Boergondiërs (party)
Die Boergondiese party was 'n politieke brongenootskap in Frankryk wat gevrom is tydens die bewind van Karel VI van Frankryk tydens die laaste helfte van die Honderdjarige Oorlog. In die tydperk was die term "Boergondies" ook van toepassing op die lojale onderdane van die Hertoë van Boergondië.
Geografie
[wysig | wysig bron]Die Hertoë van Boergondië het 'n groot aantal verspreide grondgebiede geërf van wat nou die grens van Switserland is tot by die Noordsee. Die Hertogdom van Boergondië is as 'n appanage aan Filip die Stoute toegeken in die 14de eeu. Dit is gevolg deur ander gebiede wat deur Filip en sy erfgename geërf is in die laat 14de en 15de eeue, insluitend die Graafskap van Franche-Comté, wat ook as die Graafskap van Boergondie bekend gestaan het, Vlaandere, Artois, en baie ander domeins in wat nou België, Luxemburg, Nederland en noordoos-Frankryk is. Bloeiende tekstielvervaardiging in die Lae Lande het dit een van die rykste realms in Europa gemaak.
Politiek
[wysig | wysig bron]Partisane gebruik van die term "Boergondies" het ontstaan tydens 'n vete tussen Jan II, Hertog van Boergondië en Lodewyk van Valois, Hertog van Orléans. Laasgenoemde was die broer van Koning Karel VI, eersgenoemde was sy neef. Toe geestesongesteldheid die koning se vermoë om te regeer onderbreek het, het hulle om die mag meegeding in 'n bittere dispuut. Gerugte het die rondte gedoen dat dit deels te wyte was aan 'n buite-egtelike verhouding tussen die Hertog van Orléans en die Franse koningin Isabeau van Beiere. Ondersteuners van die twee hertoë het as "Boergondiërs" en "Orleaniste," of Armagnacs bekendgestaan.
Buiten in Boergondiese gebiede was die Hertog van Boergondië se ondersteuning veral sterk in Parys, waar die slagtersgilde hom onderandere sterk ondersteun het.
Die partisane terme het die lewens van die twee figure oorleef. Jan, Hertog van Boergondië het 'n sluipmoord op Lodewyk, Hertog van Orléans in 1407. Boergondies partisane by die Universiteit van Parys het 'n verhandeling wat dit as tirannemoord regverdig gepubliseer in die geloof dat die Hertog van Orléans van plan was om die koning te vermoor en die troon te bestyg. Leierskap van sy party het nominaal na sy seun, Karel, oorgegaan, maar dit was inderwaarheid die jong hertog se skoonvader, Bernard VII, Hertog van Armagnac wat die inisiatief oorgeneem het. Na Orléans deur die Engelse beset is in die Slag van Agincourt in 1415 en Armagnac se moord deur 'n Boergondiese mob in Parys in 1417, het die leierskap van die party op die jong Dauphin geval wat na Bourges teruggeval het.
Na 1417 het Boergondië beide Parys en die koning beheer. Die dispuut het egter die aandag van die oorlog teen die Engelse afgetrek aangesien beide kante sterker gefokus het op gevegte teen mekaar as om te verhoed dat die Engelse Normandië oorwin. In 1419 het die Hertog en die Dauphin 'n vrede onderhandel wat beide kante sou toelaat om hulle toe te spits op die stryd teen die Engelse. Die hertog is egter in 'n verdere ontwikkeling vermoor deur die Dauphin se ondersteuners in weerwraak vir die moord op die Hertog van Orleans twaalf jaar te vore.
Boergondiese party leierskap het oorgegaan na Filip III, Hertog van Boergondië. Hertog Filip het 'n alliansie met Engeland gesluit. Onder sy invloed en die van die koningin, Isabeau, wat haar teen hierdie tyd by die Boergondiërs aangesluit het, is die waansinnige koning oortui om die Verdrag van Troyes te teken in 1420. Volgens die verdrag sou Karel VI Hendrik V van Engeland as sy erfgenaam erken en sodoende sy eie seun die Dauphin onterf.
Toe Hendrik V en Karel VI beide binne maande van mekaar te sterwe gekom het, wat Hendrik se suen Hendrik VI van Engeland, as opvolger tot beide die Engelse en Franse troon gelaat het, het Filip die Goeie aangehou om die Engelse te ondersteun. Onmin het egter begin opbou tussen Filip en die Engelse regent, Jan, Hertog van Bedford wat namens die jong koning Hendrik regeer het. Familiebande tussen Boergondië en Bedford, wat met die hertog se suster getrou het, het egter 'n volslae breuk tydens Bedford se leeftyd verhoed. Boergondië het geleidelik hulle ondersteuning aan die Engelse ingekort en het begin om 'n verstandhouding met die Dauphin, teen hierdie tyd deur die toedoen van Johanna van Arkel gekroon as Karel VII van Frankryk, te onderhandel. Die twee kante het uiteindelik in die Verdrag van Arras in 1435 versoen. Volgens die verdrag kon die Franse koning uiteindelik na sy hoofstad terugkeer.
Kyk ook
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Burgundian (party), spesifiek van hierdie weergawe. Die vertaling is op 1 Desember 2007 gedoen