Berilio

O berilio é un elemento químico de símbolo Be e número atómico 4. É un elemento alcalinotérreo de valencia 2 (nº ox. +2), tóxico, de cor gris, duro, lixeiro e quebradizo. Emprégase principalmente como endurecedor en aliaxes, especialmente de cobre.

Berilio
-     4 Be                                                                                                                                                                                                                                           Be Mg Litio ← Berilio → Boro Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Berilio
Información xeral
Nome, símbolo, número	Berilio, Be, 4
Serie química	Metales alcalinotérreos
Grupo, período, bloque	2, 2, s
Densidade	1848 kg/m3
Dureza	{{{dureza}}}
Aparencia	Branco-gris metálico
N° CAS
N° EINECS
Propiedades atómicas
Masa atómica	9,0121831(5) u
Raio medio	112 pm
Raio atómico (calc)	111,3 pm
Raio covalente	89 pm
Raio de van der Waals	pm
Configuración electrónica	He2s2
Electróns por nivel de enerxía
Estado(s) de oxidación
Óxido
Estrutura cristalina	hexagonal
Propiedades físicas
Estado ordinario	sólido (diamagnético)
Punto de fusión	1551,15 K
Punto de ebulición	3243,15 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	kJ/mol
Entalpía de fusión	12,20 kJ/mol
Presión de vapor	4180
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	m3/mol
Velocidade do son	13000 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	1,57
Calor específica	1825 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	31,35 × 106 S/m
Condutividade térmica	201 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	899,5 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1757,1 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	14848,7 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD MeV 7Be Sint. 53,12 d ε 0,862 7Li 9Be 100% estable con 5 neutróns 10Be ~0 1,51 × 106 a β- 0,556 10B
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

Berilio

Historia

O berilio (do grego βερυλλoς, berilo) ou glucinio (do inglés glucinium e este do grego γλυκυς, doce) polo sabor das súas sales, foi descuberto por Vauquelin en 1798 en forma de óxido no berilo e a esmeralda. Friedrich Wöhler e A. A. Bussy de forma independente illaron o metal en 1828 mediante a reacción de potasio con cloruro de berilio.

Características principais

O berilio ten un dos puntos de fusión máis altos entre os metais lixeiros. O seu módulo de elasticidade é aproximadamente un 33% maior que o do aceiro. Ten unha condutividade térmica excelente, é non magnético e resiste o ataque con ácido nítrico. É moi permeable aos raios X e, do mesmo xeito que o radio e o polonio, libera neutróns cando é bombardeado con partículas alfa (da orde de 30 neutróns por millón de partículas alfa). En condicións normais de presión e temperatura o berilio resiste a oxidación do aire, aínda que a propiedade de raiar ao cristal débese probablemente á formación dunha delgada capa de óxido.

Aplicacións

• Aliaxes cobre-berilio cunha gran variedade de aplicacións.
• No diagnóstico con raios X úsanse delgadas láminas de berilio para filtrar a radiación visible, así como na litografía de raios X para a reprodución de circuítos integrados.
• Moderador de neutróns en reactores nucleares.
• Pola súa rixidez, lixeireza e estabilidade dimensional, emprégase na construción de diversos dispositivos como xiroscopios, equipo informático, e instrumental diverso.
• O óxido de berilio emprégase cando son necesarias elevada condutividade térmica e propiedades mecánicas, punto de fusión elevado e illamento eléctrico.
• Outrora empregáronse compostos de berilio en tubos fluorescentes, uso abandonado pola beriliose.
• Fabricación de altofalantes da clase High-End, debido á súa gran rixidez.

Precaucións

O berilio e as súas sales son tóxicas e potencialmente canceríxenas. A beriliose crónica é unha afección pulmonar causada por exposición ao po de berilio catalogada como enfermidade profesional. Os primeiros casos de pneumonite química aguda por exposición ao berilio producíronse en 1933 en Europa e en 1943 nos Estados Unidos.

Véxase tamén

Bibliografía

• "Táboa periódica dos elementos" (PDF). Consello da Cultura Galega, Xunta de Galicia, Real Academia Galega de Ciencias, Real Academia Galega e Ciencia Nosa. 2019. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Vázquez, M. (2006). O nome e o símbolo dos elementos químicos (PDF). Xunta, Secretaría Xeral de Política Lingüística e CRPIH. ISBN 978-84-453-4325-8. 
• Bermejo, M. R.; González, A.; Maneiro, M. (2018). Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións. Xunta de Galicia e CRPIH. ISBN 978-84-453-5297-7. 

Ligazóns externas

• ATSDR - ToxFAQs™: Berilio (en castelán)
• WebElements.com - berilio (en inglés)