[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Neptunus se ringe

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Neptunus se ringstelsel. Soliede lyne dui die ringe aan en spikkellyne die bane van Neptunus se mane.

Neptunus se ringstelsel bestaan uit hoofsaaklik vyf planetêre ringe wat in 1984 deur André Brahic voorspel en in 1989 deur die Voyager 2-ruimtetuig gefotografeer is.[1]

Neptunus se ringe is genoem na sterrekundiges wat belangrike werk gedoen het oor die planeet, van die planeet se kant af:[1] Galle (Johann Gottfried Galle), Le Verrier (Urbain Le Verrier), Lassell (William Lassell), Arago (François Arago) en Adams (John Couch Adams).[2] Daar is ook ’n dowwe ring sonder naam wat ooreenstem met die wentelbaan van die maan Galatea.

Die ringe van Neptunus bestaan uit besonder donker materiaal, waarskynlik organiese samestellings soos dié in Uranus se ringe, en uit baie stof (tussen 20% en 70%).

Ontdekking en waarneming

[wysig | wysig bron]

Die eerste keer dat die moontlikheid van ’n ring om Neptunus genoem is, was in 1846 toe William Lassell, die ontdekker van die planeet se maan grootste maan, Triton, gedink het dat hy ’n ring gesien het.[1] Dit is nooit daarna bevestig nie en was heel moontlik ’n instrumentfout. Die eerste betroubare waarneming van ’n ring was in 1968 danksy ’n sterverduistering, hoewel dit ongemerk verbygegaan het tot in 1977 toe Uranus se ringe ontdek is.[1] Net hierna het ’n span onder Harold J. Reitsema na ringe om Neptunus begin soek. Hoewel hulle op 24 Mei 1981 ’n verdowwing van ’n ster tydens een verduistering gesien het, het dit nie op die aanwesigheid van ringe gedui nie. Later, ná die Voyager-vlug, is gevind die verduistering was as gevolg van Neptunus se klein maan Larissa, ’n hoogs uitsonderlike gebeurtenis.[1]

Met Neptunus se volgende verduistering, op 12 September 1983, is ’n moontlike ring bespeur.[1] Die resultate kon egter nie bevestig word nie. Oor die volgende ses jaar is nog sowat 50 verduisterings dopgehou, terwyl net ’n derde van hulle die moontlikheid van ringe bevestig het.[3] Dit was duidelik dat daar iets om Neptunus bestaan, maar die presiese aard daarvan was onduidelik.[1]

Die uiteindelike ontdekking is in 1989 deur die Voyager 2-ruimtetuig gedoen. Dit het bevestig dat die vorige verduisterings wel veroorsaak is deur die boë in die Adams-ring (sien onder).[4] Sedertdien is die helderste ringe, Adams en Le Verrier, afgeneem deur die Hubble-ruimteteleskoop en teleskope op die Aarde omdat tegnologie in so ’n mate verbeter het.

Algemene eienskappe

[wysig | wysig bron]
Drie van die helder boë van die Adams-ring (heel bo op foto, van links: Fraternité, Égalité, Liberté) en die Le Verrier-ring aan die binnekant.

Neptunus het drie smal ringe van omtrent 100 km of minder,[5] terwyl die Galle- en die Lassell-ring breed is, tussen 2 000 en 5 000 km. Die Adams-ring bevat vyf helder boë (dele van sirkels) wat deel uitmaak van ’n dowwer, aaneenlopende ring. Vier mane se wentelbane is binne-in die planeet se ringstelsel: Naiad en Thalassa is in die verdeling tussen die Galle- en die Le Verrier-ring; terwyl Despina net binne die Le Verrier-ring is en Galatea net binne die Adams-ring,[2] binne-in ’n dowwe, smal ring sonder ’n naam.[6]

Op hul digste kan die ringe vergelyk word met Saturnus se minder digte hoofringe, soos die C-ring en die Cassini-verdeling, maar ’n groot deel van Neptunus se ringe is dof en stowwerig. Hulle lyk dus meer soos Jupiter se ringe en anders as Saturnus en Uranus se ringe, wat baie min stof bevat (minder as 0,1%).[2][6]

Neptunus se ringe, nes dié van Uranus, is vermoedelik relatief jonk, heelwat jonger as die sonnestelsel. Nes met Uranus se ringe, het Neptunus s’n vermoedelik ontstaan uit botsings met mane wat eens in wentelbane na aan die planeet was.[6] Sulke botsings veroorsaak maangordels, wat die bron is van stof vir die ringe.

Adams-ring

[wysig | wysig bron]

Die buitenste Adams-ring, met ’n wentelbaanradius van sowat 63 930 km,[2] is die ring van Neptunus wat die meeste bestudeer word.[2] Dit is ’n smal, effens afwykende ring wat gemiddeld sowat 35 km (15–50 km) breed is.[5]

’n Unieke eienskap van die Adams-ring is vyf duidelike boë (dele van die ring) wat helderder as die res is. Dit lyk of deeltjies materie op die een of ander manier in dié dele saamkoek. In 1986 was hulle tussen die volgende lengtegrade geleë:

  • 247–257° (Fraternité),
  • 261–264° (Égalité 1),
  • 265–266° (Égalité 2),
  • 276–280° (Liberté),
  • 284.5–285.5° (Courage).[2][7]

Fraternité is die langste en helderste boog; die dofste een is Courage. Die deeltjies stof in die boë is van 40% tot 70%[8] en die struktuur is baie stabiel. Hulle het nie veel verander sedert hulle ontdek is nie. Dit is steeds ’n raaisel hoekom die deeltjies nie oor die hele lengte van die ring versprei nie. Een van die moontlikhede is dat dit beïnvloed word deur die swaartekrag-interaksie tussen die Adams-ring en ’n bekende of onbekende liggaam, soos die maan Galatea.[7][9]

Tabel

[wysig | wysig bron]

Hier is van die eienskappe van Neptunus se ringe:

Naam Radius (km)[2] Breedte (km) Stofdeeltjies,%[8] Notas
Galle (N42) 40 900–42 900 2 000 40–70 Breë, dowwe ring
Le Verrier (N53) 53 200 ± 20 113[5] 40–70 Smal ring
Lassell 53 200–57 200 4 000 20–40 Lassell-ring is ’n dowwe plaat materiaal wat strek van Le Verrier tot Arago
Arago 57 200 <100 ?
Adams (N63) 62 932 ± 2 15–50[5] 20–40
40–70 (in boë) 		Vyf helder boë

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Miner, Ellis D., Wessen, Randii R., Cuzzi, Jeffrey N. (2007). "The discovery of the Neptune ring system". Planetary Ring Systems. Springer Praxis Books. ISBN 978-0-387-34177-4.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Miner, Ellis D., Wessen, Randii R., Cuzzi, Jeffrey N. (2007). "Present knowledge of the Neptune ring system". Planetary Ring System. Springer Praxis Books. ISBN 978-0-387-34177-4.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ Sicardy, B.; Roques, F.; Brahic, A. (1991). "Neptune's Rings, 1983–1989 Ground-Based Stellar Occultation Observations". Icarus. 89 (2): 220–243. Bibcode:1991Icar...89..220S. doi:10.1016/0019-1035(91)90175-S.
  4. ↑ Nicholson, P.D.; Cooke, Maren L.; et al. (1990). "Five Stellar Occultations by Neptune: Further Observations of Ring Arcs". Icarus. 87 (1): 1. Bibcode:1990Icar...87....1N. doi:10.1016/0019-1035(90)90020-A.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Horn, Linda J.; Hui, John; Lane, Arthur L. (1990). "Observations of Neptunian rings by Voyager photopolarimeter experiment". Geophysical Research Letters. 17 (10): 1745–1748. Bibcode:1990GeoRL..17.1745H. doi:10.1029/GL017i010p01745.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Burns, J.A.; Hamilton, D.P.; Showalter, M.R. (2001). "Dusty Rings and Circumplanetary Dust: Observations and Simple Physics" (PDF). In Grun, E.; Gustafson, B. A. S.; Dermott, S. T.; Fechtig H. (reds.). Interplanetary Dust. Berlin: Springer. pp. 641–725. Bibcode:2001indu.book..641B. ISBN 3-540-42067-3.
  7. ↑ 7,0 7,1 Porco, C.C. (1991). "An Explanation for Neptune's Ring Arcs". Science. 253 (5023): 995–1001. Bibcode:1991Sci...253..995P. doi:10.1126/science.253.5023.995. PMID 17775342.
  8. ↑ 8,0 8,1 Colwell, Joshua E.; Esposito, Larry W. (1990). "A model of dust production in the Neptunian ring system". Geophysical Research Letters. 17 (10): 1741–1744. Bibcode:1990GeoRL..17.1741C. doi:10.1029/GL017i010p01741.
  9. ↑ Namouni, Fathi; Porco, Carolyn (2002). "The confinement of Neptune's ring arcs by the moon Galatea". Nature. 417 (6884): 45–47. Bibcode:2002Natur.417...45N. doi:10.1038/417045a. PMID 11986660. S2CID 4430322.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Neptunus_se_ringe&oldid=2516091"