Hontz boreal
| Hontz boreal | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Strigiformes |
| Familia | Strigidae |
| Generoa | Aegolius |
| Espeziea | Aegolius funereus Linnaeus, 1758
|
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Zabalera | 56 cm |
Hontz boreala edo Tengmalm hontza (Aegolius funereus) strigidae familiako hegazti harraparia da[1]. Izena Peter Gustaf Tengmalm, suediar naturalistaren omenezkoa du.
Ipar Amerika eta Eurasian nahiko banapen orokorra eta zabala duen arren, Euskal Herrian oso banaketa txikia duen hontza dugu hau. Izan ere, Nafarroako altitude handiko gune zehatz batzuetan soilik aurki dezakegu. Gainera, bizitza guztiz gautarra duenez gero, ikusteko nahiko zaila izaten da. Neguan berriz, berezki emeak eta gazteak sakabanatzerakoan, Euskal Herriko beste hainbat gunetan azal daitezke, beren ohiko guneetatik at.
Taxonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hontz espezie honek zazpi azpiespezie ditu:
- Aegolius funereus beickianus
- Aegolius funereus caucasicus
- Aegolius funereus funereus
- Aegolius funereus magnus
- Aegolius funereus pallens
- Aegolius funereus richardsoni
- Aegolius funereus sibiricus
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mozolo arruntaren neurriko hegazti txiki eta buru handia da. 22-27 cm-ko luzera eta 50-62 cm-ko hego luzera ditu.[2] Arrek 90-120 gramo bitarteko pisua dute eta emeak, berriz, handiagoak dira, 120-210 gramo bitarteko pisua edukiz. Begi handi eta horiak ditu, harridura espresioa ematen diotenak, eta bekain jasoak, zuri eta zabalak. Aurpegiko diskoak sakonak dira, eta gainaldean ertz beltza dute. Ale helduek lumadi marroia dute, orban zuri eta txikiz zipriztindua. Ale gazteak, berriz, ilunagoak dira, marroi-kaoba kolorekoak, eta bekain zuriak askoz ere nabariagoak dira hauetan.
Geldirik dagoenean gorputza nahiko jarrera tentean izaten du. Oso hegaldi ondulatua dauka.[2]
Banaketa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ipar Hemisferioko baso borealetako biztanlea da. Erdialdeko eta hegoaldeko Europako mendiguneetan populazio isolatu batzuk daude. Europan, Eskandinabian eta erdialdeko Europako, Pirinioetako eta hegoaldeko Greziako mendietan umatzen da. Espainian, bere presentzia Pirinioetara mugatzen da, non 1700 eta 2300 metro bitarteko altitudeko konifero-basoetan aurkitzen den.
Euskal Herrian oso banapen zehatza du: Larran (Belagua) soilik agertzen da, 1700 metrotik gorako altitudean, pinu beltzen basoetan.[3]
Habitata
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ipar hemisferioko izei gorri, laritz, izei edota pinuen baso borealetan bizi da[2]. Pirinioetan, bereziki, pinu beltz (Pinus uncinata) baso subalpetarretan, 1700-2300 metro bitarteko altitudean. Arango bailaran baso hostogalkor eta mistoetan aurkitu da, 800 metrotik gora.[4]
Elikadura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Batez ere ugaztun txikiak (saguak, Microtus generoko lursaguak, satitsuak) jaten ditu. Batzuetan hegazti txikiak, ornogabe handiak edota narrastiak ere harrapa ditzake.[2]
Ugalketa eta ontogenia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtarrilean hasten da arra eztei-kanta egiten, eta habia egiteko toki egokia bilatzen. Zuhaitzen zuloetan edo okil beltzen habia zaharretan kumatzen ohi dira. Apiril edo maiatz aldean 3-7 arrautz erruten ditu emeak, eta 25-32 egunez inkubatzen ditu, emeak soilik. Txitoak, batez ere, emeak zaintzen ditu eta arra janaria ekartzeaz arduratzen da. 28-36 egunekin umeak habiatik irteten hasten dira, baina bost-sei aste igaro arte ez dira erabat beren eskukoak izanen[2].
Bizimodua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bizitza gautarra du, baina umatze sasoian egunsentian ere ibiltzen dira ehizean, txitaldia bazkatu ahal izateko. Sedentarioa bada ere, ume eta emeek jokabide nomada izan dezakete janaria urritzen delarik.[2]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Edukiaren zati bat EuskalNatura.eus webgunetik hartu da, copyrightaren jabeak onartu baitu hango testu-edukiak Euskarazko Wikipedian CC BY-SA 3.0 ES Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Espainia lizentziarekin argitaratzea, baldin eta iturria aipatzen bada (ikusi eztabaida orria).
- ↑ Bull, Farrand (1994). National Audubon Society Field Guide to North American Birds: Eastern Region. New York: Alfred A. Knopf. 554. orr. ISBN 0-679-42852-6.
- ↑ a b c d e f Mochuelo boreal Seo.org
- ↑ Aegolius funereus Biodiversidad.navarra.es
- ↑ E. De JUANA, J.M. VARELA (2005): Aves de España. 2ª edición. Lynx Edicions. Barcelona
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Izaskun ALBERDI: Tengmalm hontza[Betiko hautsitako esteka] Euskalnatura.net
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q174466
Multimedia: Aegolius funereus / Q174466
Espezieak: Aegolius funereus