Selva

Ficheru:Forest on Baro Colorado.png

Selva macrotérmica de la zona intertropical en Barru Coloriáu, Canal de Panamá. Reparar la estraordinaria biodiversidá que se manifiesta nel distintu floriamientu y dómines de la mesma, de les especies vexetales.

Distribución xeneral de les selves de la zona intertropical.

Llámase selva, xungla o monte lluviosu tropical a los montes trupos con gran diversidá biolóxica, vexetación de fueya ancha (tipu frondosa) y, polo xeneral, con dosel zarráu, sotobosque biodiverso y dellos pisos”, “estratos” o “niveles” de vexetación: dende árboles que pueden superar los 400 metros nos pisos altos hasta los mofos y felechos al ras del suelu, al cual difícilmente llega la lluz solar (por esti motivu tamién abonden los fungos), con bayura de lianas y epifites. Estes condiciones suelen dase nes árees templáu y lluviosu intertropicales de la Tierra, típiques de los climes templaos (macrotérmicos) identificaos cola lletra A na clasificación de Köppen; por tal motivu na actualidá, cuando se fala de selva lo más avezáu ye que s'aluda a les llamaes selves tropicales, perriques en biodiversidá y grandes retenedoras d'agua duce, yá sía pola so clima tropical húmedu por cuenta de la solombra y al efeutu esponxa” de les trupes vexetaciones o yá sía pel agua mesma que contién la enorme masa vexetal de les selves tropicales.

Una selva tropical ye un bioma de la zona intertropical con vexetación exuberante, en rexones de clima isotermo con abondosos precipitaciones y con una estraordinaria biodiversidá. Hai munches especies vexetales distintes, pero con pocos exemplares de cada especie en cada unidá de superficie. Esti tipu de bioma dar en climes tropicales, especialmente na franxa ecuatorial, y delles vegaes nes rexones subtropicales, nesti últimu casu, en condiciones bien específiques y favorables. El nome de selva tropical ye d'usu bien estendíu y el nome de selva ecuatorial ye en realidá equivalente pero definíu dende'l puntu de vista de la so llocalización llatitudinal.

Les selves son l'hábitat de ⅔ partes de tola biodiversidá de fauna y flora del planeta. Entá queden por afayar millones d'especies de plantes, inseutos y microorganismos. Les selves tropicales suélense llamar “la mayor farmacia mundial” por cuenta de la gran cantidá de medicines naturales que provienen d'elles. Según dellos científicos, la cura de munches enfermedaes actuales, va consiguir nel futuru gracies a la riqueza de sustancies químiques vexetales esistentes nestos ecosistemes.

Términos selva, xungla y monte

Selva provién del llatín silva que significa terrenal arboláu, monte vien del alemán busch que significa arbustu y por estensión monte d'árboles; y xungla vien del sánscritu jangala que ye un terrén montés y por estensión los montes indostánicos.

De dalguna manera estos términos tienen un orixe similar y el so significáu emprestar a ambigüedá; inclusive puede constatase que la segunda acepción d'estos mesmos trés términos ye la mesma: “gran desorde, tracamundiu, asuntu complexu”. Dacuando una redolada urbana pue ser llamáu una selva o una xungla de cementu” o “de formigón” refiriéndose a los edificios. El términu “La llei de la selva” ye tamién orixinariamente usáu nesti tipu de contestu, na novela El llibru de la selva (The Jungle Book) de Rudyard Kipling —onde la sociedá humana y animal tienen fregaos ente sigo—.

Selva y monte

Nun hai un criteriu unánime pa definir les llendes de les rexones consideraes como selva. Los diccionarios definen a la selva como un terrén montés bien pobláu d'árboles, condición que se da comúnmente nes rexones tropicales bien lluvioses. Sicasí monte defínese como un llugar con árboles y arbustos, polo que ye natural que na fala popular esista una clara diferencia ente lo que ye selva de lo que ye monte, asina pos a la selva considérase-y una floresta trupa, biodiversa, de xamasca frondoso, de fueya ancha, siempres verde, con dosel zarráu, epífites y complexu sotobosque. Sicasí úsase monte na floresta rala o semidensa, con dosel abiertu, sotobosque simple, fueya caduca y según el clima puede ser xerófilo, espinosu o subcaducifolio si'l clima ye secu, o ser caducifoliu o de fueya acicular (de coníferes) si'l clima ye fríu.

Esta aparente claridá qu'estremaría a la selva del monte, nun la atopamos fácilmente n'otros idiomes; asina pos los estudios más importantes usen el términu forest, que nes fontes redactaes nel nuesu idioma haise universalizado como monte y evitóse en gran midida usar el términu selva, pasando ésta hai considerar se un monte tropical o lluviosu”. El problema apinar colos rexonalismos, yá qu'en Méxicu'l términu selva estender a tolos montes tropicales de frondosas, anque estos sían bien secos; y per otru llau en Chile llámase comúnmente selva a les florestas bien húmedes de les llatitúes templaes ya inclusive subpolares, sobre lo cual podríamos añader que con daqué de razón, si tomamos en cuenta'l significáu de selva como “terrenal bien arboláu”.

Xungla

La Xungla, selva virxe de Suramérica, na frontera amazónica de Perú con Bolivia.

Xungla ye un términu que se refier usualmente a la selva trupa y impenetrable, d'un clima tropical templáu y lluviosu. Alredor del 6 % de la superficie continental de la Tierra son ecosistemes que podríen clasificase como xungla, según l'usu común del términu. Alredor del 57 % de toles especies viven en redolaes selváticos.

La pallabra “xungla” ye un anglicismu que provién del sánscritu ज۬गल (jangala = 'terrén ensin cultivar'). Ye usáu en munchos idiomes del subcontinente indiu, referir a cualquier tierra selvaxe (sánscritu), paisaxes de monte (urdú) y selva enrevesosa (interpretación anglo-india).

El términu nun ye usáu nun contestu téunicu, pero puede describir la selva tropical como bioma forestal, un monte carauterizáu por una estensa biodiversidá y densamente pobláu, incluyendo maleza, árboles nuevos, enredaderes y lianas, y plantes herbales. Como un bioma forestal, les xungles tán presentes en dambes zones climátiques templaes, y tán acomuñaes con fases preclímax de la selva. Por esta razón, la xungla podría estremase de la selva tropical, una y bones la primera ye un marayu profusa de arbustos tropicales, enredaderes y árboles pequeños que crecen n'árees fora de la copa de bloquéu de lluz d'una selva tropical, ente que na selva los árboles tienen de sobrevivir buscando la lluz solar (que nun ta presente por cuenta de la trupa vexetación). Poro, la xungla ta delles vegaes asitiada nos cantos de les verdaderes selves, onde l'actividá humana puede amontase cuanta más lluz solar tea disponible.

Nel usu común, non toles rexones llamaes xungles pueden calificase como selves lluvioses, como nel casu de los montes tropicales del norte de Tailandia o del sur de Guangdong en China. Científicamente, éstos son bosque monzónicos o montes tropicales de fueya caduca o selves seques, pero non selves lluvioses.

Upton Sinclair dio'l títulu La Xungla al so llibru sobre la vida de los trabayadores nes corrolades de Chicago, pa suxerir qu'ellos taben siendo despiadadamente esplotaos.

Nun mayor grau de discutiniu, Ehud Barak —ex primer ministru y anguaño ministru de Defensa— comparó Israel como «una aldega na xungla».^{[ensin referencies]} Los oponentes del Movimientu Israelín sobre la Paz acusaron a Barak de comparar a los vecinos de los israelites (específicamente a los palestinos) con «besties o selvaxes, colos que nun hai posibilidá de comunicase, averase, dar a conocer o reconciliase».^{[ensin referencies]}

Carauterístiques de les selves

Podríamos resumir les carauterístiques de la vexetación de selva como:

• Clima: Clima tropical húmedu o Af na nomenclatura de Köppen pa la selva tropical lluviosa, clima monzónicu o Am si ye selva monzónica o estacional, y clima tropical secu o Aw pa la selva seca.
• Temperatura (media añal): Na selva tropical bazcuya ente los 27 y los 29 °C, hasta los 400 m d'altitú o daqué más. Na selva subtropical una media de 22 °C y na selva montana de 18 °C.
• Altitú: Dispónse de normal nel pisu de la tierra caliente. Si s'atopa en pisos cimeros, tien de falase de selves montes o borrinoses o montes nublos.
• Precipitación (media añal): Bazcuya ente 1500 a 2000 mm y los 3000 mm o más. Nel casu de la llende inferior tien d'esclariase qu'estes agües tienen que tar perbién partíes mientres l'añu, lo cual namái fai referencia a climes con una llocalización bien específica.
• Estacionalidad de les agües: Na selva ecuatorial ye casi imperceptible: según el índiz xerotérmico de Gaussen tolos meses son lluviosos. Puede presentase un periodu d'agües per debaxo del permediu añal pero, polo xeneral, en tolos meses los montos pluviométricos son abondos pal desenvolvimientu d'esti tipu de vexetación. De resultes d'ello, los ríos, anque sían relativamente curtios son de caudal considerable. Nes zones de transición cola vexetación de sabana puede presentase una curtia dómina de seca onde la enorme variedá y riqueza de la vexetación va menguando progresivamente. Sicasí nes selves subtropicales la diferencia estacional ye marcada.

Les formigues cortadores de fueyes son los principales herbívoros en munches selves suramericanes.

• Suelos: son pocu fondos, ácidos y probes pa l'agricultura, si analizar con criterios de la zona templada. Sicasí, esta probeza nun ye nenguna torga pa la vexetación nativa, como podemos reparar nel desenvolvimientu de les plantes epífitas de la imaxe, onde se da'l casu estremu d'especies vexetales que nun precisen de nengún tipu de suelu. La escasa fondura de los suelos queda compensada colo somero de los raigaños de los grandes árboles, que tienen contrafuertes pa sostener los sos tueros y cañes, cola adautación a les condiciones ambientales y cola estraordinaria biodiversidá, qu'aprovecha de manera bien eficiente, l'agua, la temperatura y la enerxía solar.
• Llatitú: 0-5° llatitú N y S (continua) y 5-10º de llatitú N y S (discontinua).
• Númberu d'especies: Ye la zona que tien mayor númberu d'organismos, tanto vexetales como animales. Sicasí, hai que señalar que nun abonden les especies animales de medianu y gran tamañu. Y dalgunes d'estes especies (xaguar y puma n'América, danta, etc.) llindar a les árees de selva tropófila o de sabanes. Nel casu de les formigues herbívores de la imaxe ye bonu señalar que nun ye esautamente asina siempres. Son más bien formigues llabradores, que traen al sosuelu grandes cantidaes de fueyes, non p'alimentase direutamente con elles, sinón pa xenerar un alimentu que pueda lleldase y sirvir de nutriente pa bacteries, microorganismos y fundamentalmente fungos que, de la mesma, sírven-yos a elles d'alimentu.

Tipos de selves

Los varios tipos de selva dependen de múltiples factores tales como'l mugor, estacionalidad, llatitú y altitú. Dientro del más ampliu sentíu de lo que se denomina selva, podemos estremar ente los siguientes tipos:

Río Comté, nun día lluviosu, cerca de la población de Roura, selva tropical de la Guayana francesa.

Tipos según la llatitú y temperatura

Selva ecuatorial

Selva ecuatorial ye la más exuberante y biodiversa, presentar na zona ecuatorial, polo que ta rellacionada col clima ecuatorial templáu tol añu. Ye una referencia básica a 3 grandes rexones: L'Amazonia (Suramérica), El Congo (África) y Malesia (Insulindia y Nueva Guinea). La so temperatura permediu añal ye de 26 a 27 °C, anque ye común llegar a los 35 °C de permediu diariu. Tien cierta equivalencia cola selva tropical pero per definición nun son esautamente lo mesmo, pos non toles selves tropicales son ecuatoriales; polo xeneral mientres más cerca al ecuador terrestre, ye más lluviosa.

Selva tropical

Selva tropical o monte tropical, tamién llamada selva macrotérmica, denominaciones que faen referencia a la so clima tropical predominantemente templáu y superior a los 24 °C de temperatura medio añal. Considérase un bioma terrestre d'alta densidá biolóxica y ta rellacionada cola zona de converxencia intertropical, siendo tamién mayor el númberu d'especies. N'América estender hasta Méxicu y n'África hasta Madagascar.

Selva subtropical

Box Log Falls, selva subtropical del Parque nacional Lamington, Queensland, Australia.

La selva subtropical ye carauterística del clima subtropical húmedu, con branu chornizu ya iviernu relativamente fríu y tien menor estensión que la selva tropical. La so temperatura medio añal ta ente los 18 y 24 °C. En Suramérica considérense subtropicales les selves del sur del Brasil, Paraguay y norte d'Arxentina. Igualmente la selva costera del África austral y árees costeres d'Australia. La selva montana ye tamién de clima subtropical anque s'atope a baxes llatitúes.

Otres llatitúes

En pequeñes zones alloñaes de los trópicos que presenten gran mugor, fórmense montes de frondosas bien poblaos que anden a la tema n'esuberancia colos sos pares de llatitúes tropicales. Sicasí considérase que ye desaconsejable l'usu del términu selva nestos casos pos se suel acutar el so usu pa les rexones más templaes.

• Selva templada, monte laurifolio o laurisilva, denominar a los montes de clima templáu lo bastante lluviosos como pa producir una trupa vexetación, como nel casu de la selva valdiviana en Chile.
• Selva fría ye como tamién se denomina al monte subpolar lluviosu, que ye siempreverde, biodiverso y atópase nes mariñes de fiordos y llagos glaciales, como se ve por casu en parte del monte magallánico.

Tipos según el mugor y estacionalidad

Selva lluviosa

La selva lluviosa, tamién llamada selva húmeda, pluvisilva o pluviselva, constitúi pal WWF un bioma al que denomina montes húmedos de frondosas tropicales y subtropicales. Esti bioma por sigo solo, ye lo que podemos considerar como la selva puramente dicha -según l'usu más estendíu del términu-, una y bones la condición de lluviosa ye intrínseca al desenvolvimientu del monte trupu, y falar d'una selva lluviosa” o “húmeda” sería n'última instancia una redundancia, que s'evita al usar el términu téunicu pluvisilva (del llatín pluvia = 'agua', y xibla = 'monte') que significa monte lluviosu (rainforest n'inglés). La pluviosidá ta rellacionada cola estacionalidad, polo qu'en llinies xenerales son de dos tipos:

Oscilación de la vexetación mundial. Nótese que la vexetación ye perenne nes rexones tropicales de l'Amazonia, el Congo y el Sureste d'Asia.

• Selva perennifolia, siempreverde, pluvial, ombrófila, perhúmeda o bien húmeda. El términu perennifoliu alude a la vexetación de fueya ancha perenne, (permanente o siempreviva), propiu de los climes que son lluviosos mientres tol añu, distintu de los montes perennifolios templaos que suelen ser de coníferes. Puede haber una curtia estación seca, pero nella non más del 25 % d'árboles pierde la so xamasca. Polo xeneral considérase qu'una selva ye perhúmeda cuando les sos precipitaciones tán por sobre los 4000 mm añales nuna selva tropical, o sobre 2000 mm nuna selva subtropical o montana. En Méxicu llámase-y tamién selva alta debíu al porte arbóreo que ye cimeru a los 30 m d'altor.

• Selva subperennifolia, estacional, monzónica, semiombrófila, mediana o húmeda puramente dicha, en Brasil denominar monte estacional semideciduo y ye siempreverde parcialmente; tamién se-y llama monte húmedu caducifoliu anque en realidá namái los árboles altos dominantes son caducifolios. Considérase subperennifolia por presentar una perda parcial de la xamasca na estación seca que puede tar ente'l 25 y 50 %. Nuna selva húmeda (pero non perhúmeda), les precipitaciones tán ente los 2000 y 4000 mm nuna selva tropical, o de 1000 a 2000 mm nuna subtropical o montana. El porte arbóreo va de 15 a 30 m. Presentar con muncha frecuencia arrodiando a les selves lluvioses ecuatoriales y considérase una área de transición ente éstes y les sabanes o los montes secos. Ente les selves d'esti tipu destaca la rexón de la Viesca atlántica del Brasil. La selva alisia enmárcase tamién dientro d'esti tipu de selva y preséntase en dellos países (Venezuela, por casu), en zones nes que l'efeutu orográficu actúa sobre los vientos alisios amontando la pluviosidá y dexando la vexetación selvática en llugares nos que, d'otra forma, tendríen vexetación de sabana.

Selva ensuga

La selva seca, tropófila, subhúmeda o decidua, alterna estaciones seques con estaciones lluvioses curties, mesma de les rexones de clima tropical secu. L'apellativu de selva pa esti tipu d'ecosistemes ye común en Méxicu, pero nel restu de países la denominación más común ye la de monte secu. Pal WWF constitúi un bioma llamáu montes secos de frondosas tropicales y subtropicales. Presenta fueya caduca, una y bones los árboles pierden la mayor parte de les sos fueyes mientres la dómina de seca que puede durar munchos meses. Presentar en zones de clima de sabana (Aw) en condiciones favorables del nivel freáticu. Contién les especies maderables de mayor valor (maderes fines, bien pesaes, como la caoba y otres especies). Tien menos especies por hectárea pero, sicasí, un mayor númberu d'exemplares de cada especie, lo que la fai curiosa pa la esplotación comercial (bien de cutiu, escesiva, si nun se va reforestando coles mesmes especies a midida que esplótense). En Méxicu llámase-y tamién selva baxa por cuenta de que'l porte d'árboles ye inferior a los 15 metros. Estos montes son típicos de la India, destaquen tamién la Selva baxa del Pacíficu mexicanu, el Monte secu de Madagascar, el monte secu ecuatorial, el Gran Chaco, etc. Pueden ser de dos tipos:

• Selva caducifolia, si pierde d'un 75 a 100 % de les fueyes mientres los meses secos.
• Selva subcaducifolia, si pierde ente'l 50 y 75 % de la xamasca.

Tipos según l'altitú

Selva basal

Selva basal, de planicie o de llanura, definir pola so xeografía d'llanura y altor polo xeneral debaxo de los 1000 msnm, anque otres fontes estender solo hasta los 500 msnm. Nel Perú denominar selva baxa.

• Selva de tierres baxes, pero que nun son inundables, son baxes en contraposición a la selva de monte que son de tierres altes. Dacuando llámase-y restingues.
• Selva aluvial: Puede ser una pantanosa o anubierta si ta cubierta d'agua permanentemente o selva inundable o tahuampa si anúbrese estacionalmente. Si ta xunto a un ríu denominar vega. Atópense principalmente en Colombia, Perú, Brasil y la rexón del Congo.

Panorámica d'una selva borrinosa bastante intervenida pola agricultura, allugada cerca de la Colonia Tovar (Venezuela) a unos 2100 msnm.

Selva montana

Selva montana, tamién llamada selva de monte, monte nublu, selva borrinosa, nimbosilva, selva alta o selva de tierres altes. La que s'atopa al oriente del Cordal de los Andes denominar yungas. Según dellos autores, la selva montana llinda escontra riba col monte montano y escontra baxo cola selva pedemontana (pie de monte) o de tierres baxes, esto implica que puede estremase la selva montana del monte montano, esti postreru menos trupu y de mayor altitú.

• Selva montana tropical: Suel presentase dientro de la zona intertropical nes fasteres de los montes espuestos a los vientos dominantes, ente los 1000 y 2200 metros d'altitú aproximao, que ye la zona na que'l grau de la condensación del mugor ye más intensa. Presenta un clima tropical d'altitú y esiste gran cantidá d'árboles y plantes de too tipu, y la so biodiversidá anda a la tema cola de les selves ecuatoriales de les tierres baxes. A mayor altitú'l monte húmedu puede estendese hasta los 3800 msnm (monte altimontano o altoandino).

• Selva montana subtropical: El so rangu altitudinal ye de 500 a 1300 msnm, llegando a 1800 msnm en llatitúes menores, reparar por casu na selva tucumano-boliviana.

Selva de galería

El ríu Morichal Llargu, nel estáu Monagas de Venezuela ye un tipu de ríu con una trupa selva de galería nes sos riberes. El nome de morichal deber al predominiu de la palmera moriche (Mauritia flexuosa) nesti tipu de selva. De la mesma, la trupa vexetación llinda la esistencia d'afluentes y la perda d'agua del calce escontra la llanura d'hinchente circundante. El caudal d'esti ríu ye relativamente abondosu y constante a lo llargo del añu yá que la so alimentación ye freática: son les agües del suelu y del sosuelu, esto ye, les agües soterrañes, les qu'alimenten esi caudal.

Selva de galería o de ribera, ripisilva, ripario, sotu, de cañada o marxinal, ye la qu'arrodia a los ríos de les llanures nel bioma de sabana, propiu de la zona intertropical. Como les veres de los ríos presenten mayor altor que'l restu de la llanura (pola acumuladura de sedimentos nos diques naturales), ye ellí onde crecen los árboles que vienen formar una selva bastante trupa que de cutiu suel siguise colos ríos próximos. Nuna imaxe de satélite de WikiMapia pueden trate selves de galería en dellos ríos del Estáu Apure (Venezuela) nel área cubierta por médanos procedentes de los sables acarretaos pel ríu Orinoco (equí). Esta selva ye típica de los llanos, la Guayana, la Pandu Brasilanu, los esteros correntinos y estenses árees del África tropical.

Morichales

Morichal típicu de les selves de galería na zona intertropical (buritizal en portugués), Maranhao, Brasil.

En Venezuela y otros países reciben el nome de morichales les trupes selves de galería que presenten dellos ríos (por cuenta de la bayura de la palma moriche), qu'en Brasil se llamen buritizales. Polo xeneral l'anchor d'estes selves riberanes suel ser escasa, salvu en condiciones bien favorables nes que s'estienden polos interfluvios.

Principales selves

N'América *

Selva Amazónica, n'América del Sur.

• Selva de Darién, en Panamá y Colombia.
• Serranía del Baudó y Rexón del Pacíficu, Colombia.
• Selva Lacandona, en Méxicu y Guatemala.
• Selva Paranaense n'Arxentina, Paraguay y Brasil.
• Yungas, en Perú, Bolivia y Arxentina.
• Selva central, en Perú *

Monte andín, en Colombia, Venezuela y Ecuador.

• Selva misionera, n'Arxentina.
• Selva Tucumano-Oranense n'Arxentina.
• Selva Valdiviana, en Chile y Arxentina.
• Selva de Petén o Petenera, en Guatemala.
• Amazonia de Perú.
• Amazonia de Colombia.
• Amazonia del Ecuador.

N'África *

Selva del Congo, n'África Central.

• Selva montana guineana, n'África Occidental.
• Selva guineana occidental de tierres baxes, n'África Occidental.
• Selva guineana oriental, n'África Oriental.
• Selva de Madagascar.

N'Asia y Oceanía

• Malesia, ente Asia y Oceanía.
• Selva de Nueva Guinea.
• Selva de Borneo.

La selva y el cambéu climáticu

La vexetación de selva nun sirve pa encontar un supuestu procesu de cambéu climáticu, nin siquier tomando namái en cuenta la intervención antropogénica na so desapaición o tresformamientu. Ello debe a la estraordinaria estabilidá de la vexetación de selva: los árboles y plantes más antiguos qu'apaecieron na Tierra siguen inda creciendo nesta formación ecuatorial. Asina, nes mines d'antracita (el carbón de formación más antigua) y n'otros restos de vexetales fósiles pueden estremase tueros, materies maderices y fueyes de felechos arborescentes, lo cual enconta la idea de que l'ambiente climático siguió siendo'l mesmu a lo llargo de cientos de millones d'años, a lo menos, nes rexones intertropicales, una y bones los felechos arborescentes, siguen desenvolviéndose nes selves d'anguaño, coles mesmes carauterístiques ecolóxiques que les qu'esistíen mientres el periodu carboníferu de la Yera Primaria ya inclusive antes. Lo qu'asocedió en diches rexones ye una diversificación creciente d'especies vexetales y adautaciones de les mesmes al clima. Amás, les especies vexetales de la selva tienen la so propia manera de defendese de la intervención humana y non siempres l'home trunfó ante la so idea de la esplotación de les selves pa faeles económicamente rentables convirtiéndoles en monocultivos d'una sola especie d'árboles. El proyeutu del ríu Jari en Brasil (Jari Project na Wikipedia n'inglés), xunto con dellos otros, podría sirvir d'exemplu d'esta idea.

El balance ente osíxenu y dióxidu de carbonu nes selves

El osíxenu ye l'elementu más abondosu na naturaleza acordies cola so masa. Forma parte de les roques de la litósfera, de l'atmósfera (l'osíxenu y el nitróxenu constitúin alredor del 99 % de l'atmósfera), de la hidrósfera (l'agua tien dos átomos d'hidróxenu y unu d'osíxenu), de los animales (formaos tamién por una gran proporción d'agua) y, en concencia, de les plantes. La masa de tolos seres vivos ta formada na so mayor proporción por osíxenu y carbonu. Pero la diferencia ente los animales y les plantes ye que los primeres son consumidores y los vexetales son productores d'alimentos. Ello significa que los animales namái pudieron apaecer na Tierra dempués qu'apaecieren los vexetales. La diferencia qu'esplica esti fechu ye que los vexetales producen biomasa al traviés de la fotosíntesis, que ye'l procesu pol cual los rayos solares apurren la enerxía abonda pa tresformar, el dióxidu de carbonu y los minerales y agua del suelu o de l'atmósfera, en hidratos de carbonu, que vienen ser les materies primes que los seres vivos utilicen p'alimentase, crecer y reproducise. Nel procesu de fotosíntesis llibera osíxenu llibre que casi na so totalidá va parar a l'atmósfera o a l'agua (pola fotosíntesis de les plantes acuátiques). La cantidá d'anhídridu carbónico que consume añalmente la vexetación mundial ye enorme: cada añu los organismos fotosintetizadores afiten en forma de materia orgánico unos 100.000 millones de tonelaes de carbonu.

Calculóse que'l 28 % del osíxenu que peracaben los seres vivos nel nuesu planeta vien de les selves intertropicales (). El restu procede, evidentemente, del restu de la vexetación tanto montesa como cultivada qu'hai nel mundu, muncho más estendida en superficie, anque non tan granible como la qu'hai nes selves na zona intertropical que ye onde l'acción de los rayos solares tien el so máximu nivel. La mayor parte del osíxenu lliberáu polos vexetales procede del fitoplancton, esto ye, de la materia vexetal esistente nos mares a la fondura onde lleguen los rayos solares. Ente les plantes acuátiques atópense les de mayor biomasa esistente na naturaleza y delles variedaes d'algues pueden algamar dellos km de llargor.

Plantes epífitas (bromelies), ente les que predominen les barbes de palu (Tillandsia) que viven nos cables del tendíu llétricu nun valle intermontano de la Serranía del Interior en Venezuela. Nun riquir suelu, pueden estrayer de l'atmósfera dióxidu de carbonu, agua y minerales de les partícules o polvu que llexa nel aire.

Les selves son conocíes como “los pulmones de la Tierra” basándose en que los pulmones son los órganos encargaos de suministrar l'osíxenu necesario pa la respiración, refugando'l anhídridu carbónico. En realidá, l'efeutu ye l'inversu: los vexetales alimentar de CO₂ y lliberen osíxenu ente que los animales absuerben l'osíxenu y lliberen la mayor parte del anhídridu carbónico. Al llargu plazu y a escala global, el balance ente los niveles de dióxidu de carbonu y osíxenu suel ser bastante estable por dos razones principales: la qu'establez el principiu de Lavoisier de que la naturaleza nun se crea nin se destrúi, sinón que namái se tresforma y la de que l'absorción d'anhídridu carbónico (o dióxidu de carbonu) ye enforma mayor nes selves de lo que se pensaba. La producción de biomasa nes selves ye enorme: unes 500 tonelaes per hectárea cada añu.

Contrafuertes del tueru d'un árbol trabáu nun parque de San Felipe, Yaracuy, Venezuela.

L'estratu herbal ye escasu na selva, una y bones el trupu dosel vexetal que formen los distintos niveles d'árboles torga que llegue gran parte de la lluz del sol al suelu. Otra manera, si abre un claru, el suelu rápido queda colonizáu por una trupa marayu d'arbustos y árboles de rápida crecedera (yagrumo, por casu), que formen la vexetación pionera.

Ver tamién: Ciclu del carbonu y Ciclu del osíxenu

Ecoloxía

El balance de CO₂ y O₂ ensin alteriar na selva del Amazones nun ye neutru, lo que significa que siempres consume más CO₂ y llibera más osíxenu del que consume, al aviesu de los animales. El problema ye qu'esti balance paez tar permediáu cada añu si tomamos en cuenta namái la biomasa que produz la selva. Pero por que les plantes sigan viviendo, entá ensin producir nueva biomasa, riquen gran cantidá de dióxidu de carbonu que tomen de l'atmósfera y agua tantu de la mesma atmósfera como del suelu. Esto s'evidencia nes imáxenes infrarroxes tomaes dende l'espaciu, de les selves y montes, onde la vexetación que ta sana apaez de color coloráu, lo que demuestra la producción d'enerxía d'esa vexetación en forma de calor al traviés del procesu conocíu como trespiración o evapotranspiración lo cual evidencia fácilmente'l consumu de dióxidu de carbonu y la lliberación d'osíxenu, procesu que fai posible la vida d'animales y seres humanos nel nuesu planeta. Sicasí, la vexetación enferma por parasitismu o seca per falta d'agua apaez de color claru, casi blancu. La selva contién una enorme cantidá de biomasa y convierte el CO₂ de l'atmósfera n'alimentos, esto ye, nos hidratos de carbonu que constitúin la base d'esa biomasa. A última hora, la vexetación, tanto terrestre como aérea o acuática ye la responsable de caltener la proporción de dióxidu de carbonu nun 0,046 % a escala global, porcentaxe que'l so baxu nivel nun s'esplicaría ensin la esistencia de los vexetales.

Infortunadamente les selves tropicales fueron oxetu de clareos y baltes indiscriminaes dende hai más d'un sieglu, lo que ta amenorgando rápido la so área per tol mundu. Na década de 1990, envalórase qu'hubo un amenorgamientu añal de 58.000 km². El 14 % de la superficie de la Tierra taba cubiertu de selves primaries, ente que na actualidá, esti porcentaxe amenorgóse tan solo al 6 % y al ritmu actual de deforestación, éstes sumiríen alredor del añu 2050. Les selves primaries son reemplazaes por vexetación secundaria de crecedera rápida pero de menor valor dende'l puntu de vista del caltenimientu de los ecosistemes. Los biólogos consideren que gran cantidá d'especies tán siendo empuestes a la estinción —posiblemente más de 50.000 al añu— por cuenta de la eliminación del so hábitat. Sicasí, tampoco se sabe cuál ye'l númberu d'especies nueves qu'apaecen cada añu. Entá más, tampoco s'estudió la estensión de zones desérticas o anubiertes que son rescataes pal usu agrícola cada añu. Si reparamos imáxenes de satélite d'El Sáḥara vamos ver en delles zones que la estensión baxu riego va aumentando cada añu, como puede reparase en Waddan, Libia, onde les parceles marxinales tán cada vez más alloñaes de la población y son más grandes y meyor delimitadas. Y tamién tán abondando los cultivos mecanizados (cultivos circulares) con riego automáticu por asperxadura en plenu ermu d'El Sáḥara. En resume, el consumu de CO₂ nes selves ye enorme y ello causa qu'esti gas caltener en niveles relativamente baxos. Obviamente, los niveles o proporciones de CO₂ nes grandes ciudaes son enforma mayores que nos paisaxes de selva, pero ello ye un problema local y non global.

Ver tamién

• Amazonia
• Monte
• Monte en galería
• Monte nublu
• Monte secu
• Monte templáu húmedu
• Ciclu del osíxenu
• Cuenca del Orinoco
• Dosel arbóreo
• Laurisilva
• Naturaleza selvaxe
• Pluvisilva
• Sotobosque
• Zona intertropical

Bibliografía

• Postigo, Luis. Ciencies Naturales. Barcelona: Editorial Ramón Sopena S. A., 1976.
• Vila, Pablo. Xeografía de Venezuela. Tomu II, cuantimás, los capítulos XVII y XVIII. Caracas: Ministeriu d'Educación, 1965.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre selves.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre xungles.

• Les pluviselvas / los montes tropicales. Archiváu 2015-08-19 en Wayback Machine
• Comunidá Nativa de Queros Selva Perú Cusco.
• Portal Selva Lluviosa (n'inglés).
• Coalición de países con selves lluvioses (n'inglés).
• La selva como suxetu na lliteratura llatinoamericana, artículu Afuega orgánica, nel Centru Virtual Cervantes, por Karim Taylhardat, seición Rinconete.
• La selva; en mongabay. Archiváu 2015-08-16 en Wayback Machine

• Datos: Q191086
• Multimedia: Jungles
• Cites famoses: Selva