Numidija

Numidija Inumiden
202. p.n.e. – 40. p.n.e.
Položaj na karti
Glavni grad		Cirta (današnji Constantine
Službeni jezik		Numidijski latinski Punski
Državno uređenje		Monarhija
kralj
• 202. p.n.e. – 148. p.n.e.		Masinissa
• 60. p.n.e. – 46. p.n.e.		Juba I, Numidski
Zakonodavstvo

Numidija (latinski Numidia), je u antičko doba bila berbersko kraljevstvo, a kasnije i rimska provincija koja je obuhvatala područja današnjeg Alžira i Tunisa. Stanovnici Numidije bila su razna berberska plemena a najvažniji su bili Masili koji su živjeli na istoku Namibije i Masesile koji su živjeli u zapadnoj Namibiji. Za Numibiju se smatra da je to bila prva velika država na prostoru Alžira. Glavni grad Numidije je bio Cirta (danas Constantine).

Historija

Mapa Numidije 220. godine p. n. e.

Nezavisna Numibija

Ime Numibija prvi put spominje historičar Polibije tokom 3. vijeka p. n. e. za teritorij koji je prostirao zapadno od Kartage, uključujući cijeli sjeverni Alžir, od rijeke Muluja, oko 160 km zapadno od grada Orana. Oko 1000. godine p. n. e. stanovnici Numibije su se počeli baviti poljoprivredom i uzgojem jahaćih konja. Razvoj poljoprivrede, zanatstva i razmjena proizvoda, naročito s Kartagom, čiju je vlast Numidija također i priznavala, dovela je do raspadanja prvobitne društvene zajednice i osnivanja robovlasničke države negdje u 3. vijeku p. n. e. U 2. vijeku p. n. e. u Numidiji se razvila robna trgovina, osnovani su novi gradovi, osnovana redovna vojska, u kojoj se posebno isticala konjica, a stvoreno je i lokalno pismo.

Drugi punski rat

Na početku Drugog punskog rata, Masili su pod vodstvom svog kralja Gala bili na strani Kartage, a Masesili su pod Sifaksom prvo bili na strani Rimljana, da bi potom prešli na stranu Kartage. 206. godine p. n. e. novi kralj Masila, Masinisa je prešao na stranu Rimljana zbog čega je poslije pobjede Rimljana u 2. punskom ratu kao znak zahvale dobio Sifaksovu zemlju i dijelove Kartage tako da je poslije ovog rata Masinis zagospodario cijelom Numidijom.

Rat sa Rimom

Nakon smrti Masinisa, na numidijski tron je došao njegov sin Micips. Poslije njegove smrti, 118. godine p. n. e. na vlast je došao Jugurta koji je bio vrlo popularan među Nubijcima a koji je 111. godine p. n. e. doveo do rata sa Rimljanima. U početku je Rimljane predvodio konzul Quintus Caecilius Metlea. Frustriran zbog nedostatka inicijative i beskrajno dugih i neefikasnih kampanja, Gaj Marije odlazi iz Numibije u Rim gdje biva izabran za konzula. Po povratku u Namibiju preuzima kontrolu nad rimskom vojskom te šalje zapovjednika Lucija Kornelija Sulu kao izaslanstvo u susjednu Mauritanija u cilju eliminisanja podrške koju je Mauritanija pružala Jugurtu. Uz pomoć Bokusa I, kralja Mauritanije. Sula hvata Jugurta do dovodi do okončanja rata između Numibije i Rima 105. godine p. n. e. Jugurta je pogubljen 104. godine p. n. e. nakon parade ulicama Rimu u čast pobjede Gaj Marija nad Nubijcima.

Podijeljeno kraljevstvo

Nakon smrti Jugurte, teritoriju daleko na zapadu Numidije prisvojio je Bokh I, kralj Mauritanije. Ostatkom kraljevstva su i dalje vladali nasljednici. Smatra se da je nakon smrti kralja Gaude 88. p.n.e. kraljevstvo podijeljeno na jedno veće istočno i manje zapadno kraljevstvo. Kraljevi istočnog kraljevstva su kovali vlastiti novac dok o tome u slučaju zapadnog kraljevstva ne postoje pouzdani podaci. pretpostavlja se da su zapadni kraljevi bili vazali istočne kraljevine.

Građanski rat između Cezarove Rimska republika i Pompeja okončao je nezavisnošću Numidije 46. p.n.e. Zapadno kraljevstvo, sa teritorijom između Save (Oued Soummam) i rijeke Ampsage pripalo je kralju Bokhu II, dok je istočno kraljevstvo postalo rimska provincija. Ostatak zapadnog kraljevstva zajedno sa gradom Cirta nakratko je postalo autonomna kneževina pod vlašću Publiusa Sitiusoma. Između 44. i 40. p.n.e. staro zapadno kraljevstvo ponovo se našlo pod vlašću numidijskog kralja Arabia, koji je ubio Sitiusoma i zauzeo njegovo mjesto. Učestvovao je u rimskim građanskim ratovima gdje je i izgubio život.

Rimska provincija

Nakon smrti Jugurta i pobjede Rimljana, Numidija se raspada. Zapadni dio je priključen Mauritaniji dok je ostatak podijeljen između lokalnih vladara. 46. godine p. n. e., nakon građanskog rata između Gaj Julije Cezara i Pompeja Velikog i pobjede Cezara Namibija postaje rimska provincija Afrika Nova. 25. godine p. n. e., nakon što na tron Mauritanije dolazi Juba II, Numidija je pripojena Mauritaniji. Kao rimska provincija Numidija je doživjela velik kulturni razvoj, sve dok je Vandali nisu 430. godine potpuno razorili.

Veći gradovi

Numidija je vremenom postala veoma romanizirana sa mnoštvom gradova. Glavni gradovi rimske Numidije bili su: na sjeveru, Cirta ili moderni Constantine, glavni grad, sa svojom lukom Russicada (današnja Skikda), Hippo Regius (u blizini Bone), poznat kao biskupska stolica sv. Augustina. Na jugu u unutrašnjosti vojni putevi su vodili do Theveste (Tebessa) i Lambaesisa (Lambessa) sa značajnim rimskim ostacima, povezanim vojnim putevima sa Cirtom i Hiponom.

Lambaesis je bio sjedište Legio III Augusta i najvažniji strateški centar. Iz ovog grada kontrolisani su prolazi preko planine Aures (Mons Aurasius), planinskog masiva koji je odvojao Numidiju od berberskog plemena Gaetuli koje je nastanjivalo pustinju, a koje su Rimljani postepeno zauzeli u potpunosti. Uključujući i ove gradove, ukupno je bilo 20 gradova za koje se zna da su u jednom ili drugom trenutku imali status rimskih kolonija.

Vanjski linkovi

• Mapa rimske provincije Numidije