Mthmts 23
Mthmts 23
41\\E:\Data 2022-23\SSC Made Easy 2023\General Math\Link\Link Final\mthmts23.docx 1st proof 19.11.22
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji wbeÆvPwb cixÞvi cÉk²cò
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 2
m†Rbkxj iPbvgƒjK
‰LvGb KÅvGWU KGjRmn mKj ˆevGWÆi kxlÆÕ©vbxq Õ•zjmgƒGni ˆmiv gvGbi m†Rbkxj iPbvgƒjK cÉk²cò evQvB KGi ˆ`Iqv
nGqGQ|
wPwn×Z ài‚Z½cY
ƒ Æ cÉk²àGjv ˆZvgiv mvGRkb wnGmGe AbymiY KGiv|
8
3. L. 3 9. K. 30; L. 48.66 ˆm. wg. (cÉvq); M. 672 eMÆ ˆm.wg.
5. K. 28 10. L. 52.5
6. K. 115 11. L. gaÅK = 74.5, cÉPziK = 74
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 3
298. avbgwí Mft eGqR nvB Õ•zj, XvKv
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ 6. O ˆK±`Ê wewkÓ¡ e†Gîi ABCD PZzfzÆRwU A¯¦wjÆwLZ nGqGQ
1. U = {x ô : 1 x 7} hvi AB = BC.
2
A = {x ô : x 5x 6 = 0} K. cÉ`î Z^Å AbymvGi wPòwU AuvK| 2
B = {x ô : 2 ‰i àwYZK ‰es x < 7} L. cÉ g vY Ki ˆh, ABCD e†î Õ© PZz f z Æ G Ri wecixZ ˆKvYàGjv
C = {x ô : ˆgŒwjK msLÅv ‰es x 7} ciÕ·i mÁ·ƒiK| 4
K. A ˆmUwUGK ZvwjKv c«¬wZGZ cÉKvk Ki| 2 M. ˆ`LvI ˆh, BD, ADC ‰i mgw«¼LíK| 4
M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
L. P(B) wbYÆq Ki ‰es ˆ`LvI ˆh, B ˆmGUi Dcv`vb msLÅv 7. cosP + cotP = x ‰es cotP cosP = y
n nGj P(B)-‰i Dcv`vb msLÅv 2n ˆK mg^Æb KGi| 4 5
M. hw` B I C Dcv`vbàGjvi gGaÅ y = x 1 mÁ·KÆ weGePbvq K. sec(90 ) = 3 nGj cot ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
^vGK, ZGe A®¼qwU wbYÆq Ki| 4 L. cÉgvY Ki ˆh, x y = 4 2 2
4
2. (i) a + b = p, a + b = q, a + b = r , m + n = 7 ‰es
2 2 3 3 3 xy
x
m n = 5 ; (ii) x = 5 + 2 6 M. hw` y = 7 + 4 3 nq ZGe ˆ`LvI ˆh, P = 60. 4
K. Drcv`GK weGkÏlY Ki : 8. ‰KwU eMÆGÞGòi cwimxgv ‰KwU AvqZGÞGòi cwimxgvi
2y2z2 + 2z2x2 + 2x2y2 x4 y4 z4. 2 mgvb| AvqZGÞGòi Š`NÆÅ, cÉGÕ©i wZbàY ‰es ˆÞòdj 972
L. 8mn(m2 + n2) ‰i gvb wbYÆq Ki ‰es cÉgvY Ki ˆh, eMÆwgUvi| AvqZGÞGòi evwnGii PZzw`ÆGK 2 wgUvi PIov ‰KwU
3
3 3
p + 2r = 3pq. 4
M. DóxcK (ii) nGZ cÉgvY Ki ˆh, ivÕ¦v AvGQ|
x6 1 x4 + 1 K. x PjGKi gvaÅGg AvqZGÞGòi cwimxgv cÉKvk Ki| 2
x 3 2
x2 = 12 2 4 L. eMÆ G ÞGòi ˆÞòdj wbYÆ q Ki| 4
3. (i) ˆKvGbv mgv¯¦i avivi cÉ^g p cG`i mgwÓ¡ q ‰es cÉ^g
M. 0.25 0.125 eMÆwgUvi ZjwewkÓ¡ cÉwZwU BGUi gƒjÅ 15 UvKv
nGj, BU «¼viv ivÕ¦vwU euvavB KiGZ KZ UvKv LiP nGe Zv
q cG`i mgwÓ¡ p.
3 3 3 3 wbYÆq Ki| 4
(ii) x = 1 + 2 + 3 + ........... + n .
9. ‰KwU AvqZGÞGòi ˆÞòdj 1050 eMÆwgUvi| hw` ‰i
K. mgv¯¦i aviv I àGYvîi aviv KvGK eGj? D`vniY `vI| 2 Š`NÆÅ 5 wgUvi Kg nq, ZGe ˆÞòwU eMÆvKvi nq|
L. mgv¯¦i avivwU nGZ cÉ^g (p+q) cG`i mgwÓ¡ wbYÆq Ki| 4 K. n msLÅK evüwewkÓ¡ mylg eüfzGRi cÉwZwU evüi Š`NÆÅ
M. (ii) bs aviv nGZ ˆ`LvI ˆh, x =
n(n
4 a nGj, ‰i ˆÞòdj wbYÆGqi mƒòwU ˆjL| 2
L. AvqZGÞGòi Š`NÆÅ I cÉÕ© wbYÆq Ki| 4
L-wefvM: RÅvwgwZ M. AvqZvKvi ˆÞòwUGK e†nîi evüi Pviw`GK ˆNvivGj ˆh NbeÕ§
Drc®² nq Zvi mgMÉZGji ˆÞòdj I AvqZb wbYÆq Ki| 4
4. a = 4 ˆm. wg., b = 7 ˆm. wg. ‰es x = 45.
K. ‰KwU mgw«¼evü wòfzR Aâb Ki, hvi cwimxgv 13 ˆm. wg. N-wefvM: cwimsLÅvb
‰es mgvb mgvb evüi Š`NÆÅ 5 ˆm. wg.| 2 10. ˆKvGbv Õ•zGji 10g ˆkÉwYi 50 Rb wkÞv^Æxi IRb
(wKGjvMÉvg) nGjv :
L. DóxcGKi f„wg a, f„wg msj™² ˆKvY x ‰es Aci `yB evüi 40, 50, 55, 51, 56, 67, 64, 63, 60, 62, 56, 67, 70, 69, 70, 69,
mgwÓ¡ b ‰i mgvb weGePbv KGi wòfzRwU AuvK| (AâGbi 68, 70, 60, 56, 58, 61, 63, 60, 61, 63, 66, 67, 61, 70, 70, 68,
wPn× I weeiY AvekÅK)| 4 60, 63, 61, 50, 55, 57, 56, 64, 63, 60, 62, 60, 61, 60, 58, 60,
56, 57.
M. DóxcGKi evü `yBwUGK mvgv¯¦wiGKi `yBwU KYÆ I x ˆK K. ˆkÉwY eÅeavb 6 aGi MYmsLÅv wbGekb mviwY ŠZwi Ki| 2
A¯¦fzÆÚ ˆKvY weGePbv KGi mvgv¯¦wiKwU AuvK| (AâGbi L. mviwY ˆ^GK AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
wPn× I weeiY AvekÅK)| 4 M. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
5. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ ABC e†Gîi ‰KB DcPvc BC ‰i Dci 11. wbGP 60 Rb wkÞv^Æxi evwlÆK cixÞvq MwYZ welGq cÉvµ¦
`ívqgvb BAC e†îÕ© ‰es BOC ˆK±`ÊÕ© ˆKvY| bÁ¼i ‰i wbGekb mviwY ˆ`Iqv nGjv :
K. e†Gîi cwimxgv 6 nGj e†Gîi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2 bÁ¼i 5559 6064 6569 7074 7579 8084 8589
1 wkÞv^Æx msLÅv 4 8 12 18 8 6 4
L. DóxcGKi AvGjvGK cÉgvY Ki ˆh, BAC = 2 BOC. 4 K. cÉPziK ˆkÉwYi gaÅwe±`y wbYÆq Ki| 2
M. e†Gîi ewntÕ© we±`y P ˆ^GK PA I PB `yBwU Õ·kÆK nGj L. mviwY nGZ gaÅK wbYÆq Ki| 4
cÉgvY Ki ˆh, PA = PB. 4 M. cÉ`î DcvGîi eüfzR Aâb Ki| 4
1. K. {6}; L.{, {1}, {3}, {5}, {7}, {1, 3}, {1,5}, {1, 7}, 8. K. cwimxgv = 8x wgUvi; L.1296 eMÆ wgUvi; M. 108000 UvKv
{3, 5}, {3, 7}, {5, 7}, {1, 3, 5}, {1, 3, 7}, {1, 5, 7}, na2 180
{3, 5, 7}, {1, 3, 5, 7}}; M. {(2, 3), (4, 5), (6, 7)} 9. K. 4 cot n eMÆ ‰KK; L. 35 wgUvi, 30 wgUvi;
Dîigvjv
2. K. (x + y + z)(x + y z)(y + z x)(z + x y); L. 24 M. mgMÉZGji ˆÞòdj 12252.24 eMÆ wgUvi; AvqZb 98960
3. L. (p + q) Nb wgUvi
5. K. 9 eMÆ ‰KK 10. M. 60.74
4
7. K. 3 11. K. 72; L. 71.67
4 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
299. evìv AvjvZzG®²Qv DœP gvaÅwgK we`Åvjq, XvKv
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
1.
P = 9 + 4 5 ‰es Q = m2 5 m + 1, m > 0. 7. (i) cotP + cosP = A, cotP cosP = B
K. Drcv`GK weGkÏlY Ki: y2 2yz 4z 4. 2 sec + cosec
(ii) = 2; mħGKvY|
L. cÉgvY Ki ˆh, P P + 1 = 34 5 4 sec. cosec
P P K. cÉgvY Ki ˆh, cot2 P. cos2 P = AB. 2
1
M. Q = 0 nGj, cÉgvY Ki ˆh, m 5 = 11.
5
4 L. cÉgvY Ki ˆh, A2 B2 = 4 AB. 4
m
(a+b)22a2b (b+c)22b2c 2 2c2a M. (ii) bs mgxKiYwU mgvavb Ki| 4
x x x(c+a)
2. (i) 8.
‰KwU mgevü wòfz GRi cÉ w ZwU evüi Š`NÆ Å 4 wgUvi e†
w «¬ KiGj
xab xbc xca
1 Zvi ˆÞòdj 15 3 eMÆwgUvi e†w«¬ cvq|
log 27 log log 512 K. wPòmn mgevü wòfzGRi ˆÞòdj wbYÆGqi mƒòwU wjL| 2
8
(ii) = P, `ywU exRMwYZxq ivwk|
log 1.5 L. wòfzRwUi evüi Š`NÆÅ I ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
K. log2 5 8000 = x nGj, x-‰i gvb KZ? 2 M. cÉwZwU evüi Š`NÆÅ KZ wgUvi e†w«¬ KiGj Zvi ˆÞòdj 3 3
L. DóxcGKi (i) bs ivwki gvb wbYÆq Ki| 4 eMÆwgUvi e†w«¬ cvGe? 4
M. DóxcGKi (ii) bs ivwk nGZ P ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 9.
wPòwU eMÆ GÞò I e† î Kjvq wefÚ|
3. ‰KwU mgv¯¦i avivi 15 Zg c` 89 ‰es 21 Zg c` 125 E
1
3. K. 759; L. 1925, M. x = , y = 1, z = 2 (cÉvq); M. 78.267 eMÆ ˆm.wg (cÉvq)
2 10. K. 26.5; L. 68.33 (cÉvq)
7. M. = 450 11. L. 68.33
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 5
300. mvfvi KÅv´ŸbGg´Ÿ cvewjK Õ•zj I KGjR, XvKv
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ L. DóxcGKi Z^ÅvbymvGi UÇvwcwRqvgwU Aâb Ki| [AâGbi
1. A = {1, 4, 5), B = {2, 4, 6}, C = {x : x Ù ‰es wPn× I weeiY AvekÅK] 4
x2 + 5x 6 = 0} ‰es D = {x ô : x 3} M. ‰KwU wòfzGRi cwimxgv DóxcGKi evü«¼Gqi mgwÓ¡i mgvb
K. A B ‰es B A ‰i gvb KZ? 2 ‰es 2wU ˆKvY DóxcGKi Abyi…c ˆKvY nGj wòfzRwU Aâb
L. ˆ`LvI ˆh, P(A D) = P(A) P(D) 4 Ki| [AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK] 4
M. A (B C) ‰es A (B C) wbYÆq Ki| 4 M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
2.
x2 6 5=0 a
1 1 7.
tanA = , x = cos + sin
b
K. a + a = 2 nGj, cÉgvY Ki ˆh, a2 + a2 = 2 2
K. secA ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
1
L. x4 + x4 ‰i gvb KZ? 4 L. x = 2 cos nGj, ˆ`LvI ˆh , cos sin = 2 sin. 4
asinA bcosA
4 M. bsinA + acosA ‰i gvb KZ? 4
1
M. x x + ‰i gvb wbYÆq Ki|
x x
3.
(i) 9 + 7 + 5 + ..............
8. cos(A + B) = x, sin (A B) = y ‰es p = tan
2 3 8 2 K. ˆ`LvI ˆh, cos230 sin230 = cos60 2
(ii) ‰KwU àGYvîi avivi cçg c` ‰es `kg c` 81 3 1
9 L. x= ‰es y = 2 nGj, A I B ‰i gvb ˆei Ki| 4
K. (i) bs avivwUi 10Zg c` wbYÆq Ki| 2 2
L. (i) bs avivwUi n msLÅK cG`i ˆhvMdj 144 nGj, n ‰i M. mgvavb Ki : p (1 + 3) p + 3 = 0
2
4
gvb KZ? 4 9. ‰KwU wmwj´£vGii AvqZb 500 Nb ˆm. wg.|
M. (ii) bs avivwUi cÉ^g c` a ‰es mvaviY AbycvZ r weGePbv ‰KwU ˆjvnvi cvBGci wfZGii I evBGii eÅvm h^vKÌGg 12 ˆm.
KGi (a, r) ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 wg. I 15 ˆm. wg.|
L-wefvM: RÅvwgwZ K. ‰KwU wòfzGRi `yB evüi Š`NÆÅ h^vKÌGg 52 wg. I 56 wg.
4. D ‰es ˆÞòdj 728 eMÆ wg. nGj evü«¼Gqi A¯¦fzÆÚ ˆKvY wbYÆq
C Ki| 2
O L. wmwj´£vGii f„wgi eÅvmvaÆ 5 ˆm. wg. nGj ‰i mgMÉZGji
ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
A B M. cvBGci DœPZv 5 wg. ‰es 1 Nb ˆm. wg. ˆjvnvi IRb
wPGò, O e†Gîi ˆK±`Ê| 7.2 MÉvg nGj, cvBGci ˆjvnvi IRb wbYÆq Ki| 4
K. OA = 4 ˆm. wg. nGj, e†îwUi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2 N-wefvM: cwimsLÅvb
L. cÉgvY Ki ˆh, AOB = 2ADB. 4 10.
M. hw` ADB + BDC = ‰K mgGKvY nq, ZGe cÉgvY Ki cÉvµ¦ bÁ¼i 40 45 50 55 60 70 80 85 90 95 100
ˆh, A, O, C ‰KB mijGiLvq AewÕ©Z| 4 MYmsLÅv 2 4 4 3 7 10 16 6 4 3 1
5. 5 ˆm. wg. Š`NÆÅ wewkÓ¡ PQR ‰KwU mgevü wòfzR ‰es K. cÉPziK wbYÆq Ki| 2
O ˆK±`Ê wewkÓ¡ e†Gî ABCD ‰KwU A¯¦wjwLÆZ PZzfzR Æ | L. gaÅK wbYÆq Ki| 4
K. PQR ‰i AaÆ-cwimxgv ‰es ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2
M. cÉ`î DcvGîi MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki| 4
L. cÉgvY Ki ˆh, ABC + ADC = `yB mgGKvY| 4
11.
M. DóxcGKi wòfzRwUi cwie†î Aâb Ki| (AâGbi wPn× I
weeiY AvekÅK) 4 ˆkÉwY 16-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50
6. UÇvwcwRqvGgi `yBwU mgv¯¦ivj evü h^vKÌGg 8 cm I 5 cm MYmsLÅv 3 13 21 15 5 4 2
‰es ‰G`i gGaÅ e†nîi evü msj™² 2wU ˆKvY h^vKÌGg 60 ‰es K. cÉPziK wbYÆq Ki| 2
45 ˆ`Iqv AvGQ| L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
K. ˆcw´Öj KÁ·vGmi mvnvGhÅ 75 ‰es 105 ˆKvY Aâb Ki| 2 M. cÉ`î DcvGîi AwRfGiLv Aâb Ki| 4
1. K. A B = {1, 5}; B A = {2, 6}; 5. K. AaÆcwimxgv = 7.5 ˆm. wg.;
M. A (B C) = {(1, 6), (1, 1), (1, 2), (1, 4), (1, 6), ˆÞòdj = 10.83 eMÆ ˆm. wg. (cÉvq)
(4, 6), (4, 1), (4, 2), (4, 4), (4, 6), (5, 6), (5, 1),
a2 a2 b2
(5, 2), (5, 4), (5, 6)} 7. K. 1+ M. a2 + b2
b2
;
Dîigvjv
2. L. 9602; M. 18 3
8. L. A = 30, B = 0; M. = 45, 60
3. K. 9; L. 18;
3 2
9. K. 30; L. 785.4 eMÆ ˆm. wg.; M. 229.02 wKGjvMÉvg
M. (a, r) = , 10. K. 80; L. 75
2 3
4. K. 50.2656 eMÆ ˆm. wg. 11. K. 28.86; L. 30.06
6 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
301. mwdDwób miKvi ‰KvGWgx ‰´£ KGjR, Uãx, MvRxcyi
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ L. cÉgvY Ki ˆh, YNZ = 90 2 X
1
4
1. mvweÆK ˆmU U = {x : x ô ‰es 1 x < 8}
A = {x ô : x ˆgŒwjK msLÅv ‰es x < 9} M. cÉgvY Ki ˆh, Y, M, Z I N we±`y PviwU mge†î| 4
B = {3, 4, 5, 6} M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
‰es R = {(x, y) : x B, y B ‰es x = y 1} 7.
a = cos ‰es b = cot
t4 + t2 + 1
K. hw` f(t) = t2 ( 1)
nq, ZGe 2 ‰i gvb wbYÆq Ki| 2 3
K. sin(90 ) = 2 nGj, b ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
L. R A®¼qwUGK ZvwjKv c«¬wZGZ cÉKvk KGi ‰i ˆié wbYÆq
L. b4 b2 = 1 nGj, ˆ`LvI ˆh, a4 + a2 = 1. 4
Ki| 4
a+b 3+2
M. P(B' A') wbYÆq Ki| 4 M. ab
= ‰es mƒßGKvY nGj, ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
32
2. x + y = 3 ‰es x2 y2 = 6 nGj,
8.
tanA + sinA = m ‰es tanA sinA = n
K. xy ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
27
K. cÉgvY Ki ˆh, tan2A.sin2A = mn 2
L. ˆ`LvI ˆh, x3 + y3 + 4 = 3 3 4 L. ˆ`LvI ˆh, m2 n2 = 4 mn 4
M. 16xy (x2 + y2) ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 M. cÉgvY Ki ˆh, secA = mn .cosec2A 4
3.
Q = log10x + log10(x 3) 9.
A
7m+ 1 (49)m + 1 cÉ`î wPGòi AvGjvGK 15 ˆm. wg.
3
‰es N = (7m) m 1 (7m 1)m+ 1 79 D
25 ˆm. wg.
K. 4 = 512 nGj P ‰i gvb wbYÆq Ki|
2p1
2
C
L. Q = 1 nGj x ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 B
K. BC evüi Š`NÆÅ wbYÆq Ki| 2
M. cÉgvY Ki ˆh, N = 7. 4
L. BD ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
L-wefvM: RÅvwgwZ
M. ABD I BCD ‰i ˆÞòdj«¼Gqi AbycvZ wbYÆq Ki| 4
4. ‰KwU wòfzGRi f„wg a = 3 ˆm. wg., f„wg msj™² mƒßGKvY
N-wefvM: cwimsLÅvb
45 ‰es Aci evü `ywUi mgwÓ¡ s = 6 ˆm. wg.|
K. DóxcGKi Z^ÅàGjv wPGò cÉKvk Ki| 2 10. wbGPi mviwYwU jÞ Ki|
L. wòfzRwU Aâb Ki| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK) 4 ˆkÉwYeÅvwµ¦ 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100
M. ‰KwU eGMÆi cwimxgv 2s nGj eMÆwU AuvK| (AâGbi wPn× MYmsLÅv 4 6 8 12 9 7 4
I weeiY AvekÅK) 4 K. ˆK±`Êxq cÉeYZv Kx? 2
5. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ e†Gî ewntÕ© we±`y P ˆ^GK e†Gî PA I PB L. cÉ`î mviwY ˆ^GK cÉPziK wbYÆq Ki| 4
`yBwU Õ·kÆK| M. DcvGîi AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
K. DóxcGKi AvGjvGK wPò AuvK| 2 11. ˆKvGbv we`ÅvjGqi evwlÆK cixÞvq 10g ˆkÉwYi 50 Rb
L. cÉgvY Ki ˆh, PA = PB. 4 wkÞv^Æxi MwYGZ cÉvµ¦ bÁ¼iàGjv wbÁ²ic
ƒ :
M. cÉgvY Ki ˆh, OP ˆiLvsk Õ·kÆ RÅv ‰i jÁ¼w«¼LíK| 4 76, 65, 98, 79, 64, 68, 56, 73, 83, 57, 55, 92, 45, 77, 87, 46,
6.
X 32, 75, 89, 48, 97, 88, 65, 73, 93, 58, 41, 69, 63, 39, 84, 56,
M 45, 73, 93, 62, 67, 69, 65, 53, 78, 64, 85, 53, 73, 34, 75, 82,
Y Z 67, 62
N K. cÉ`î Z^ÅwUi aib Kxi…c? ˆKvGbv wbGekGb ‰KwU ˆkÉwYi
P Q
wPGò YM I ZM h^vKÌGg Y I Z ‰i A¯¦w«¼ÆL´£K ‰es YN MYmsLÅv Kx wbG`Æk KGi? 2
I ZN h^vKÌGg Y I Z ‰i ewnw«¼ÆLíK| L. 10 ˆkÉwYeÅvwµ¦ wbGq MYmsLÅv wbGekb mviwY ŠZwi Ki| 4
K. ˆ`LvI ˆh, MYZ + NYZ = 90 2 M. mswÞµ¦ c«¬wZGZ cÉvµ¦ bÁ¼Gii Mo wbYÆq Ki| 4
1. K. 4 ; L. R = {(3, 4), (4, 5), (5, 6)}; ˆié = {4, 5, 6}; 7. K. 3; M. 60
21
9. K. 20 ˆm. wg.; L.12 ˆm. wg.; M. 9 : 16
M. {{2, 7}, {2}, {7}, }
Dîigvjv
1
10. L. 66.71 (cÉvq)
2. K. 4 ; M. 10 11. M. 68.1
11
3. K. 4 ; L. 5
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 7
302. gvGPÆ´Ÿ IqvKÆvim (‰g WweÐD) DœP we`Åvjq, bvivqYMé
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
(4, 2), (5, 2), (6, 2), (a, 3), (b, 3), (4, 3), (5, 3), (6, 3)}
1 81 3 9. K. 7 wgUvi; L. 7 2 wgUvi; M. 1.65: 1
3. K. 3; L.11Zg; M.
3 10. K. 65.5; L. 58.57 (cÉvq)
4. K. 5cm 11. L. 63.33
8 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
303. cvskv RRÆ miKvwi cvBjU gGWj DœP we`Åvjq, ivRevox
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ L. cÉgvY Ki ˆh, AB = AC. 4
1. 2
f(x) = x + 4x + 3 M. cÉgvY Ki ˆh, AO ^ BC. 4
A = {x ô : x weGRvo msLÅv ‰es x < 7} M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
B = {x ô : x, 21 ‰i àYbxqK} ‰es
7. sec + tan = m ‰es 6 sin(A + B) = 3 = 2 cos(A B)
C = {x ô : x, 7 ‰i àYwZK ‰es x < 35} 1
K. f(1) ‰i gvb wbYÆq Ki| 2 K. tan(60 ) = 3 nGj ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
L. ˆ`LvI ˆh, A ‰i Dcv`vb msLÅv n nGj, P(A) ‰i Dcv`vb 2
m +1
msLÅv 2n ˆK mg^Æb KGi| 4 L. cÉgvY Ki ˆh, cosec = m2 1 4
M. ˆ`LvI ˆh, A (B C) = (A B) (A C) 4 M. sec4B ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
1
2. x + x3 = 18 3
3 8.
(i) ‰KwU mgevü wòfz GRi cÉ G ZÅKwU evüi Š`NÆ Å 4 wgUvi
evovGj ˆÞòdj 7 3 eMÆwgUvi ˆeGo hvq|
K. x3 21x 20 ˆK Drcv`GK weGkÏlY Ki| 2
(ii) ‰KwU ˆjvnvi cvBGci wfZGii I evBGii eÅvm h^vKÌGg
L. cÉgvY Ki ˆh, x = 3 + 2 4
14 ˆm. wg. I 16 ˆm. wg. ‰es cvBGci DœPZv 4 wgUvi|
1
M. x5 x5 ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 K. ‰KwU NbGKi mÁ·ƒYÆ c†GÓ¤i ˆÞòdj 24 eMÆwgUvi| ‰i
2 4 c†GÓ¤i KGYÆi Š`NÆÅ wbYÆq Ki| 2
3. ˆKvGbv àGYvîi avivi 4^Æ c` 3 ‰es 7g c` L. mgevü wòfzRwUi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
9 3
1 M. 1 Nb ˆm. wg. ˆjvnvi IRb 7.2 MÉvg nGj, cvBGci ˆjvnvi
K. 1 + 2 ............ avivwUi ˆKvb c` 8 2 ? 2
2 IRb wbYÆq Ki| 4
L. avivwU wbYÆq Ki| 4 9. A = cosec + cot, B = cosec cot
log10 27 + log108 log10 1000 3 sec + 1
M. cÉgvY Ki ˆh, log101.2
=
2
4 ‰es C = sec 1
1
L-wefvM: RÅvwgwZ K. sinB = 3 nGj, tanB ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
4.
ˆKvGbv wòfzGRi cwimxgv 12 ˆm. wg. ‰es f„wg msj™² `yBwU L. cÉgvY Ki ˆh, A2 = C. 4
ˆKvY x = 60 ‰es y = 75. A 2+ 3
K. KÁ·vGm mvnvGhÅ 60 ‰es 75 ˆKvY AuvK| 2 M. =
B 2 3
‰es mƒßGKvY nGj, ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
L. wòfzRwU Aâb Ki| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK|) 4
N-wefvM: cwimsLÅvb
M. DÚ cwimxgvi mgvb cwimxgv wewkÓ¡ ‰KwU iÁ¼m Aâb Ki
hvi ‰KwU ˆKvY x ‰i mgvb| (AâGbi wPn× I weeiY 10. `kg ˆkÉwYi 50 Rb wkÞv^Æxi IRGbi MYmsLÅv mviwY
E
K. ˆK±`Êxq cÉeYZv Kx? ‰i wZbwU cwigvcGKi bvg wjL| 2
L. DcvGîi gaÅK I cÉPziK wbYÆq Ki| 4
P
O
R
M. DcvGîi AvqZ ˆjL Aâb Ki| 4
11. ˆKvGbv Õ•zGji 10g ˆkÉwYi 25 Rb wkÞv^Æxi MwYGZ cÉvµ¦
K. OD PQ nGj, ˆ`LvI ˆh, PD = QD 2 bÁ¼iàGjv wbGP ˆ`Iqv nGjv:
L. cÉgvY Ki ˆh, POR = 2PQR 4 75, 69, 63, 74, 63, 85, 86, 72, 71, 78, 66, 84, 75, 69, 65, 75,
M. cÉgvY Ki ˆh, P, O, E ‰KB mijGiLvq AewÕ©Z| 4 73, 80, 83, 74, 69, 79, 77, 88, 67
6.
O ˆK±`ÊwewkÓ¡ BCD e†Gîi ewntÕ© we±`y A ˆ^GK e†Gî AB K. ˆkÉwYeÅeavb 5 aGi ˆkÉwYmsLÅv wbYÆq Ki| 2
I AC `yBwU Õ·kÆK| L. mviwY ˆ^GK mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
K. OB = 4 ˆm. wg. nGj, BCD e†Gîi cwiwa wbYÆq Ki| 2 M. MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki| 4
1. K. 0 9 3
8. K. 2 2 wgUvi; L. 16 eMÆwgUvi; M. 135717.12 MÉvg
2. K. (x 5)(x + 1)(x + 4); M. 218 2
1
3 1 1 2 9. K. ; M. 30
Dîigvjv
3. K. 9Zg; L. 2 + + + 3 + ........ 2 2
2 3
6. K. 8 ˆm. wg. 10. L. 59.46 (cÉvq); 57.25
2 11. K. 6; L. 74
7. K. 30; M.
3
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 9
304. KÅv´ŸbGg´Ÿ cvewjK Õ•zj I KGjR, ˆgvGgbkvnx, gqgbwmsn
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ K. DóxcGKi e†Gîi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2
x4 + x2 + 1 1
1.
(x) =
x2
‰es P = a(a 1) L. cÉgvY Ki ˆh, ABC = 2 AOC. 4
2 M. cÉgvY Ki ˆh, ADC + ABC = 180. 4
1
K. x 5 = 2 nGj, x2 + x2 ‰i gvb wbYÆq Ki|
M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
( 1 ) = 4 nGj, (x + x1 ) ‰i gvb wbYÆq Ki|
2
L. x2 2
2 4 1 sinA
7.
cosec + cot = M ‰es +
cosA cosA
=N
1 1 568
M. p = 6 nGj ˆ`LvI ˆh, 32a5 243a5 = 9 4 1
K. tan(60 ) = nGj ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
1 1 3
2.
L = log10 27 , M = log10
8
, N = log10125,
2 L. cÉgvY Ki ˆh, (M2 + 1)cos + (M2 + 1)sin = (M + 1)2 2. 4
(7m1)m (7m1)m+1 M. N = 3 + 2 nGj A ‰i gvb wbYÆq Ki| ˆhLvGb
y=
(49)1m 7m+3 A mħGKvY| 4
x2 8. (i) 3cot2 ( 3 + 2) cosec + 3 + 2 = 0
( )
K. log3 x + 6 = 1 nGj x ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
(ii) 6 sin(A + B) = 3 = 2 cos(A B)
3 3
L. cÉgvY Ki ˆh, y log7 343 = 1 4 K. sin(90 ) = 2 nGj sin2 ‰i gvb KZ? 2
LMN 3
M. ˆ`LvI ˆh, =
log106 log105 2
4 L. (ii) bs nGZ sec4B ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
3.
(i) ‰KwU àGYvîi avivi 5g c` I 10g c` h^vKÌGg
M. (i) bs mgxKiY mgvavb Ki hLb mħGKvY| 4
2 3 8 2
9. L
9
‰es 81 M
300
N
(ii) P = 9 + 7 + 5 + ............. + n; n ô
K. ‰KwU mgv¯¦i avivi 6Ó¤ c` 55 nGj 1g 11wU cG`i mgwÓ¡
wbYÆq Ki| 2
L. (i) bs avivwUi 4^Æ c` wbYÆq Ki| 4 P
M. P = 144 nGj (ii) bs avivwUi n ‰i gvb wbYÆq Ki ‰es wPGò PM = 30 ˆm. wg., MN = 14 ˆm. wg.|
c`àGjvi eGMÆi mgwÓ¡ wbYÆq Ki| 4 K. 3 ˆm. wg. evü wewkÓ¡ mgevü wòfzGRi ˆÞòdj wbYÆq
L-wefvM: RÅvwgwZ Ki| 2
4. a = 9 ˆm. wg., b = 6 ˆm. wg., c = 4 ˆm. wg. x = 70, L. wPò nGZ e†îPvc LN ‰i Š`NÆÅ ‰es e†îKjv LMN ‰i
y = 60. ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
K. ˆcw´Öj KÁ·vm eÅenvi KGi 75 ˆKvY Aâb Ki| 2 M. DcGii wPòwUi mgMÉZGji ˆÞòdj I AvqZb wbYÆq Ki| 4
L. mvgv¯¦wiGKi `yBwU KYÆ a I b ‰es ‰KwU evü c ˆ`Iqv AvGQ| N-wefvM: cwimsLÅvb
mvgv¯¦wiKwU Aâb Ki| [AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK] 4
10. wbGP ‰KwU MYmsLÅv wbGekb mviwY ˆ`Iqv nGjv :
M. wòfzGRi fƒwg msj™² `yBwU ˆKvY x ‰es y I cwimxgv
a ˆ`Iqv AvGQ| wòfzRwU Aâb Ki| [AâGbi wPn× I
mgq (ˆmGK´£) 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 66-70
weeiY AvekÅK] 4 MYmsLÅv 3 10 18 25 8 6
5. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ e†Gî AB I CD `yBwU RÅv ciÕ·i P we±`yGZ K. cÉPziK ˆkÉwYi gaÅwe±`y wbYÆq Ki| 2
ˆQ` KGiGQ| L. cÉ `î mviwY ˆ^GK gaÅK wbYÆ q Ki| 4
K. cÉgvY Ki ˆh, AaÆe†îÕ© ˆKvY ‰K mgGKvY| 2 M. cÉ`î mviwY nGZ mswÞµ¦ eYÆbvmn MYmsLÅv eüfzR Aâb
L. AB = CD nGj ˆ`LvI ˆh, AP = CP, BP = DP. 4 Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, AOC + BOD = 2APC. 4 11. 70 Rb wkÞv^Æxi IRGbi (ˆKwR) MYmsLÅv mviwY nGjv :
6. B ˆkÉwY eÅvwµ¦ 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74
MYmsLÅv 4 8 10 20 12 16
O K. gaÅK ˆkÉwYi cGii ˆkÉwYi gaÅwe±`y wbYÆq Ki| 2
L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ MvwYwZK Mo wbYÆq Ki| 4
A C
wPGò e†Gîi eÅvm 6 ˆm. wg.| D M. MYmsLÅv wbGekGbi AvqZGjL Aâb Ki| 4
1. K. 18; L. 9 3 2
2. K. x = 3, 6 8. K. 2 ; L. ; M. 60
3
2 3 3
Dîigvjv
3. K. 605; L. 3 ; M. n = 18; mgwÓ¡ = 3090 9. K. 4 eMÆ ˆm.wg.; L. 7.33 ˆm.wg. (cÉvq), 51.31 eMÆ ˆm.wg. (cÉvq);
6. K. 28.27 eMÆ ˆm. wg. M. 3870.45 eMÆ ˆm. wg., 18472.6 Nb ˆm. wg.
7. K. 30; M. 60 10. K. 58; L. 56.8
11. K. 67; L. 62.43(cÉvq)
10 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
305. knx` gvgyb gvngy` cywjk jvBbm Õ•zj ‰Åv´£ KGjR, ivRkvnx
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
3y + 1
1.
(x) = x + 3x + kx2 3x 4 + k ‰es g(y) =
4 3
3y 1 7.
tan + sec x + y
= ‰es cos sin = 2 sin
tan sec x y
32
K. (64)b = 8 nGj b ‰i gvb wbYÆq Ki| 2 K. sinA =
2
nGj cosA ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
5
L. k ‰i gvb KZ nGj, (2) = 0 nGe Zv wbYÆq Ki| 4
g(y 2) + 1 L. x = 1, y = 2 ‰es mƒßGKvY nGj, ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
M. g(y 2) 1 ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 cos sin
M. cÉgvY Ki ˆh, cos + sin = tan 4
2. a + b + c = 0 ‰es m = 6 + 5
1 1 8. ‰KwU iÁ¼Gmi cwimxgv 68 ˆm. wg. ‰es e†nîg KGYÆi Š`NÆÅ
K. Drcv`GK weGkÏlY Ki: 4a2 + 4a2 2 + 4a a 2 30 ˆm. wg.| iÁ¼Gmi cwimxgvi ˆPGq 27 ˆm. wg. ˆewk cwimxgv
(b + c)2 (c + a)2 (a + b)2
L. ˆ`LvI ˆh, 3bc + 3ca + 3ab = 1 4 wewkÓ¡ ‰KwU wòfzGRi wZb evüi Š`GNÆÅi AbycvZ 3: 7: 9|
K. ‰KwU NbGKi avGii Š`NÆÅ 10 ˆm. wg. nGj Dnvi mgMÉZGji
m6 1
M. m3
‰i gvb wbYÆq Ki| 4 ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2
3.
M = 2log3x log3(x + 6) + 1 ‰es ‰KwU àGYvîi avivi
L. iÁ¼mwUi ˆÞòdGji mgvb ˆÞòdj wewkÓ¡ eGMÆi KGYÆi Š`NÆÅ
1 1 wbYÆq Ki| 4
Z‡Zxq c` , mµ¦g c` . M. wòfzRwUi e†nîg evüi wecixZ kxlÆ nGZ H evüi Dci
2 2 8 2
K. 3 + 7 + 11 + ......... avivwUi ˆKvb c` 399 Zv wbYÆq Ki? 2 AwâZ jGÁ¼i Š`NÆÅ wbYÆq Ki| 4
L. M = 2 nGj, X ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 9. cotA + cosA = m ‰es cotA cosA = n
M. MyGYvîi avivwUi cÉ^g AvUwU cG`i mgwÓ¡ wbYÆq Ki| 4 K. tan(60 B) = 1 nGj, B ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
3
L-wefvM: RÅvwgwZ
L. cÉgvY Ki ˆh, m n2 = 4 mn
2
4
4. ‰KwU wòfzGRi f„wg l = 6 ˆm. wg., f„wg msj™² ˆKvY m 2+ 3
x = 60 ‰es Aci `yB evüi mgwÓ¡ m = 8 ˆm. wg.| M. n = nGj A ‰i gvb wbYÆq Ki ˆhLvGb A mƒßGKvY| 4
2 3
K. ‰KwU e†Gîi eÅvmvaÆ 3 ˆm. wg.| e†îwUi ˆKvGbv we±`yGZ ‰KwU N-wefvM: cwimsLÅvb
Õ·kÆK AuvK| 2 10. 40 Rb wkÞv^Æxi MwYZ welGqi cÉvµ¦ bÁ¼Gii mviwY wbGÁ²
L. wòfzRwU Aâb Ki| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK) 4
ˆ`Iqv nGjv:
M. ‰KwU mgevü wòfzGRi cwimxgv p = (l + m) ˆm. wg., mgevü
ˆkÉwYeÅvwµ¦ 3544 4554 5564 6574 7584 8594
wòfzRwU Aâb Ki| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK) 4
MYmsLÅv 4 8 13 10 2 3
5. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ e†Gî PQRS PZzfzÆRwU A¯¦wjÆwLZ| PR ‰es
QS KYÆ«¼q ciÕ·iGK M we±`yGZ ˆQ` KGi|
K. ˆKvb ˆkÉwYi DœPmxgv 65 ‰es gaÅgvb 62.5 nGj, H ˆkÉwYi
K. e†Gîi cwiwa 8 nGj e†Gîi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2 wbÁ²mxgv wbYÆq Ki| 2
L. PQ = SR nGj cÉgvY Ki ˆh, ˆK±`Ê O nGZ PQ I SR L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
mg`ƒieZÆx| 4 M. cÉ`î DcvGîi AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, POQ + ROS = 2PMQ 4 11. `kg ˆkÉwYi 48 Rb wkÞv^Æxi MwYZ welGqi cÉvµ¦ bÁ¼Gii
6. O ˆK±`Ê wewkÓ¡ PQR e†Gî A ‰KwU ewntÕ© we±`y| AP ‰es MYmsLÅv wbGekb mviwY wbÁ²i…c:
AQ e†Gîi P I Q we±`yGZ `yBwU Õ·kÆK| ˆkÉwYeÅvwµ¦ 4049 5059 6069 7079 8089 9099
K. ˆKvGbv e†Gîi eÅvmvaÆ 4 ˆm. wg. nGj, e†Gîi cwiwa ‰es MYmsLÅv 4 6 8 13 10 7
eÅvGmi gGaÅ cv^ÆKÅ wbYÆq Ki| 2 K. 35, 19, 28, 17, 26, 20 ‰i gaÅK wbYÆq Ki| 2
L. cÉgvY Ki ˆh, AP = AQ| 4 L. cÉ`î mviwY nGZ gaÅK wbYÆq Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, AO, PQ ‰i jÁ¼w«¼L´£K| 4 M. eYÆbvmn cÉ`î mviwYi MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki| 4
1 6 1
1. K. 3 ; L. 5 ; M. 3 (y 2) 7. K. ; L. 45
5
1 8. K. 600 eMÆ ˆm.wg; L. 21.91 ˆm.wg (cÉvq);
(
2. K. 2a 2a ) (2a 2a1 + 2) ; L. 46 5
Dîigvjv
3. K. 6; L. 630; M. 29523 9. K. 136.5 eMÆ wg.; L. 321.64 eMÆ wg. (cÉvq); M. 3552 wU
4. K. 78.54 eMÆ ˆm.wg. (cÉvq); 10. K. 161; L. 162.375 ˆm.wg.
11. K. 53; L. 52.67 (cÉvq)
12 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
307. `yMvÆ ivg cvBjU miKvwi DœP we`Åvjq, KzwgÍÏv
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
1.
1
A = y + 4, p = 18
4 7. (i) A = sin, B = cos
y (ii) P = cosA + sinA
K. Drcv`GK weGkÏlY Ki: y2 – 2yz – 4z – 4 2 1
K. tan(60 – ) = nGj, ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
L. A = m4 + 4m2 + 2 nGj, ˆ`LvI ˆh, y2 – 1 = my. 4 3
1 3+ 5 A+1–B B
M. p = a3 + a3 nGj, cÉgvY Ki ˆh, a = 2
4 L. (i) bs ZG^Åi AvGjvGK cÉgvY Ki ˆh, A – 1 + B = 1 – A 4
3p2 – p3 – 1 M. p = 2 nGj, cÉgvY Ki ˆh, A = 45. 4
2. x = 2, y = 3, z = 5 ‰es g(p) =
p(p – 1)
nGj,
8.
A D
K. log7( 3 7. 7) ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
1
L. cÉgvY Ki ˆh, g p = g(1 – p) 4
3 B C
M. ˆ`LvI ˆh, (log y3 + logx3 – log x3z3) log1.2 = 2 4 16m
3. (i) ‰KwU mgv¯¦i avivi 1g 10 cG`i mgwÓ¡ 155 ‰es 1g wPGò, ABCD ‰KwU mvgv¯¦wiK ‰es AC ‰i Þz`ËZg KYÆ|
20 cG`i mgwÓ¡ 610.
K. ˆKvGbv wòfzGRi `ywU evüi Š`NÆÅ h^vKÌGg 8 ˆm.wg. I 9
1
(ii) – + x + y + z – 2 + .......... ‰KwU àGYvîi aviv| ˆm.wg. ‰es ‰G`i A¯¦fÆyÚ ˆKvY 45| wòfzGRi ˆÞòdj
2
K. 12 + 22 + 32 + 42 + ..... 202 = KZ? 2 wbYÆq Ki| 2
L. (i) ‰i avivwUi 30 Zg c` wbYÆq Ki| 4 L. Aci KYÆ BD ‰i Š`NÆÅ wbYÆq Ki| 4
M. (ii) ‰i avivwUi ˆÞGò x, y I z ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 M. DóxcGK DGÍÏwLZ mvgv¯¦wiKwUi e†nîg evüi Š`NÆÅ I Þz`ËZg
L-wefvM: RÅvwgwZ KGYÆi Š`NÆÅ h^vKÌGg Aci ‰KwU iÁ¼Gmi evüi Š`NÆÅ I
Þz`ËZg KGYÆi Š`GNÆÅi mgvb nGj, iÁ¼mwUi ˆÞòdj wbYÆq
4. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ e†Gî PQRS PZzfÆyRwU A¯¦wjÆwLZ ‰es PR I Ki| 4
QS KYÆ«¼q h^vKÌGg T we±`yGZ ˆQ` KGiGQ|
9. ‰KwU ˆjvnvi cvBGci wfZGii I evwnGii eÅvm h^vKÌGg
K. hw` ˆKvGbv e†Gîi eÅvm CD ‰es ‰KwU RÅv AB nq, ZGe
14 ˆm.wg. I 16 ˆm.wg. ‰es cvBGci DœPZv 5 wgUvi| 1 Nb ˆm.wg.
ˆ`LvI ˆh, CD > AB 2
ˆjvnvi IRb 7.2 MÉvg| Avevi AbÅ ‰KwU e†Gîi cwiwa 660 wgUvi|
L. cÉgvY Ki ˆh, PQRS PZzfÆyGRi wecixZ ˆKvY«¼Gqi mgwÓ¡
180 ‰i mgvb| 4 K. e†Gîi eÅvm 25 ˆm.wg. nGj, ‰i ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2
M. ˆ`LvI ˆh, POQ + ROS = 2PTQ. 4 L. DóxcGKi AvGjvGK e†Gî A¯¦wjÆwLZ eMÆGÞGòi ˆÞòdj
5.
ABCD ‰KwU PZzfÆyR hvi ABC + ADC = 180. wbYÆq Ki| 4
K. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ e†Gîi ewntÕ© we±`y P nGZ PA ‰es PB 2wU M. cvBGci ˆjvnvi IRb wbYÆq Ki| 4
Õ·kÆK| PAB = 35 nGj, AOB ‰i gvb KZ? 2 N-wefvM: cwimsLÅvb
L. cÉgvY Ki ˆh, A, B, C, D we±`y PviwU mge†î| 4 10.
M. AC ˆiLv BAD ‰i mgw«¼LíK nGj, ˆkÉwY eÅvwµ¦ 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100
cÉgvY Ki ˆh, BD = CD. 4 MYmsLÅv 5 6 8 12 5 8 6
6. ‰KwU wòfzGRi wZbwU evüi Š`NÆÅ h^vKÌGg a = 4 ˆm.wg., K. ˆKw±`Êq cÉeYZv Kx? ‰i cwigvcKàGjvi bvg wjL| 2
b = 5 ˆm.wg I c = 6 ˆm.wg.| L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
K. 4 ˆm.wg. evüwewkÓ¡ ‰KwU eMÆ Aâb Ki| [AâGbi wPn× I M. cÉ`î DcvGîi MYmsLÅv eüfzR AuvK| 4
weeiY AvekÅK] 2 11.
65, 73, 45, 60, 55, 58, 60, 65, 80, 70, 58, 68, 60, 68,
L. DóxcGKi wòfzGRi ‰KwU cwie†î Aâb Ki| [AâGbi 70, 45, 85, 60, 50, 46, 65, 55, 61, 72, 45
wPn× I weeiY AvekÅK] 4 K. ˆkÉwYeÅvwµ¦ 5 aGi ˆkÉwYmsLÅv wbYÆq Ki| 2
M. ‰KwU iÁ¼Gmi 2wU KGYÆi Š`NÆÅ a I c| iÁ¼mwU Aâb Ki| L. DÚ mviwY ˆ^GK cÉPziK wbYÆq Ki| 4
[AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK] 4 M. cÉ`î DcvGîi AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
1. K. (y + 2) (y 2z 2) 8. K. 18 2 eMÆ ˆm.wg.; L. 23.83 wg. (cÉvq);
2. K.
5 M. 177.96 eMÆwgUvi (cÉvq)
6
9. K. 490.875 eMÆ ˆm.wg.; L. 22067.697 eMÆwgUvi (cÉvq);
Dîigvjv
1
3. K. 2870; L. 89; M. x = , y = 1, z = 2 M. 169.6464 wK. MÉvg (cÉvq)
2
5. K. 70 10. L. 66.3
7. K. 30 11. K. 9 wU; L. 65
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 13
309. ev±`ievb miKvwi evwjKv DœP we`Åvjq, ev±`ievb
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ K. wPGò e†îwUi cwiwa 75.3982 ˆm. wg. nGj e†îwUi eÅvmvaÆ
1.
(i) A = {x ô : logy2y + 3 = 2} KZ? 2
B = x ô : 1 < x 6 ‰es x, 12 ‰i àYbxqK} L. cÉgvY Ki ˆh, PA = PB. 4
C = {x ô : 2 < x 7 ‰es x ˆgŒwjK msLÅv} M. ˆ`LvI ˆh, OP mijGiLv RÅv AB ‰i jÁ¼ mgw«¼LíK| 4
(ii) p6 = 140 2p3 + 1
K. (i) bs mgmÅv nGZ A ˆmUGK ZvwjKv c«¬wZGZ cÉKvk Ki| 2 M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
1
L. (i) bs mgmÅv nGZ (A B) (A C) wbYÆq Ki| 4 7. ABC ‰ B = 90 ‰es tanA =
3
M. (ii) bs mgmÅv nGZ ˆ`LvI ˆh, p = 3 + 2 2 4
3
2x + 4
3
64.2x + 1 x
4 1
K. sin(90 x) = 2 nGj, x ‰i gvb KZ? 2
2. A = x (2x + 1) 2 2
3 2 1 cosec A sec A 1
2x+2 8 L. cÉgvY Ki ˆh, cosec2A + sec2A = 2 4
16 25 81
B = log5 + 16log + 12log
15 24
+ 7log
80 M. A = x y, C = x nGj, x I y ‰i gvb wbYÆq Ki| 4
8.
p = sin, q = cos, m = cot + cos ‰es n = cot cos.
( )
K. log7 ( 3 7. 7) ‰i gvb wbYÆq Ki| 2 K. mgGKvYx wòfzGRi ˆÞGò cÉgvY Ki ˆh, sin + cos > 1. 2
L. ˆ`LvI ˆh, A = 4. 4
L. 7p2 + 3q2 = 4 nGj, ˆ`LvI ˆh, = cot1 ( 3) 4
M. B ˆK mij Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, m n = 4 mn .
2 2
4
3. cÉ^g n msLÅK Õ¼vfvweK msLÅvi NGbi mgwÓ¡ 225 ‰es
Avevi ˆKvGbv mgv¯¦i avivi p Zg c` p2 ‰es q Zg c` q2. 9.
‰KwU AvqZvKvi evMvGbi ˆÞòdj 2000 eMÆ wgUvi| hw`
K. 2 + 5 + 8 + 11 + ........ avivwUi ˆKvb c` 59? 2 ‰i Š`NÆÅ 10 wgUvi Kg nq, ZGe evMvbwU eMÆvKvi nq|
L. mgv¯¦i avivwUi (p+q) Zg c` KZ? 4 K. ˆKvb wòfzGRi mw®²wnZ `ywU evüi Š`NÆÅ h^vKÌGg 5 ˆm. wg. I
M. n ‰i gvb wbYÆq Ki| H msLÅvàGjvi eGMÆi mgwÓ¡ KZ? 4 8 ˆm. wg. ‰es A¯¦fzÆÚ ˆKvY 30 nGj, wòfzRwUi ˆÞòdj
L-wefvM: RÅvwgwZ wbYÆq Ki| 2
4.
a = 11 ˆm. wg., b = 5 ˆm. wg. I x = 60 ‰es L. DóxcK nGZ evMvGbi Š`NÆÅ I cÉÕ© wbYÆq Ki| 4
y = 45. M. hw` AvqZvKvi evMvGbi cwimxgv ˆKvb iÁ¼Gmi cwimxgvi
K. ˆcw´Öj KÁ·vGmi mvnvGhÅ 75 ˆKvY AuvK| 2 mgvb nq ‰es iÁ¼Gmi Þz`ËZi KYÆwU 54 wgUvi nq, ZGe
L. ‰KwU UÇvwcwRqvg AuvK hvi `ywU mgv¯¦ivj evü a I b ‰es a iÁ¼Gmi Aci KGYÆi Š`NÆÅ I ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
evü msj™² `ywU ˆKvY x I y (weeiY I AâGbi wPn×
AvekÅK) 4 N-wefvM: cwimsLÅvb
M. x = a b ˆm. wg. evü wewkÓ¡ mgevü wòfzGRi ewnÆe†î 10. wbGP 30 Rb Qvòxi wbeÆvPbx cixÞvq MwYGZ cÉvµ¦ bÁ¼i
Aâb Ki| [weeiY I AâGbi wPn× AvekÅK] 4 ˆ`Iqv nGjv|
5.
O ˆK±`ÊwewkÓ¡ PQR e†Gî QR PvGci Dci `ívqgvb e†îÕ© 70, 68, 95, 65, 71, 82, 86, 81, 85, 90, 97, 86, 78, 78, 77, 92,
90, 83, 69, 87, 80, 82, 95, 97, 75, 77, 79, 80, 91, 73.
ˆKvY QPR ‰es ˆK±`ÊÕ© ˆKvY QOR|
K. QPR = (x + 5) ‰es QOR = (x + 60) nGj x ‰i gvb K. ˆK±`Êxq cÉeYZv KvGK eGj? `ywU ˆK±`Êxq cÉeYZvi bvg wjL| 2
wbYÆq Ki| 2 L. ˆkÉwY eÅeavb 6 aGi MYmsLÅv wbGekb mviwY ŠZwi KGi
QOR mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
L. cÉgvY Ki ˆh, QPR = 2 . 4 M. mviwY nGZ AvqZGjL Aâb Ki| [mswÞµ¦ weeiY AvekÅK] 4
M. hw` PQSR e†Gî A¯¦wjÆwLZ PZzfzÆR ‰es QPS + SPR 11. ˆkÉwYeÅvwµ¦ 51-55 56-60 61-65 66-70 71-75 76-80
= 90 nq ZGe cÉgvY Ki ˆh, Q, O ‰es R ‰KB mijGiLvq MYmsLÅv 6 10 12 9 8 5
AewÕ©Z| 4 K. wewœQ®² I AwewœQ®² PjK KvGK eGj? D`vniYmn AvGjvPbv
6. A
Ki| 2
O P L. DóxcGKi mviwY nGZ gaÅK wbYÆq Ki| 4
B
M. DóxcGKi mviwY nGZ MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki|
[mswÞµ¦ weeiY AvekÅK|] 4
1. K. { }; L. Æ 7. K. 30; M. x = 45, y = 15
5
2. K. 6 ; M. log25 9. K. 10 eMÆ ˆm. wg.; L. Š`NÆÅ 50 wgUvi, cÉÕ© 40 wgUvi;
Dîigvjv
3. K. 10; L. 134; M. 3 + 1
1 1
+ + ....... 9. K. 24 eMÆ ˆm.wg.; L. 980.18 eMÆ ˆm.wg (cÉvq); M. 20 ˆm.wg.
3 3 10. K. 26.5; L. 72.83 (cÉvq)
1
7. K. 2 ; M. 45 11. L. 76.67 (cÉvq)
15 cvGéix ‰m‰mwm ˆgBW BwR: cÉk²cò MwYZ
311. wcGivRcyi miKvwi DœP we`Åvjq, wcGivRcyi
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ 6. ABC wòfzGR B = 60, C = 45 ‰es cwimxgv,
1.
1 17
p2 + 2 = p = 12 ˆm. wg.|
p 4
K. ˆÕ•j I KÁ·vGmi mvnvGhÅ B I C AuvK| 2
K. Drcv`GK weGkÏlY Ki : p6 + p3 56. 2 L. AâGbi wPn× I weeiYmn wòfzRwU AuvK| 4
1
L. p ‰i gvb KZ? 4 M. hw` P ‰KwU mgevü wòfzGRi cwimxgv nq ZGe mgevü
p
wòfzRwU AuvK| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK) 4
M. cÉgvY Ki ˆh, 8p6 63p3 8 = 0 4
p2(3 p) 1 M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
2. (p) = p2 p
‰es a = 2, b = 3, c = 8.
7. tanA + sinA = a, tanA sinA = b
K. logx(a2b4c2) = 4 nGj, x ‰i gvb KZ? 2 K. hw` b = 0 nq, ZGe ˆ`LvI ˆh, secA = 1 2
log b3 + logc log c3 3 L. cÉ g vY Ki ˆh, a2
b 2
= 4 ab 4
L. ˆ`LvI ˆh, b
=
2
4
log
a
M. cÉgvY Ki ˆh, sec2A = ab cosec4A 4
8. sin = x, cos = y, mħGKvY|
(1)
M. cÉgvY Ki ˆh, p = (1 p) 4 x 1
K. y = nGj, ‰i gvb wbYÆq Ki|
3
2
3.
‰KwU mgv¯¦i avivi cÉ^g 12wU cG`i mgwÓ¡ 144 ‰es
L. x + y = 2 nGj, cÉgvY Ki ˆh, = 45 4
cÉ^g 20wU cG`i mgwÓ¡ 560 ‰es 2 6 + 18 54 + ..... ‰KwU
1+x
àGYvîi aviv| M. cÉgvY Ki ˆh, (tan + sec) = 1 x
2
4
n
K. ‰KwU AbyKÌGgi mvaviY c` (1)n1 2n + 1 nGj, AbyKÌgwU 9.
‰KwU iÁ¼Gmi ˆÞòdj 1344 eMÆ ˆm. wg. ‰es ‰KwU
wbYÆq Ki| 2 mvgv¯¦ wiGKi `yB evüi Š`NÆÅ h^vKÌGg 12 ˆm. wg. I 8 ˆm. wg.|
L. mgv¯¦i avivwUi cÉ^g 6wU cG`i mgwÓ¡ wbYÆq Ki| 4 K. ‰KwU mgevü wòfzGRi ˆÞòdj 36 3 eMÆ ˆm. wg. nGj,
M. àGYvîi avivwUi cÉ^g n msLÅK cG`i mgwÓ¡ 9842 nGj, ‰i evüi Š`NÆÅ wbYÆq Ki| 2
n ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 L. iÁ¼Gmi e†nîg KYÆ 56 ˆm. wg. nGj, ‰i cwimxgv wbYÆq Ki| 4
L-wefvM: RÅvwgwZ M. mvgv¯¦wiGKi Þz`ËZg KYÆ 10 ˆm. wg. nGj ‰i DœPZv
4. O ˆK±`ÊwewkÓ¡ PQRS e†Gî PQ I RS `ywU RÅv| I ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
K. e†Gîi cwiwa 8 nGj ˆÞòdj KZ? 2 N-wefvM: cwimsLÅvb
L. cÉgvY Ki ˆh, PQ = RS nGj, PQ I RS RÅv `yBwU ˆK±`Ê 10. ˆKvb ˆkÉwYi 60 Rb wkÞv^Æxi IRGbi (ˆKwR) MYmsLÅv
nGZ mg`ƒieZÆx| 4 wbGekb mviwY nGjv :
M. hw` PQ > RS nq, ZGe cÉgvY Ki ˆh, PQ RÅv RS RÅv ˆkÉwYeÅvwµ¦ 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74
AGcÞv ˆKG±`Êi wbKUZi| 4 MYmsLÅv 2 4 6 10 20 12 6
5. P K. KÌgGhvwRZ MYmsLÅv mviwY ŠZwi Ki| 2
L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
O
M. cÉ`î DcvGîi eYÆbvmn MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki| 4
Q S 11. 30 Rb wkÞv^Æxi MwYGZ cÉvµ¦ bÁ¼iàGjv wbGP ˆ`Iqv nGjv :
R 75, 65, 80, 55, 60, 80, 50, 75, 64, 70, 80, 75, 55, 80, 70, 75,
K. cÉe†«¬ ˆKvY ejGZ Kx ˆevSvq? 2 67, 80, 90, 72, 93, 85, 69, 74, 80, 78, 64, 80, 85, 99.
1 K. cÉPwjZ A^Æmn gaÅK wbYÆGqi mƒòwU ˆjL| 2
L. cÉgvY Ki ˆh, QPS = QOS 4
2 L. mviwY ˆ^GK mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, QRS + QPS = 180 4 M. cÉ`î DcvGîi AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
1. K. (p + 2)(p2 2p + 4)(p3 7); L.
1 8. K. 30
2 9. K. 12 ˆm. wg.; L. 16 85 ˆm. wg. ;
2. K. 12 M. 6.614 ˆm. wg.; 79.37 ˆm. wg. (cÉvq)
Dîigvjv
1 2 3 4
3. K. 3 , 5 , 7 , 9 , ........ 10. L. 60.5
L. 0; M. 9 11. L. 75.5
4. K. 16;
kxlÆÕ©vbxq Õ•zGji cÉk²cò: wbeÆvPwb cixÞv 2022 16
312. SvjKvwV miKvwi DœP we`Åvjq, SvjKvwV
MwYZ welq ˆKvW: 1 0 9
mgq– 2 N¥Ÿv 30 wgwbU m†Rbkxj cÉk² gvb– 70
[`ËÓ¡eÅ : Wvb cvGki msLÅv cÉGk²i cƒYÆgvb ævcK| K wefvM nGZ `y’wU, L wefvM nGZ `y’wU, M wefvM nGZ `y’wU ‰es N wefvM nGZ ‰KwU KGi ˆgvU mvZwU cÉGk²i Dîi `vI|]
K-wefvM: exRMwYZ M-wefvM: wòGKvYwgwZ I cwiwgwZ
1. A = {4, 5, 6,7}, B = {0, 1, 2, 3}, R = {(x, y) : x A, 7.
tanA + sinA = M ‰es tanA sinA = N
y A ‰es x y + 2 = 0} cosecA 1 = x, cosecA + 1 = y, tan2A = z
7
K. ˆ`LvI ˆh, A I B ciÕ·i wbGù` ˆmU| 2 K. secA + tanA = 2 nGj, secA tanA ‰i gvb wbYÆq Ki| 2
L. P(A) wbYÆq KGi ˆ`LvI ˆh, A ˆmGUi Dcv`vb msLÅv n nGj, L. cÉgvY Ki ˆh, M2 N2 = 4 MN 4
P(A) ‰i Dcv`vb msLÅv 2n ˆK mg^Æb KGi| 4 1 1
M. R ˆK ZvwjKv c«¬wZGZ cÉKvk KGi ˆWvg R I ˆié R wbYÆq M. cÉgvY Ki ˆh, x y = 2Z 4
Ki| 4 8.
‰KwU UÇvwcwRqvGgi mgv¯¦ivj evü«¼Gqi Š`NÆÅ h^vKÌGg 91
2. 4 2 6 3
(i) x 5x + 1 = 0, (ii) a 18a + 1 = 0 ˆm. wg. I 51 ˆm. wg. ‰es Aci evü«¼Gqi ˆ`NÆÅ h^vKÌGg 37 ˆm.
1 wg.I 13 ˆm. wg.|
K. x x ‰i gvb wbYÆq Ki| 2 K. UÇvwcwRqvGgi cwimxgv wbYÆq Ki| 2
1
L. x5 x5 ‰i gvb wbYÆq Ki| 4 L. hw` UÇ v wcwRqvGgi cwimxgv ‰KwU eGMÆ i cwimxgvi mgvb nq,
ZGe DÚ eGMÆi evüi Š`NÆÅ I ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, 2a = 3 + 5 4 M. DóxcK AbymvGi UÇvwcwRqvGgi ˆÞòdj wbYÆq Ki| 4
3.
33 + 29 + 25 + 21 + ................ 23 9. (i) ‰KwU ˆjvnvi cvBGci wfZGii I evBGii eÅvm h^vKÌGg
K. 4 + 7 + 10 + 13 + ........ avivwUi ˆKvb c` 301? 2 10cm I 12cm ‰es cvBcwUi Š`NÆÅ 10 wgUvi|
L. cÉ`î avivwUi mgwÓ¡ wbYÆq Ki| 4 (ii) 100 wg.
M. DóxcGKi avivwUi cÉ^g c`, mvaviY A¯¦iGK h^vKÌGg cÉ^g
2.5 wg.
c` I mvaviY AbycvZ aGi ‰KwU àGYvîi aviv MVb KGi
60 wg.
2.5 wg.
L-wefvM: RÅvwgwZ
4. ‰KwU wòfzGRi f„wg msj™² `yBwU ˆKvY h^vKÌGg 60 I 45 K. ‰KwU e†Gîi eÅvmvaÆ 10 ˆm. wg. ‰es e†îPvc ˆKG±`Ê 60
‰es cwimxgv 12 ˆm. wg.| ˆKvY Drc®² KGi| e†îvsGki ˆÞòdj wbYÆq Ki| 2
K. ˆÕ•j I KÁ·vGmi mvnvGhÅ 60 ˆKvY AuvK| 2 L. 1 Nb ˆm. wg. ˆjvnvi IRb 7.5 MÉvg nGj cvBGci ˆjvnvi
L. DóxcGKi AvGjvGK wòfzRwU Aâb Ki| (AâGbi wPn× IRb KZ wKGjvMÉvg? 4
I weeiY AvekÅK)| 4 M. wPò nGZ c^wUi ˆÞòdj wbYÆq Ki ‰es 30 ˆm. wg. Š`NÆÅ
M. ‰gb ‰KwU mgevü wòfyR AuvK, hvi cwimxgv DóxcGKi I 10 ˆm. wg. cÉÕ© wewkÓ¡ BU w`Gq c^wU cvKv KiGZ ˆgvU
wòfzGRi cwimxgvi mgvb| (AâGbi wPn× I weeiY AvekÅK)| 4 KZwU BU jvMGe? 4
5. wPGò O e†Gîi ˆK±`Ê ‰es OB = 3.5 cm. N-wefvM: cwimsLÅvb
A
10. ˆKvGbv ˆkÉwYi 60 Rb wkÞv^Æxi IRGbi MYmsLÅv wbGekb
O
mviwY nGjv
B
E
ˆkÉwYeÅvwµ¦ 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74
D
MYmsLÅv 4 8 10 20 12 6
K. ABCD e†Gîi cwiwa wbYÆq Ki| C 2 K. ˆK±`Êxq cÉeYZv ejGZ Kx eyS ‰es ˆK±`Êxq cÉeYZvi wZbwU
L. cÉgvY Ki ˆh, BAD = 2 BOD
1
4 cwigvGci bvg ˆjL| 2
L. cÉ`î DcvGîi gaÅK wbYÆq Ki| 4
M. cÉgvY Ki ˆh, AOB + COD = 2AEB. 4 M. cÉ`î DcvGîi MYmsLÅv eüfzR Aâb Ki| 4
6. ‰KwU mgGKvYx wòfzGRi AwZfzR I ‰KwU evüi Š`NÆÅ 11. wbGPi ‰KwU MYmsLÅv wbGekb mviwY ˆ`qv nj
h^vKÌGg 6 ˆm. wg. ‰es 4 ˆm. wg.| ˆkÉwY eÅeavb 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89
K. wòfzRwU AuvK| 2 MYmsLÅv 3 11 15 25 8 6
L. wòfzRwUi cwie†î Aâb Ki| 4 K. cÉPziGKi mƒòwU wjGL mƒòwU eÅvLÅv Ki| 2
M. DÚ e†Gî ‰gb ‰KwU Õ·kÆK Aâb Ki, ˆhb Zv wbw`ÆÓ¡ L. mswÞµ¦ c«¬wZGZ Mo wbYÆq Ki| 4
mijGiLvi Ici jÁ¼ nq| 4 M. cÉ`î DcvGîi AwRf ˆiLv Aâb Ki| 4
1. L.{{4}, {5}, {6}, {7}, {4, 5}, {4, 6}, {4, 7}, {5, 6}, 7. K. 2
{5, 7}, {6, 7}, {4, 5, 6}, {4, 6, 7}, {4, 5, 7}, {5, 6, 7}, 7
{4, 5, 6, 7}, }; 8. K. 192 ˆm. wg.; L. Š`NÆÅ = 48 ˆm. wg.; ˆÞòdj = 2304 eMÆ
M. R = {(4, 6), (5, 7)}; ˆWvg R = {4, 5}; ˆm. wg.; M. 852 eMÆ ˆm. wg.
Dîigvjv