Adolf Eichmann
Otto Adolf Eichmann (1906ko martxoaren 19 – 1962ko maiatzaren 31) Alemania Naziko SSetako goi-mailako ofiziala izan zen. Azken Konponbidea (Endlösung) deitu zitzaionaren arduradun zuzenetako bat izan zen, Polonian nagusiki eta, II. Mundu Gerra garaian, deportatuen kontzentrazio-esparruetarako garraioaren ardura ere izan zuen.
Hori dela eta, Hirugarren Reich-eko hiltzaile nagusitzat jo ohi da. Gerra ostean, Argentinan ezkutatu zen, baina, 1960an, Israelgo zerbitzu sekretuek aurkitu, bahitu eta Estatu Judura eraman zuten epaitua izateko. Heriotza zigorra ezarri eta 1962an urkatu zuten [1].
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Otto Adolf Eichmann Solingenen (Alemania) jaio zen, baina sendia Linzera (Austria) joan zen bizitzera. 5 senideren artean zaharrena, haurra zen ama hil zitzaionean eta ez zuen sekula Matilda amaorde berria onartu.
Nerabezaroan, Realschulen ikasi zuen eta hantxe ezagutu zuen Salomon laguna. Maiz joango zen haren etxera bazkaltzera, Adolf ez baitzen berean gustura sentitzen. Lagun honen etxean ikasi zuen yiddish eta hebreeraz hitz egiten.
Senide gazteenak austriarrak baziren ere, Adolf atzerritarra zen herri hartan eta lana ezin aurkiturik ibili zen. Aitaren lagunetako bat Ernst Kaltenbrunner zen, austriar jatorriko buruzagi nazia, eta alderdiak bazuen egoitza Linzen. Horrela, Hitlerren 1932ko apirilaren 1eko dotrinaren jarraitzaile sutsua, Eichmann austriar alderdi nazian (NSDAP) sartu zen, 899.895 zenbakia zuelarik. Egun berean, SSetan ere sartu zen, 45.325 zenbakiarekin, eta, 1934ko urriaren 1ean, Berlinera transferitu zuten.
1935eko martxoaren 21ean, Eichmann Veronika Lieblekin (1909-1997) ezkondu zen eta lau seme eduki zituzten: Klaus Eichmann (Berlin, 1936), Horst Adolf Eichmann (Viena, 1940), Dieter Helmut Eichmann (Praga, 1942) eta Ricardo Francisco Eichmann (Buenos Aires, 1955).
Erantzukizunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Holokaustoren garraioaren ardura izan zuen. Gizon zorrotza bere lanean, eskatutakoa betetzeko aproposa zen eta juduak hori besterik ez ziren Adolfentzat, estatistika xumeak.
Hala ere, 1960an Israelen egin zioten epaiketan, ez zuen bere burua antisemita fanatiko kontsideratu eta judu jatorria ere aitortu zuen arbasoen artean. Bizitzaren azken une honetan, Reinhard Heydrich edo Heinrich Himmler bezalako buruzagien aginduak bete besterik ez zuela egin esan zuen.
1939an, Alemaniak juduak botatzeko aukera aztertu zuen eta Eichmann eztabaidan izan zen liderretako bat izan zen. Palestinarako migrazioaz aritu ziren eta Ekialdeko Europan estatu judu baten sorrera ere aztertu zuten. Azkenean, Polonian kokatuko ziren ghettoetara deportatzeko erabakia hartu zuten eta, 1942an, Heydrichek antolatutako Wannseeko Konferentzian, Azken Konponbideaz hitz egin zuten.
Adolf Wannseen bildu ziren haietako bat zen eta kontzentrazio-esparruetarako deportazioen antolaketaren ardura eman zioten. Judenräte edo juduen kontseilua sorrarazi zuen, hauek deportazioetan elkarlana eta ghettoetako biztanleak identifikatzeko laguntza eskaintzen zutelarik: zerrendak osatu, ondasunen inbetarioak egin...
Eichmann eta beste buruzagien artean izandako ika-mikak ezagunak ziren eta juduen arazoa konpontzeko gehiezko grina aurpegiratzen zioten haiek. Jasotako aginduetatik aurrera joaten omen zen eta, gerra bukaeran, Himmlerek juduen aurkako taldeko hilketekin bukatzea erabaki zuenean, Adolfen aginduek ez ziren gelditu eta hilketek aurrera jarraitu zuten.
SStan izandako karguak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- SS Mann (Soldadu soila) - 1932ko urriaren 1a
- SS Scharführer (Lehen sargentua) - 1933ko abenduaren 24a
- SS Hauptscharführer (Goi ofizialordea) - 1937ko urriaren 23a
- SS Untersturmführer (Tenienteorde) - 1938ko abuztuaren 26a
- SS Obersturmführer (Tenientea) - 1939ko otsailaren 2a
- SS Hauptsturmführer (Kapitaina) - 1940ko abuztuaren 1a
- SS Sturmbannführer (Mayor) - 1941eko uztailaren 1a
- SS Obersturmbannführer (Teniente Koronela)- 1941eko azaroaren 9a
- SS Standartenführer (Koronela) - 1945eko apirilaren 20a
Adolf Eichmannen laguntzaileak Holokaustoan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Adolf Eichmannek eta bere laguntzaileen ardura nagusia judu eta Alemania naziaren arerio zirenak trenetan sartu eta deportatzea izan zen. Herrialde okupatu bakoitzean, kontzentrazio-esparruetarako bidalketaren arduradun bat zegoen eta hauek izan ziren haietako batzuk[2]:
- Alois Brunner, Eichmannen asistentea. 1939ko azarotik 1944ra arte, Viena, Moravia, Tesalonika, Espainia, Niza eta Eslovakiako juduen deportazioak antolatu zituen. Gerra ondoren, desagertu egin zen eta, 1954an, heriotza zigorra ezarri zioten Parisen, baina bera ez zegoen han. Azkenean, Sirian lortu zuen babesa.
- Theodor Dannecker. 1941ean, espainiar eta frantziar juduen deportaziorako zerrendak zuzendu zituen eta, 1944an, komisionado egin zuten Italian. Gerra ondorenean, estatubatuarrek harrapatu zuten eta bere buruaz beste egin zuen preso zegoen bitartean.
- Rolf Günther, Eichmannen asistentea eta delegatuen ikuskaria. Greziako juduen deportazioaz arduratu zen eta, baita, Turkiakoaz ere.
- Hans Günther, Bohemia-Moraviako delegatua.
- Dieter Wisliceny, juduak bereizteko Daviden izarra ezarri zuena. Eslovakia, Grezia eta Hungariako juduen deportazio eta hilketen arduraduna izan zen. Gerra ondorenean, Txekoslovakiara estraditatu zuten eta, 1948ko otsailean, exekutatu zuten.
- Hermann Alois Krumey, Lodzeko Segurtasun Poliziaren kide. 1944an, Hungariara bidali zuten, bertako juduen deportazioa antolatzeko. 1945ean, Italian atxilotu zuten eta, 1969an, bizi osorako kartzela zigorra ezarri zioten.
- Franz Novak. Judu eta ijitoak kontzentrazio-esparruetara zeramatzaten trenak koordinatzeko ardura izan zuen. 1961era arte, Novak Austrian ezkutatuta egon zen. 1964an epaitu zuten eta 8 urteko kartzela zigorra ezarri zioten, baina, 1966an, bertan behera utzi zuten eta kargu guztietatik aske geratu zen.
- Gustav Richter. 1941eko apirilean, Errumaniara bidali zuten Juduen Arazoetan Aholkulari. Bertako judu eta ijitoen zentsua osatu zuen eta ghettoetako planifikazioa egin, Belzeceko kontzentrazio-esparruko 300.000 judu sarraskian desagertu zirelarik. Plana bertan behera geratu zen Errumania eta Alemaniaren arteko harremanak hautsi zirenean. 1982an, 4 urteko kartzela zigorra ezarri zioten.
- Wilhelm Zöpf, Eichmannen delegatua Hagan eta juduen arduradun Herbehereetan.
- Laguntzaile gehiago ere izan zituen Holokaustoan, hala nola, Heinz Rothke, Franz Abromeit, Otto Hunsche, Siegfried Seidl, eta abar.
Ihesa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bigarren Mundu Gerra amaitu zenean, estatubatuar armadak harrapatu zuen, baina ez zuten Otto Eckmann izena zuen gizona ezagutu eta, 1964an, ihes egin zion estatubatuar zaintzari eta Alemaniako hainbat lekutan gorde zen. Berehala erabili ez bazituen ere, 1948an, Argentinara joateko paperak lortu zituen.
1950eko urtearen hasieran, Eichmann Genovan egon zen, Italian, Ricardo Klement errefuxiatuaren nortasuna erabiliz. Frantziskotar fraide nazizale baten laguntzaz, Gurutze Gorriko Nazioarteko Komiteak emandako pasaportea eta Argentinarako bisadoa eskuratu zituen, biak Ricardo Klementen izenean. Horrela igo zen Bolzano barkura 1950eko uztailaren 15ean.
Hurrengo urteetan Buenos Airesen burutu zituen lan ezberdinak (langileburu, egurgile, untxi zaindaria...) eta familia osoa biltzea lortu zuen. Mossaden esku erori zenean, Buenos Aireseko Mercedes Benz lantegi batean ari zen. Núrembergeko epaiketetan, bere izena behin eta berriro atera zen, baina, desagertuta zegoenez, hila zegoela uste zen edo betirako desagertua.
1948an jaio zen Israelgo estatua eta, 1949an, sortu zuten Mossad inteligentzia agentzia. Honen helburu garrantzitsuenetako bat kriminal nazien jazarpena zen. 1950eko hamarkadan, judu eta holokaustoaren biktima asko zebiltzaten Eichmann bezalako naziak ehizatu nahian. Hauetariko bat zen Simon Wiesenthal eta badirudi honen informazioa baliotsua izan zela Eichmann harrapatzeko, gerora, Mossadeko buru zen Isser Harelek partaidetza hori ukatu bazuen ere. Eichmann izena aldatuta ezkutatzen zen, baina ez horrela emaztea eta seme-alabena eta horrek galdu zuen[3].
Lothar Hermann izan zen garrantzitsua Eichmann identifikatzeko orduan. Abokatu judu alemaniarra Dachauko kontzentrazio-esparrutik ihes egin zuen eta Argentinan bizi zen errefuxiatuta. Alaba Eichmann izeneko gizon batekin hasi zen harremanetan eta bere aitaz harro agertzen omen zen. Hermannek informazioa Shlomo Cohen Abarbanel Mossadeko kideari iristeko bideak egin zituen[4].
1959an, Mossadek topatu zuenean, Eichmann Ricardo Klement izenpean gordetzen zen Buenos Aires iparraldean. Garibaldi kalean bizi zen, asfaltatu gabeko gune batean, eta ezkutuan hartutako argazkiek salatu zuten, ezkerreko belarria berezia baitzuen. Kasu honetan, David Ben-Gurion lehen ministroak Mossadeko buru zen Isser Hareli eskatu bezala, harrapatzeko eta Israelera eramateko plana egin zen eta Simon Wiesenthalek eskuratutako informazioa ezinbestekoa izango zen.
Arauak hautsiz, 1960ko maiatzaren 1ean, Israelgo espioitzaren nokmin talde batek (mendekatzaileak) Garibaldi Operazioa burutu zuen (Eichmann bizi zen kalearen izena). Rafael Eitanek zuzendu zuen eta Peter Malkinek koordinatu. Aste pare bateko behaketaren ondoren, Adolf ohitura arrunteko gizona zela jakin zuten eta datu honek bahiketa asko erraztuko zuen. Mossadekoek 2 auto erabili zituzten, bata matxura simulatzeko eta bestea, berriz, ihes egin ahal izateko. 1960ko maiatzaren 11n, zain geratu zitzaizkion izurratutako autoaren ondoan, baina, La Independenciaren autobusa iritsi zenean, Eichmann ez zetorren barruan. Gaua zen eta hurrengoaren zain geratu ziren. Merezi izan zuen itxaroteak eta Adolf hurrengo autobusean iritsi zen lanetik[5]. Auto matxuratua ikusi zuen eta ez zuen inongo susmorik hartu gazteleraz egin zioten galdera zuzendu ziotenean:
| « | Un momento señor, ¿puedo preguntarle algo? | » |
Eichmann harrituta geratu zen autoaren argiek itsutzen zuten bitartean eta geratu eta eskua patrikara eramaten saiatu zen, baina gainera etorri zitzaizkion eta Adolf garrasika hasi zen. Autoa martxan jarri eta haren hotsak istiluak ezkutatu zituen. Bahitutakoa kotxean sartu zuten. Israeldarrek segurtasuneko etxe batera eraman zuten, ohe bati lotu eta galdeketak egin zizkioten. Hasieran, Ricardo Klement izena aitortzen zuen; gero, Otto Henninger; azkenean, Adolf Eichmann zela esan zuen eta SSetan zuen zenbakia ere bai[4].
Peter Malkinen zera esango zuen gerora:
| « | Eichmann gizon txikia zen, patetiko eta arrunta. Ez zuen guretako milioika hil zuenaren itxurarik... baina bera izan zen hilketa antolatzen aritu zenetako bat | » |
Astebete atzeratu ziren abioiaren behar burokratikoak eta bahitzaileak ez zeuden lasai, baina tinko eutsi zioten segurtasuneko etxean zain. Eichmannek gutuna sinatu behar izan zuen:
| « | Nik, Adolf Eichmannek, gutun hau sinatzen dut, Israelera nire borondatez noala esanez, kontzientzia garbitu behar dut-eta. | » |
Azkenean, maiatzaren 20an, abioiak lur hartu zuen; erdilokartuta eraman zuten Eichmann Ezeiza nazioarteko aireportura. Beste nortasun bat zuen, eta hegazkinaren mekaniko mozkor baten plantak zituen. Pasaporte faltsu baten atzean ezkutatuta, Haifa israeldar hirira eraman zuten berehalakoan.
Kantzelaritzak zalaparta handia egin zuen bahiketa harengatik eta Mario Amadeo enbaxadoreak subiranotasunaren bortxaketa larria zela esan zuen. Nazio Batuen Erakundearen Segurtasun Batzordera eraman zuten erreklamazioa eta haren onespena lortu zuten, baina Israelek ez zuen sekula kriminal nazia askatzeko asmorik izan. Arturo Frondiziren Argentina eta Israelen arteko harremanek etena izan zuten une hartan.
Epaiketa Israelen
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ez zuten bahiketa ezkutatu, alderantziz. Komunikabideetan zabaldu zuten Simon Wiesenthalen elkarlana eta Israelgo nazioaren helburua adieraziz, Mossaden partaidetza alboratzen zuten bitartean.
M. Landau buru zuen tribunalak epaitu zuen Jerusalemen. Eichmannek aginduak obeditu besterik ez zuela egin esan zuen, baina zinpekoek genozidioaren errudun zela erabaki zuten.
1961eko abenduaren 15ean amaitu zen epaiketa eta heriotza zigorra ezarri zioten, urkatua izango zelarik. 1962ko maiatzaren 31n bete zen sententzia Ramlako presondegian.
Hauek izan ziren bere azken hitzak:
| « | Bizi luzea Alemaniarentzat. Bizi luzea Austriarentzat. Bizi luzea Argentinarentzat. Identifikatuta sentitzen naizen herrialdeak dira hauek eta ez ditut sekula ahaztuko. Gerraren eta nire banderaren arauak bete behar izan nituen. Prest nago.[6] | » |
Gorputza erraustua izan zen eta bere errautsak Mediterraneo itsasoan banatu zituzten Holokaustotik biziraun zuten batzuen aurrean. Ez ziren Israelgo urak, ez baitzuten omenaldiak egin zitzaizkiokeen lekurik sortu nahi[4].
Eichmannen atxiloketak Josef Mengele eta Franz Stangl bezalako Argentina eta Brasilgo beste nazi batzuen arreta piztu zuen eta hobeto ezkutatu beharrean izan ziren.
Erreferentzia zerrenda
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez)http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/
- ↑ (Ingelesez)http://www.ushmm.org/wlc/es/article.php?ModuleId=10007185
- ↑ (Gaztelaniaz)http://www.independent.co.uk/life-style/adolf-eichmann-is-a-historical-figure-to-me-ricardo-eichmann-speaks-to-suzanne-glass-about-growing-up-the-fatherless-son-of-the-nazi-war-criminal-hanged-in-israel-1595146.html
- ↑ a b c (Ingelesez)http://www.haaretz.com/news/features/an-inside-look-at-israel-s-operation-to-capture-nazi-criminal-adolf-eichmann-1.424275
- ↑ (Gaztelaniaz) https://web.archive.org/web/20091225083538/http://lacomunidad.elpais.com/antoni/2009/10/21/el-secuestro-adolf-eichmann-el-mossad
- ↑ (Ingelesez)http://www.guardian.co.uk/world/1999/aug/12/2
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Adolf Eichmann |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q28085
Multimedia: Adolf Eichmann / Q28085