Дыжон

Дыжон
Герб	Сцяг[d]
Краіна	Францыя
Рэгіён	Бургундыя — Франш-Кантэ
Дэпартамент	Кот-д’Ор
Каардынаты	47°19′26″ пн. ш. 5°02′34″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Nathalie Koenders[d]
Плошча	40,41 км²
Вышыня цэнтра	245 м
Водныя аб’екты	Уш, Сюзон[d], Бургундскі канал і Kir Lake[d]
Насельніцтва	151576 чалавек (2008)
Шчыльнасць	3709 чал./км²
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Паштовыя індэксы	21000
Афіцыйны сайт	dijon.fr (фр.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дыжон (фр.: Dijon) — галоўны горад былога герцагства Бургундскага, потым правінцыі Бургундыі, зараз французскага дэпартамента Кот-д’Ор і рэгіёна Бургундыя — Франш-Кантэ. Насельніцтва — 151 576 чалавек^[1] (2008).

Геаграфія і эканоміка

Размешчаны за 326 км на паўднёвы ўсход ад Парыжа, ля ўсходняга схілу Кот-д’Ор, пры ўпадзенні Сюзон у раку Уш і пры Бургундскім канале, які злучае сістэму Соны і Роны з Сенай; вузлавы пункт Парыжска-Ліёнскай чыгункі.

У Дыжоне функцыянуюць 15 ВНУ: універсітэт Бургундыі, Нацыянальная школа прыгожых мастацтваў, медыцынская i фармацэўтычная школы, багаслоўская семінарыя, семінарыя для настаўнікаў і для настаўніц. Маюцца розныя навуковыя таварыствы, бібліятэка з 80 000 тамоў і 900 рукапісаў, батанічны сад, абсерваторыя і іншыя.

Маюцца ліцейныя і аўтамабільныя заводы; развіта вытворчасць ваўняных і баваўняных тканін, скуры, сусветна вядомай гарчыцы, бочарных і васковых вырабаў, шпалер, машын, хімічных прадуктаў. Таксама развіта вінаробства, садоўніцтва, кветкаводства; гандаль віном, дыжонскай гарчыцай і іншымі мясцовымі прадуктамі.

Гістарычная даведка

Дыжон быў ужо ў часы рымлян ўмацаваным месцам — Divio або Castrum Divionense; у 1183 годзе атрымаў гарадскія правы. Хрысціянства ў гэтыя месцы прынёс мучанік Бянігн Дыжонскі, які лічыцца нябесным заступнікам горада.

Сваім палітычным значэннем ў Сярэднія стагоддзі Дыжон абавязаны рашэнню герцага Роберта I перанесці сюды сталіцу ўсёй Бургундыі. Тым не менш сапраўдны мастацкі і эканамічны росквіт Дыжона звязаны з кіраваннем бургундскіх герцагаў дынастыі Валуа ў XV стагоддзі. Менавіта тады ў горадзе працавалі выдатныя майстры готыкі на чале са скульптарам Слютэрам.

Пасля далучэння да Францыі ў 1477 годзе Дыжон заставаўся месцазнаходжаннем Бургундскага парламента. Калі Людовік XIV заваяваў Франш-Контэ, Дыжон з памежнага мястэчка ператварыўся ў буйны эканамічны і адміністрацыйны цэнтр. У Дыжоне нарадзіліся кампазітар Жан-Філіп Рамо і інжынер Аляксандр Гюстаў Эйфель.

Славутасці

Дыжон адносна мала пацярпеў у войнах апошніх двух стагоддзяў. У цэнтры захаваліся фахверкавыя дамы XII—XV стагоддзяў і палац герцагаў Бургундскіх з вежай Філіпа Добрага; сваім цяперашнім абліччам ён абавязаны перабудовам XVII—XVIII стагоддзяў. Цяпер палацавыя залы дзеляць ратуша і музей выяўленчых мастацтваў з багатай калекцыяй старафранцузскага і старанідэрландскага жывапісу.

Дыжонскія славутасці: герцагскі палац, сабор, царква Сен-Мішэль

З культавых будынкаў найбольш характэрныя:

Гатычны сабор св. Бянігна, пабудаваны паміж 1280 і 1325 гадамі, асвячоны ў 1393, у XVIII стагоддзі стаў кафедральным.
Гатычная царква Нотр-Дам (пачатак XIII стагоддзя) славіцца сваім мудрагеліста-ажурным разьбяным фасадам і ўзорамі сярэднявечнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
Невялікая царква Сен-Філібер, цяпер закрытая для службаў, будавалася з XI па XVI стагоддзя, аднак робіць ўражанне цэльнасці і маналітнасці, турыстам расказваюць, быццам д’ябал узвёў яе за адну ноч.
Царква св. Міхаіла ўяўляе яскравы прыклад пераходу ад готыкі да рэнесансу ў першай трэці XVI стагоддзя.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1968	145 357	^[2]
1975	151 705	^[2]
1982	140 942	^[2]
1990	146 703	^[2]

Год	Колькасць
1999	149 867	^[2]
2006	151 504	^[2]
2008	151 576
2011	151 672	^[2]

Год	Колькасць
2013	153 003
2015	155 114	^[3]
2016	155 090	^[4]
2017	156 920	^[5]

Год	Колькасць
2018	156 854	^[6]
2019	158 002	^[7]
2020	159 106	^[8]
2021	159 346	^[9]

Гарады-пабрацімы

Сярод гарадоў Францыі Дыжон займае адно з першых месцаў па колькасці гарадоў-пабрацімаў. Акрамя таго, Дыжон адзін з першых гарадоў Францыі, які пасля Другой сусветнай вайны стаў пабрацімам з горадам Германіі^[10] ^[11].