Antiogië
Antiogië Antakya | |
|---|---|
Antieke stad | |
 Kaart van Antiogië in die Romeinse en vroeë Bisantynse tyd. | |
  Antiogië Ligging van Antiogië in Turkye. | |
| Koördinate: 36°12′N 36°9′O / 36.200°N 36.150°O | |
| Land |  Turkye |
| Provinsie | Hatay |
| Stigting | 293 v.C. |
| Stigter | Seleucus I Nicator |
| Volle naam | Antiogië aan die Orontes |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 15 km2 (6 vk. myl) |
| Kulture | Grieks, Romeins, Arabies |
Antiogië of Antiogië aan die Orontes (Grieks: Ἀντιόχεια ἡ ἐπὶ Ὀρόντου; Turks: Antakya; Siries: ܐܢܛܝܘܟܝܐ) was ’n antieke Siriese stad aan die oostekant van die Orontesrivier. Die stad se ruïnes lê tans in Turkye, by die moderne stad Antakya. Dit was ook bekend as Antiogië aan die Dafni, Antiogië die Grote en Siriese Antiogië.
Dit is aan die einde van die 4de eeu v.C. gestig deur Seleucus I Nicator, een van Alexander die Grote se generaals. Die stad het gegroei veral danksy die speseryhandel, Syroete en Persiese Koninklike Roete, en het eindelik met Alexandrië meegeding om die titel as grootste stad van die Nabye Ooste.
Vanweë sy lang bestaan en die rol wat dit gespeel het in die opgang van die vroeë Christendom is die stad die "wieg van die Christendom" genoem.[1] Ná ’n vooruitstrewende tydperk waarin Antiogië sowat ’n halfmiljoen inwoners gehad het, het dit tydens die Middeleeue agteruitgegaan weens herhaalde aardbewings, invalle deur die Kruisvaarders en die verskuiwing van die handelsroetes weg van Antiogië ná die Mongoolse verowerings in die 13de eeu.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Griekse en Romeinse tydperk
[wysig | wysig bron]
Voor die stigting van Antiogië was die nedersetting Meroe op dié terrein geleë. Ná die dood van Alexander die Grote het sy generaals die gebied wat hy verower het, tussen hulle verdeel. Seleucus het Sirië gekry en vier "susterstede" in Noordwes-Sirië gebou, waarvan Antiogië een was. Dit het gou die Siriese hoofstad geword.
’n Tweede uitbreiding is later gebou, wat deur sy eie muur omring was. In die Orontes, noord van die stad, lê ’n groot eiland en hierop het Seleucus II Callinicus ’n derde ommuurde stad gebou. ’n Vierde uitbreiding is later bygevoeg en Antiogië was hierna bekend as Tetrapolis ("Vier Stede").
Die nuwe stad is bevolk met plaaslike setlaars wat van die nabygeleë stad Antigonië gebring is, Masedoniërs en Jode. Die vry inwoners het met die stad se stigting tussen 17 000 en 25 000 getel, sonder die slawe en plaaslike setlaars.[2] Tydens die laat Hellenistiese en vroeë Romeinse Tydperk was die inwonertal tussen 400 000 en 600 000 en was dit die derde grootste stad in die wêreld naas Rome en Alexandrië. Teen die 4de eeu het die inwonertal afgeneem tot sowat 200 000, volgens Chrysostom. ’n Groot aardbewing in 148 v.C. het ook groot skade aangerig.
Die Romeinse keisers het van die stad gehou en probeer om dit ’n soort oostelike Rome te maak. Julius Caesar het dit in 47 v.C. besoek. ’n Romeinse forum en twee lang kolonnades is gebou. Die teater is vergroot en ’n sementpad gebou. Ander geboue, baddens ’n sirkus en ’n nuwe akwaduk is gebou.
Nog ’n aardbewing in 37 v.C. het gevolg en ’n derde ’n ruk daarna. In 115 n.C. het ’n groot aardbewing die landskap verander en die keiser moes in die sirkus gaan skuil. Hy en sy opvolgers het die stad egter weer opgebou.
In 256 n.C. is die stad deur die Perse aangeval en hulle het baie van die inwoners in die teater vermoor.
Christendom
[wysig | wysig bron]
Antiogië was een van die belangrikste sentrums van die vroeë Christendom. Die stad het ’n groot Joodse bevolking gehad en het vroeg al sendelinge gelok.[3] Volgens die tradisie het Petrus self ook evangeliewerk hier gedoen, en later ook Barnabas en Paulus.[4] Die gelowiges van Antiogië is volgens die Bybel die eerstes wat Christene genoem is.[5]
Die Christelike bevolking het in die tyd van Theodosius I al 100 000 getel. Tussen 252 en 300 is tien kerkvergaderings in Antiogië gehou en dit het die setel van een van die vyf oorspronklike patriargate geword saam met Konstantinopel, Jerusalem, Alexandrië en Rome. Die stad is steeds die setel van ’n patriargaat van die Oriëntaal-Ortodokse kerke en verleen sy naam aan die Grieks-Ortodokse Kerk van Antiogië, een van die 15 outokefale kerke van die Oosters-Ortodokse Kerk, hoewel dié kerk se setel eeue gelede reeds na Damaskus geskuif is. Die patriarg is ook steeds bekend as die patriarg van Antiogië.
Antiogië en sy hawe, Seleucia Pieria, is in 526 erg deur ’n aardbewing beskadig. Seleucia Pieria het nooit daarvan herstel nie.[6] Keiser Justinianus I het Antiogië hernoem tot Theopolis ("Stad van God") en baie van die geboue laat herstel. Twaalf jaar later is die stad weer beskadig deur die Persiese koning Khosrau I en tot 300 000 inwoners is dood. Teen dié tyd was Antiogië se tydperk van glorie verby.
In 637, tydens die bewind van keiser Herakleios, is die stad verower deur Arabiere van die Rasjidoen-kalifaat en die stad het bekend geword as Antākiyyah. Aangesien die Omajjadiese Kalifaat lank probeer het om Anatolië binne te dring, was Antiogië in die volgende 350 jaar vasgevang tussen die twee vyandelike ryke en die stad het al hoe meer agteruitgegaan.
Kruistogte en daarna
[wysig | wysig bron]
Die Kruisvaarders het Antiogië in 1098 verower. Teen dié tyd het die meeste handelsroetes deur Egipte geloop. In 1100 het Bohemond I van Antiogië se susterskind Tancred die regent van Antiogië geword toe Bohemond gevange geneem is. Hy het die gebied uitgebrei deur die besetting van ander stede en in 1103 die prinsdom Latakia gestig. In 1114 is Antiogië weer eens deur ’n aardbewing verwoes, waarna dit weer herbou is.
Teen die tweede helfte van die 12de eeu is die orde in Sirië herstel en handelsroetes het weer deur Antiogië en sy nuwe hawe, St. Simeon, geloop. In 1268 is Antiogië verower deur die Mamelukse sultan Baibars.
Ná die Mongoolse verowerings van die 13de eeu is die handelsroetes weer verander toe die Mongole handelaars aangemoedig het om deur Mongoolse grondgebied na die Swartsee te reis en dit het Antiogië weer eens geknou.[7] Teen 1432 was daar net sowat 300 inwoners in die stad oor. In 1516 het dit deel van die Ottomaanse Ryk geword.
Ná die Eerste Wêreldoorlog het Antiogië tot die Franse mandaatgebied Sirië behoort. In 1939 het die stad deel van Turkye geword.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "The mixture of Roman, Greek, and Jewish elements admirably adapted Antioch for the great part it played in the early history of Christianity. The city was the cradle of the church." Encyclopedia Biblica
- ↑ Downey, Glanville. Ancient Antioch. Princeton, Princeton University Press, 1963
- ↑ Handelinge 11:19
- ↑ Handelinge 11:22-26
- ↑ Handelinge 11:26
- ↑ Seleucia in Pieria, Ancient Warfare Magazine
- ↑ Steven Runciman, A History of the Crusades, Volume 3, The Kingdom of Acre and the Later Crusades, Cambridge University Press, 1955, bl. 326, 354-359
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Antiogië.- Kaart van Antiogië Geargiveer 30 Desember 2005 op Wayback Machine
- Richard Stillwell, red. Princeton Encyclopedia of Classical Sites, 1976: "Antioch on the Orontes (Antaky), Turkey"
- Antioch (Antakya) Tydlyn, kaarte en foto's van artefakte
- Antakya Museum Foto's van versamelings in Antakya se museum
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
