Gene Kelly
Eugene Curran “Gene” Kelly (Pittsburgh, 1912ko abuztuaren 23 – Beverly Hills, 1996ko otsailaren 2a) Estatu Batuetako dantzari, aktore, abeslari, zuzendari, ekoizle eta koreografoa zen. Ezaguna zen bere dantza estiloagatik, bizia eta atletikoa, itxura onagatik, eta pantailan antzeztu zituen rol maitagarriengatik.[1][2]
Gaur egun ezaguna da batez ere parte hartu zuelako film ezagun hauetan: An American in Paris (1951), Anchors Aweigh (1945) eta Singin’ in the Rain (1952), baina film musikal askotan eskuhartu zuen, modatik joan ziren arte, 1950 hamarraldiaren bukaeran.
Lan egin zuen aktore, koreografo edo zuzendari moduan 1940 eta 1950 hamarraldietako musikal ospetsuenetako batzuetan, For Me and My Gal (1942) filmarekin hasita, non debutatu zuen Judy Garland-ekin, eta beste hauekin segituta: Du Barry Was a Lady (1943), Thousands Cheer (1943), The Pirate (1948), On the Town (1949), eta It's Always Fair Weather (1955), besteak beste.
Urte batzuk geroago, parte hartu zuen bi filmetan, genero musikaletik kanpo: Inherit the Wind (1960) eta What a Way to Go! (1964). Zuzendari moduan ere nabarmendu zen, bereziki 1969an, Hello Dolly! filmarekin, zeina Oscar sarietarako izendatu baitzuten.[3][4][5]
Berak eragindako berrikuntzek eraldatu egin zituzten Hollywood-eko musikalak. Zerikusi handia izan zuen, bestalde, zine zaleek balleta onartzearekin.
1952an Kellyk Akademiaren Ohorezko saria jaso zuen, bere lorpenengatik, justu An American in Paris filmak sei sari irabazi zituenean Oscar sarietan, film onenari emandakoa barne. Hil bitartean, sari eta aitorpen ugari jaso zituen.[6]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gene Kelly jaio zen Pittsburgh hiriko auzorik apalenetako batean, Pensilvanian, langile-familia batean. Beraren aitak fonografoak saltzen zituen, eta amak, Harriet, eragin handia izan zuen Gene eta haren anaien dantzarako zaletasunean. Amak berak bultzatu zuen The Five Kellys taldea, bost anaiek osatua. Taldea desegin ondoren, Gene eta Fred anaiek segitu zuten koreografia biziak prestatzen The Kelly Brothers izenarekin.
1929ko beheraldi ekonomikoan, eta unibertsitate ikasketak amaitu bitartean (1933an Ekonomian graduatu zen), Kelly hasi zen zenbait lan egiten, familia aurrera ateratze aldera. Halako batean, familia-negozio moduan, dantza-akademia bat ireki zuten Pittsburghen, eta gero beste bat Johnstown-en, eta bietan Kelly zuzendarikide eta dantza-irakasle izan zen. Akademiak funtzionatzen hasi zirenean, erabaki zuen garaia zela New York-era joateko, bertan lan bat bilatzeko koreografo moduan.
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:
Zuzendaria
- On the Town (1949)
- An American in Paris (1951)
- Singin' in the Rain (1952)
- It's Always Fair Weather (1955)
- Invitation to the Dance (1956)
- The Happy Road (1957)
- The Tunnel of Love (1958)
- Gigot (1962)
- A Guide for the Married Man (1967)
- Hello, Dolly! (1969)
- The Cheyenne Social Club (1970)
- That's Entertainment, Part II (1976)
Antzerkia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Leave It to Me! (1938)
- One for the Money (1939)
- The Time of Your Life (1939)
- The Time of Your Life (1940)
- al Joey (1940)
- Best Foot Forward (1941)
- Flower Drum Song (1958)
- Coquelico (1979)
Telebista
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Dancing: A Man's Game, emès en Omnibus el 21 de desembre de 1958
- Going My Way (1962-1963)
- Gene Kelly: New York, New York (1965)
- Jack and the Beanstalk (1967)
- The Funny Side (1971)
- Frank Sinatra: Ol' Blue Eyes is Back (1973)
- Gene Kelly: An American in Pasadena (1978)
- North and South (1985)
- Sins (1986)
Sariak eta ohoreak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1942 – Berrikuspeneko Batzorde Nazionalaren Aktore Onenaren Saria, For Me and My Gal filmean egindako lanagatik
- 1946: Gizonezko aktore Onenaren Oscar Sarirako izendapena Anchors Aweigh filmagatik (1945)
- 1951 – Urrezko Globoa sari baterako izendatu zuten An American in Paris film musikal edo komedia bateko gizonezko aktore onenarentzat.
- 1952 – Honorary Academy saria "aktore, abeslari, zuzendari eta dantzari gisa duen aldakortasuna aitortzeko, eta, bereziki, zinemako koreografiaren artean egindako lorpen bikainengatik". Oscar hori sute batean galdu zen 1983an, eta 1984ko Akademiako Sarietan ordezkatu zuten.
- 1953 – Amerikako Zuzendaritza Kontseiluaren izendapena, Zuzendari onena Singin' in the Rain filmagatik, 1952 (Stanley Donenekin partekatua).
- 1956: Urrezko Hartza Berlingo Nazioarteko 6. Zinemaldian, Invitation to the Dance filmagatik.[7]
- 1958: Les Girlsen filmagatik Golden Laurel sarirako izendapena, gizonezkoen musika-jarduera onenagatik.
- 1958: Dance Magazine aldizkariaren urteko telebista-saria dantzarako: Omnibus telesaileko A Man's Game-gatik. Kantu onenerako Emmy baterako ere izendatu zuten.
- 1960 – Frantzian, Kelly Ohorezko Legioaren Chevalier bihurtu zen.
- 1960 - Hollywoodeko Fame pasealekuko izarra.
- 1962: Gene Kelly Dantza Zinemaldia, Arte Modernoaren Museoak antolatuta
- 1964: Aktore Onenaren Saria, What a Way to Go! (1964) Locarnoko Nazioarteko Zinemaldian
- 1967 – Haurrentzako Programetarako Emmy saio berezia, Jack and Beanstalk filmagatik
- 1970: Golden Globerako izendapena zuzendari onenerakoa, Hello, Dolly! filmagatik1969
- 1970: Amerikako Zuzendarien Elkartearen zuzendari onenaren izendapena, Hello, Dolly! filmagatik1969
- 1981: Cecil B. DeMille saria Golden Globesen barruan
- 1981: Kelly izan zen 2 asteko zinemaldiko gaia Frantzian
- 1982 – Biziarteko Lorpenen Saria Kennedy Center Honors Zentroaren urteko bosgarren akitaldian
- 1985: American Film Institute-ren biziarteko lorpenen saria
- 1989: Pantailako aktoreen gremioaren bizitza mailako lorpenen saria
- 1991: Pittsburgh Civic Light Operak Gene Kelly Sariak inauguratu zituen, Pennsylvaniako Allegheny konderriko goi-mailako musikalei urtero ematen zaizkienak.
- 1992: indukzioa American Theater Hall of Famen
- 1994: Arteen Domina Nazionala, Bill Clinton[8] Estatu Batuetako presidenteak emana
- 1994 – Hiru Tenoreek "Singin' in the Rain" kantatu zuten, Los Angeleseko Dodger estadioan emandako kontzertu batean.
- 1996 – Cesar Ohorezko Saria, Frantziako zinema-sari nazional nagusia da.
- 1996 – Akademiako Sarien zeremonian, Quincy Jones zuzendariak omenaldia egin zion hil berria zen Kellyri, eta Savion Glover-ek "Singin' in the Rain" dantzatu zuen.
- 1997 – 26. sailkatua Empire (UK) aldizkariaren "The Top 100 Movie Stars of All Time" zerrendan
- 1999 – 15. sailkatua American Film Institute-ren Hollywoodeko zerrenda klasikoan: "Gizonezkoen elezaharrik onenak"
- 2013 – "Singin' in the Rain" izan zen lehena "The Nation's Favorite Dance Moment" leihaketan.[argitu].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) Mitoma, Judy; ZIMMER, ELIZABETH; Stieber, Dale Ann. (2013-10-18). Envisioning Dance on Film and Video. Routledge ISBN 978-1-135-37644-4. (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Ingelesez) Nicholas, Larraine; Morris, Geraldine. (2017-07-14). Rethinking Dance History: Issues and Methodologies. Taylor & Francis ISBN 978-1-134-82763-3. (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Ingelesez) «100 Greatest Film Musicals» digitaldreamdoor.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ «The Best Movie Musicals of All Time» web.archive.org 2016-02-21 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ «The Top 100 Greatest Movie Musicals of All Time — OnStage» web.archive.org 2016-02-06 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Ingelesez) «The 42nd Academy Awards | 1970» www.oscars.org 2014-10-04 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ «6th Berlin International Film Festival: Prize Winners» berlinale.de.
- ↑ «National Medal of Arts» www.nea.gov (National Endowment for the Arts).
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Wise, James. Stars in Blue: Movie Actors in America's Sea Services. Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1997. ISBN 1557509379 OCLC 36824724
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q73089
Multimedia: Gene Kelly / Q73089
- 1912ko jaiotzak
- 1996ko heriotzak
- Pittsburgheko jendea
- Ameriketako Estatu Batuetako aktoreak
- Ameriketako Estatu Batuetako zinema zuzendariak
- Kanadar estatubatuarrak
- Irlandar estatubatuarrak
- Ameriketako Estatu Batuetako dantzariak
- Ohorezko Oscar sariaren irabazleak
- Kennedy Sarien irabazleak
- Ameriketako Estatu Batuetako Artearen dominadunak
- Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armadako ofizialak