tradicional.

Durante o período republicano, foi un pobo eminentemente conservador, dado o peso da tradición católica entre a poboación. No entanto, durante a Guerra Civil, quedou en territorio republicano. Con todo, as autoridades republicanas non realizaron purgas nin encarceramentos, ata, desde 1937, o culto católico volveu saír á rúa, coa tradicional ofrenda á Virxe de Loreto. A pesar diso, unha vez acabada a guerra, a purga de esquerdistas foi importante, aínda que suave en comparación con outros lugares da provincia. Cabe sinalar que un dos alcaldes da transición, Francisco Bernabeu Alberola, foi elixido alcalde na democracia durante o período 1995-1999, tras o cal pasou a ocupar a Alcaldía a socialista Asunción Llorens.

Entre 1889 e 1969, o municipio estivo unido por tranvía á cidade de Alacant. A súa proximidade á capital resultou definitiva tanto para a súa economía como para a súa demografía; desde mediados do século XX, o municipio atópase integrado dentro unha área metropolitana centrada na cidade de Alacant.

Demografía

Historicamente, a base da súa economía foi fundamentalmente a agricultura. Existe, de feito, unha variedade de tomates orixinaria do municipio denominada tomate de Mutxamel. Tamén o pan de Mutxamel goza de boa fama na comarca.

Con todo, a proximidade á capital provocou unha terciarización da súa economía, ao converterse de facto en parte integrante da área metropolitana de Alacant; isto tivo como consecuencia que a súa poboación aumente considerablemente ao longo do século XX e, de xeito especial, entre 1960 e 1994, datas nas que pasou de ter 4.010 a 11.329 habitantes e algo máis de 20.000 na actualidade, co desenvolvemento de urbanizacións no seu termo municipal (ten 23 núcleos de poboación).

Evolución demográfica de Mutxamel^[1]
1857	1887	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	1996	2001	2006	2008	2010
3.690	3.063	3.606	3.837	3.266	3.330	3.344	3.489	4.010	5.350	8.045	10.346	12.779	15.275	19.264	21.481	23.066

Segundo o censo de 2010, o 11,9% da poboación de Mutxamel é de nacionalidade estranxeira, principalmente procedente do continente europeo.^[2]

Festas

O calendario festero de Mutxamel é o seguinte:

5 de xaneiro: Cabalgata dos Reis Magos
17 de xaneiro: Festividade de San Antón Abade (Sant Antoni del Porquet).
1 de marzo: Conmemoración do milagre da bágoa.
primeiro sábado de maio: Festa da Cruz de Maio
6 de agosto: Festa do Salvador.
7-13 setembro: Festas de Mouros e Cristiáns en honra á Mare de Déu de Loreto, declaradas de Interese Turístico Provincial.

De todas as indicadas, as máis importantes e indicadas son as festas de Mouros e Cristiáns na honra á Virxe de Loreto, patroa da vila, pois a tradición afirma que intercedió polo pobo en dous milagres, un o 1 de marzo de 1545 e o outro o 9 de setembro de 1597. Os Mouros e Cristiáns celébranse desde finais do século XIX, e actualmente calcúlase que participan nela activamente ao redor de 5.000 persoas.