Ourania Polycandrioti

... Llexemple des Mémoires du Général Makriyannis est un exemple particulièrement frappant de l'usage idéologique effectué sur les témoignages personnels : les mémoires du combattant illettré ... Sur ces questionnements voir aussi DIMITRIS TZIOVAS, «Επίμετρο του επιμελητή. ...

The longevity of the magazine Revue des Deux Mondes, its position among the French magazines, its contents, contributors and directors, all prominent scholars of France, establish the Revue des Deux Mondes as an important record of intellectual and political life in the nineteenth century, as well as of the way in which the West in general and France in particular regarded contemporary Greece during the same period. This study aims to provide an overview of all Greek-themed articles in the magazine from 1829 to 1899, with the purpose of exploring the various aspects of ancient and contemporary Hellenism, in relation to France’s foreign policies as well as the activities of the French School at Athens.

S'inscrivant dans la lignée de l'histoire culturelle, cet ouvrage collectif aborde les représentations de l'histoire, son écriture, de l'ego-histoire aux Grands Récits à travers les diverses postures : acteurs, témoins, historiens, où se rencontrent l'individu et le récit de l'histoire. L'ouvrage s'appuie sur la notion d'« identité narrative » proposée par Paul Ricœur. Il s'articule, dans un premier volet, autour des « Expériences de soi et écritures de l'histoire », afin d'interroger les relations du sujet historien au récit que celui-ci produit de l'histoire. Le second volet, « Le moi face à l'histoire », se déplace de la démarche historiographique vers la réception ou la narration de l'histoire par ses acteurs ou témoins, ordinaires ou reconnus. Les expériences, souvent fortes, montrent alors à quel point l'histoire dialogue inévitablement avec la constitution intime du sujet. Ainsi, la question transversale est bien de savoir comment le récit intime s'articule aux récits historiques et comment il est travaillé par des représentations de l'histoire

La biographie etait pendant longtemps accusee d’apporter une distinction « scientifiquement absurde » entre societe et individu et de se centrer sur le role magistral des individus au sein de l’histoire. L’interet porte a la biographie changea avec la fin des annees 1980, selon une nouvelle conception du rapport entre individu et histoire. La biographie est desormais consideree comme la representation critique de l’individu agissant dans le cadre de la societe, et des lors comme une approche interpretative des evenements historiques. Le cas d’un personnage comme Aristote Kourtidis (1858-1928), pedagogue de la fin du XIXe siecle et premier ecrivain pour enfants en Grece, ni assez singulier ni totalement inconnu, met donc en question le cœur du genre meme. Aristote Kourtidis etait un acteur social aujourd’hui plutot oublie mais vivement apprecie par ses contemporains, qui refleta avec moderation l’ideologie de la bourgeoisie montante et la transition de la societe vers l’epoque moderne. Son trajet biographique ne decrit point le detachement de l’individu au-dessus de la societe, mais au contraire decrit la formation d’un individu « en societe », c’est-a-dire en rapport avec la societe. Si donc la biographie de Kourtidis ne pouvait pas etre justifiee sur la base de l’exemplarite ou de l’heroisme, le personnage, observe agissant dans son milieu social et culturel, contribue a la comprehension de l’histoire et de la societe grecque de la fin du xixe siecle et du debut du XXe siecle

La notion d’intellectuel est une notion qui recouvre plusieurs fonctions, roles et modes d’intervention publique : philosophes, hommes de lettres, porteurs du savoir, createurs d’idees, universitaires et autres enseignants, leur point commun a travers les siecles est leur acte et leur volonte d’intervention publique pour la defense ou la diffusion des idees. Les definitions de l’intellectuel abondent, les references a des exemples tires depuis l’antiquite a nos jours aussi, selon une argument...

Le texte autobiographique est le recit de vie d'une personne reelle ecrit par elle-meme. L'identite de nom entre l'auteur, le narrateur et le personnage devient l'indice principal de reconnaissance du genre et reflete en meme temps son centre generique en faisant declencher un mode d'ecriture particulier : l'instance narrative, nommee par le nom de l'auteur, prend en charge la narration qui s'organise autour de sa presence souveraine. Cependant, l'autobiographie ne constitue nullement un ensemble homogene : les techniques narratives employees differencient les textes entre eux et affectent considerablement la lecture. La transgression du code de vraisemblance du genre et l'emploi des procedes dits de "fictionnalisation" rapprochent souvent l'autobiographie de l'ecriture de fiction. Ainsi, l'autobiographie met souvent en question les frontieres incertaines qui la separent tant du roman que de la biographie et du temoignage...

Depuis les annees 1980, les liens entre histoire et memoire sont regulierement interroges lors de debats tant scientifiques que publics ou politiques. Si le sujet passionne la France - les polemiques relatives aux « lois memorielles », au passe colonial ou a « l’identite nationale » en temoignent -, il est encore peu etudie a l’aune de l’espace mediterraneen. Force est de constater une multiplication des revendications et des conflits dont les enjeux sont l’affirmation ou la redefinition des identites - enjeux indissociables d’un veritable « travail de memoire », c’est-a-dire un travail de devoilement d’un « passe qui ne passe pas » (le genocide armenien, la purification ethnique en Palestine ou en Bosnie, la colonisation…). L’instrumentalisation du passe a des fins politiques n’est pas une specificite mediterraneenne, mais elle a pris dans cet espace aux identites fragiles une coloration particulierement vive. Ainsi, des Balkans au Proche-Orient en passant par le Maghreb, la confro...

Ερευνάται το μοτίβο της περιπλάνησης στη διασύνδεσή του με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε στα πρώτα νεοελληνικά μυθιστορήματα κατά την αμέσως μετεπαναστατική περίοδο. Σχολιάζεται η ιδιαιτερότητα των πρώτων πεζογραφημάτων που κινούνται ανάμεσα στον διαφωτισμό, τον ρεαλισμό και τον ρομαντισμό.

Παρουσιάζεται η αυτοβιογραφία της ζακυνθινής λογίας Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου. Αρχικά επισημαίνεται συνοπτικά η θέση των γυναικών και της γυναικείας γραφής στην Ευρώπη του 18ου και του 19ου αιώνα. Σημειώνεται ότι στον ελληνικό χώρο εμφανίζεται ένας περιορισμένος αριθμός λογίων γυναικών, οι οποίες, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, άμεσα επηρεασμένες από τα διδάγματα του Διαφωτισμού, υπηρέτησαν τον στόχο της εθνικής αναγέννησης και της ηθικής – πολιτισμικής διάπλασης των γυναικών δημοσιεύοντας λογοτεχνικά κείμενα, θεατρικά έργα, δοκίμια και μεταφράσεις.

Εξετάζεται κατά κύριο λόγο ο Βίος Αδαμαντίου Κοραή, κείμενο που είχε συντάξει ο ίδιος αλλά που δημοσιεύθηκε από τους συνεργάτες του, το 1833, μετά από τον θάνατό του. Από την ανάλυση του κειμένου προκύπτει ότι παρουσιάζει εντονότερα στοιχεία αυτοβιογραφίας παρά απομνημονεύματος. Εξετάζεται επίσης η διασύνδεση του Βίου με την αλληλογραφία του Κοραή καθώς και με τη «μυθιστορία» Παπατρέχας, και ερευνώνται οι σχέσεις με τις Εξομολογήσεις του Rousseau.

Το κείμενο εντάχθηκε στον συλλογικό τόμο Greece. Books and writers, που εκδόθηκε από το Ε.ΚΕ.ΒΙ. και παρουσιάστηκε στην Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης τον Οκτώβριο του 2001, όταν η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα.
Αρχικά επισημαίνεται ότι η διαχρονική συνέχεια του Απομνημονεύματος και η ειδολογική του συνοχή ουσιαστικά αντανακλούν την εξάρτησή του από την ιστορική – πολιτική – στρατιωτική – πνευματική πραγματικότητα στην οποία αναφέρεται. Στο Απομνημόνευμα η προσωπική ιστορία διαπλέκεται με τη συλλογική και καθορίζει την ερμηνεία της σε πολλαπλά επίπεδα. Πρόκειται για μια προσωπική, απολογητική και απολογιστική πράξη, η οποία αναζητά στη γραφή το μέσο διάδοσης της προσωπικής αλήθειας, την επικοινωνία με το σύνολο, και στόχο έχει κυρίως τη δικαίωση ατομικών πράξεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο ή και στο όνομα του συνόλου.

Πρόκειται για μία πρώτη προσέγγιση στη μελέτη της εξέλιξης του προσωπικού λόγου στη νεοελληνική γραμματεία. Εξετάζονται οι πρώτες εκφάνσεις του προσωπικού – αυτοβιογραφικού λόγου κατά την εποχή του νεοελληνικού Διαφωτισμού έτσι όπως εμφανίζονται μέσα από την αλληλογραφία, τις Εφημερίδες, τα ημερολόγια, τα γεωγραφικά δοκίμια και τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

Ourania Polycandrioti, “Messolonghi. The sacred city of the lagoon”, in Sailing in the Ionian
with History at the Helm, Edited by Eugenia Drakopoulou – Dimitris Dimitropoulos, Translated by Deborah Brown Kazazis, Institute of Historical Research / National Hellenic Research Foundation – Piraeus Port Authority, Athens 2015, p. 111-122.

«Λογοτεχνία, λαϊκότητα και παιδεία στο τέλος του 19ου αιώνα. Μια πρώτη προσέγγιση», στον τόμο Λόγος και χρόνος στη νεοελληνική γραμματεία (18ος-19ος αι.), Πρακτικά Συνεδρίου προς τιμήν του Αλέξη Πολίτη (Ρέθυμνο, 12-14 Απριλίου 2013), Επιμέλεια: Στέφανος Κακλαμάνης, Αλέξης Καλοκαιρινός, Δημήτρης Πολυχρονάκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2015, σ. 695-706.

Matières traitées
I. Introduction
Aspects des transferts culturels entre la France et la Grèce, fin 18e – fin 19e siècle. Rapports centre – périphérie
II. Vagues de migration et transferts culturels, 1919-1945
III. Vagues de migration et transferts culturels, 1945-1974
IV. Les médiateurs culturels. Robert Levesque, un médiateur culturel controversé

Το Συνέδριο είναι αφιερωμένο στη μνήμη της φίλης μας και συναδέλφου Ευρυδίκης Σιφναίου, για τον έναν χρόνο από τον θάνατό της και συνδιοργανώνεται από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Θα πραγματοποιηθεί στις 14-15 Οκτωβρίου 2016, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, αμφιθέατρο "Λεωνίδας Ζέρβας", Βασιλέως Κωνσταντίνου 48.

L'Institut de Recherches Historiques en collaboration avec l’École française d’Athènes organise un Atelier doctoral, qui aura lieu dans le cadre du réseau international de recherche Ramsès, sous l’égide de la Maison Méditerranéenne des Sciences de l'Homme / Aix-Marseille Université.
Athènes, 9-13 mai 2016.