[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Ferrara

comuna italiana

Ferrara (/fəˈrɑːrə/) é unha cidade e comuna na rexión de Emilia-Romaña, no norte de Italia, capital da Provincia de Ferrara. En 2016 tiña 132.009 habitantes.[1] Esténdese por unha área de 404 km², tendo unha densidade de poboación de 323 hab./km². Está situada a 44 km. ao nordeste de Boloña, no Po di Volano, unha canle de ramal da corrente principal do río Po, situado 5 km. ao norte. Ten lindes cos concellos de Argenta, Baricella (BO), Bondeno, Canaro (RO), Copparo, Ficarolo (RO), Formignana, Gaiba (RO), Masi Torello, Occhiobello (RO), Ostellato, Poggio Renatico, Ro, Stienta (RO), Tresigallo, Vigarano Mainarda, Voghiera. A cidade conta con amplas rúas e numerosos pazos que datan do Renacemento, cando acolleu a corte da Casa de Este. Pola súa beleza e importancia cultural, foi designada pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade.

Modelo:Xeografía políticaFerrara
Brasón
Brasón
Imaxe
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 44°50′07″N 11°37′12″L / 44.835297, 11.619865
PaísItalia
RexiónEmilia Romaña - Emilia-Romagna
ProvinciasProvincia de Ferrara Editar o valor en Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación129.340 (2023) Editar o valor en Wikidata (319,23 hab./km²)
Lingua oficiallingua italiana Editar o valor en Wikidata
Xeografía
Superficie405,16 km² Editar o valor en Wikidata
Altitude9 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Baricella (pt) Traducir
Occhiobello (pt) Traducir
Canaro (pt) Traducir
Argenta (pt) Traducir
Poggio Renatico (pt) Traducir
Portomaggiore (pt) Traducir
Vigarano Mainarda (pt) Traducir
Gaiba (pt) Traducir
Voghiera (pt) Traducir
Riva del Po (pt) Traducir
Copparo (pt) Traducir
Bondeno (pt) Traducir
Tresignana (en) Traducir
Ficarolo (pt) Traducir
Ostellato (pt) Traducir
Masi Torello (pt) Traducir
Stienta (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Santo padrónXurxo de Capadocia Editar o valor en Wikidata
Organización política
Membro de
Aliança Climática (pt) Traducir (2003–) Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Código postal44121–44124 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Prefixo telefónico0532 Editar o valor en Wikidata
Identificador ISTAT038008 Editar o valor en Wikidata
Código catastral italianoD548 Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con
Gießen
Soroca (pt) Traducir
Craiova (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata../... 30+
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data1995 (19ª Sesión)
Identificador733bis-001
Sitio webcomune.fe.it Editar o valor en Wikidata
BNE: XX450971

Historia

editar
Véxase tamén: Cronoloxía de Ferrara.

Antigüidade e Idade Media

editar
 
O Museo Arqueolóxico Nacional de Ferrara Expóñense xoias etruscas

Os primeiros asentamentos documentados na zona da actual provincia de Ferrara datan do século VI a.C.[2] As ruínas da cidade etrusca de Spina, establecidas ao longo das lagoas na antiga desembocadura do río Po, perdéronse ata os tempos modernos, cando os esquemas de drenaxe nas marismas de Valli di Comacchio en 1922 revelaron oficialmente por primeira vez unha necrópole con máis de 4.000 tumbas, evidencia dun núcleo de poboación que na Antigüidade debeu ter un papel importante.[3]

Hai incerteza entre os estudosos sobre a orixe Romana proposta do asentamento na súa localización actual (Tácito e Boccaccio refírense a un "Forum Alieni"[4]), pois pouco se sabe deste período,[5] pero algunhas evidencias arqueolóxicas apuntan á hipótese de que Ferrara podería ter a súa orixe en dous pequenos asentamentos bizantinos: un conxunto de instalacións arredor da Catedral de San Xurxo, na marxe dereita do ramal principal do Po, que entón corría moito máis preto da cidade que hoxe, e o castrum, un conxunto fortificado construído na marxe esquerda do río para defenderse dos longobardos.[6]

Ferrara aparece primeiro nun documento do rei dos Longobardos Desiderio do 753 d.C., cando capturou a cidade do Exarcado de Rávena.[7] Máis tarde os francos, despois de derrotar aos longobardos, presentaron Ferrara ao Papado en 754 ou 756.[5] No 988 Ferrara foi cedida pola Igrexa á Casa de Canossa, pero á morte de Matilde da Toscana en 1115 converteuse nunha comuna libre.[6] Durante o século XII a historia da cidade estivo marcada pola loita polo poder entre dúas familias preeminentes, os güelfos Adelardi e os xibelinos Salinguerra; porén, a estas alturas, a poderosa imperia Casa de Este apoiara co seu peso decisivo aos Salinguerra e, finalmente, colleitaron os beneficios da vitoria.[6] En 1264 Obizzo II de Este foi así proclamado gobernante vitalicio de Ferrara, señor de Módena en 1288 e de Reggio en 1289. O seu goberno marcou o fin do período comunal en Ferrara e o inicio do dominio Este, que se prolongou ata 1598.

Idade Moderna temperá

editar
Artigo principal: Ducado de Ferrara.
 
Retrato dunha muller de Bartolomeo Veneto, tradicionalmente suponse que é Lucrezia Borgia.

En 1452 Borso de Este foi nomeado duque de Módena e Reggio polo Emperador Frederico III e en 1471 duque de Ferrara polo Papa Paulo II.[8] Lionello e, especialmente, Ercole I foron dos máis importantes mecenas das artes na Italia de finais do século XV e principios do XVI. Durante este tempo, Ferrara converteuse nun centro cultural internacional, coñecido pola súa arquitectura, música, literatura e artes visuais.[9]

A arquitectura de Ferrara beneficiouse enormemente do xenio de Biagio Rossetti, que foi contratado en 1484 por Ercole I para redactar un plan director para a expansión da cidade. O resultado "Erculean Addition" considérase un dos exemplos máis importantes de urbanismo renacentista[10] e contribuíu á selección de Ferrara como Patrimonio da Humanidade da UNESCO.

A pesar de entrar na súa idade de ouro, Ferrara foi duramente golpeada por unha guerra contra Venecia e perdeu en 1482–84. Alfonso I sucedeu no trono en 1505 e casou coa famosa Lucrezia Borgia. De novo loitou contra Venecia nas Guerras italianas despois de unirse á Liga de Cambrai. En 1509 foi excomulgado polo Papa Xulio II, pero puido vencer aos exércitos papal e español en 1512 na Batalla de Rávena. Estes éxitos baseáronse na artillaría de Ferrara, producida na súa propia fundición, que era a mellor da súa época.[11][12]

Á súa morte en 1534, a Afonso I sucedeuno o seu fillo Ercole II, cuxo matrimonio en 1528 coa segunda filla de Lois XII, Renata de Francia, levou gran prestixio á corte de Ferrara. Baixo o seu reinado, o ducado seguiu sendo un país rico e unha potencia cultural. Non obstante, un terremoto asolou a cidade en 1570, o que provocou o colapso da economía, e cando o fillo de Ercole II, Alfonso II morreu sen herdeiros, a Casa de Este perdeu Ferrara en favor dos Estados Pontificios.

Idade Moderna tardía e contemporánea

editar
 
Mapa de Ferrara tal e como apareceu en 1600

Ferrara, unha cidade universitaria só superada por Boloña, permaneceu como parte dos Estados Papais durante case 300 anos, unha época marcada por un constante declive, en 1792 a poboación da cidade era só de 27.000 habitantes, menos que no século XVII.[13] En 1805–1814 formou parte brevemente do Reino napoleónico de Italia, un estado-cliente do Imperio Francés. Despois do Congreso de Viena de 1815, Ferrara devolvéuselle ao Papa, agora garantido polo Imperio de Austria. O Papa Paulo V erixíu un bastión no 1600 no lugar do Castel Tedaldo, un antigo castelo no ángulo suroeste da cidade, este estivo ocupado por unha Gornición austríaca desde 1832 ata 1859. A fortaleza foi completamente desmantelada tras o nacemento do Reino de Italia e os ladrillos e pedras utilizáronse para novas construcións por toda a cidade.[14]

 
O centro de Ferrara arredor de 1900

Durante as últimas décadas do 1800 e principios do 1900, Ferrara seguiu sendo unha modesta cidade comercial polo seu gran interior rural que dependía de cultivos comerciais como a remolacha azucreira e o cánabo industrial. Durante décadas leváronse a cabo grandes obras de recuperación de terras co obxectivo de ampliar as terras cultivables dispoñibles e erradicar a paludismo das zonas húmidas do delta do Po.[15] A industrialización masiva chegou a Ferrara só a finais da década de 1930 coa montaxe dunha planta química do réxime fascista que debería fornecer ao réxime de caucho sintético.[16] Durante a segunda guerra mundial Ferrara foi bombardeada repetidamente por avións de guerra aliados que apuntaron e destruíron enlaces ferroviarios e instalacións industriais. Despois da guerra, a zona industrial de Pontelagoscuro ampliouse ata converterse nun xigantesco complexo petroquímico operado por Montecatini e outras compañías, que no seu momento álxido empregaban a 7.000 traballadores e producían o 20% dos plásticos en Italia.[17] Nas últimas décadas, como parte dunha tendencia xeral en Italia e Europa, Ferrara pasou a depender máis do sector terciario e do turismo, mentres que a industria pesada, aínda presente na cidade, foi eliminada en gran parte.

Despois de case 450 anos, outro terremoto asolou Ferrara en maio de 2012, causando só danos limitados nos edificios históricos da cidade e ningunha vítima.

Xeografía e clima

editar

A cidade de Ferrara atópase na marxe sur do río Po, a uns 44 km. ao nordés da capital rexional, Boloña, e 87 km. ao sur de Venecia. O territorio do municipio, forma parte enteiramente da chaira de Padán, é abrumadoramente chairo, situado, de media, a só 9 m. sobre o nivel do mar.[18] A proximidade ao maior río de Italia foi unha preocupación constante na historia de Ferrara, que se viu afectada por inundacións recorrentes e desastrosas, a última ocorreu en 1951.[19] A Idrovia Ferrarese une o río Po desde Ferrara ata o Adriático en Porto Garibaldi.

O clima do val do Po está clasificado como subtropical húmido (Cfa) baixo a Clasificación climática de Köppen, un tipo de clima comunmente denominado "continental", que presenta invernos severos e veráns cálidos e fortes choivas na primavera e no outono.[20]

Paisaxe urbana

editar

Arquitectura

editar
 
Castelo de Este cuberto de neve

O impoñente Castelo de Este, situado no mesmo centro da cidade, é emblemático de Ferrara. Unha casa solariega moi grande con catro baluartes macizos e un foxo, erixido en 1385 polo arquitecto Bartolino da Novara coa función de protexer a cidade das ameazas externas e de servir de residencia fortificada para a Familia Este.[21] Foi ampliamente renovado nos séculos XV e XVI.[21]

 
A fachada gótica da Catedral

A Catedral de San Xurxo, deseñada por Wiligelmus e consagrada en 1135, é un dos mellores exemplos da arquitectura románica.[22] O duomo foi renovado moitas veces a través dos séculos, polo que o seu estilo ecléctico resultante é unha combinación harmónica da estrutura central e do portal románicos, a parte superior gótica da fachada e a torre do campanario renacentista.[6] As esculturas do portal principal atribúense a Niccolò. A parte superior da fachada principal, con soportais de arcos apuntados, data do século XIII. Os leóns de mármore xacentes que custodian os portais son copias dos orixinais, hoxe no museo da catedral. No segundo piso do pórtico atópase un elaborado relevo do século XIII que representa o Xuízo Final. O interior restaurouse en estilo barroco en 1712.[18] A torre do campanario de mármore atribuído a Leon Battista Alberti[23] iniciouse en 1412 pero aínda está incompleta, falta unha planta adicional proxectada e unha cúpula, como pódese observar en numerosas estampas históricas e pinturas sobre o tema.[4]

 
O Concello do século XV

Preto da catedral e do castelo atópase tamén o concello do século XV, que serviu como residencia anterior da familia Este, que presenta un grandioso tramo de escaleiras de mármore e dúas antigas estatuas de bronce de Nicolò III e Borso de Este.[6]

O barrio sur é o máis antigo da cidade, atravesado por unha infinidade de rúas estreitas que se remontan á Alta Idade Media. Casa Romei é quizais o edificio medieval mellor conservado de Ferrara. Era a residencia privada do comerciante Giovanni Romei, emparentado por matrimonio coa familia Este, e probablemente obra do arquitecto da corte Pietrobono Brasavola.[24] Grazas ás monxas da orde do Corpus Domini, gran parte das decoracións orixinais das salas interiores foron gardadas. A casa presenta ciclos de frescos na "Sala delle Sibille" ("sala das sibilas"), unha lareira orixinal de "terracota" que leva o escudo de armas de Giovanni Romei na contigua Saletta dei Profeti ("sala dos profetas"), representando alegorías da Biblia, e noutras salas, algunhas das cales foron por encargo do cardeal Ippolito d'Este, cadros da escola de Camillo e Cesare Filippi (XVI). século).[6]

 
Palazzo dei Diamanti, sede da National Gallery

Palazzo Schifanoia ("sans souci") construíuse en 1385 para Alberte V d'Este. O palacio inclúe frescos que representan a vida de Borso d'Este, os signos do zodíaco e as alegóricas representacións dos meses. O vestíbulo decorouse con molduras de estuco por Domenico di Paris. O edificio tamén contén excelentes libros de coro con miniaturas e unha colección de moedas e medallas renacentistas.[18] O Palazzo Paradiso renacentista, que forma parte do sistema de bibliotecas da Universidade de Ferrara, exhibe parte do manuscrito de Orlando furioso e cartas de Tasso así como a tumba de Ludovico Ariosto. Os seus famosos antigos alumnos inclúen a Nicolao Copérnico e Paracelso.

O barrio norte, engadido por Ercole I en 1492–1505 grazas ao plan director de Biagio Rossetti, e polo tanto chamado Addizione Erculea, presenta unha serie de palazzi. Entre os mellores está o Palazzo dei Diamanti (Palacio de diamantes), que recibe o nome das puntas diamantes nas que se cortan os bloques de pedra da fachada. O palazzo alberga a Galería Nacional de Pintura, cunha gran colección da escola de Ferrara, que tivo relevancia na segunda metade do século XV, con Cosimo Tura, Francesco Cossa e Ercole dei Roberti. Os mestres coñecidos da Escola de Ferrara do século XVI inclúen a Lorenzo Costa e Dosso Dossi, os máis eminentes de todos,[18] Girolamo da Carpi e Benvenuto Tisi (il Garofalo).[6] O distrito tamén alberga o Xardín Botánico da Universidade de Ferrara.

Parques e xardíns

editar
 
Unha sección das murallas renacentistas

A cidade aínda está case totalmente rodeada por 9 km. de antigas murallas de ladrillo, construídas na súa maioría entre 1492 e 1520.[6] Hoxe en día as murallas, tras unha coidadosa restauración, conforman un gran parque urbano arredor da vila e son un destino popular para corredores e ciclistas.

Notas

editar
  1. ↑ "Popolazione 2016 (in Italian)". Municipality of Ferrara. Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2017. Consultado o 30 de decembro de 2017. 
  2. ↑ Graham, Alexander John (1999). Colony and mother city in ancient Greece (Special ed.). Manchester: Manchester University Press. p. 6. ISBN 0719057396. 
  3. ↑ Turfa, Jean MacIntosh, ed. (2013). The Etruscan world. London: Routledge. p. 295. ISBN 978-0415673082. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Frizzi, Antonio (2012) [1791]. Memorie Per La Storia Di Ferrara 1. Florence: Nabu Press. p. 181. ISBN 9781274747815. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Domenico, Roy Palmer (2002). The regions of Italy : a reference guide to history and culture (1st ed.). Westport, Conn.: Greenwood. p. 85. ISBN 978-0313307331. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Ferrara and its province. Milan: Touring Club of Italy. 2005. ISBN 9788836534401. 
  7. ↑ "Ferrara, Italy". www.britannica.com (en inglés). Encyclopedia Britannica. Consultado o 13 de decembro de 2017. 
  8. ↑ Tuohy, Thomas (2002). Herculean Ferrara : Ercole d'Este, 1471–1505, and the invention of a Ducal capital (1st ed.). Cambridge: Cambridge University Press, with the assistance of the Istituto di Studi Rinascimentali, Ferrara. p. 211. ISBN 978-0521522632. 
  9. ↑ Rosenberg, Charles M. (2010). The court cities of northern Italy : Milan, Parma, Piacenza, Mantua, Ferrara, Bologna, Urbino, Pesaro, and Rimini. Cambridge: Cambridge University Press. p. 198. ISBN 978-0521792486. 
  10. ↑ Pade, Marianne; et al. (1990). The court of Ferrara & its Patronage. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. pp. 151–176. ISBN 978-8772890500. 
  11. ↑ Murrin, Michael (1994). History and warfare in Renaissance epic. Chicago: University of Chicago Press. pp. 124–125. ISBN 978-0226554037. 
  12. ↑ Mallett, Michael; Shaw, Christine (2005). The Italian Wars, 1494-1559 : War, State and Society in Early Modern Europe (1st ed.). Harlow: Pearson. p. 107. ISBN 978-0582057586. 
  13. ↑ Hearder, Harry (1994). Italy in the Age of the Risorgimento: 1790–1870 (7th ed.). London: Longman. p. 96. ISBN 978-0582491465. 
  14. ↑ Boone, Marc; Stabel, Peter (2000). L'apparition d'une identité urbaine dans l'Europe du bas moyen age [Shaping Urban Identity in Late Medieval Europe]. Leuven: Garant. p. 169. ISBN 978-9044110920. 
  15. ↑ Foot, John (2014). Modern Italy (Second ed.). p. 151. ISBN 978-0230360334. 
  16. ↑ Zamagni, Vera (1993). The Economic History of Italy, 1860–1990: From the Periphery to the Centre (Reprint ed.). New York: Clarendon Press. p. 280. ISBN 978-0198287735. 
  17. ↑ Ferrara e il suo Petrolchimico il Lavoro e il Territorio Storia, Cultura e Proposta (in Italian). Ferrara: Cds Edizioni. 2006. ISBN 978-88-95014-00-5. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3
  19. ↑ Nemec, J.; Nigg, J.M.; Siccardi, F. (1993). Prediction and perception of natural hazards : proceedings symposium, 22–26 de outubro de 1990, Perugia, Italy. Berlin: Springer. p. 6. ISBN 978-0792323556. 
  20. ↑ Duggan, Christopher (2006). A concise history of Italy. Cambridge [England]: Cambridge University Press. p. 16. ISBN 978-0521408486. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Beltramo, Silvia; Cantatore, Flavia; Folin, Marco (2016). A Renaissance Architecture of Power: Princely Palaces in the Italian Quattrocento. London: Brill Publishers. pp. 189–215. ISBN 978-9004243613. 
  22. ↑ Kleinhenz, Christopher (2002). Medieval Italy: an encyclopedia. New York: Garland. p. 336. ISBN 978-0824047894. 
  23. ↑ Benevolo, Leonardo (2002). The architecture of the Renaissance (1st ed.). New York: Routledge. pp. 187–188. ISBN 978-0415267090. 
  24. ↑ Varese, Ranieri (1972). "BRASAVOLA, Pietrobono". Dizionario Biografico degli Italiani (en italiano) 14. Consultado o 29 de decembro de 2017. 

Véxase tamén

editar

Ligazóns externas

editar
 
 Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferrara&oldid=6852499»