Kuberpunk
Kuberpunk is 'n subgenre van wetenskapfiksie in 'n distopiese futuristiese omgewing wat na bewering fokus op 'n kombinasie van "lae-lewe en hoë-tegnologie".[1] Dit beskik oor futuristiese tegnologiese en wetenskaplike prestasies, soos kunsmatige intelligensie en kuberware, tesame met maatskaplike ineenstorting, distopie of verval.[2] Baie van kuberpunk is gewortel in die New Wave-wetenskapfiksiebeweging van die 1960's en 1970's, toe skrywers soos Philip K. Dick, Michael Moorcock, Roger Zelazny, John Brunner, J. G. Ballard, Philip José Farmer en Harlan Ellison die impak van dwelmkultuur ondersoek het , tegnologie en die seksuele revolusie, terwyl die utopiese neigings van vroeëre wetenskapfiksie vermy word.
Strokiesprente wat kuberpunk-temas ondersoek het, het so vroeg as Judge Dredd begin verskyn, wat die eerste keer in 1977 gepubliseer is.[3] William Gibson se invloedryke debuutroman Neuromancer, wat in 1984 vrygestel is, het gehelp om kuberpunk as 'n genre te verstewig, en het invloed van punk-subkultuur en vroeë kuberkrakerkultuur getrek. Frank Miller se Ronin is 'n voorbeeld van 'n kuberpunk-grafiese roman. Ander invloedryke kuberpunk-skrywers het Bruce Sterling en Rudy Rucker ingesluit. Die Japannese kuberpunk-subgenre het in 1982 begin met die debuut van Katsuhiro Otomo se mangareeks Akira, met sy 1988-anime-filmverwerking (ook geregisseer deur Otomo) wat die subgenre later gewild gemaak het. Vroeë rolprente in die genre sluit Ridley Scott se 1982-film in Blade Runner, een van verskeie van Philip K. Dick se werke wat in rolprente verwerk is (in hierdie geval, Do Androids Dream of Electric Sheep?). Die "eerste kuberpunk-televisiereeks"[4] was die TV-reeks Max Headroom van 1987, wat speel in 'n futuristiese distopie wat deur 'n oligargie van televisienetwerke beheer is, en waar rekenaarkrakery 'n sentrale rol in baie storielyne gespeel het. Die films Johnny Mnemonic (1995) [5] en New Rose Hotel (1998), [6][7] albei gebaseer op kortverhale deur William Gibson, het kommersieel en krities geflop, terwyl The Matrix-trilogie (1999–2003) en Judge Dredd (1995) was van die suksesvolste kuberpunkfilms.
Nuwer kuberpunk-media sluit in Blade Runner 2049 (2017), 'n opvolger van die oorspronklike 1982-film; Dredd (2012), wat nie ’n vervolg op die oorspronklike fliek was nie; Ghost in the Shell (2017); Alita: Battle Angel (2019), gebaseer op die 1990's Japannese manga Battle Angel Alita; die 2018 Netflix TV-reeks Altered Carbon, gebaseer op Richard K. Morgan se 2002 roman met dieselfde naam; en die videospeletjie Cyberpunk 2077 (2020), gebaseer op R. Talsorian Games se 1988-tafelblad-rolspel Cyberpunk.
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Lawrence Person het gepoog om die inhoud en etos van die kuberpunk literêre beweging te definieer deur te sê:
"Klassieke kuberpunk-karakters was gemarginaliseerde, vervreemde alleenlopers wat op die rand van die samelewing geleef het in algemeen distopiese toekoms waar die daaglikse lewe beïnvloed is deur vinnige tegnologiese verandering, 'n alomteenwoordige datasfeer van gerekenariseerde inligting en indringende modifikasie van die menslike liggaam."
— Lawrence Person [8]
Kuberpunk-storielyne behels dikwels konflik tussen kunsmatige intelligensie, kuberkrakers en megakorporasies, en is geneig om in 'n naby-toekomstige Aarde af te speel, eerder as in die ver-toekomstige omgewings of galaktiese uitsigte wat in romans soos Isaac Asimov se Foundation of Frank Herbert se Dune gevind word.[9] Die instellings is gewoonlik post-industriële distopieë, maar is geneig om buitengewone kulturele fermentasie en die gebruik van tegnologie te bevat op maniere wat nooit deur die oorspronklike uitvinders daarvan verwag is nie ("die straat vind sy eie gebruike vir dinge").[10] Baie van die genre se atmosfeer eggo film noir, en geskrewe werke in die genre gebruik dikwels tegnieke uit speurfiksie.[11] Daar is bronne wat meen dat kuberpunk van 'n literêre beweging na 'n manier van wetenskapfiksie verskuif het as gevolg van die beperkte aantal skrywers en die oorgang daarvan na 'n meer veralgemeende kulturele vorming.[12][13][14]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Sterling, Bruce (1986). "Preface". Burning Chrome by William Gibson. Harper Collins. p. xiv.
- ↑ Thomas Michaud, "Science fiction and politics: Cyberpunk science fiction as political philosophy", bl. 65–77 in Hassler, Donald M. (2008). New Boundaries in Political Science Fiction. University of South Carolina Press. ISBN 978-1-57003-736-8. Sien bl. 75–76.
- ↑ "Bibliography for GURPS Cyberpunk". sjgames.com. Steve Jackson Games. Besoek op 13 Julie 2019.
Die wêreld van die Britse Judge Dredd is in wese kuberpunk...
- ↑ Hague, Angela (2002). Teleparody: Predicting/preventing the TV Discourse of Tomorrow. London New York: Wallflower Press. p. 68. ISBN 1-903364-39-6. OCLC 50497381.
- ↑ "CTheory.net". CTheory.net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Julie 2009. Besoek op 20 Maart 2009.
- ↑ "DVD Verdict Review – New Rose Hotel". Dvdverdict.com. 10 Januarie 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Desember 2008. Besoek op 20 Maart 2009.
- ↑ "'New Rose Hotel': Corporate Intrigue, Steamy Seduction". The New York Times. 1 Oktober 1999. Besoek op 20 Maart 2009.
- ↑ Person, Lawrence (8 Oktober 1999). "Notes Toward a Postcyberpunk Manifesto". Slashdot. Oorspronklik gepubliseer in Nova Express, issue 16 (1998).
- ↑ Graham, Stephen (2004). The Cybercities Reader. Routledge. p. 389. ISBN 978-0-415-27956-7.
- ↑ Gibson, William (1981). Burning Chrome.
- ↑ Gillis, Stacy (2005). The Matrix Trilogy:Cyberpunk Reloaded. Wallflower Press. p. 75. ISBN 978-1-904764-32-8.
- ↑ Murphy, Graham; Schmeink, Lars (2017). Cyberpunk and Visual Culture. London: Routledge. ISBN 978-1-351-66515-5.
- ↑ Landon, Brooks (2014). Science Fiction After 1900: From the Steam Man to the Stars. New York: Routledge. p. 164. ISBN 978-0-415-93888-4.
- ↑ Gillis, Stacy (2005). The Matrix Trilogy: Cyberpunk Reloaded. London: Wallflower Press. p. 3. ISBN 978-1-904764-33-5.
