Ede Reményi

Ede Reményi
Reményi en Brahms
Agtergrondinligting
Geboortenaam	Eduard Hoffmann
Gebore	(1828-01-17)17 Januarie 1828 Miskole, Noordoos-Hongarye
Oorsprong	Hongarye
Sterf	15 Mei 1898 (op 70) San Francisco, Verenigde State
Genres	Klassiek
Instrumente	Viool

Ede Reményi (17 Januarie 1828 in Miskole, Hongarye – 15 Mei 1898 in San Francisco, Verenigde State), ook bekend as Eduard Reményi of Reményi Ede in die Hongaarse naamorde, was ’n Hongaarse violis en komponis.

Vroeë lewe

Reményi is op 17 Januarie 1828 gebore as die seun van Johann Reményi en sy vrou Rosalie Hoffmann. Hy het behoort tot die briljantste negentiende vioolvirtuose uit die Weense skool van Joseph Böhm, onder wie ander groot violiste soos Heinrich Wilhelm Ernst en Joseph Joachim gestudeer het. Hy het sy vioolstudie by J. Bartmann in Eger, Hongarye, begin en van 1842 tot 1845 opleiding aan die Weense konservatorium onder Böhm ontvang. In 1846 het hy sy buiging as uitvoerende kunstenaar in Pest gemaak waarmee hy sy loopbaan as internasionale konsertviolis, wat bykans ’n halwe eeu sou duur, begin het. In 1847 het hy in Parys gespeel en die volgende jaar as eerste violis van Her Majesty’s Theatre in Londen opgetree. In dieselfde jaar het sy geboorteland in ’n vryheidstryd teen die Oostenrykse Habsburgers gewikkeld geraak waarna Reményi na Hongarye terugkeer het om aan die opstand teen die vreemde oorheerser deel te neem.

Reise

In 1849 moes hy vir sy lewe vlug om ’n nomadiese bestaan as vermaaklikheidskunstenaar in die VSA te begin. Die volgende jaar was hy weer terug in Europa waar hy tydens sy optrede in Duitsland met die pianis en componist Johannes Brahms in Hamburg kennis gemaak het. Saam het hulle in 1853 ’n konsertreis deur Duitsland onderneem en Franz Liszt in Weimar besoek. In die volgende jaar is R. tot soloviolis van koningin Victoria benoem, ’n betrekking wat hy vyf jaar lank beklee het. Hy het in 1859 amnestie van die Oostenrykse keiser, Frans Joseph ontvang en na sy vaderland terugkeer waar hy sy eerste konsert op 30 Januarie 1860 in die Nasionale Skouburg van Pest gehou het. Met Liszt het hy die opvatting dat die musiek van die Hongaarse sigeuners in werklikheid ook die volksmusiek van die Hongare is, gedeeld en by sy konserte verwerkinge daarvan ingesluit, asook sy eie verwerkinge van Hongaarse volksliederen.

Reményi is op 10 Februarie 1872 met Gisella Fáy getroud. Vir dié geleentheid het Franz Liszt ’n Epithalamium (bruidskoor) geskryf.

Na verskeie konsertreise het Reményi hom ’n tyd lank in Pest gevestig waar hy as konsertmeester van die orkes van die Nasionale Skouburg opgetree het. In 1885 het hy hom egter losgemaak van alle vaste verbindinge en ’n uitgebreide konsertreis onderneem deur Europa, die VSA en verskeie wêrelddele, onder meer Indonesië, Voor- en Agter-Indië, Ceylon, die Filippyne, China en Japan. Met sy terugreis het hy ook die suidpunt van Afrika aangedoen waar hy in Junie 1887 in Kaapstad aangekom het terwyl die stad in ’n feestelijke stemming verkeer het weens die vijftigjarige bewindsherdenking van koningin Victoria. Sy aankomen het saamgeval met die optrede van die gewilde English and Australian Comic Opera Company van Luscombe Searelle. Laasgenoemde het onmiddellik as impresario vir Reményi opgetree en ’n reeks uitvoerings vir hom gereël. Die optrede van dié bezoekende virtuoos het ’n unieke gebeurtenis in die Kaapse musieklewe geword.

Nalatenskap

Reményi het bykans drie jaar lank deur Suid-Afrika gereis, want naas sy eerste liefde, die vioolspel, het y ook intens belanggestel in die versameling van Africana. Hy het nie net meer as een keer in groot stede soos Kaapstad, Johannesburg en Durban opgetree nie, maar ook uitvoerings in Pietermaritzburg, Grahamstad, King William’s Town en op talle kleiner dorpe gegee. Hy het dikwels plaaslike orkeste gedirigeer, as leier by kooruitvoerings opgetree en actief bygedra tot die ontwikkeling van belowende Suid-Afrikaanse musici met wie hy saam opgetree het. Onder diegene wat deur dié kontak met hom gebaat het is Gertrude Wynne, W.C. Carmichael, Virginie Cheron, Henry Clements en James Hyde. Sy belangstelling in jong vooruitstrevende komponiste het as aanmoediging gedien vir veral J.D. MacColl en J.H.M. Beck. Ter geleentheid van die Queen’s Jubilee South African Exhibition in Grahamstad in Desember 1887 het Reményi die musiek geskryf vir die woorde van Elize Pauline Orpen se Hymn of liberty. Verder het hy ook sy eie uitvoerings gekomponeer soos die Symphonic march vir sy vijftigste optrede in Suid-Afrika.

Laaste jare

Teen die einde van Februarie 1890 het hy Suid-Afrika verlaat. In 1892 het Reményi by ’n uitstalling in Chicago om 120 vierkante meter ruimte aansoek gedoen om sy versameling Africana te vertoon. Reményi is in 1898 gedurende ’n konsert oorlede.

Bronne

• Leverton, B.J.T. Beyers, C.J. (red.). Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Chris van Rensburg nms. die RGN. p. 962. ISBN 0796904197.