Fil Link
Fil Link
Fil Link
Filipino
Ikaapat na Markahan
KALIPUNAN NG GAWAING
PAMPAGKATUTO
Republic of the Philippines
Department of Education
REGION II – CAGAYAN VALLEY
COPYRIGHT PAGE
Learning Activity Sheet in Filipino
Grade 10
Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior
approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the Curriculum
and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational purposes and the
source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited version, an
enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are acknowledged and
the copyright is attributed. No work may be derived from this material for commercial purposes and
profit.
Consultants:
Regional Director : BENJAMIN D. PARAGAS, PhD., CESO IV
Assistant Regional Director : JESSIE L. AMIN, EdD., CESO V
Schools Division Superintendent : RACHEL R. LLANA, PhD., CESO VI
Asst. Schools Division Superintendent : MARY JULIE A. TRUS, PhD., CESE
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG, PhD.
Chief Education Supervisor, CID : EVELYN V. RAMOS
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa pagkakaugnay ng mga pangyayaring napakinggan tungkol sa
kaligirang pangkasaysayan ng ElFilibusterismo
Panimula (Susing Konsepto)
Ang nobelang El Filibusterismo ni Dr. Jose Rizal ay karugtong ng kaniyang nobelang
Noli Me Tangere. Sa murang edad ay naging saksi siya sa mapapait, masasakit, at madidilim
na bahagi ng buhay ng ating mga ninuno kaya tumimo sa kaniyang puso ang pagnanais na
mailantad ang kabuktutan ng mga mananakop. Ginamit niya ang pinakamabisang sandata sa
pagkakamit ng minimithing pagbabago at kalayaan ng mga Pilipino- ang kanyang panulat.
Kaya naman, upang mas lalong maunawaan ang obra maestra ni Rizal na El
Filibusterismo, ating suriin ang kaligirang pangkasaysayan ng nobela.
Ang ikalawang nobela ni Dr. Jose Rizal na El Filibusterismo, ang karugtong ng Noli
Me Tangere, ay sinimulan niyang isulat sa kaniyang tinubuang Calamba noong Oktubre, 1887,
sa kaparehong taon kung kailan natapos ang manuskripto at maipalimbag ang kaniyang unang
nobela. Makalipas ang halos isang taon, 1888, nirebisa ni Dr. Rizal sa London ang halos lahat
ng naisulat na niya sa ikalawang nobela. Gayunman, may mangilan-ilang sanggunian ang
nagsasabing nasimulan niyang isulat ito sa London habang tinatapos pa niya ang pagsusulat ng
Noli Me Tangere. Kung pagbabatayan naman ang talambuhay ni Dr. Rizal, tumataliwas ang
pahayag na ito dahil hindi man lamang nabanggit ang London sa mga bayang pinuntahan ni
Dr. Rizal habang sinusulat pa niya ang kaniyang unang nobela.
Ayon sa aklat na “Rizal’s Life, Works, and Writings” ni G. Gregorio F. Zaide,
sinimulang isulat ni Dr. Rizal ang unang mga kabanata ng Noli Me Tangere sa Madrid, Espanya
noong 1884; ipinagpatuloy niya ito sa Paris, Pransiya; maging sa Wilhelmsfeld, Alemanya sa
mga buwang Abril–Hunyo; at tinapos sa Berlin, Alemanya sa huling mga buwan ng 1886 at
ipinalimbag sa Berliner Buchcdrukrei Actien Gesselchaft noong 29 Marso 1887 sa halagang
Php300 para sa 2,000 kopya. Samantala, ipinagpatuloy naman niya ang pagsusulat ng El
Filibusterismo sa Paris, Madrid, at Biarritz, Pransiya. Mapapansing iba-ibang lugar ang
napuntahan ni Dr. Rizal habang sinusulat pa niya ang kaniyang mga nobela.
Para sa Noli Me Tangere, ang mga dahilan ay may kinalaman sa kaniyang pamamasyal
sa iba’t ibang bansa at sa kaniyang propesyon. Samantala, mula sa Biarritz, Pransiya kung saan
niya tinapos ang pagsusulat ng ikalawang nobela ay lumipat naman siya sa Ghent, Belgium
dahil sa dalawang bagay: (1) makaiwas kay Suzanne Jacoby na kaniyang sinisinta nang mga
oras na iyon, at (2) higit na mababa ang halaga ng palimbagan sa nasabing lugar.
Gawain 2
Maraming pangyayari sa nakalipas at kasalukuyan ang may kaugnayan sa kaligirang
pangkasaysayan ng El Filibusterismo. Magsalaysay ng ilang pangyayaring napakinggan na
maiiugnay sa ilang bahagi ng kasaysayan ng El Filibusterismo.
GAWAING PAGKATUTO
Pagtiyak sa Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo
Bago pa man bumalik sa sariling bayan si Jose Rizal noong Oktubre 1887, marami ng
kasawiang dinanas ang kanyang mga kamag-anakan at kaibigan dahil sa pagkakasulat niya
ng Noli Me Tangere. Nang mga panahong yao’y nagdaranas din ng suliranin sa lupa ang mga
magsasaka ng Calamba. Ito ay kanilang inilapit kay Rizal na humingi naman ng tulong ang
pagdinig sa kasi ng problema sa lupa, napasabay pa sa pagdinig ng kaso ni Rizal ukol sa
pagpapalathala ng tinaguriang “makamandag” na babasahing Noli Me Tangere.
Maraming mga tuligsa at pagbabanta ang tinanggap ni Rizal. Ang kanyang pamilya ay
giniyagis din ng maraming mga panggigipit.
Sinimulan ni Rizal and nobelang El Filibusterismo sa harap
ng karanasang ito. Magkakabisa sa kanya kaipala ang mga sakit sa
loob na dinanas niya at ng kanyng pamilya. Bagaman may mga
pagpapalagay na may plano si Rizal para sa ikalawang nobela, naiba
ito ng mga pangyayaring kinasangkutan niya sa pagbabalik sa
sariling bayan. Tuwiran at di-tuwiran, naapektuhan ito ng wala pang
anim na buwang pagkamalas niya ng mga kasamaang ginagawa ng
mga pari, katulad ng “pagpapayaman sa kanilang mga asyenda,
pang- aakit sa mga babae, panggugulo, pagliligpit sa mga kaaway at
iba pa.” Nilisan ni Rizal ang Pilipinas noong Pebrero 3, 1888 dahil
sa pangamba niyang manganib ang buhay ng mga mahal sa buhay.
Katakot-takot na liham ng mga pagbabanta na karamihan
ay walang lagda ang dumarating at ipinayo ng gobernador na
bumalik siya sa ibang bansa. Ani Rizal sa isang sulat na ipinadala
niya kay Blumetritt habang naglalakbay
“Lahat ng mga punong panlalawigan at mga arsobispo a y naparoroon sa
Gobernador Heneral araw-araw upang ako’y ipagsumbong. Ang buong ahente ng
Dominiko ay sumulat ng sumbong sa mga alkalde na nakita nila akong lihim na
nakikipagpulong sa mga babae at lalaki sa itaas ng bundok. Totoong ako’y naglalakad sa
bundok kung bukangliwayway na kasama ng mga lalaki, babae at bata upang damhin ang
kalamigan ng umaga ngunit laging may kasamang tenyente ng guwardiya sibil na marunong
managalog…
Inalok ako ng salapi ng aking mga kababayan para lisanin ang pulo. Hiniling nila
ang mga bagay na ito hindi lamang sa aking kapakanan kundi sa kanila na rin sapagkat
marami akong kaibigan at kasalamuha na maaaring ipatapon kasama ko sa Balabag o
Marianas. Dahil dito kahit may kaunting karamdaman, ako’y dali- daling nagpaalam sa
aking pamilya.”
Hindi nagwakas sa paglisan ni Rizal ang suliranin. Ang
kanyang pamilya ay inusig. Umakyat ang kaso sa lupa ng mga
Mercado-Rizal hanggang Kataastaasang Hukuman ng Espanya.
Maraming kamag-anakan niya ang namatay at pinag-usig. May
isa pang tinanggihang mapalibinng sa libingang Katoliko. Sa
gitna ng mga pag-aalalang ito, ginigiyagis si Rizal ng mga
personal at pulitikal na suliranin; nangungulila siya kay Leonor
Rivera at waring walang kasiglahan ang insipirasyong dulot ng
paniningalang-pugad kay Nellie Boustead; sinasagot niya ang
kabi-kabilang tuligsang tinatamo ng Noli Me Tangere;
namatayan siya ng dalawang kaibigan at mababa ang
pagkikilalang iginagawad sa kanya ng mga kasama sa Kilusang
Propaganda. Bukod dito’y dumanas si Rizal ng suliranin sa
pananalapi. Naisiwalat ni Rizal ang kanyang paghihirap sa isang
liham na naipadala kay Jose Maria Basa:
“Ako’y nanghihinawa na sa paniniwala sa ating mga
kababayan. Parang sila’y nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay; pinipigilan
nila ang aking pagbabalik, nangangakong bibigyan ako ng tustos, at pagkatapos na gawin
sa loob ng isang buwan ay kalilimutan nang muli ako… Naisanla ko na ang aking mga
alahas, nakatira ako sa isang mumurahing silid, kumakain ako sa mga pangkaraniwang
restawran upang makatipid at mailathala ko ang aking aklat. Hindi naglao iyon, ititigil ko
kung walangdarating sa aking salapi. A, sasabihin ko sa iyong kung hindi lamang sa iyo,
kung hindi lamang ako naniniwalang may mga mabubuti pang Pilipino, nais kong dalhin
ang aking mga kababayan at ang lahat sa demonyo…”
Sa kabutihang palad, nang lahat ang pag-asa ni Rizal, dumating ang hindi niya
inaasahang tulong ni Valentin Ventura mula sa Paris. Ipinadala niya ang kabuuang gugol sa
pagpapalimbag ng aklat matapos mabalitaan ang pangangailangan ni Rizal sa salapi.
Natapos limbagin ang aklat noong Setyembre 18, 1891 sa Ghent, Belgium. Inihandog ni
Rizal ang nobela sa alaala ng mga paring sina Gomez, Burgos at Zamora.
Ang pagkahandog na ito sa tatlong paring martir ng ikalawang nobela ni Rizal ang
pangunahing dahilan kung bakit ito ay itinuturing na isang nobelang political. Naglalahad dito
sa isang malatalaarawang pagsasalaysay ang mga suliranin ng sistema ng pamahalaan at ang
mga kaakibat na problema: problema sa lupa, pamamahala, pamamalakad ng relihiyon at
edukasyon, katiwalian at iba pa. Tuwiran at di-tuwiran, masasalamin din ang mapapait na
karanasang gumiyagis kay Rizal sa ilang mga eksena at yugto ng nobela.
Masagisag at malarawan ang ebolusyon ni Simoun mula kay Crisostomo Ibarra,
bagaman hindi maiiwasang makilala ang mga kapaitan at kabiguan sa paraang hindi
maipagkakamali – kasama na pati ang pangungulila at pag-aasam sa pag-ibig.
Sa El Filibusterismo, ipinakilala ni Rizal ang isang
pagbabanyuhay niya bilang nobelista.
Ang nobelang El Filibusterismo (literal na “Ang Pilibusterismo“) o Ang Paghahari
ng Kasakiman ay ang pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani ng Pilipinas na
si José Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala sa
bansag na Gomburza o Gomez, Burgos, at Zamora.
Ito ang karugtong o sequel sa Noli Me Tangere at tulad sa Noli, nagdanas si Rizal
ng hirap habang sinusulat ito at, tulad din nito, nakasulat ito sa Kastila. Sinimulan niya ang
akda noong Oktubre ng 1887 habang nagpapraktis ng medisina sa Calamba.
Sa London, noong 1888, gumawa siya ng maraming pagbabago sa plot at
pinagbuti niya ang ilang mga kabanata. Ipinagpatuloy ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang
manuskrito habang naninirahan sa Paris, Madrid, at Brussel, at nakumpleto niya ito noong
Marso 29, 1891, sa Biarritz. Inilathala ito sa taon ring iyon sa Ghent. Isang nagngangalang
Valentin Ventura na isa niyang kaibigan ang nagpahiram ng pera sa kanya upang maipalimbag
at mailathala nang maayos ang aklat noong Setyembre 22, 1891.
Ang nasabing nobela ay pampulitika na nagpapadama, nagpapahiwatig at
nagpapagising pang lalo sa maalab na hangaring makapagtamo ng tunay na kalayaan at
karapatan ng bayan.
Gawain 1
Suriin ang bawat pahayag at tiyakin ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa
pamamagitan ng pagtukoy sa mga kondisyon sa panahong isinulat ang akda.
Iguhit ang ( ) sa linya kung ang pangyayari ay tumutukoy sa mga kondisyon sa
panahong isinulat ang El Filibusterismo at isulat sa loob ng kahon ang magpapawasto sa
pangyayari kung mali ito.
_____ 1. Ang inspirasyon ni Jose Rizal sa pagsulat ng
El Filibusterismo ay ang tatlong paring martir,
ang GomBurZa.
_____ 2. Naisipan ni Rizal na sumulat ng El
Filibusterismo dahil sa aklat na Uncle Tom’s
Cabin ni Harriet Beecher Stowe.
_____ 3. Higit na naging madali para kay Rizal ang
pagsulat ng El Filibusterismo kaysa sa Noli
Me Tangere.
_____4. Si Gobernador-Heneral Emilio Terrero ang
naluklok noong taong 1891 na siyang
nagpatapon kay Rizal sa Dapitan.
_____ 5. Ang ganda at kasiyahang hatid ng Paris ay
nagbigay inspirasyon sa kanyang tapusin na
ang kaniyang nobela sa lugar na ito.
Gawain 4
Gawain 5
Ilahad ang mga layunin o adhikain ni Jose P. Rizal sa pagsulat niya ng akda base sa
mga nabasa mo sa kaligirang pangkasaysayan. Punan ang mga lobo sa ibaba.
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pag-uuganay ng kahulugan ng salita sa kaligirang pangkaysaysayan ng El
Filibusterismo
Kasanayang Pampagkatuto
Naiuugnay ang kahulugan ng salita batay sa kaligirang pangkasaysayan nito (F10PT-
IVa-b-83)
Gawain 2
Tukuyin ang kasingkahulugan ng mga salitang nakasalungguhit sa mga parirala sa
pamamagitan ng pagpili ng sagot sa kahon. Pagkatapos, gamitin sa pangungusap ang mga salita
kaugnay ng isyung kinakaharap ng bansa sa kasalukuyan. Isulat sa patlang ang titik ng iyong
sagot.
a. Hinahabol ng batas f. Makuha
b. Kinausap upang mapapayag g. Natuwa
c. Kopya h. Sagabal
d. Mawala, maalis, matanggal i. Sumala
e. Maging delikado j. Umalis
______1. Mapanganib sa mga prayle-
______2. Hinimok na umalis
______3. Lumisan ng Pilipinas___________________________________
______4. Naaliw sa ganda ng Paris
______5. Balakid sa pagsusulat
______6. Pamilya’y pinag-uusig
______7. Lumiban sa pagkain
______8. Nasamsam na mga kopya
______9. Sipi ng mga nobela
______10. Maiwaksi sa isip
Gawain 3
Basahin at unawain ang bawat pahayag. Piliin ang letra ng tamang sagot.
1. Si Valentin Ventura ang itinuturing na tagapagligtas ng El Filibusterismo dahil sa
pagtustos sa pagpapalimbag ng nobela. Ano ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit?
a. Tagapondo
b. Tagapagsalba
c. Tagakayod
d. Tagasalungat
2. Suson-susong mga kahirapan ang dinanas ni Rizal bago maipalimbag ang nobelang El
Fili. Ano ang kasingkahulugan ng salitang suson-suson?
a. Bigla-bigla
b. Maya’t maya
c. Sawang-sawa
d. Sunod-sunod
3. Tulad ng Noli Me Tangere, ang orihinal na manuskrito ng El Filibusterismo ay nakasulat
sa salitang Kastila. Ano ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit?
a. Akda
b. Aklat
c. Pahina
d. Sanayang-aklat
4. Mayayaman ang nasa ibabaw ng kubyerta at nasa ilalim naman ang mahihirap. Ano ang
ibig sabihin ng kubyerta?
a. Palapag
b. Barko
c. Tuktok
d. Salumpuwit
5. Maraming Kastila ang nag-usisa sa nobela nang ipalimbag ni Jose Rizal. Ano ang
kahulugan ng salitang may salungguhit?
a. Nagulat b. Nagalit c. Nag-ulirat d. Namoblema
6. May ilang Pilipinong pinaratangan ng mga Kastila ng erehe dahil ayaw sumunod sa
kanilang batas na pinapatupad. Ano ang ibig sabihin ng erehe?
a. Kalaban ng mga pari at mamamayan
b. Kalaban ng simbahan
c. Kalaban ng pamahalaan
d. Terorista
7. Isa si Jose Rizal sa mga inakusahang pilibustero dahil sa pagsulat niya sa nobelang
ElFilibusterismo. Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit?
a. Kalaban ng mga pari at mamamayan
b. Kalaban ng simbahan
c. Kalaban ng pamahalaan
d. Terorista
8. Batay sa kasaysayan noong panahon ng Kastila, ang Kabesa de barangay ay tagapamahala
ng barangay. Ano ang katapat nito sa kasalukuyang panahon?
a. Alkalde
b. Barangay Captain
c. Barangay Kagawad
d. Tanod
9. “Sa isang utos ng pamahalaan, maaaring maipabilanggo ang ama, asawa o kapatid”. Ano
ang ibig sabihin ng pahayag?
a. Mahilig manakot ang pamahalaan
b. Makapangyarihan ang pamahalaan
c. Nagbubulag-bulagan ang pamahalaan
d. Natatakot ang asawa, ama at kapatid sa pamahalaan.
10. “Ang kabaitan ay di tulad ng brilyante na maisasalin sa iba. Ito ay likas sa tao. Ano ang
ibig ipahiwatig ng pahayag?
a. Ang ugali ay yaman ngt tao na maaaring ipamana sa iba.
b. Ang kabaitan ay tulad ng isang brilyante
c. Hindi naibibigay ang ugali ng isang tao
d. Likas sa tao ang kabaitan
Susi sa Pagwawasto
Gawain 2
1. E 2.b 3.j 4.g 5.h 6.a 7.I 8.f 9.c 10.d
Gawain 3
1. B 2.d 3.b 4. a 5.c 6.b 7.c 8.b 9.b 10.c
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagbubuod sa Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo
Gawain 1
Panoorin sa mga sumusunod na link ang kaligirang pangkasaysayan ng El
Filibusterimo. Pagkatapos, sagutin ang kasunod nitong mga gawain.
(a) https://www.youtube.com/watch?v=IRMOA3VmST0&t=3s
(b) https://www.youtube.com/watch?v=lB1RIAL7ZSs&t=6s
Ang Kaligirang Pangkasaysayan ng Pagsusulat sa El Filibusterismo
Gawain 2
Basahing mabuti ang mga pahayag na nasa PAHALANG (across) at PABABA (down).
Ito ang iyong magsisilbing gabay upang matukoy ang mga mahahalagang konsepto mula sa
kaligirang pangkasaysayan ng pagsusulat ng El Filibusterismo.
Gawain 5
Sa pamamagitan ng timeline, ipakita ang kaligirang pangkasaysayan sa pagsulat ng El
Filibusterismo. Gawing gabay ang pamantayan sa ibaba.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. Jose Rizal 7. Ferdinand Blementritt
2. Valentin Ventura 8. Leonor Rivera
3. Jose Alejandro 9. Andres Bonifacio
4. Marcelo Del Pilar 10. Mariano Gomez
5. Graciano Lopez Jaena 11. Jose Burgos
6. Juan Luna 12. Jacinto Zamora
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Kasanayang Pampagkatuto
Gawain 1
_______ 6. Para makalikom ng sapat na salapi, sinimulang magtipid ni Rizal upang matustusan
ang pagpapalimbag ng El Filibusterismo.
_______ 7. Ipinasunog ng pamahalaang Espanya ang kopya ng nobelang El Fili sa takot nilang
makarating ito sa mamamayang Pilipino.
_______ 8. Bunga ng maraming suliranin, naisip ni Rizal na sunugin ang kanyang mga isinulat.
_______ 9. Dahil sa pakiusap ng mga taong nagmamahal kay Rizal at dahil na rin sa mga
bantang natatanggap ay nagtungo si Rizal sa London. Doon ay sinimulan niyang
isulat ang El Filibusterismo.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 Gawain 2 Gawain 3 Gawain 4 Gawain 5
1. H
2. G Sariling Sariling Sariling Sariling
3. E gawa ng gawa ng gawa ng gawa ng
4. I mga mag- mga mag- mga mag-
mga mag-
5. A aaral aaral aaral
aaral
6. D
7. J
8. F
9. B
10. C
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusulat ng buod ng El Filibusterismo batay sa ginawang timeline
Umalis si Rizal patungong Europa upang isulat ang kauna-unahan niyang nobela ngunit
nagalit ang mga Kastila. Si Blumentritt ay isang matalik na kaibigan ni Rizal at isa siya sa mga
nakakaalam sa mga balak ni Rizal na magsulat ng El Filibusterismo.
Bago pa man bumalik sa sariling bayan si Jose Rizal noong Oktubre 1887, marami ng
kasawiang dinanas ang kaniyang mga kamag-anakan at kaibigan dahil sa pagkakasulat niya ng
Noli Me Tangere.
Ang pagkahandog na ito sa tatlong paring martir ng ikalawang nobela ni Rizal ang
pangunahing dahilan kung bakit ito ay itinuturing na isang nobelang politikal. Naglalahad dito
sa isang mala-talaarawang pagsasalaysay ang mga suliranin ng sistema sa pamahalaan at ang
mga kaakibat na problema: problema sa lupa, pamamahala, pamamalakad ng relihiyon at
edukasyon, katiwalian atbp. Tuwiran at di-tuwiran, masasalamin din ang mapapait na
karanasang gumiyagis kay Rizal sa ilang mga eksena at yugto ng nobela.
Gawain 1
Basahin at unawaing mabuti ang ilang tala ng impormasyon tngkol sa kasaysayan ng
El Filibusterismo. Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1. Ano ang simulain sa pagsulat ni Rizal sa El Filibusterismo?
a. himukin ang mga Pilipino na makidigma
b. iminulat ang kasamaan ng mga prayle
c. nagpasigla sa loob ng mga Pilipino sa pakikidigma
d. labanan ang pang-aalipin ng mga Kastila
2. Nakatulong sa kaniya ang nobela upang alisin ang sagabal sa paghihimagsik noong 1896.
a. Andres Bonifacio. b. Antonio Luna
c. Emilio Jacinto d. Jose Rizal
3. Alin sa mga sumusunod ang HINDI tumutukoy sa kalagayan ni Rizal nang isinulat ang
ikalawang nobela?
a. nagtipid ng pagkain
b. napilitang magsanla ng alahas
c. nilayuan ang mga kasama sa La Solidaridad
d. nagpakasal sa kasintahan
4. Ano ang dahilan sa paglipat ni Rizal sa Ghent Belgium.
a. pinautangan siya ng per ani Ventura b. mababa ang pamumuhay doon
c. upang lumato kay Nelly Bousted d. magtago sa mga Espanyol
5. Saan sinimulan ni Rizal ang pagsulat ng El filibusterismo noong Oktubre 1887?
a. Calamba b. Espanya
c. Inglatera d. Europa
6. Sino ang tumulong upang matapos ang pagpapalimbag ng nobelang El Filibusterismo?
a. Antonio Luna b. Emilio Jacinto
c. Valentin Ventura d. Ferdinand Blumentritte
7. Ilang pahina ang ibinawas ni Dr. Rizal sa nobela dahil sa kakulangan ng pondo?
a. 3 b. 4
c. 5 d. 6
8. Saang palimbagan tinapos ang aklat ng El Filibusterismo?
a. Van Loo Press b. Meyer Van Loo Press
c. Meyer Loo Press d. Van Loo Meyer Press
9. Ano tinutukoy na sakit ng lipunan sa nobelang El Filibusmerismo?
a. korapsyon b. kanser
c. diskriminasyon d. katamaran
10. Kanino inialay ni Dr. Rizal ang El Filibusterismo?
a. katipunero b. propagandista
c.tatlong paring martir d. kababaihan sa Malolos
Gawain 2
Punan ng mahahalagang impormasyon ang timeline sa pagsulat ni Dr. Jose Rizal ng
El Filibusterismo.
TIMELINE NG EL FILIBUSTERISMO
Calamba
Oktubre 1887
Inglatera 1888
Belgium
Marso 29, 1891
Agosto 6, 1891
Belgium
Belgium
Setyembre 22,
1891
Gawain 3
Pamantayan sa Pagbubuod
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
GAWAING PAGKATUTO
Pagtatala ng nahahalagang impormasyon mula sa sanggunian
Gawain 2
Hanapin sa loob ng kahon ang kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit sa
bawat pangungusap. Pagkatapos, gamitin ang mga ito sa sariling pangungusap.
hindi sang-ayon kumbinsihin nakisali
nakulong
naagaw nagulat
a
1. Ang bus na biyaheng Cainta ay may lulan na mga bata kaya maingat ang drayber na
minaneho ito.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
2. Natahimik ang grupo ng mga kababaihan sa isang pagtitipon nang biglang may isang
lalaking nakisalamuha sa kanila.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
3. Ang mga tao ay nagulantang sa presyo ng mga bilihin simula nang magkaroon ng pandemya.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
4. Si Mildred ay natigil sa kaniyang pagbabalatkayo simula nang iwanan siya ng kaniyang mga
kaibigan dahil nalaman nila ang tunay niyang na ugali.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
5. Napakagaling na mananalita ni Karl Nadunza. Madali lang para sa kaniya at kaya niyang
himukin ang lahat ng mga taong kaniyang kinakausap.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
6. Si Kardo ay anak ng mayamang negosyante kaya’t sinilaw niya ng salapi ang kaniyang
napupusuang babae.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
7. Lumipat ng tirahan si Kepweng nang binalaan ng kaniyang kaaway na papatayin siya kapag
sila ay nagkita pa.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
8. Lakas-loob na ipinamahagi ni Poldo ang kaniyang nasamsam na salapi mula sa mga
magnanakaw.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
9. Hindi natuloy ang isang okasyon sa baryo dahil salungat ang bise mayor sa programang ito.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
10. Ganoon na lamang ang pagyakap ng kaniyang anak nang magkita dahil sa tagal na napiit
sa bilangguan.
Sagot: ________________
Pangungusap: _______________________________________________________________
Gawain 3
Basahin at unawain ang buod ng nobela. Pagkatapos, sagutin nang buong husay at tapat
ang kasunod nitong gawain.
Buod ng El Filibusterismo
Nagbalik si Simoun sa Pilipinas makalipas ng labintatlong taon upang maghiganti sa
mga kaaway. Matagumpay na nasira ng mga kalaban ang malinis na pangalan ng mga Ibarra,
nasamsam ang kanilang kayamanan, nailayo siya sa kanyang pinakaiibig na si Maria Clara, at
nawalan ng Kalayaan. Naging matalik niyang kaibigan ang Kapitan-Heneral dahil sa
napakaraming pabor na naibigay ni Simoun sa kanya noong nagkasama sila sa Cuba. Sa
kanyang pagbabalik sa Pilipinas, naging sunod-sunuran ang Kapitan-Heneral sa bawat pag-
uudyok ni Simoun. Anupa’t naging napakamakapangyarihan ni Simoun dahil sa kanyang
koneksiyon sa naghaharing uri at dahil na rin sa taglay niyang kayamanan.
Sa Bapor Tabo, lulan ang mga Reverendos at Ilustrisimos, Indio, mga mangangalakal
na Intsik, at mga mag-aaral na magbabakasyon. Makikita rito ang paggalang ng mga lulan ng
bapor sa makapangyarihang si Simoun. Nakisalamuha siya sa mga ito at maging sa
makabagong mga mag-aaral na sina Isagani at Basilio.
Bisperas ng Pasko noon, hindi sinasadyang nagkitang muli sina Basilio at Simoun sa
kagubatan. Nagulantang si Simoun sa paghaharap nila ni Basilio subalit nang masiguro niyang
hindi siya maipahahamak ng binata sa pamamagitan ng pagbubunyag sa kanyang
pagbabalatkayo ay pumayapa na ang kanyang kalooban. Hinimok niya si Basilio na tulungan
siyang mamagitan sa mga kabataan upang maisakatuparan ang kanyang aghikain. Magalang
na tumanggi ang mapayapang si Basilio kay Simoun sapagkat iba ang kanyang layunin – ang
iligtas sa karamdaman at sakit ang mga mamamayan at magkaroon ng masayang pamilya.
Nabalitaan ni Basilio ang nangyari sa pamilya ni Kabesang Tales na ama ni Juli. Si Juli
ang kanyang kasintahan at plano na niyang pakasalan ito pagkatapos makuha ang kanyang
diploma sa pagiging doctor. Nang makituloy ang mayamang si Simoun sa tahanan ni Kabesang
Tales ay malugod siyang tinanggap ng kabesa sa kabila ng matinding suliranin sa pananalapi
dahil sa pakikipaglaban nito sa makapangyarihang mga prayle. Dala ang mga hiyas,
nakapagbenta si Simoun sa mga taga-San Diego at Tiani. Naiba ang priyoridad ng ilang
pamilya sa mga bayang ito dahil lumabas ang nakatagong salapi makabili lamang ng
magaganda at mamahaling alahas. May ibang motibo ang ilang mamimili ng alahas dito. Nais
din nilang mapalapit sa mag-aalahas dahil alam nilang matalik itong kaibigan ng Kapitan
Heneral. Ang galanteng si Kapitan Basilio ay gumastos ng napakalaking halaga nang magpabili
ang kura, ang alperes, at iba pang prayle ng mga mamahaling alahas na hindi niya pinabayaran
upang siya ay mailigtas sa anumang magiging suliranin sa mga ito pagdating ng panahon.
Tunay na bakas kay Simoun ang paghihiganti. Sinilaw niya si Kabesang Tales sa
kapangyarihan ng kanyang baril at nang palihim na kinuha ito ng kabesa ay natuwa si Simoun
dahil nakakita siya ng kakampi.
Dinalaw ni Simoun si Basilio nang makabalik ito ng Maynila upang muling himukin
ang binatang sumapi sa rebolusyon dahil naihanda na ni Simoun ang lahat – ang dalawang
panig na susuporta sa kanyang adhikain mula sa pamahalaan at mula sa mga tulisan subalit-
matibay ang paninindigan ni Basiliong pisikal na karamdaman ang nais niyang gamutin, hindi
ang sakit ng lipunan. Binalaan siya ng mag-aalahas at sa dakong huli ay napahinuhod na rin
siya. Nalaman niya mula kay Simoun na ang magiging misyon niya ay ang iligtas si Maria
Clara. Si Simoun ang nanlumo sa ibinalita nito sa kanya, patay na ang dalaga. Sa matinding
pighati, hindi naibigay ni Simoun ang hudyat sa kanyang mga kapanalig nang gabing
napagkasunduan kaya hindi natuloy ang rebolusyon.
Samantala, ang mga makabagong mag-aaral na nais matuto ng wikang Kastila ay
umaasang magtagumpay dahil naihanda na lahat-ang guro, paaralan, at pondong gagamitin.
Hinihintay na lamang nila ang pagpasa nito. Alam ng mga mag-aaral na may mali sa Sistema
ng edukasyon. Humingi sila ng tulong kay padre Irene upang mamagitan subalit sa kasamaang-
palad, hindi sila nagtagumpay dahil salungat dito ang vice-rector ng unibersidad na si Padre
Sibyla. Si Don Custodio ang siyang huling nagpasiya. Upang palipasin ang matinding sama ng
loob, sa pangunguna nina Makaraig at Isagani ay nagkita-kita ang mga mag-aaral sa isang
pansitan. Inilabas nila ang kanilang hinaing sa mga taong sangkot sa pagbabasura ng kanilang
panukala. Kinabukasan naparatangan at nabilanggo ang lahat ng mga mag-aaral sa isa raw
pakana na hindi naman napatunayan.
Malinaw na nailarawan ang nobelang ito kung ano ang nangyari sa mga kabataang
nakalaya lalo na kay Basilio. Alamin kung anong bahagi ang gagampanang papel ni Basilio sa
muling paglulunsad ni Simoun ng ikalawang rebolusyon laban sa pamahalaan.
Kapananabikang malaman kung paano niya naisagawa ang mga ito at kung nagtagumpay ba si
Simoun sa kanyang paghihiganti.
Panuto: Gamit ang “Story Worm”, ibahagi ang iyong kaalaman sa pagbibigay ng banghay ng
nobelang binasa at magtala ng dalawang mahahalagang pangyayaring naganap sa buod ng El
Filibusterismo. Gawin ito sa isang buong papel.
Pangalawang Mahalagang
Pangyayari
Unang Mahalagang
Pangyayari
Konklusyon
Tagpuan
Pangunahing Tauhan
Gawain 4
Base sa nabasang buod ng El Filibusterismo, sagutin ang mga sumusunod na gabay na
tanong.
Mga Tanong Sagot
1. Paano mo maihahalintulad ang >
pamahalaan noon at ngayon?
2. Ano ang katangian ng bawat tauhan na >
makikita pa rin sa mga tao sa kasalukuyan?
3. Makatarungan ba ang paghihiganti upang >
makamit ang kalayaan na inaasam?
Ipaliwanag.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 2:
1. sakay 6. inakit
2. nakisali 7. sinabihan
3. nagulat 8. naagaw
4. pagkukunwari 9. hindi sang-ayon
5. kumbinsihin 10. Nakulong
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Paggamit ng iba-ibang reperensiya/batis ng impormasyon sa pananaliksik
Ayon kina Mosura, et al. (1999), ang mga hanguang primarya (primary sources) ay:
➢ Open web ang tawag sa impormasyong agad-agad lumalabas at nakukuha mula sa mga
search engine tulad ng Google, Yahoo, at iba pa. Ang mga impormasyong ito ay libre
at maaaring mabasa ng sinuman. Gayunpaman, ang mga impormasyon ay hindi nasala
at walang kasiguraduhan kung tama ba o hindi dahil hindi tiyak kung ang nilalaman ay
dumaan sa pagsusuri ng mga eksperto para matukoy ang kawastuhan o kaangkupan.
➢ Gated Web ang tawag sa mga impormasyong makukuha mo lamang kapag ikaw ay
miyembro kaya’t nangangailangan ng log-in at password bago makapasok. Karaniwang
nagbabayad ang mga taong nais makapagsaliksik sa mga gated web dahil ang mga
impormasyong makikita rito ay mga naka-copyright. Ang malalaking aklatan ay
nagbabayad sa mga publisher ng mga gated web para ma-access ng kanilang mga mag-
aaral ang mga impormasyong ito gamit ang kanilang mga detalye tulad ng student
number, at iba pa. Ang bayad ng mga mag-aaral ay isinasama na sa kanilang library
fee.
➢ Ang Hidden Web na tinatawag ding Deep Web o Invisible Web ay nagtataglay ng mga
hindi naka-html na dokumento tulad ng mga naka-PDF, makikita rin ditto ang mga
gated site, at mga inter-aktibong aplikasyon tulad ng mapa, mortgage calculator, at iba
pa. Ang Hidden Web o Deep Web ay napakalaki at sa katunaya’y nasa 500 hanggang
700 daang beses na mas Malaki kaysa sa mga gated web at katatagpuan ng biyon-
bilyong dokumento. Kung tutuosin, para itong isang higanteng aklatang mabubuksan
lamang kung ikaw ay konektado sa Internet at nagtataglay ng mahalagang susi, ang
iyong log-in name at password.
Gawain 1
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat sa sagutang papel ang mga kasagutan.
1. Nasubukan mo na bang manaliksik? Alin ang ginamit mong reperensiya, ang hanguang
primarya, sekundarya, o ang internet? Bakit?
2. Ano-ano ang kabutihang maidudulot ng pananaliksik sa internet? Ano-ano naman ang
kabutihang maidudulot ng pananaliksik sa iba pang hanguan o batis ng impormasyon?
3. Batay sa iyong mga isinagot, bakit mahalagang gamiting pareho sa pananaliksik ang
mga batis ng impormasyon at ang internet sa pangangalap ng datos at impormasyon?
4. Paano nagkaiba-iba ang open web, gated web, at hidden web? Paano makatutulong na
mula sa tatlong ito manggagaling ang mga datos na kukunin sa internet?
5. Ano ang maipapayo mo sa isang taong magsasagawa ng isang pananaliksik tungkol sa
El Filibusterismo upang matiyak na maayos, tama, at beripikado ang mga datos na
ilalahad niya?
Gawain 2
Magsaliksik tungkol sa naging epekto o nagawa ng nobelang El Filibusterismo para sa
iba’t ibang Pilipino sa panahon ng himagsikan. Ilahad sa isang ulat ang iyong mga nasaliksik
at bigyang-diin ang naging papel ng mga taong nagising ang diwang makabayan sa
pamamagitan ng nobela. Isulat sa sagutang-papel ang iyong ulat.
Gamiting gabay ang pamantayan sa ibaba para sa iyong gagawin.
Puntos Pamantayan
5 Lubhang napakalinaw ng nilalaman dahil kompleto sa basehan at patunay na
nagmula sa pananaliksik.
4 Malinaw ang nilalaman dahil taglay ang mga basehang mula sa pananaliksik.
3 Bahagyang malinaw ang nilalaman dahil taglay ang ilang basehang mula sa
pananaliksik.
2 Kulang na kulang sa kalinawan ang nilalaman dahil taglay lamang ang isang
basehan sa pananaliksik.
1 Hindi naging malinaw ang nilalaman dahil kulang ang ginawang
pananaliksik.
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagtukoy sa papel na ginagampanan ng tauhan sa nobela
Ang mga tauhan ang nagsisilbing mukha ng isang akdang pampanitikan. Nagbibigay
ito ng kagandahan, saysay, at bisa ng akda sa pamamagitan ng mga makukulay na salitang
panlarawang ginagamit upang ilarawan ang mga ito.
Ang mga salitang panlarawan ang gumigising at bumubuhay sa imahinasyon ng
mambabasa upang maging interesado ang mambabasa sa akda. Maliban sa panghihikayat ng
mga mambabasa, ang mga tauhan ay maaari ring maging simbolismo sa isang bagay tulad ng
pagkapositibo, pagkayabang, at iba pa. Maaari ring maging representasyon ng isang grupo ang
tauhan na pwede pang manghikayat ng mas marami pang mambabasa dahil sa tauhang iyon.
Ang tauhan ang siyang kumikilos sa kuwento. Siya ang gumagawa ng mga desisyon na
nagpapatakbo sa salaysay. Ang tauhan ay maaaring tao (bata o matanda, babae o lalaki, mula
sa totoong daigdig o lugar na likhang-isip lamang), hayop, (gaya nina Pagong at Matsing),
halaman (mga nagsasalitang puno, gulay, o bulaklak) o mga bagay (lumilipad na aklat,
nagsasayat na kutsara at tinidor, mga larawang nabubuhay pagsapit ng takdang oras). Tao man
o hindi ang tauhan, sila ay kailangang magkaroon ng mga katangiang pantao. Ibig sabihin, may
kakayahang ipahayag ang niloloob, nakapagdedesisyon, nakakikilos, at may damdamin.
Epektibo ang pagtuturo at pagkatuto sa pagtalakay ng ikalawang nobela ni Dr. Jose P.
Rizal, ang El Filibusterismo, kung lubusan nating nakikilala at natutukoy ang mga tauhan nito.
Upang lubusan itong maunawaan, kailangan nating magkaroon ng malawak na kaalaman sa
mga katangian, layunin, at galaw ng mga tauhan, nang sa ganoon ay higit na matutuhan at
mapahalagahan ng mga mag-aaral ang nakatagong yamang pangkaisipan, at pagkamakabayan
ng nasabing akda.
Kabanata III
Ang mga Alamat
Dinatnan ni Padre Florentino na nagtatawanan na ang nangasa kubyerta. Nagdaraingan
ang mga prayle sa pagkamulat ng mga Pilipino at pag-uusig sa mga bayarin sa simbahan.
Dumating si Simoun. Sayang daw at di nakita ni Simoun ang mga dinaanan ng bapor. Kung
wala raw alamat ay walang kuwenta sa kanya ang alinmang pook ayon kay Simoun. Isinalaysay
ng kapitan ang alamat ng Malapad-na-bato. Ito raw ay banal sa mga katutubo noong una bilang
tahanan ng mga espiritu. Nang panahanan daw ng mga tulisan ay nawala ang takot sa espiritu,
nasalin sa mga tulisan.
Sinabi ng Kapitan na may isa pang alamat na ukol kay Donya Geronima. Si Padre
Florentino ang nahingang magkuwento. May magkasintahan daw sa Espanya. Naging
arsobispo sa Maynila ang lalaki. Nagbabalatkayo ang babae. Naparito at hinihiling sa arsobispo
na sundin nito ang pangako pakasal sila. Iba ang naisip ng arsobispo. Itinira ang babae sa isang
yungib na malapit sa Ilog Pasig.
Nagandahan si Ben Zayb sa alamat. Nainggit si Donya Victorina na ibig ding
manirahan sa kuweba. Tinanong ni Simoun si Padre Salvi. Sa inyong palagay, hindi ba higit
na mainam ay ilagay sa isang beateryo tulad ni Sta. Clara? Hindi raw siya makakahatol sa mga
ginawa ng isang arsobispo, ayon kay padre Salvi. At upang mabago ang paksa ay isinalaysay
ang alamat ni San Nicolas na nagligtas sa isang Intsik sa pagkamatay sa mga buwayang naging
bato nang dasalan ng intsik ang santo.
Nang datnan nila ang lawa ay nagtanong si Ben Zayb sa Kapitan kung saan sa lawa
napatay ang isang Guevarra, Navarra o Ibarra.
Itinuro ng Kapitan. Naghanap si Donya Victorina ng bakas ng pagkamatay ng tubig
labingtatalong taon matapos mangyari iyon. Nakasama raw ng ama ang bangkay ng anak, ani
Padre Sibyla. Iyon daw ang pinakamurang libing, ayon kay Ben Zayb. Nagtawanan ng iba! Si
Simoun ay namumutla at walang kibo. Ipinalagay ng Kapitan na si Simoun ay nahilo dahil sa
paglalakabay.
10. Iniligtas ni San Nicolas sa Ilog Pasig nang siya ay dasalan nang magpakita ang isang
buwaya.
A. intsik B. espiritu C. tulisan D. arsobispo
Gawain 2
Basahin at unawaing mabuti ang kabanata IV: Kabesang Tales. Sagutin ang gawain sa
ibaba ukol sa binasa.
Kabanata IV
Kabesang Tales
Si Tandang Selong umampon kay Basilio sa gubat ay matanda na. Ang ama ng dalagang
si Lucia, si Kabesang Tales, na anak ni Tandang Selo, ay isa nang kabesa de barangay.
Yumaman ito dahil sa tiyaga. Nakisama muna sa isang namumuhunan sa bukid. Nang
makaipon ng kaunti ay naghawaan ng gubat na nang ipagtanong niya ay walang may-ari, ar
ginawa niyang tubuhan. Inisip niyang pag-aralin na sa kolehiyo si Huli upang mapantay kay
Basilio na kasintahn nito. Nang ang bukid ay umunlad ito ay inangkin ng mga prayle.
Pinabuwis si Kabesang Tales. Tinaasan nang tinaasan ang pabuwis. Di na nakaya ni Kabesang
Tales. Nakipag-asunto sa mga prayle.
Matigas ang sabi ni Kabesang Tales. Ipinakita ng mga prayle ang kanilang titulo sa
lupa. Wala. Naging kawal si Tano. Di ibinayad ng kapalit ang anak. Anya: Binungkal ko’t
tinamnan ang lupang ito, namatay at nalibing dito ang aking asawa’t anak na dalaga {si Lucia}
sa pagtulong sa akin kaya’t di ko maibibigay ang lupang ito kundi sa sino mang didilig muna
rito ng kanyang dugo at maglilibing muna ng kanyang asawa’t mga anak. At anya pa rin ukol
sa pagiging kawal ni Tano, ako’y bumabayad sa abogado. Kung mananalo ako sa asunto ay
alam ko na ang aking gagawin upang siya’y mapabalik; nguni’t kung ako’y matalo, di ko na
kailangan ang anak.
Tinanuran ni Kabesang Tales ang kanyang bukid. Lagi siyang may pasang baril. Di
makapasok doon ang sino man dahil balita si Kabesang Tales sa pagbaril. Nagdala siya ng
gulok. Balita sa arnis ang kabesa. Ipinagbawal ang gulok. Nagdala siya ng palakol. Si Kabesang
Tales ay nahulog sa kamay ng mga tulisan at ipinatubos. Isinanla ni Huli ang kanyang mga
hiyas liban sa isang locket o agnos na bigay sa kanya ni Basilio. Hindi rin nakasapat ang
panubos. Ipinasyang mangutang kay Hermana Penchang at maglingkod dito bilang utusan.
Noon ay bisperas ng Pasko. Kinabukasan. Araw ng Pasko ay maglilingkod na siyang alila.
Masalimuot ang naging panaginip ni Huli nang gabing iyon.
Panuto: Hanapin sa hanay B ang tauhang tinutukoy sa Hanay A. Isulat sa patlang ang TITIK
ng tamang sagot.
HANAY A HANAY B
____1. upang mapantay kay Basilio pinag-aa-ral siya sa kolehiyo A. Kabesang Tales
Gawain 4
Basahin at unawaing mabuti ang Kabanata V: Ang Noche Buena ng Isang Kutsero.
Sagutin ang gawain sa ibaba ukol sa binasa.
Kabanata V
Ang Noche Buena ng Isang Kutsero
Gabi na’t inilalakad na ang prusisyong pang-noche buena nang dumating si Basilio sa
San Diego. Naabala sila sa daan dahil nalimutan ng kutsero ang sedula nito at ito’y
kinakailangang bugbugin muna ng mga guwardiya sibil.
Idinaan ang imahen ni Metusalem, ang pinaka-matandang taong nabuhay sa mundo.
Kasunod na idinaan ang mga imahen ng tatlong Haring Mago. Nakapagpaalaala kay Sinang
ang itim na Haring Melchor. Itinanong kay Basilio kung nakawala na ang kanang paa ni
Bernardo Carpio na naipit sa kabundukan ng San Mateo. Kasunod sa prusisyon ang mga batang
malulngkot sa pag-ilaw. Si San Jose naman. Kasunod naman ay mga batang may mga parol.
Nasa dulo ng prusisyon ang Birhen.
Natapos ang prusisyon. Napuna ng mga sibil na walang ilaw an parol ng karitela.
Pinarusahan uli ng mga sibil ang kutsroong si Sinong. Naglakad na lamang si Basilio.
Tanging bahay ni Kap. Basilio ang tila masaya sa mga nadaraanan ni Basilio. May mga
manok na pinapatay. Nasilip ni Basilio na ang Kapitan ay nakikipag-usap sa kura, sa alperes,
at kay Simoun.
“Nagkakaunawaan na tayo, G. Simuon,” ani Kapitan Basilio. “Tutungo tayo sa Tiani
upang tingnan ang inyong mga alahas. Nagbilin ng isang kairel sa relo ang alperes. Isang pares
na hikaw naman ang ipinakikibili’ ng kura.”
Nasabi ni Basilio sa sarili na si Simuon ay may kasindak-sindak na pagkatao. Ang lahat
ay nakapaghahanap-buhay sa bayang ito maliban sa amin.
Sa bahay ni Kap. Tiyago ay iginagalang si Basilio, lalo na ng matandang utusan, nang
makitang tumistis ng isang maysakit si Basilio na parang walang ano man.
Ibinigay ng mga utusan ang mga ulat. Mga kalabaw na namatay, mga katulong na
napipiit at namatay ang matandang nagtatanod sa gubat. Nanghinayang si Basilio nang mabatid
na sa katandaan namatay ang matanda. Ibig niyang makatistis ng tao. Ang huling balita’y ukol
sa pagkadukot ng mga tulisan kay Kab. Tales. Di nakakain ng hapunan si Basilio.
Gawain 5. Panuto: Sa pamamagitan ng Chararter Analysis, ilarawan ang mga tauhan ayon sa
mga pangyayari sa isang tagpuan.
BASILIO
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1.a 2.b 3.d 4.b 5.b 6.d 7.b 8.c 9.c 10.a
Gawain 2.
1.K 2.D 3.A 4.J 5.E 6.B 7.C. 8.F 9.G 10.J
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay-kahulugan sa matatangligang pahayag
Panuto: Basahin, unawain at suriin ang isang bahagi ng obra maestra ni Dr. Rizal na
nagpapayaman sa panitikan ng Pilipino. Sagutin nang wasto ang mga nakahandang gawain.
EL FILIBUSTERISMO
Kabanata II: Sa Ilalim ng Kubyerta
Ibang-iba ang tanawin sa ilalim ng kubyerta. Nagtambak ang mga maleta, tampipi,
bakol at iba pang kargamentong may ilang hakbang lamang ang layo sa mainit na makina ng
bapor. Nakaupo ang ilan sa mga bangkong karamihan ay walang sandalan. Kakaibang amoy
rin ang malalanghap na dulot ng tao, mabahong langis at mga dala-dalahan ng mga
manlalakbay. Nakasasakit ng ulo ang ingay na mula sa ugong ng makina, bulwak ng
hinahalukay na tubig, walang tigil na paswit ng bapor, sigaw ng kapitan at harutan ng mga
estudyanteng nagsasaya dahil sa bakasyon. Nasa isang sulok naman ang mga negosyanteng
Intsik na malapit sa mainit na makina. Halatang ang iba’y nahihilo, namumutla at naliligo sa
sarili nilang pawis.
Sa isang dako naman, naroroon ang dalawang makisig na estudyante. Nakaitim ang
may gulang na sa dalawa, isang mag-aaral ng medisina na balita na sa kahusayang
manggamot… si Basilio. Isagani naman ang isa na may kalusugan ang pangangatawan at
mataas nang kaunti, itinuturing na makata ng Ateneo, balat-sibuyas at may di-karaniwang
ugali. Ang matanda namang kausap nila ay si Kapitan Basilio ng San Diego, isang
mangangalakal na kagagaling lamang sa Maynila.
“Balikan natin ang sinasabi ninyong Akademya ng Wikang Kastila. Parang hindi ko
mapaniwalaang ito’y inyong maisasagawa,” ang ika ni Kapitan Basilio.
“Palagay ko po’y diyan kayo namamali. Pahintulot na po lamang ang aming hinihintay
mula sa heneral. Dalawang kabayo ang aming ipinagkaloob kay Pari Irene para tulungan
lamang kaming makakuha ng permiso mula sa pamahalaan,” tugon ni Isagani.
“Subalit tutol si Pari Sibyla sa inyong nilalakad. Tiyak na sasalungatin kayo ng Bise
Rektor.”
“Hindi po kami natitigatig bagamat alam naming tutungo siya sa Los Baños upang
makapulong ang heneral,” at pasuntok pang pinagkiskis ni Basilio ang dalawang kamay.
“Sabihin na nating… napahintulutan kayo, may pagkukunan ba naman kayo ng pondo?
At ang mga magtuturo?”
“Nagkasundo ang mga estudyanteng mag-ambagan para rito. Ang mga magtuturo…
kalahati po’y Kastila, kalahati’y Pilipino. Ipinangako rin ng mayamang si Makaraig ang isa sa
kaniyang mga bahay bilang gusali ng paaralan.”
Napatangu-tango ang matanda. Nakuro niyang naihanda na nga ang lahat ng mga
pangangailangan. Pagkatapos ay tumalikod na ito at naiwang naiiling ang magkaibigan.
“Ano naman ang sabi ng amain mo kay Paulita?” ang natatawang tanong ni Basilio.
Nagkulay-makopa ang mukha ni Isagani sa tinuran ng kausap. “Wala naman,
pinaalalahanan lamang ako sa pagpili ng mapapangasawa. Wika ko nama’y wala siyang kapara
ng ganda, bukod pa sa may pinag-aralan.”
“Hindi lamang iyan, mayamang-mayaman pa, masayahin at walang maipipintas kundi
ang pagkakaroon ng mapagbalat-kayong tiyahin na nakayayamot,” ang humahalakhak na
dagdag ni Basilio na ikinatawa rin ng binatang taga-Ataneo.
“Alam mo bang ibinilin sa akin ni Donya Victorina na hanapin ko ang kaniyang asawa?
Sa bahay ng amain ko ito nagtatago. Sapagkat matalino ang aking amain, ayaw pumunta sa
itaas ng barko sa pag-aalalang itanong sa kaniya ng donya si Don Tiburcio,” sambit ni Isagani.
Dumating si Simoun. Nang matanaw ang magkaibigan ay lumapit ito at magiliw na
binati si Basilio. “Kumusta ang lalawigan?” ang tanong ni Simoun.
“At bakit hindi po ninyo alam?”
“Paano ko malalaman, hindi ko pa naman iyon nararating? Balita ko nga’y maralita ang
mga tagaroon at hindi bumibili ng mga alahas.”
“Hindi kami bumibili sapagkat hindi namin kailangan,” ang buong pagmamalaking
tugon ng binata. Napangiti si Simoun. “Huwag mong damdamin ang sinabi ko, binata. Wala
akong iniisip na masama. Subalit umiba na tayo ng usapan… uminom tayo sa pag-unlad ng
inyong lalawigan,” ang banayad na wika ni Simoun.
Magalang na tumanggi ang magkaibigan at sinabing hindi sila umiinom ng serbesa.
“Mabuti sa katawan ang serbesa. Sabi nga kaninang umaga ni Pari Camorra kaya raw
kulang sa sigla ang mga mamamayan ng lupaing ito ay dahil sa pag-inom ng napakaraming
tubig,” ang wika ni Simoun.
Napatuwid ng tayo si Isagani at sinabing, “Pakisabi po ninyo kay Pari Camorra na kung
siya ay mag-iinom ng tubig sa halip na alak, kami ay magtatagumpay at walang maririnig na
mga alingasngas. Ipaabot din ninyong matabang ang tubig at naiinom, ngunit nakapapawi ng
alak at serbesa, pumapatay ng apoy; kapag pinagalit ay nagiging dagat na malawak na minsan
nang nagwasak ng sandaigdigan at yumanig sa sangkatauhan.”
Kahit na walang mababasang ano man sa mga matang nakakanlungan ng kulay asul at
makapal na salamin, halata pa rin ang paghanga ni Simoun sa tinuran ng binata.
“Magaling. Subalit mahirap papaniwalain si Pari Camorra at mangutya pa,” ang
marahang pakli ni Simoun.
“Kapag siya’y pinainit … kapag ang maliliit na ilug-ilugan kahit na hiwa-hiwalay ay
minsan nang bumuhos sa banging hinuhukay ng taong itinaboy ng kaniyang mga kasawian,”
ang matigas at madamdaming sagot ni Isagani.
Pilit ginawang biro ni Basilio ang usapan, “Ginoong Simoun, buti pa’y pakiulit na
lamang ninyo kay Pari Camorra ang tula ng aking katoto.”
“Kung tubig man kami’t kayo’y apoy Mangag-ingat kayo’t nang di madapuan
naman Ng sunog na hindi tayo nagkatuwang
Nasa isip ninyo’t sariling palagay! Higit na mabuting tayo’y magkakatambal
Ng dunong sa dibdib ng kalderong iyan Na magiging buhay, sulo’t kabihasnan
Walain ang galit, ang diri, ang suklam Na sa ating mundo ay magpapagalaw,”
At nang magkasamang lumikha ng singaw
Gawain 1
Buuin ang kahulugan ng italisadong salita sa pangungusap. Punan ng nawawalang titik
ang mga kahon.
Gawain 2
Isulat sa ikalawang hanay ang kahulugan ng bawat matatalinhagang salitang hango sa
nobela at gamitin sa isang makabuluhang pangungusap.
5. balat-kayo
Gawain 4
Ibigay ang natatagong kahulugan ng mga sumusunod na pahayag.
1.
_________________________________________________
_________________________________________________
malaya at hindi
_________________________________________________
busabos
_________________________________________________
2.
_________________________________________________
_________________________________________________
nabulid sa bangin ng _________________________________________________
kawalang-dangal _________________________________________________
3. _________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
sinubok ng maraming
pinagdaanang kasawian
4.
_________________________________________________
matalinong kaisipan at _________________________________________________
hindi sunud-sunuran _________________________________________________
ang damdamin _________________________________________________
5.
_________________________________________________
katiwasayan ng budhing _________________________________________________
pinatatag ng matalinong _________________________________________________
pagkukuro _________________________________________________
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. natitigatig – nababalisa
2. nayayamot – naiinis
3. matatanaw – makikita
4. maralita – mahirap alingasngas – kahihiya
Gawain 2
1. Kahulugan: sensitibo
2. Kahulugan: kagalang-galang
3. Maraming posibleng kahulugan. Narito ang mungkahing sagot:
- Pagbibigay ng maraming rason
4. Kahulugan: madaldal
5. Kahulugan: mapagkunwari
(Ang guro na ang bahalang magpasiya sa kawastuhan ng binuong pangungusap ng
mga mag-aaral.
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pag-uugnay ng mga pangyayari sa akda sa napanood na video clip
Panimula (Susing Konsepto)
Panuto
Panoorin ang isang video clip ukol sa kuwento ng 25 taong gulang na binata mula sa
Makati City na tinawag ng Kagawaran ng Kalusugan na PH15. Isa siya sa pinakaunang
nagpositibo sa sakit na COVID- 19 sa Pilipinas. Tignan ito sa link na
https://youtu.be/ebT71uMDskY. Para sa mga walang akses sa internet, narito ang kabuuang
testimonya ni PH15.
“Noong February 29, nilagnat na ako. Undocumented siya pero feel ko talaga may
lagnat ako kasi nga hindi ako makatayo, hindi ako makalakad and all. Inuubo na rin ako and
may kasabay na rin siyang sipon. Medyo masama na ang pakiramdam ko noon hanggang sa
kinabukasan, nawala naman ‘yong lagnat ko pero ‘yong ubo at sipon ko, ‘yon ‘yong hindi
nawawala.”
Dahil mainit pa ang isyu at maaari siyang ma-discriminate, nakiusap si PH15 na huwag
ipakita ang kaniyang mukha at huwag banggitin ang kaniyang pangalan.
“Dry ‘yong ubo ko kasi walang plemang mailabas, so hirap din makatulog. “Iyon ‘yong
medyo mahirap. Tapos ‘yong sa ilong nga din medyo barado, so nagnagsasabay siya, very
uncomfortable sa part ko.”
Simpleng ubo at sipon lang ang akala ni PH15 sa kondisyon niya kaya inabot pa ng
isang linggo bago siya nagpakonsulta sa ospital.
“Sabi ko, gusto ko na gumaling ‘yong pagkawala ng panlasa ko saka pang-amoy ko
and then ‘yong ubo ko rin kasi isang linggo na hindi pa rin nawawala. Medyo nakapagtataka
na rin so baka kailangan na ring gamutin. Noong nagpunta na nga ako ng ospital, hindi ko
naman lubos akalain na maging Person Under Investigation ako dahil na sa galing ako ng ibang
bansa within that 14 days.”
Bumiyahe ng 12 na araw sa United Arab Emirates si PH15. Dahil may sintomas ng
COVID- 19 at bumiyahe abroad, kinunan siya ng specimen sa Makati Medical Center para
masuri kung positibo siya sa COVID-19. Pagkatapos ng 2 araw, lumabas ang resulta.
“Ang daming pumasok sa isipan ko na masasama na bakit ako out of 105 million
Filipino people. Nalungkot ako. Sobrang nalungkot ako na hindi ko alam ‘yong gagawin ko.
Naiisip ko na, “gagaling ba ako?”, ganyan. Baka mag-develop ako ng mga other complications
sa lungs ko. “
Na-confine sa Makati Medical Center si PH15. Paracetamol, antiviral drug at vitamins
ang ipinainom ng doktor sa kaniya.
“Pinainom ako ng cough suppressant kasi nga inuubo ako nang inuubo. Medyo mahirap
matulog ‘pag inuubo. Syempre body pains din kasi syempre iniisip mo ‘yong stress, ‘yong
anxiety na meron ka ngang COVID-19. Pero hindi naman ako nagkaroon ng fever thankfully.
So ‘yon lang talaga ‘yong binabantayan, ‘yong ubo ko, ‘yong sipon ko and then ‘yong body
pains din. Pero other than that, wala naman akong ibang naramdaman na disease thankfully.
Walong araw na na-isolate sa ospital si PH15. Bukod sa mga sintomas ng COVID-19,
mahirap din daw labanan ang lungkot habang mag-isa sa ospital.
“As in ikaw kasi bawal talagang pumasok ‘yong doktor, bawal pumasok ‘yong mga
nurses lagi. So may mga oras talaga na pumapasok sila para magbigay ng gamut and icheck ka
personally.
Pamilya, kaibigan at mga katrabaho ang nagpalakas ng loob niya. Sinabihan din niya
ang maaaring naging direct contact niya para tingnan kung may sintomas din sila ng sakit.
“Nagbabasa rin ako ng mga news articles regarding recoveries sa iba’t ibang bansa
kasi nakatulong din siya sa akin mentally kasi alam ko na may pag-asa pa pala na hindi siya
dead end para sa mga magpa-positive for COVID- 19. ‘Yon nga, may pag-asa na gumaling so
doon ako nagpokus.
Patunay si PH15 na hindi dead end ang COVID-19 at may gumagaling mula rito.
“March 15, pumunta ‘yong doktor and in-inform ako na I tested negative twice for
COVID- 19. On that moment, sobrang saya. Sobrang tuwa, sobrang ginhawa. Alam mo ‘yong
feeling na para kang nahimasmasan ka talaga na ‘yong pag-asa, meron pa talaga.
Nagpapasalamat ako, yoon. “Great relief” kumbaga.
Mas mabuti na ang pakiramdam niya ngayon at wala na siyang ubo at sipon. Tuloy ang
pag- inom niya ng gamot na inireseta sa kanya ng doktor.
“Huwag tayong mag-alala kasi kung malakas ‘yong resistensya mo, kung wala ka
namang ibang sakit na iniinda o wala ka namang mga asthma, pneumonia and etc., dapat
huwag kang mag-alala. Mas mag-alala ka doon sa mga nakatatanda, lalo na sa may mga pre-
existing conditions.”
Nakalabas na ng ospital si PH15. Inirekomenda ng doktor na sumailalim muna siya sa
14-day home quarantine. Hindi muna siya umuwi sa probinsya para maprotektahan ang
kaniyang pamilya.
“Iyong mga frontliners natin, health workers. Nagpapasalamat ako sa kanila for their
selfless service to us. Ang advice ko talaga ay magkaroon ng social distancing,
napakaimportante niyan. ‘Wag na ‘wag nating i-ignore ‘yong mga preventive measures na
sinasabi ng government sa atin kasi, it’s very important to contain this disease talaga.”
Gawain 1
Gamit ang graphic organizer sa ibaba, isulat kung paano mag-isip, kumilos, nadarama
at magdesisyon si PH15 sa kaniyang naging kalagayan.
Isip
Damdamin
Desisyon
Gawain 2
Mula sa naging karanasan ni PH15, tukuyin mo ang pagkakatulad nito sa mga
pangyayari sa pagkakasulat ng nobela. Gayahin ang graphic organizer sa ibaba.
Gawain 3
Ilahad ang iyong ideya batay sa mahalagang tanong sa ibaba.
Anong mahalagang bagay ang pinatutunayan ng mga naging karanasan ni PH15 at Dr.
Jose Rizal?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Gawain 4
Maglahad ng makatotohanang pangyayari sa panahon ng pagkakasulat ng akda na
nararanasan pa rin natin sa kasalukuyan.
Pangyayari Patunay
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Hindi ba’t kay gandang isipin na sa loob ng paaralan, ang mga mag-aaral ay nagkakaisa
para sa isang magandang mithiin? Ano ang mararamdaman mo kung may isang tao ang
humahadlang sa inyong mga plano?
Sa ating tatalakaying kabanata sa El Filibusterismo, ang kabanata 14, malalaman mo
ang kuwento tungkol sa mga mag-aaral na nais makapagpatupad ng isang plano tungkol sa
Akademiya sa Wikang Kastila. At matutunghayan mo rin dito kung paano nila maaayos ang
kaunting problemang lumitaw sa kalagitnaan ng pagpupulong.
Kaya naman, mas mauunawan niyo ang nilalaman ng kabanatang ito sa pamamagitan
ng pagsasagot sa mga gawaing nasa baba na makatutulong sa iyong intindihin ang bawat
pangyayaring naganap.
Panuto
Kabanata 14:
Sa Bahay ng mga Mag-aaral
(Buod)
245
Malaki ang bahay na tinitirahan ng estudyanteng si Makaraig. Maluwag ang bahay
na ito at puro binata ang nakatira na pawang nangangasera. Iba-iba ang kanilang edad at
pag-uugali.
\ May dalang magandang balita si Makaraig. Ibinalita nila na si Padre Irene ay ang
nagtatanggol sa kanila laban sa mga sumalungat sa kanilang adhikain. Kailangan ng grupo
ang pagkiling ni Don Custodio, isa sa mga kataas-taasang lipon ng paaralan sa kanilang
panig. Dalawang paraan ang kanilang naisipang pumanig sa kanila si Don Custodio,
si G. Pasta isang manananggol at si Pepay na isang mananayaw na matalik na kaibigan ni
Don Custodio. Napagkaisahan ng lahat na piliin ang manananggol upang maging marangal
ang kapamaraanan.
Gawain 1
Basahin at unawaing mabuti ang bawat pahayag at tukuyin kung ang mga sumusunod
na mga pangyayari ay makikita sa akda. Isulat sa nakalaang patlang ang salitang TAMA kung
ito ay TAMA at MALI naman kung ito ay MALI.
__________1. Si Makaraig ay isang mabuting mag-aaral ng abogasiya.
__________2. Si Isagani ang nagmamay-ari ng maganda at malaking bahay na tinutuluyan ng
mga mag-aaral.
__________3. Inimbitahan ni Makaraig sina Sandoval, Isagani, Pecson at Basilio para sa
mahalagang pagpupulong tungkol sa nais nilang Akademiya sa wikang Kastila.
__________4. Sumang-ayon sina Sandoval at Isagani sa plano ni Makaraig at nagduda naman
si Pecson.
__________5. Masayang ibinalita ni Makaraig na Si Padre Damaso ang nagtanggol at pumanig
sa kanilang plano.
__________6. Kailangang mapapayag nila si Don Custodio para maisakatuparan ang kanilang
plano.
__________7. May isa lamang na paraan ang kanilang naiisip upang mapapayag si Don
Custodio.
__________8. Si Pepay ay ang tagapagtanggol at si Ginoong Pasta naman ang taga-aliw.
__________9. Si Pepay at Ginoong Pasta ay malapit sa mga pari.
__________10. Napagdesisyunan nila na si Ginoong Pasta na lang ang kanilang kakausapin at
hihingan ng tulong para sa mapapayag si Don Custodio.
Gawain 2
Ang mga sumusunod na pahayag ay naglalaman ng mga katangian ng mga tauhan mula
sa akdang iyong binasa. Pangalanan kung sino ang tinutukoy sa bawat pahayag. Isulat ang
iyong sagot sa nakalaang patlang.
GAWAIN 2
1. Macaraig 2.Sandoval 3.Isagani 4. Don Custodio 5. Juanito Pelaez
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagbubuod ng binasang kabanata
Panimula (Susing Konsepto)
Ang pagbubuod ay ang pagsasalaysay ng mga mahahalagang pangyayari na naganap
sa isang kuwento, nobela, epiko at iba pang anyo ng panitikan sa paraang mas madali itong
maintindihan ng mga mambabasa.
Mga hakbang sa pagsulat ng buod
1. Basahin at unawaing mabuti ang binasa o pinakinggan.
2. Tukuyin ang pangungusap na nagpapahayag ng pangunahin at pinakamahalagang
kaisipan ng talata.
3. Alamin ang kasagutan sa mga tanong na ano, sino, kailan at bakit.
4. Iwasan ang pagdaragdag ng sariling opinyon.
5. Ilahad ito sa maliwanag at magalang na pamamaraan.
6. Gawing payak at tuwiran ang paglalahad.
7. Hindi dapat lumayo sa diwa at estilo ng orihinal na akda.
Gawain 1
Suriin ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa binasang buod sa pamamagitan
ng paglalagay ng bilang 1-10 sa loob ng kahon.
Nabalam si Basilio sa kaniyang pag-uwi sa tahanan ni Kapitan Tiyago dahil nahuli
ang kutserong si Sinong sa iba’t-ibang paglabag nito sa batas. Nadakip, dinala at
sinaktan ang kutsero sa kuwartel kaya naglakad na lamang si Basilio.
Naghugas – kamay ang mga taong may kasalanan sa masasakit at mapapait na nangyari
sa buhay ni Kabesang Tales.
Binalikan ni Basilio ang puntod ng ina at muli niyang nagunita ang masaklap na
nangyari sa kanilang buhay.
Pasko nang umalis si Juli upang manilbihan at nang mapunan ang kulang sa salaping
pantubos sa mga tulisang bumihag sa amang si Tales.
Nagdatingan at naglabas ng natatagong salapi ang mga Taga -Tiani at taga – San Diego
upang bumili ng mga mamahaling alahas kay Simoun gayong ang iba ay halos walang
naani sa sakahan.
Sa dating lupain ng mga Ibarra na pag-aari na ni Kapitan Tiyago ay natuklasan ni
Basilio ang lihim ni Simoun. Gayong ito ay iginagalang at kinikilalang malapit sa
Kapitan Heneral ay nalaman niyang nangungumbinsi pala ito ng mga taong
mapapabilang sa inoorganisa niyang himagsikan.
Masipag at mapayapang mamamayan si Kabesang Tales subalit naging marahas at
napilitan pang kumitil ng buhay, nagawa pang pumatay nang mawala ang lahat sa kanya
dahil sa kawalang katarungang natamo niya at ng kanyang pamilya.
Masayang naghuhuntahan ang matataas at kilalang tao ng lipunan sa itaas ng Bapor
Tabo.
Makasaysayan ang Ilog Pasig dahil iba’t-ibang kuwento ang narinig dito ng mga
pasahero mula sa kapitan ng barko, Padre Salvi, at Padre Florentino.
Hindi alintana ng mga pasaheho ang init, siksikan, ingay at iba pang kaguluhan sa ibaba
ng barko kaya nakapag-usap pa ng masinsinan ang magkaibigang Basilio at Isagani.
Gawain 2
Hanapin sa hanay B ang kaugnay na mga pangyayari sa hanay A upang mabuo ang
pangyayari sa bawat kabanata.
HANAY A HANAY B
1. Nakadetalye na ang gagawin ni Basilio. A. Isang saksi ang nagpatunay sa balita at
Bibisitahin niya ang kanyang mga pasyente; sinabihang ipinid ang bibig ng mga naroon
aalamin sa unibersidad ang tungkol sa subalit naibunyag rin nga sa usapan nilang
kanyang pagtapos; at manghihiram ng ito.
salaping kailangan kay Makaraig.
2. Bigo si Simoun na maisakatuparan ang B. Dahil si Padre Irene ang tagapangasiwa at
kanyang paghihiganti. tagapagpatupad ng huling habilin ng
namayapang si Kapitan Tiago, hindi nasunod
ang mga suhestiyon ng iba kung ano ang
ipasusuot sa namatay.
3. Malaki ang paggalang nina Padre C. Hindi siya natulog hanggat hindi ito
Fernandez at Isagani sa isa't isa subalit natatapos subalit pinabago kaagad-agad ito
dumating ang napakahigpit na pangyayaring ng patnugoy pagkatapos niyang maipasa.
kailangan nilang harapin at pag-usapan ang
suliranin ng mga mag-aaral sa kanilang
korporasyon.
4. Tila lawin sa talas ang mga mata si D. Subsob sa sariling akalahanin kaya hindi
Kabesang Tales kaya Matanglawin ang niya pansin ang tensiyon ng mga mag-aaral
naging bansag sa kanya. at kakaibang nangyayari sa kanyang paligid
5. Humangos na umuwi si Ben Zayb sa E. Iisa lamang ang iniisip ng lahat na
kanyang tinutuluyan kahit hindi pa tapos ang maaaring maging padrino at makatulong kay
piging upang isulat ang natatangi niyang Basilio, ang kura parokong si Padre
lathalain na pumupuri sa katapangan ng Camorra.
kapitan at ng mga prayle sa nabigong
"nakawan".
6. Mataas ang pagpapahalaga ng Mataas na F. Dinoble ang pag-iingat ng karamihan ng
Kawani sa mga Pilipino. mga may negosyo, may katungkulan; ng mga
makapangyarihan; at maging ng kataas-
taasan. Sa ganitong kaguluhan si Simoun ay
hindi masilayan.
7. Nakikinig lamang si Isagani sa mga G. Sa mapagkalingang kamay ni Padre
alingasngas tungkol sa nangyari sa piging. Florentino siya nagkanlong at humingi ng
sagot sa kanyang pag-aalinlangan.
8. Napakasaklap na balita ang dumating kay H. Siya ang nagtanggol kay Basilio at nais
Juli patungkol sa pagkakakulong ni Basilio. siyang tulungan nitong mailabas ng kulungan
subalit higit na nadidiin si Basilio dahil
tahasang sinasalungat ng Kapitan Heneral
ang lahat ng mungkahi ng Mataas na
Kawani. Si Basilio lamang ang naiwan sa
piitan dahil walang padrino.
9. Nang sumakabilang buhay si Kapitan I. Naging mabangis ang dating mapayapang
Tiago ay maraming naging usap-usapan tao.
tungkol sa kanya -- ang gawaing pamisa sa
kanya, paboritong pagkain, bisyo, at
hanggang kung ano ang isusuot o idadamit sa
kanya.
10. Pagkatakot ang bunga sa lahat ng J. Kinatawan ni Padre Fernandez ang mga
balitang maghihimagsik ang mensahe ng prayle sa bansa at si Isagani, ang mga mag-
paskin lalo na nang kumalat ang balitang aaral na Pilipino.
may umawaan ang mga mag-aaral at ang
mga tulisan sa kabundukan.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1: Suriin Mo! Gawain 2: Ihanay mo!
1. 4 1. d
2. 8 2. g
3. 5 3. j
4. 7 4. i
5. 9 5. c
6. 6 6. h
7. 10 7. a
8. 1 8. e
9. 3 9. b
10. 2 10. f
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Tamang Mekaniks sa Pagsulat
Nagagamit sa pagbubuod ang tamang mekaniks sa pagsulat (baybay, bantas, at iba pa),
gayundin ang wastong pag-uugnay ng mga pangungusap/ talata (F10PU-Ivb-c-86)
Gawain 1
Basahin ang bawat pahayag sa ibaba. Lagyan ng tamang bantas ang mga na pahayag
upang maging malinaw ang diwang nais nitong ipahayag.
Halimbawa: Sa umagang iyon may natanggap ang pari na sulat na nagsasabing dadakpin nila
ang kaniyang kaibigan sa ika 8 ng gabi Akala ni Don Tiburcio na siya iyon kaya siya umalis
ngunit alam ni Padre Florentino na ang pinaghahanap ay ang mag aalahas na si Simoun
Sagot: Sa umagang iyon, may natanggap ang pari na sulat na nagsasabing dadakpin nila
ang kaniyang kaibigan sa ika-8 ng gabi. Akala ni Don Tiburcio na siya iyon kaya siya
umalis, ngunit alam ni Padre Florentino na ang pinaghahanap ay ang mag-aalahas na si
Simoun.
Gawain 2
Baybayin nang wasto ang mga salitang hiram sa wikang Filipino ayon sa alituntuning
napag-aralan.
Halimbawa: A. cake- keyk B. jeep- dyip C. scholar- iskolar
May tatlong bahagi ng pananalita na ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita at parirala. ito ay
ang pangatnig, pag-ukol at pang-angkop
Halimbawa
1. Ang pagsugpo sa bisyo at krimen ay puspusang isinasagawa ng mga bisig ng batas.
2. Binalak nilang gawin iyon subalit walang may gustong bumili hanggang may isang
taong nagpahiram ng kailangan halaga kapalit ang paninilbihan ni Juli.
Gawain 4
Punan ng angkop na pang-ugnay upang mabuo ang diwa ng talata. Piliin ang sagot mula
sa loob ng kahon. Gayundin, lagyan ng tamang bantas ang mga salita, impormasyon at
pangungusap upang maging mas malinaw ang nilalaman ng talata.
At Kaya Kapag upang
Dahil sa Laban sa Ngunit Subalit
maging Maliban Para sa Sapagkat
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. Aray! ang sakit naman ng iyong ginawa.
2. Ayon kay Rizal, “Ang hindi marunong magmahal sa sariling wika ay higit pa sa
hayop at malansang isda”.
3. Siya’y isang uliran at totoong kaibigan.
4. “Paborito kong artista si Christine Hermosa kaya lahat ng kanyang pelikula ay
inaabangan ko”.
5. Ang buong sanlibutan ngayon ay pare-parehong nahaharap sa isang pandemyang
tinatawag na Corona Virus (Covid 19) na ikinamatay ng libo-libong katao sa mundo.
6. Lumagay siya parang amo’t tagapagtanggol ngunit siya’y naniniwalang may
ipinanganak upang mag-utos at ang ibay upang sumunod.
7. Kinabukasan wala na si Kabesang Tales. Gayundin ang rebolber ng mag-aalahas wala
sa kaluban at ang naroroon ay isang sulat at kwintas ni Maria Clara.
8. Nag-isip si Basilio, Sino sa dalawang lalaking ito ang namatay o ang buhay na
nagbubuhay kay Simoun-ang si Ibarra?
9. Nasabi ni Basilio sa sarili na si Simoun ay may kasindak- sindak na pagkatao ang
lahat ay naghahanap-buhay maliban sa amin.
10. Nasilip ni Basilio na ang Kapitan ay nakikipag-usap sa Kura sa Alperes at kay
Simoun… nagkaunawaan na tayo G. Simoun ani Kapitan Basilio, tutungo tayo sa
Tiani upang tignan ang iyong alahas.
Gawain 2
1. kalye 6. tseke
2. tsokolate 7. dyanitor
3. lider 8. sementeryo
4. dyaket 9. trak
5. likido 10. traysikel
Gawain 4: Pang-ugnay
1. dahil sa 6. kaya
2. ngunit 7. at
3. upang 8. kapag
4. subalit 9. maliban sa
5. laban sa 10. para sa
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Kabanata 11: Los Baňos
Panuto
Basahin ang buod ng kabanata 11 ng El Filibusterismo na “Los Baňos” at sagutin ang
kasunod nitong mga gawain.
Kabanata 11: Los Baňos
Nangaso ang Kapitan Heneral sa Boso-Boso ngunit wala siyang nahuli dahil natatakot
ang mga hayop sa dala niyang musiko. Ikinatuwa naman ito ng Heneral dahil ayaw niyang
malaman ng mga kasama na wala siyang alam sa pangangaso. Kaya naman sila ay umuwi na
lamang sa bahay ng Kapitan Heneral.
Sa isang bahay aliwan sa Los Baňos ay naglalaro ng baraha sina Padre Irene, Padre
Sybila, at ang Kapitan. Naiinis naman si Padre Camora dahil lagi siyang talo. Hindi nagtagal
ay pinalitan siya ni Simoun sa paglalaro. Pumayag si Simoun na itaya ang kanyang mga alahas
sa kondisyong ipupusta ng mga prayle ang pangakong magpapakasama sa loob ng limang araw.
Sa Kapitan Heneral naman ay pagbibigay ng kapangyarihan kay Simoun na magpakulong at
magpatapon ng kahit na sinong kanyang nanaisin.
Dahil sa mga kakaibang kondisyong ito ay napalapit si Don Custodio, Padre Fernandez
at ang mataas na kawani. Ang mataas na Kawani ay nagtanong kung ano ang mapapala ni
Sinoun sa kanyang mga hiling. Tinugon ito ni Simoun na para daw luminis ang bayan at maalis
lahat ng masasamang damo. Iniisip ng mga nakarinig na kaya ganun na lamang ang kaisipan
ni Simoun ay dahil sa pagkaharang sa kanya ng mga tulisan.
Ayon naman kay Simoun, walang kinuha sa kanya kundi ang dalawa niyang rebolber
at mga bala. Kinamusta pa nga daw ng mga ito ang Kapitan Heneral at sinabing marami raw
baril ang mga tulisan. Tumugon naman ang Heneral at sinabing ipagbabawal ang mga sandata,
katuwiran naman ni Simoun ay marangal ang mga tulisan.
Dagdag pa ni Simoun “Halimbawa, pawawalan ba ninyo ako nang ‘di man lang
kukunin ang aking mga alahas? Ang kasamaan ay wala sa mga tulisan sa bundok, nasa mga
tulisan sa bayan at siyudad.” “Gaya ninyo”, ani Padreng Sybilang nakatawa. “Gaya natin”,
ganti ni Simoun, “tayo nga lamang ang di-hayagang tulisan.”
Kalahating oras na lamang at magtatanghalian na kaya tinigil na ng Kapitan Heneral
ang laro. Maraming suliranin pa silang pinag-usapan. Isa na dito ang pagbabawal ng Heneral
sa armas de salon. Tutol man ang mataas na kawani dito ngunit wala siyang nagawa. Nagbigay
pa ng payo si Simoun na huwag ipagbawal ang armas de salon sa halip magkaroon na lamang
ng iisang sukat na kasalukuyang nabibili noon. At ito ang nasunod.
Sumunod na pinag-usapan ay ang paaralan sa Tiyani. Iminungkahi ni Don Custodio na
gawing paaralan ang sabungan kahit sa loob ng isang araw sa isang linggo na tinutulan kaagad
ng Kapitan Heneral. Ang ilang mga pari ay tutol sa pagpapatayo ng Akademya dahil sa ito’y
makakaapekto sa karapatan, isang paghihimagsikan at dapat raw ay hindi nag-aaral ang mag
Indiyo.
Sumang-ayon ditto si Simoun at sinabio na ito ay kahinahinala. Kaya naman pinutol na
ng Heneral ang usapin at sinabing pag-iisipan niya nag mga bagay na iyon. Pamaya-maya pa
ay dumating ang kura ng Los Baňos na nagsasabing handa na ang pagkain.
Gawain 1
Hanapin at bilugan ang tauhan at/o salitang may kaugnayan sa binasang kabanata.
Gawain 2
Mula sa binasang buod ng Kabanata 11, tukuyin kung ang pahayag o suliranin sa bawat
bilang ay nabanggit sa binasa. Bilugan ang mukhang nakangiti kung ito ay nabanggit,
mukhang galit naman kung hindi nabanggit.
1. Maling sistema ng edukasyon .
2. Pandaraya sa kapwa.
3. Pakikipagrelasyon sa nakababata.
4. Panunuhol.
5. Pabubukas ng sabungan
6. Suliranin sa kalikasan
7. Paggamit ng armas
8. Maling sistema ng pamahalaan
9. Pagbibigay ng kaukulang parusa sa maysala
10. Kampihan ng mga makapangyarihang pinuno
Gawain 4
Buuin ang crossword puzzle sa pamamagitan ng pagbibigay ng kasingkahulugan o
kahulugan ng mga salitang mababasa sa pahalang at pababa. Isulat ang iyong sagot sa puzzle
upang mabuo ito.
Pahalang
1.Uri ng baril
3.Mapipigil
5. Seryosong usapan
8. Paghamak
Pababa
2. Paghihimagsik
4. Dumagok
6. Bala
7. Rebelde; magnanakaw
9. Pangangamkam
10. Sandatang pambulgaw
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 Gawain 2 Gawain 4
Pahalang
1. 1.Rebolber
2. 3.Masusugpo
3. 5. Masinsinan
4. 8. Pag-aalipusta
5.
6. Pababa
7. 2. Pag-aalsa
8. 4. Suntukin
9. 6. Punglo
10. 7. Tulisan
9. Pagkuha
10. Armas de Salon
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa Kaisipan ng Akda
Nasusuri ang mga kaisipang lutang sa akda (Diyos, bayan, kapwa-tao, magulang)
(F10PB-IVd-e-88)
Gawain 1
Balikan ang mga kabanatang nabasa at sagutin nang mahusay ang palaisipan.
Pahalan
Pababa
Gawain 2
Basahin at unawain ang mga sumusunod na katanungan hinggil sa binasang mga
kabanata at sagutin nang maikli ngunit makabuluhan.
1. Ano ang ibig sabihin ng pahayag na mahirap ibangga ang palayok sa kawali? Ano ang
ibig palitawin ni Dr. Jose P. Rizal sa bahaging ito ng nobela?
2. Ano ang paniniwala ni Kabesang Tales tungkol sa mga hukom? Tama ba ito? Bakit?
_____________________________________________________________________
3. Anong konsepto tungkol sa kalagayan ng mga Pilipino noon ang nais palitawin ni Rizal
sa buhay ni Kabesang Tales?
_____________________________________________________________________
4. Kung ikaw si Kabesang Tales gagawin mo rin ba ang kaniyang ginawa na sumama sa
mga tulisan at pumatay ng tatlong tao? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________
5. Para sa iyo, alin ang higit na mahalaga, ang lupang iyong pinaghirapang linangin, ang
paghahanap ng katarungan o ang isang buo at tahimik na pamilya? Pangatwiranan.
_____________________________________________________________________
Gawain 3
Maglista ng dalawang matatalinghagang pahayag na maiuugnay sa kaisipan ng mga
sumusunod na kabanatang binasa.
Kabanata IV – Si
Kabesang Tales
Kabanata VII - Si
Simoun
Kabanata VIII –
Maligayang Pasko
Kabanata X –
Kayamana’t
Karalitaan
Kabanata XXX – Si
Huli
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. Selo 2.Tales 3. Basilio 4. Hermana 5. Simoun
6. Sinang 7.Camorra 8.Rebolber 9.Kabite 10.Tiyago
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Gawain 1
Hanapin sa kahon ang tinutukoy ng bawat bilang. Isulat ang wastong sagot sa patlang.
Gawain 2
Talakayin ang ilang pangyayari o pahayag sa binasang akda na may kaugnayan sa
Diyos, pamilya, bayan at kapwa-tao. Ilahad din ang iyong opinyon kung paano mapagtitibay
ang pagmamahal sa mga ito.
Pagmamahal sa Diyos
Pagmamahal sa Pamilya
Pagmamahal sa Bayan
• (Ang sinasabi ni Padre Florentino kay Isagani)
“Isipino mo ang iyong kapwa katulad ng pag-iisip mo sa iyong sarili.”
Pagmamahal sa Kapwa-tao
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1
1. Diyos
2. Kahirapan
3. Salapi
4. Bayan
5. Kapangyarihan
6. Kawanggawa
7. Karuwagan
8. Pamilya
9. Edukasyon
10. Kabayanihan
Gawain 2
Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral.
Gawain 3
Kaisipan
1. Pamamalakad sa pamahalaan
2. Kabayanihan
3. Kabuluhan ng edukasyon
4. Kawanggawa
5. Karuwagan
6. Paggamit ng kapangyarihan
7. Karapatang pantao
8. Kapangyarihan ng salapi
9. Paninindigan sa sariling opinion
10. Paglilibang
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Kabanata XVIII: Ang Kadayaan
Panimula (Susing Konsepto)
Isa sa tanyag na obra maestra ni Dr. Jose Rizal ang El Filibusterismo. Ito ay karugtong
ng Noli Me Tangere na una niyang isinulat. Sa obrang ito ipinakita ang iba’t ibang pangyayari
sa lipunan.
Sa kabanata XVIII na iyo nang nalaman sa mga nakaraang aralin ay napagtanto mong
lumutang ang iba’t ibang kaisipan tulad ng karanasang pansarili, gawaing pangkomunidad,
isyung pambansa, at pangyayaring pandaigdig. Maraming kaisipan ang lumutang sa bawat
kabanata ng aralin na ito at karamihan sa kanila ay mga kamaliang nararapat na iwasto, na
kapag ito’y hindi naiwasto ay magiging sakit ito ng lipunan na tatatak sa salinlahi. Sa
katunayan, ang ilan sa mga ito ay nananatili, nakikita, at nararamdaman pa rin sa kasalukuyan.
Ang ilan sa mga ito ay ang sumusunod:
- Maling Pamamalakad at Pamumuno
- Kawalan ng Pakialam sa dapat na ipaglaban
- Panggigipit
- Pagpapahirap sa kapwa
- Pagmamalabis
Ngayon ay ating sariwain ang kuwento ng “Kadayaan” sa Kabanata XVIII na iyo nang
nalaman sa mga nakaraang aralin, upang sa ganoo’y mas malinang pa ang iyong kaalaman at
pag-intindi hinggil sa kabanatang ito.
BUOD NG KABANATA XVIII
ANG KADAYAAN
Sinalubong ni Mr. Leeds ang mga panauhin sa kanyang perya. Bago nagsimula ang
palabas, nagsiyasat si Ben Zayb upang makita ang salamin sa kanyang inaasahang
matagpuan, ngunit wala siyang nakita.
Pumasok si Mr. Leeds sa isang pinto at may dalang kahong kahoy sa kanyang
pagbabalik. Ipinaliwanag niya na ito ay natagpuan a niya sa isang libingang nasa-piramid
ni Khufu, isang Paraon ng Ehipto. Ang kahon ay may lamang abo at kapirasong papiro na
kinasusulatan ng dalawang salita. Sa pamamagitan ng pagbigkas ng unang salita ang abo ay
nabubuhay at nakakausap ang isang ulo at pagbanggit ng ikalawang salita ito ay babalik sa
dating kinalalagyan nito.
Bumigkas ng isang salita si Mr. Leeds, lumabas ang isang ulo at sinabi nitong siya si
Imuthis. Siya ay umuwi sa sariling bayan pagkatapos ng pag-aaral at mahabang
paglalakbay. Sa kanyang pagdaraan sa Babilonia ay nabati niya ang isang lihim
na hindi ang tunay na Sumerdis ang namamahala doon kundi si Gautama, isang
magnanakaw ng kapangyarihan at namamahala sa tulong ng pandaraya. Sa katakutang
isumbong siya kay Cambises ay binalak ang ikakasawi ni Imuthus sa tulong ng mga
saserdoteng Taga-Ehipto na siyang nakapangyayari noon sa kanilang bayan. Siya ay umibig
sa isang anak ng pari at naging kaagaw niya rito ang pari sa Abidos. Nagpanukala ang pari
ng kaguluhan at siya ang sinangkalan. Isinakdal siya at napiit, tumakas at napatay. Ayon sa
ulo siya ay nabuhay muli upang ihayag ang gayong kataksilan. Titig na titig kay Padre Salvi
ang espinghe habang nagsasalita ito. Dahil sa takot hinimatay ang prayle.
Kinabukasan, nagpalabas ng utos ang Gobernador na nagbabawal sa palabas ngunit
wala na si Mr. Leeds, nagtungo ito sa Hongkong dala ang kanyang lihim.
3. Nakamamangha ang ginawa ni Mr. __________________ upang isiwalat ang mga maling
gawi ng ibang tao noon.
Gawain 4
Sa kabanata XVIII, iyong naunawaan ang mga pangyayari noon sa lipunan na maaari
ring masalamin sa kasalukuyan. Maaaring ito’y iyong naranasan, ginagawa sa komunidad, isyu
pa rin sa lipunan hanggang ngayon, o nangyayari pa rin sa daigdig sa kasalukuyan. Kaugnay
nito’y iyong alalahanin ang mga pangyayari sa kasalukuyan na nangyari na rin sa kabanatang
iyong nabasa at ipaliwanag ang aral na mapupulot rito. Magbigay lamang ng dalawang
pangyayari at tukuyin kung ito ba’y pansarling karanasan, gawaing Pangkomunidad, isyu sa
lipunan o pangyayaring pandaigdig.
NOON
NGAYON
ARAL
Susi Sa Pagwawasto
Gawain 1. Tama o Mali
1. Tama
2.Tama
3.Tama
4.Mali
5.Tama
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Ano ang gagawin mo kung ang mga bagay na pinaghirapan mong makamit ay
aangkinin na lang sa iyo ng iba? Paano mo ipaglalaban ang iyong karapatan?
Gawain 1
Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa iyong pag-unawa sa binasang kabanata.
1. Ano-anong kasawian ang sinapit ni Kabesang Tales gayong isa siyang mabuti at
marangal na tao ng Tiani?
__________________________________________________________________
Gawain 3
Gamit ang Venn Diagram, iugnay ang mga katangiang taglay ni Kabesang Tales sa mga
taong kagaya niya sa kasalukuyan.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 – 4. Maaring iba’t-iba ang sagot ng mga mag-aaral.
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Kabanata 37: Ang Hiwaga
Panuto
Basahin nang may pag-unawa at suriin ang Kabanata 37: Ang Hiwaga ng El
Filibusterismo. Pagkatapos, sagutin ang mga kasunod nitong mga gawain nang buong husay at
tapat.
Kabanata 37: Ang Hiwaga
Walang lihim ang hindi nabunyag. Kumalat ang bulung -bulungan. Lamang malaki na
ang kaibahan sa talagang totoo. Kung hindi kulang ay may dagdag.
Nang sumunod na gabi, iyon ang paksa ng usapan sa bahay ng mga Orenda sa Sta.
Cruz, isang pamilya ng mag-aalahas. Walang naglalaro ni tumutugtog ng piyano. Maging
dati’y nakikipaglaro sa kanya kahit na madalas niyang dayain ay tahimik at buong lungkot na
nakikinig sa ibinabalita ni Chichoy. Anumang tawag ang kanyang mag-isang paglalaro ng
sungka. Si Isaganing dati’y nnakikipaglaro sa kanya kahit na madalas niyang dayain ay tahimik
at buong lungkot na nakikinig sa ibinabalita ni Chichoy. Anumang tawag ang kanyang gawin
ay parang di naririnig ng binata. Maging ang magkasintahang Momoy at Sensia, ang
magandang dalaga ng mga Orenda ay wala sa bintanang paraanan nila ng matatamis na sandali.
Mataimtim ding nakikinig sa pinag-uusapan ng magkakaharap.
Masipag at matalino si Kapitana Loleng.Hawak-hawak niya ang aklat tuusan subalit
hindi naman sumusulat o bumabasa nito. Kaharap din ang isang pinggan ng perlas at brilyante.
Nakaukol ang buong pansin sa usapan. Pati ang asawang si Kapitan Toringgoy (palayaw ng
Domingo) na wala ng ginawa kundi ang magbihis, kumain, mamasyal at makipagsatsatan sa
mga kaidad ay hindi umalis ng bahay at nakinig sa makapanindig-balahibong balita sa Chichoy.
Ang payat na si Chichoy ang naghatid kay Don Timoteo ng paggawa nitong isang pares
na hikaw panregalo sa bagong manugang. Naroon siya nang ginigiba ang kioskong kakanan ng
mga diyosew. Namumutla at pinanginginigan ng tinig si Chichoy habang nagbalita.
“Naku! Sako-sakong pulbura ang nasa ilalim ng sahig, sa bubungan at ilalim ng mga
mes, sa lahat halos ng dako. Kung may isa lang magngagawang bagsigarilyo….”, ang
namamaus-maos na salaysay nito.
“At sino naman kaya ang may kagagawan niyon?” ang tanong ni Kapitana Loleng na
hindi takot at lalong hindi namumutlang tulad ni Momoy. Bakit nga’y dumalo ito at lumapit pa
sa kioskong pagmumulan sana na pagsabog.
Walang makapagsabi bagamat, nagpahayag ng iniisip si Ginoong Pasta na nagkataong
dumalaw noon. “Isa raw sa mga kaaway ni Don Timoteo o isang kaagaw ni Juanito,” ani
Chichoy.
Napabaling ang tingin ang mga dalaga kay Isagani na ngumiti lamang at di nagbitiw ng
kahit na anong salita.
Si Kapitana Loleng ang nagwika ng, “Magtago kayo at maaaring kayo ang
pagbintangan.”
Isang ngiting mahiwaga ang itinugon ng binata at di uli nagsalita gaputok man.
Nagpatuloy ng pagsasalaysay si Chichoy. Hindi raw nalaman ni Don Timoteo kung
kanino ibabagsak ang sisi. Sila lang ni Simon ang namamahala sa mga gawain. Nagkakagulo
pa sa bahay nang dumating ang tinyente ng mga sibil.Matapos bilinan ang lahat na ilihim ito,
pinaalis na ako.Kung natuloy ang pagsabog,sa mga oras na ito’y wala na tayong heneral,
arsobispo o mga kawani kaya. Lahat ng naroon ay tiyak na sasabog.”
“Susmaryosep…naroon pa naman ang mga may utang sa akin. At malapit doon ang isa
sa mga bahay natin. Sino nga kaya ang dapat na magdusa?”
May kani-kanyang akala at hinala ang magkakaharap. May pumakling si Quiroga, may
nagsabing si Makaraig, may nag-akalang ang mga estudyante.
Naubo si Kapitan Toringgoy at sumulyap kay Isagana.Sa bandang huli’y nasabing si
Simon daw, ang diwang maitim ng heneral ang posibleng nasa likod ng naturang balak.
“Hindi ba’t nasa piging din si Simon?”, ang tanong ni Sensia. “Teka…naisip ko na.
Umalis siya at nangakong babalik din kaagad.Kukunin daw lamang niya ang ihahandog sa mga
bagong kasal. Bago maghapunan nagpaalam ang taong ito.”
Subalit kaibigan siya ng heneral! Kasosya pa ni Don TImoteo.
“Ganoon nga…nakisosyo nga upang mapatay ang lahat ng mga Kastila!”
“Ngayon, na naniniwala na kayo kay Tia Tentay. Hindi ba’t sinabi niyang demonyo si
Simon na nakabili ng kaluluwa ng lahat ng mga Kastila?”. Ang sabi ng magandang si Sensia.
“Pinaghahanap ngayon ang mga sibil si Simon” ang dagdag pa ni Chichoy.
“Naalala ko na! Nagkagulo kagabi pagkat mamamatay ang ilaw sa kakanan ng heneral
at mga kasama nito. Isa raw na di kilalang tao ang nagnakaw ng lampara.” Halos pabulong na
saysay ni Momoy.
“Tumalon ito sa ilog, at wala nang nakakita sa kanya. Sabi’y isa raw Kastila, ang iba’y
Intsik daw. May nag-aakala ring isa itong Indio.”
“Ang hinala ng iba, ang lamparang iyon ang pagmumulan ng pagsabog ng buong
bahay,” ang sagot ni Chichoy.
Nang mapalapit si Moymoy kay Isagani, may sinabi ang taga-Ateneo. “Ang kumuha
ng hindi kanyang sariling ari ay kasalanan. Marahil, hindi gagawin iyon ng magnanakaw kung
nalaman niya kung para sa ano ang lampara, hindi niya ginawa iyon. Ano man ang ipalit, hindi
ako lalagay sa kalagayang iyon,” ang pakli ni Isagani na ngumiti na naman nang makahulugan.
Nagpatuloy ang magkakaharap sa pagbibigay ng mga pahayag. Makaraan ang isa pang
oras, nagpaalam na si Isagani upang umuwi sa piling ng amain at doon na pamalagiang
pamumuhay.
Gawain 1
Ayusin ang mga ginulong titik sa loob ng panaklong upang mabuo ang diwa ng
pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang.
Gawain 3
Ipahayag at pangatwiranan ang iyong damdamin sa mga sitwasyong nakapaloob sa
kabanata.
1. Ang hiwagang naganap sa kasalan ay hindi na lingid sa kaalaman ng bayan. Ganoon pa man
ang kaso ng pagtatangkang pagpatay sa mga dumalo sa okasyon ay nanatiling nakapinid at
tila wala ng panahon upang ito’y imbestigahan at litisin.
Tanong: Paano mapapatunayan ang kasabihang, “Justice delay, justice denied.” Patunayan.
___________________________________________________________________________
2. Ang pagkalat ng mga bali-balita o tsismis ay kalimitang nakalikha ng kaguluhan sa
katahimikan at seguridad ng bansa, lalo na’t walang sapat at matibay na batayan.
Tanong: May ganito pa bang pangyayari na natutulad sa kasalukuyan? Paano ito nakaaaapekto
sa kabuhayan at katatagan ng bansa?
___________________________________________________________________________
Susi sa Pagwasto
Gawain 1.
1. amain 6.nahintakutan 11.pulbura
2. demonyo 7.ningas 12.silong
3.madla 8.palamuti
4.magpasiklab 9.palihim
5.nag-antanda 10.piging
Gawain 2
1. Kumakalat na si Isagani ang magnanakaw na kumuha ng lampara at si Simon ang
pinaghihinalaang nagpasabog ng lampara dahil sa bigla niyang pagkawala.
2. Pulbura. Papasabugin para patayin ang lahat ng dumalo sa kasalan.
3.Para hindi mag-aklas ang mga Pilipino
4.Dahil magkakaroon ng kaguluhan. (Magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral.)
5. Pagiging Malaya ng mga Pilipino.
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Mga salitang hudyat sa paghahayag ng damdamin o saloobin
Gawain 2
Basahin ang mga pahayag ni Simoun at ayusin ang bawat titik sa loob ng kahon na
tumutukoy sa paraan ng pagpapahayag ng damdamin o saloobin sa tulong ng mga clue. Isulat
ang sagot sa patlang.
maddapam
4. Pawawalan ba ninyo ako nang di man lang kukunin ang aking
mga alahas? _________________
idhninarwitu 5. Ang kasamaan ay wala sa mga tulisan sa bundok nasa mga
tulisan sa bayan at siyudad. _________________
Gawain 3
Ayusin ang mga titik sa loob ng bilog upang mabuo ang damdaming naihayag sa bawat
pangungusap.
1. Totoo ba? Marami ang hindi nakasulit sa eksaming ibinigay ng serbisyo sibil?
Sagot: ______________
ap t t a
2. “Nakakainis. Buti pa ang maglimayon o kaya’y masaka”, bulong ng mga magulang
pagkarinig ng balita.
Sagot: ______________ ip a k g a l a g t
ka g a
3. “Ikinalulungkot ko, hindi muna ako mag-aaral ngayong taon”, ang sabi ni Makaraig sa
kanyang mga magulang “Mangingibang bansa ako, sa Europa”.
Sagot: ______________
gpagtgain
4. “Yipee! Hindi ako pumasa,” ang sigaw ni Tadeo at sinigaan ang kanyang mga aklat.
Sagot: ______________ t
uapgwak
a
5. Nabalitaan ni Basilio sa selda ang nangyari, “Tama lang pala na hindi muna
ako nakakuha ng pagsusulit. Baka hindi rin ako pumasa,” pg
Sagot: ______________ sangoay
ng an
Susi sa Pagwawasto
Gawain 2
Gawain 1 1.Hindi Tuwiran
1. B 2. Maikling Sambitla
2. A 3. Tiyak na Damdamin
3. C 4. Padamdam ng
3. 4. C 5. Hindi Tuwiran
4. 5. D
5. 6. A
6. 7. B Gawain 3
8. D 1. Pagtataka
9. D 2. Pagkagalit
10. C 3. Pagtanggi
4. Pagkatuwa
5. Pagsang-ayon
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagsasaad ng pagkamakatotohanan ng akda
Panuto
Bagaman inaasahang nabasa na ang buong nobela na El Filibusterismo mas mainam
kung iyong basahin, suriin at unawaing mabuti ang buod ng El Filibusterismo para masagutan
ng maayos ang mga kaugnay na gawain.
Buod ng El Filibusterismo
Ang Bapor Tabo ay naglalakbay patungong Laguna mula sa Maynila at hirap na hirap
sa pagsalunga sa agos ng Ilog Pasig. Kabilang sa mga pasahero ang mga reverendos, ang
makatang si Isagani, ang manunulat na si Ben Zayb, Donya Victorina, ang ating kilala nang
sina Basilio at Simoun- ang nagbabalat kayong mag-aalahas na walang iba kundi si Ibarra. Si
Basilio, sa tulong ni Kapitan Tiyago ay nakapag-aral ng medisina. Tuwing uuwi siya sa Sa San
Diego ay hindi nakaligtaang dalawin ang libingan ng kanyang ina. Minsan, sa isang di-
sinasadyang pagkakataon, sa kanyang pagdalaw ay nakatagpo niya si Simoun sa libingan na
bagamat nagbabalatkayo ay nakilala niyang ito ay si Ibarra. Sa simula ay tinangka ni Simoun
na patayin si Basilio upang ang lihim na kanyang pagbabalatkayo ay di-mabunyag subalit
nakapaghunosdili siya at sa halip ay hinimok niya ang binatang maghiganti sa pamahalaang
Kastila ngunit ito ay tumanggi sa dahilang nais iyang makapagtapos ng pag-aaral.
Ang mga estudyanteng Pilipino, sa pamamagitan nina pare Irene at Don Custodio ay
naghain ng kahilingan sa Kapitan Heneral upang magtatag ng Akademya ng Wikang Kastila.
Ito ay di-pinagtibay ayon san ais ng mga estudyante sapagkat ang mamamahala nito ay mga
prayle at ang mga estuyante ay magiging tagapangilak lamang.
Samakatuwid sila ay mawawalan ng karapatan sa ano mang pamamakalakad ng
nabanggit na akademya. Samantala, si Simoun ay muling nakipagkita kay Basilio upang
hikayatin ang binatang umanib sa binabalak na paghihimagsik at manggulo sa gagawing
paglusob sa kumbento ng Santa Clara upang itakas si Maria Clara ngunit ganoon na lamang
ang panlulumo ng mag-aalahas nang malamang ang kanilang itatakas ay namatay na nang
hapong yaon sanhi ng matinding karamdaman.
Ang mga estudyante, dahil sa tinamong kabiguan sa panukalang pagtatatag ng
Akademyan ng Wikang Kastila at upang mapawi ang sama ng loob ay nagdaos ng isang salu-
salo sa Panciteria Macanista de Buen Gusto. Habang kumakain ang mga estudyante ay
nagkaroon ng talumpatian at sa talumpating binigkas ay tinuligsang mabuti ang mga prayle
ngunit may nagmamanman pala sa kanilang ginagawa sa labas ng pansiteria. Sabihin pa, ang
pagtuligsang ito ay nakarating sa mga prayle. Kaya kinabukasan, diumano ay may nakitang
nakadikit na mga paskin sa pinto ng unibersidad na naglalaman ng babala, pagtuligsa, at
paghihimagsik. Ang pagdidikit na mga ito ay ibinintang sa mga kasapi ng samahan ng mga
estudyante kaya sila ay ipinadakip at naparamay si Basilio.
Nilakad ng mga kamag-anak ng mga estdyanteng mapawalang-sala ito kaya sila ay
nakalaya, bukod tangi si Basilio, dahil sa walang tumulong sapagkat patay na si Kapitan
Tiyago. Si Juli, ang kasintahan ni Basilio, ay nakiusap kay pare Camorra na tulungan ang binata
upang makalaya subalit ito pa ang naging sanhi ng pagkamatay ng dalaga sa pamamagitan g
paglundag niya sa bintana ng kumbento dahil sa ginawang panghahalay ng pari.
Si Paulita, ang maganda at mayamang dalagang katipan ni Isagani, ay nakipagtalusira
sa binata dahil sa kusang pagpapakulong nito upang makiisa sa mga estudyanteng gayong hindi
naman siya dapat makulong at sanhi rin magkaibang simulain sa buhay. Sinamantala ito ni
Simoun at gumawa ng paraan upang maipagkasundo niyang ipakasal si Juanito kay Paulita.
Nakipagsama siya sa negosyo kay Don Timoteo Pelaez- ang ama ni Juanito, upang
maisagawa ang balak na paghihiganti. Sa tulong ni Simoun ay nabili ni Don Timoteo ang dating
bahay ni Kapitan Tiyago, ipinaayos ito ng mag-aalahas sapagkat dito gaganapin ang handaan
pagkatapos ng kasal. Kumbidadong lahat ang may matataas na katungkulan sa pamahaalaan,
mga tanyag na tao sa lungsod, at ang magiging ninong sa kasal ay ang Kapitan Heneral.
Sa tulong ni Simoun ay nakalaya rin si Basilio pagkatapos ng dalawang buwang
pagkapiit. Kaagad siyang tumungo kay Simoun upang sumama sa paghihimagsik. Ipinagtapat
sa kanya ng mag-aalahas ang kanyang balak sa gabi ng kasal. Ipinakita nito ang isang lampara
na hugis Granada at kasinlaki ng ulo ng tao-ang magarang ilawang ito ang magiging handog
niya sa ikakasal. Ilalagay ang lamparang ito sa gitna ng kiyoskong kakainan at walang
makaliligtas sa mga naroroon. Ang pagsabog ng dinamita sa lampara ay magiging hudyat
upang simulant ang paghihimagsik sa pamumuno ni Simoun.
Samantala nag gabing iyon sa tapat ng bahay ng ikakasal ay nagtatalo ang loob ni
Basilio, namamayani pa rin ang kabaitan sapagkat naisip niya ang maraming taong madadamay
sa pagsabog ng lampara subalit ng mamataan ang dalawang paring kumbidado sa kasal ay nag-
init ang kanyang damdamin sapagkat naalala niya ang sinapit ng kanyang kasintahan. Di-
kawasa ay nakita niyang nanaog si Simoun upang lisanin ang bahay ng yaon, susundan sana
niya ito subalit nakita niyang dumarating ang kaibigan si Isagani upang mag-ukol ng huling
sulyap sa dating kasintahan. Pinagsabihan ito ni Basilio na tumatakas at lumayo sa tahanang
iyon ngunit ayaw siyangg pansinin nito. Napilitan tuloy si Basilio na ipagtapat ang tungkol sas
lampara.
Nang namataan ni Isagani na lumalamlam na ang lampara ay buong bilis itong pumasok
sa tahanan at sinambilat ang ilawan at inihagis sa ilog.
Dahil sa pangyayari ay nawalan ng bisa ang pakana ni Simoun at ang balak na
paghihimagsik.
Napag-alamang ang may pakana ng lahat ay walang iba kundi si Simounkaya siya ay
pinag-usig ng maykapangyarihan. Tumakas siya at nakituloy sa bahay ni Pari Florentino sa
may baybayin ng Dagat Pasipiko. Ayaw niyang pahuli ng buhay kaya uminom siya ng lason.
Ipinagtapat niya sa pari ang tunay niyang pangalan at pagkato. Nasa kasiglahan siya ng buhay,
galling sa Europa, puno ng pag-asa at pangarap, nilimot ang masasamang pangyayari sa kanya
nang dahil sa pag-ibig na inaasahang magkakaroon ng katuparan. Isang kaguluhang gawa-gawa
ng kanyang mga lihim na kaaway na nagnakaw ng kanilang pag-ibig, yaman, laya, at
kinabukasan. Salamat at nailigtas siya ng isang tapat na kaibigan sa bilangguan. Dahil dito, ang
paghihiganting nilimot na minsan ay isasakatuparan sa takdang panahon. Tumakas siya dala
ang kayamanan ng angkang nakabaon sa gubat, nangibang bansa, at doon nagpayaman.
Nakilahok sa digmaan sa Cuba sa pagtulong sa magkabilang panig na pareho niyang
pinakinabangan. Noon niya nakilala ang heneral na komandante pa lamang. Sa pamamagitan
ng salapi, nagawa niyang maitalaga ito sa kapuluan. Nang naririto na, ginawa niyang tau-
tauhan, pinainan ng salapi kaya lalong nag-ulol ang kasakiman nito. Nagbalatkayo siyang isang
mag-aalahas sa layuning maigupo ang pamahalaan at makapaghiganti sa pamamagitan ng
paghihimagsik. Pagkatapos ng mahabang pangungumpisal ay namatay na si Simoun.
Samantala, ang kayamanang naiwan ni Simoun ay inihagis ng pari sa dagat. Habang
pinagmamasdan ang talampas ng dagat na iyon ay muling masusumpungan ng tao ang kanyang
itinapon sa kapahintulutan ng Diyos… kapag dakila at banal ang kanyang layunin. Ngunit
makabubuti pa ngang mananahan muna ito sa pusod ng dagat kasama ng mga perlas at korales
upang di na ito makapagliko ng katuwiran at mag-udyok ng kasamaan.
Gawain 1
Piliin ang titik ng pinakatamang sagot saka itiman ang angkop na bilog bago ang bilang.
ⓐⓑⓒⓓ1. “Ang likas na laman ng tao at puso ay walang katumbas sa wikang banyaga.” Sa
nobelang El Filibusterismo sino ang nagpahayag nito?
a. Basilio b.Ben Zayb c. Paulita d. Simoun
ⓐⓑⓒⓓ2. “Ang karunungan ay hindi siyang hantungan ng tao.” Sino ang nagsalaysay ng
pahayag na ito?
a. Basilio b.Ben Zayb c. Huli d. Simoun
ⓐⓑⓒⓓ3. Sa kasalukuyang panahon hindi maikakaila na mayroon pa rin ang mga taong
magaspang ag ugali at ikinakahiya ang lahi o tribong pinagmulan. Sa akdang El
Filibusterismo sino ang kagaya ng mga ito na magaspang ang ugali at itinakwil ang
pagka-Pilipino?
ⓐⓑⓒⓓ 4. “Sa isang utos ng pamahalaan, maaaring maipabilanggo ang ama, asawa, o
kapatid.” Ano ang ibig sabihin ng pahayag?
a. Mahilig manakot ang pamahalaan.
b. Makapangyarihan ang pamahalaan.
c. Magbubulag-bulagan ang pamahalaan.
d. Natatakot ang ama, asawa, o kapatid sa pamahalaan.
ⓐⓑⓒⓓ 5. “Ang kabaitan ay di tulad ng mga brilyante na maisasalin sa iba. Ito ay likas sa
tao.” Kung ating iuugnay ang pahayag sa kasalukuyan, ano ang nais nitong
iparating?
Gawain 2
Muling balikan at suriin ang buod ng nobela at iugnay ito sa kasalukuyang panahon sa
tulong ng window chart.
EL FILIBUSTERISMO
Sino ang pinakamahalagang tauhan para Ano ang pinakamahalagang pangyayari?
sayo? Bakit?
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. D
2. D
3. B
4. B
5. B
6. C
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Gawain 2
Basahin ang bawat pangungusap at tukuyin ang kasingkahulugan ng mga salitang
italisado. Piliin ang titik ng wastong sagot sa kahon.
a. Klerk d. indulhensya
b. Parokya e. salakot
c. Kagalang-galang f. mahal na araw
____ 1. Kailangang may bongo de copa sa ulo ang magkaibigang Tiyo Kiko at
Camaroncocido upang makaiwas sa matinding init at basa ng ulan.
____ 2. Magpupunta sa Parroquia si Placido upang makipag-usap sa prayle.
____ 3. Tuwing mahal na araw maraming nag-iindulgencia upang mabawasan daw ang
kasalanan.
____ 4. Nagtitika at nagngingilin ang mga katoliko tuwing cuaresma.
____ 5. Ang mga reverendos sa simbahan ay patuloy na naniningil ng buwis sa
mamamayan.
Gawain 4
Buuin ang Palaisipan sa tulong ng mga kahulugang nakalahad sa wikang Filipino.
Salungguhitan ang mahahanap na salita sa kahon. At pagkatapos, isulat ito sa katumbas na
kahulugan sa itaas.
KATUMBAS NA KAHULUGAN SA FILIPINO
1. Pista-
2. Banal na Linggo
3. Itim-
4. Artikulo-
5. Parke-
6. tubig-banal-
7. tungkod-
8. kapitan/ pinuno-
9. Suwail/ kalaban ng simbahan-
10. tawag sa Pilipino/mangmang-
SALITANG ESPANYOL
A G U A B E N D I T A A F T D
E A R D E I S I F S T P I O E
U S E R V I D O R S K L L E C
Q K V G I N E E E E S E I S O
R M E N S O I I Q I E M B L L
A N R B I T F S U R I Q U H C
P O E C N S R T E T G C S O A
Q R N A D A R V L H I F T Y L
O G C Z I B E U O T E R E T L
U E I E O R L E R S A Q R I E
A N A B S M I A E P S A O U P
R T I A I S E N O R B E I N I
E A D C E T N E Y B I R K S E
S E M A N A S A N T A C A L E
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1.
1. A 2. B 3. G 4. D 5. E 6.F
Gawain 2
1. E 2. B 3.D 4. F 5.C
Gawain 4
1. Pista- fiesta
2. Banal na Linggo- Semana Santa
3. Itim- negro
4. Artikulo- articulo
5. Parke- parque
6. Tubig- banal- agua bendita
7. Tungkod- baston
8. Kapitan/ Pinuno- cabeza
9. Suwail- Filibustero
10. Tawag sa Pilipino/mangmang- Indio
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
El Filibusterismo at Sariling Akda: Isang Paghahambing
2
3
Gawain 2
Isulat sa mga puso ang mga pangyayari sa iyong akdang isinulat sa gawain 2 na
nagpapakita ng kabayanihang iyong ginawa para sa bayan.
1. 2.
3.
Susi sa Pagwawasto
GAWAING PAGKATUTO
Mga Salitang Naghahambing
Gawain 1
Basahin at suriing mabuti ang mga sumusunod na pangungusap. Isulat ang M kung
magkatulad at DM naman kung di magkatulad ang hambingang ginamit. Isulat sa patlang ang
tamang sagot.
Gawain 2
Punan ng wastong pahayag na nagpapakita ng paghahambing ang mga patlang upang
mabuo ang diwa ng teksto. Piliin ang tamang sagot sa kahon sa ibaba.
Sariwa ang hanging umiihip sa karagatan. Mas masarap ang pakiramdam ko ngayon 1.
___________ noong nakaraang buwan. Kapansin- pansin din ang tubig na umaalon sa dagat
na maituturing kong 2.__________________ng kristal. 3. __________________mang
maingay dito, wala man ang ingay na matagal ko nang kinagisnan, alam kong masasanay rin
ako. Naalala ko tuloy ang pook na pinasyalan namin ni inay noong bata pa ako.
4.________________________ ang pook na iyon at ang lugar na kinatatayuan ko ngayon.
5.____________________________rin ng bulak ang buhangin doon.
Akala ko iyon na ang una at huling araw na makadadalaw ako sa ganoong klaseng lugar.
Sa mura ko kasing edad noon, alam ko na ang hirap na pinagdadaanan ng aming pamilya.
Napilitan akong magbanat ng buto kahit wala pa sa panahon. Buti na lang kinaawaan ako ng
Poong Maykapal. Inialis ako sa nakasusulasok na lugar at dinala ako sa lugar na singganda ng
paraiso. Salamat at nakilala ko si Sir James Bossier. Pansamantala man ang panahon ko dito,
batid ko na sa aking pagpupursige kasama ng aking pamilya ay makababalik ako dito upang
manirahan.
Gawain 3
Isulat ang titik L sa patlang kung ang paghahambing sa pangungusap ay palamang.
Isulat ang titik S kung ito ay pasahol.
______1. Si Donya Victorina ay higit na maawain kaysa kay Hermana Penchang.
______2. Ang ate niya ay di gasinong masipag tulad ng pinsan mo.
______3. Ang karne ng pabo ay higit na masustansiya kaysa sa karne ng baboy.
______4. Ang bayan nila ay higit na malayo kaysa sa bayan ninyo.
______5. Ang biyahe sa eroplano ay di hamak na maikli kaysa biyahe sa barko.
______6. Di gaanong mahal ang mansanas tulad ng ubas.
______7. Mas marami ang kinakain ko sa agahan kaysa hapunan.
______8. Di gasinong matabil si Sandoval tulad ni Quiroga.
______9. Ang panahon sa Mayo ay higit na mainit kaysa panahon ng Disyembre.
______10. Ang bunso ay di lubhang palakibo tulad ng panganay na anak.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. M 2.DM 3. M 4. M 5.DM
6.M 7.DM 8.M 9. DM 10.M
Gawain 2
Gawain 3
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa tauhan
Panuto
Basahin ang kasunod na bahagi ng nobela. Pagkatapos ay sagutin ang mga gawain sa
ibaba.
Juli
(Kabanata 30)
Ngunit marami ang nagsasabing di dapat mangyari iyon kay Basilio. Naghihiganti
raw lamang ang mga prayle dahil sa pagkakatubos ni Basilio kay Huli na anak ng tulisang si
Tales. Nanghiram ang dalaga sa mga kaanak ngunit ito ay di naging tapat. Nagtungo siya sa
isang kawani dahil ito ay nirekomenda ni Hermana bali . Sinabe ng Kawani na siya ay
magpunta sa Hukom-Pamayapa dahil higit na siyay matutulungan nito. Pagkadating sa
Hukom ay ipinayo nitong humingi ng tulong kay Padre Camorra. At may kung anong
nagbulong sa kanya na mag patulong kay Padre Camorra, ang nakapagpalaya kay Tandang
Selo. Kung sabagay, nang pasalamatan niya ang kura ay di ito nasiyahan. Humingi ito ng
“pagpapasakit”. Mula noo’y iniwasan na ito ni Huli.
Mula noo’y naging malungkutin si Huli. Minsa’y naitanong kay Hermana Bali kung
nahuhulog sa impiyerno ang nagpapakamatay. Di natuloy ang balak niya. Natakot siyang
mapunta sa impiyerno.
Ipinayo ni Hermana Bali na magtanong sila sa tribunal. Kaunting pabagsak lang daw
at papayuhan na sila nito. Ngunit ang tagasulat ay walang nagawa o naipayo kundi
patunguhin ang dalawang babae sa hukom pamayapa o juez de paz. Sa wakas ay nagpayo
ang hukom: “Ang tanging makapagliligtas kay Basilio ay si Padre Cammora – kung iibigin
niya”, sabay turo kay Huli.
Hindi kumibo si Huli. Inaakala ni Hermana Bali na tumpak ang payo. Ayaw ni Huli
na magtuloy sila sa kumbento. Batid ni Hermana Bali ang dahilan. Si Padre Cammora ay
tinaguriang Si Kabayo – sadyang malikot sa babae.
Nakiusap si Huli na ang manang na lamang sana pumasakumbento. Wika ng hukom
ay higit na mabisa ang pamanhikin ng isang dalagang may mukhang sariwa kaysa mukha ng
isang matanda. Nanaog ang dalawa. Nang nasa daan na’y ayaw na naman ni Huli. Ang
pagpapakasakit na hinihingi ni Padre Camorra ay pinagbingihan ni Huli mangahulugan ng
di kapatawaran ng sariling ama. Ngayon ba’y gagawin niya iyon dahil kay Basilio? Magiging
isa siyang lusak. Maging si Basilio’y mandidiri sa kanya. May ilang nagparunggit na di siya
papatulan ng kura. Maraming dalaga sa bayan. Aanhin nito ang isang taganayon lamang. At
babarilin si Basilio!
Binangungot si Huli nang gabing iyon. Dugo! Sindak! putok. Nakita ang ama. Si
Basilio’y naghihingalo.
Kinahapunan ng sumunod ng araw ay kumalat ang balitang may mga binaril na sa
mga estudyante. Ipinasiya ni Huli na kinabukasan uli ay magsasadya na siya sa kumbento,
mangyari na ang mangyari. Ngunit nang mag-uumaga na’y di rin siya nagtungo sa kumbento.
Dumaan ang mga araw. Umasa si Huli sa isang himala. Gabi-gabi’y di siya pinatulog ng mga
pangamba.
Sa wakas ay dumating ang balita mula sa Maynila na si Basilio na lamang ang
nabibilanggo. Nakalaya ng lahat ang kasamahan. Ipatatapon na raw sa Carolinas si Basilio.
Ito ang nag-udyok kay Huli na hanapin si Hermana Bali. Nagbihis ng pinakamahusay na
damit.
Kinagabihan ay naging usap-usapan ang nangyari kay Huli nang hapong iyon.
Pinagsamantalahan ni Padre Camorra si Juli. Dahil sa pangyayari, si Huli ay tumalon sa
bintana ng kumbento at patay na dinampot sa batong nakabunton sa ibaba. Si Hermana Bali
ay patakbong bumaba sa pinto ng kumbento at nilibot ang daan at nagsisigaw.
Gawain 1
Basahin at unawain ang bawat pahayag. Tukuyin ang kahulugan ng salitang may
salungguhit batay sa konteksto ng pangungusap. Isulat ang tamang sagot sa mga linya. Ang
ilang titik at ang inaasahang bilang ng titik para sa salita ay ibinigay na upang maging gabay
mo.
_a__t_k__ 1. Nasisindak sa Juli sa mga pangyayaring nagaganap sa
kanyang buhay.
na___i__s 2. Ang akusasyon ng mga tao kay Basilio ay sadyang
nakayayamot.
na_gh__a__n_ 3. Inaalala ni Juli ang mga sandaling si Basilio’y nananapatan sa
kanya.
_ma__s 4. Bumalong ang luha sa mga mata ni Hermana Bali ng malaman
niya ang kagimbal gimbal na nangyari kay Juli.
i _ i n a _ m _ _ _ l a _ _ 5. Ang pagiging maka- Diyos ni Hermana Penchang ay kanyang
ipinagpaparangya dadapwat taliwas naman ito sa kanyang
ipinapakita.
Gawain 2
Sa iyong binasang bahagi ng nobela, batid kong nakilala mo nang lubusan ang mga
tauhan. Sa bahaging ito, punan ang talahanayan sa ibaba hinggil sa namayaning katangian ng
bawat isa. Pagkatapos ay magbigay ng maikling pagpapaliwanag.
TAUHAN KATANGIAN PALIWANAG
Hal. Hermana Penchang Mapangmata Pangungutya sa buhay ni Juli
at sa pamilya nito sa mga
nagaganap na kasawiang-
palad
Susi ng Pagwawasto:
Gawain 1
1. natatakot
2. nakaiinis
3. nanghaharana
4. umagos
5. ipinagmamalaki
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri gamit ang iba’t ibang teoryang pampanitikan
Panuto
Basahin, suriin at unawain ang mga inihandang gawain na may kinalaman sa pagkuha
ng argumento. Sagutin ito nang may katapatan.
Mayroon din silang serbisyo sa tubig na tinatawag na nawasdak. Ang ahensyang ito ay
may tatlong uri ng tubo. Ang una ay nilalabasan ng malinis na tubig; ang ikalawa ay nilalabasan
ng maruming tubig; at ang ikatlo, walang tubig kundi hangin lamang. Nakapagtataka? Ito ang
pag-uuri ng quatwasdak*. Ang gripo na may malinis na tubig ay mahal ang bayad, para sa
mayayaman lamang; ang may maruming tubig, para sa lahat ng marunong magtrabaho o kung
mayaman naman, gustong magtrabaho; at ang pangatlo, para sa mga mahirap at ito ay walang
bayad. Mayroon ding nagmomonopolyo ng kuryente. Ito ang Patay Electric Company. Tatlo
rin ang uri ng serbisyo nito sa publiko. Ito ang light service, brownout service at blackout
service. Ang light service ay nagibigay ng ilaw sa araw at gabi. Ang brownout service ay
nagbibigay ng ilaw kung hindi mo kailangan at mawawala kung kailangan mo ng ilaw sa
pagkain ng hapunan at pagbabasa kung gabi. Kung gusto mo lang ng pandekorasyon, ang dapat
mong ipakabit ay iyong blackout service. Ang sidewalk sa kanilang lungsod ay higit na
malalapad kaysa sa atin. Bakit nga ba? Ang dahilan ay sapagkat ang mga bazaar ang umuukupa
ng mga sidewalk at ang mga nagtitinda ng sigarilyo at kung anu-ano ang siyang umuukupa ng
mga kwartu-kwarto ng mga bazaar. At sabihin pa, ang mga may-ari ng mga bazaar ang hinuhuli
ng mga pulis sa kanilang pagtitinda sa mga sidewalk. Ang mga opisyal sa bansa na tumaba
habang sila ay nasa serbisyo ay pinapatawan ng sala o akusasyon sa kanilang mga resolution,
genuine na mga batas, at iba pa. Upang mapagkatiwalaan ang mga matataas na opisyal ng
bansa, itinatag ang antigenuine commission para sa paghuli ng mga nagpaparami ng pag-aari
o tumatanggap ng mga lagay na genuine, tulad ng genuine na resolutions, genuine na pera,
genuine na batas, at iba pa. Ang pinakamalaking tindahan ay tinatawag na super blackmarket.
May pintura itong itim. Dito ipinagbibili ang mga bagay na ngayon ay ipinagbabawal tulad ng
blusil na sigarilyo, apyan, mga bagay na ninakaw, at mga ipinagbibiling pekeng bagay. Ang
mga genuine na bagay ay ipinagbibili nang patago at tigkakaunti lamang dahil laging hinuhuli
ng mga alagad ng katiwalian ang nagbebenta ng mga ito at kinukumpiska pa ang kanilang mga
paninda. Katiwalian ang tawag nila sa kanilang batas, at ang nagpapatupad nito ay tinatawag
nilang alagad ng katiwalian. Ang mga baril ng mga alagad ng katiwalian ay paltik. Dahil sa
ang nag-aari ng lisensyadong baril ay hinuhuli at pinapatawan ng salang illegal possession of
genuine firearm. Sa panahong ito ay uso rin ang kickback na kaunti lang ang ikinaiba sa ating
tinatawag na kickback ngayon. Ang mga buwaya ng bansa (ito ang tawag sa mataas na opisyal
sa pamahalaan) ay sinisipa sa likod para sa bawat gatas o milk na tanggaping suhol sa kanyang
mga transaksyon. Ang mga buwaya ng bansa ay tumitigil sa pagpapasipa kapag makapal na
ang kanilang likod dahil ito ang magiging isang batayan sa pagpili ng isang outstanding buwaya
of the year. Dalawang klase ng batas ang ipinalalabas ng kanilang batasan na tinatawag na
Circus of Miliminas. Ang isang batas ay para sa mga mayayaman at ang isa ay para sa
mahihirap. Ang mga alagad ng bansa ay maliit lang ang sweldo pero malaki naman ang
kanilang maaaring gastusing representasyon. Ang mga mamamayan ng Miliminas ay
masyadong relihiyoso. Tatlo ang paborito
nilang mga santo – ang mik (ang pera mismo), ang buwaya, at si Santasa, isang taong may
sungay at buntot katulad ng tinatawag natin ngayong satanas. Ang pinakamalaking kasalanang
magagawa ay ang hindi pagpatay, hindi pagtataksil sa asawa at hindi pagangkin sa yaman ng
iba, kundi ang pagkaawa sa mahihirap at ang hindi pagbibigay ng anumang hingin sa kanila ng
mga buwaya ng bansa. Ang mga malaking transaksyon ng pamahalaan ay pinagkakasunduan
sa ilalim ng puno, at tinatawag nila itong shady transactions. Ang iba naman ay binubuo sa
ilalim ng mga mesa ng mga opisyal ng pamahalaan. Dahil dito, ang mga mesa ay matataas para
hindi mauntog ang ulo ng mga opisyal kapag sumusuot sila sa ilalim nito. Ang mga hues de
pas natin ngayon ay tinatawag nila na hues de paupas. Parang nakakatawa, ano? Pero iyan ang
katotohanan. At isa pang nakapagtataka, ang ginugwardyahan ay ang mga walang kasalanan.
Bakit ganoon ang pamamalakad ng hustisya rito? Iyan ang batas. At ang balak ay mapili ng
hues de paupas kung sinu-sino sa mga mamamayan ang palaaway at iskandaloso at sino ang
mababait. Pagkatapos ng bista at bumaba na ang hatol, ibinibilanggo ang mga walang sala
upang ihiwalay sa maraming mga nakalalayang masasamang tao. Sabihin pa, malalaki pa ang
bilangguan dito at kumpleto sa mga kasangkapan kaysa sa labas. Ang lahat ng bilanggo ay
tinatawag na VIP (Very Important Prisoner). Kung tungkol sa sistema ng pagpili ng mga
opisyal, ibang-iba sa atin. Simula pa lang ng kampanya, magkakaharap na sa entablado ang
magkakalaban sa politika. Nagbabatuhan ng putik. Sa atin ngayon ang “mudslinging” ay
pasaring lamang sa mga talumpati samantalang sa kanila ay talagang ginagawa. Ang bawat
kandidato ay dapat magsinungaling, magmura, mambato ng putik sa kalaban, mangako ng mga
hindi matutupad, dahil kung hindi niya ito gagawin ay pawawalan ng bisa ang kanyang
kandidatura ng Komisyon ng Kalokohan, ang ahensyang namamahala sa eleksyon. Sa araw ay
namimili rin ang tao ng iboboto kahit na ang isinusulat sa balota ay hindi na nila pinag-iisipan.
Ang iniisip nila ay ang naipon na bala ng mga kandidato, at mga napatay ng kanilang mga
kampon, at ang may pinakamaraming pera. Ang kanilang ibinoto ay tinatawag na ibinoto sa
bala at hindi ibinoto sa balota. Ang mga politika at ang kanilang mga kampon ay hindi natatakot
mapatay at pumatay sa panahon ng kampanya at eleksyon dahilan sa kanilang paniniwalang
ito ang magdadala as kanilang kaluluwa sa impyerno kung saan mabubuhay sila nang maligaya
kasama si Santasa, ang kanilang paboritong santo. Ang eleksyon ay tuwing ikalawang taon.
Kung gayon ay masasabi natin na madaling maubos ang mga mamamayan rito kung madali
ang patayan sa panahon ng eleksyon. Subalit nababawi rin ito ng imbensyon ng isang bantog
na baliw (ito ang tawag nila sa kanilang henyo) na nakabuo ng isang tableta na kung iinumin
ng mag-asawa ay magkakaanak ang babae ng tinatawag na instant baby, na ipinagbubuntis sa
loob lamang ng dalawampu’t apat na oras. Napakadali ng pagpapalilt-palit ng kapangyarihan
sa Miliminas. Patuloy din ang pag-iral ng mga bayang kontento na sa klase ng pamamalakad
dito na sa ngayong panahon ay masasabing kabaligtaran ng mga pangyayari. Ipinagmamalaki
pa ng mga mataas ang katungkulan sa pamahalaan ang pagsasamantala sa kabuhayan ng mga
mamamayan. Ang bagong Milimino, ang mga bayaning gumagala sa kapuluan, sila ang
magigiting na tumatanggap ng mga papuri na maririnig mo sa bibig ng nakaraang
administrasyon. At sino ang kanilang pinatutungkulan? Ang pinatutungkulan nila ng mga
papuri ay ang mga ismagler, mga namomorsiyento, mga kickback artist, mga mayaman na
nang-aapi sa mga mahihirap, mga nang-aagaw ng lupa ng may lupa, mga alagad ng katiwalian
na nang-aabuso sa mga mamamayan, mga hues de paupas at mga pislak (piskal) na hindi
tumitingin sa kislap ng espada ng katarungan, at timbangan ng katotohanan kundi tumitingin
sa kalansing ng pilak at timbangan ng malalakas at maykapangyarihan, mga walang ginagawa
sa bayan kundi aksayahin ang kaban ng bansa sa halip na gamitin ang kanilang katungkulan sa
pagsisilbi sa publiko ay ginagamit pa ito sa pangangamkam ng yaman. Ang ilan sa mga alagad
ng bayan na sa ngayon ay masasabi nating gumagawa ng mabuti ay nagtatago, nahihiya dahil
pinagtatawanan sila ng kanilang mga kasamahan. Hindi lang iyan, kinukutya pa sila, at kung
mahuli ng kanilang hepe, ay kinagagalitan pa at inaalis sa trabaho. May ilang kabataan na
malawak ang pag-iisip na tumawag ng isang pulong kung saan ipinaliwanag nila ang kaibhan
ng pamamahala na kanilang isinasagawa. Ang kanilang prinsipyo ay humihingi ng isang klase
ng pag-uugnayan ng mga namamahala at pinamamahalaan. Noong simula ay tinatawanan
lamang sila ng mga pinuno. Ngunit nang lumaon ay dumami na ang dumadalo sa kanilang
pulong, bukod pa sa mga mahirap. Ipinagbawal ng pamahalaan ang pagdaraos ng pulong ng
grupong ito ng mga kabataan na tinawag nilang dungis ng lipunan. Ang simpatiya ng mga
mahirap ay nakuha ng mga kabataan. At ang pagbabawal sa kalayaan ng mga ito, at nang
lumaon ay pagpatay ng ilan sa kanila ang naging dahilan ng pagkagalit ng mga mayaman at ng
mga may katungkulan. Sumiklab ang isang rebolusyon na lumaganap sa buong kapuluan ng
Miliminas. Bilang parusa sa kanila ng kanilang diyos na si Santasa, dumating ang isang
malaking baha, nagkaroon ng malakas na paglindol hanggang sa pumutok ang isang malaking
bulkan sa kailaliman ng dagat sa gitna ng kapuluan na siyang naging dahilan ng paglalaho ng
Miliminas sa sanlibutan.
Gawain 1
Ang salitang may salungguhit sa HANAY A ay mga mahihirap na salita na ginamit sa
akda. Hanapin mo ang katumbas na kahulugan nito sa HANAY B. Titik lamang ang isulat.
HANAY A HANAY B
1. nahuli sa sibilisasyon a. pinagbibintangan
2. may ordinansa sila b. kasamaan
3. pinapatawan ng sala c. kalinangan
4. maraming katiwalian d. regalo/lagay
5. suhol na ibinigay e. batas
Gawain 2
Piliin ang titik ng tamang sagot.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. B
2. A
3. C
4. D
5. B
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Mga Ibinunga ng mga Paskin
(Kabanata XXXII)
Panimula (Susing Konsepto)
Masasalamin sa akdang klasiko ang tungkol sa buhay – pag-ibig, galit, paghihiganti,
pananampalataya at pamumuhay. Ito ay nagpapahayag ng katotohanan at kagandahang kahit
malaon nang nangyari o naisulat ay makakaugnay pa rin sa mambabasa ng kasalukuyang
panahon. Totoo, angkop, at napapanahon pa rin ang pinapaksa kahit daang taon na ang lumipas
mula nang ito’y unang naisulat. Ang mga katangiang ito ay taglay ng akdang El Filibusterismo
kaya naman itinuturing itong isang klasiko ng panitikang Pilipino.
Ang klasikong akda ay isa sa mga teoryang pampanitikan. Ito ay kilala din sa tawag na
klasismo.
Ang katangian ng klasikong akda ay ang mga sumusunod: pagkamalinaw,
pagkamarangal, pagkapayak, pagkamatimpi, pagkaobhebtibo, pagkakasunod-sunod at
pagkakaroon ng hangganan.
Makikita ang mga katangiang ito sa tatalakayin nating kabanata ng El Filibusterismo
na may pamagat na “Ang mga Ibinunga ng Paskin”.
Ang paskin ay kartel na karaniwang gawa sa papel, tela o anumang bagay na nilalagyan
ng dibuho o anumang nakasulat na nagpapahayag ng balita o patalastas na maaaring idikit sa
pader. Ang paskin na naging sanhi ng kasawian ng mga mag-aaral. Sino kaya ang nasa likod
nito? Ano-ano ang mga nangyari pagkatapos matuklasan ang mga ito?
Halina’t basahin ang obra maestra ng ating pambansang bayani na si Dr Jose Rizal na
El Filibusterismo, ang kabanata 32, “Ang mga Ibinunga ng Paskin”. Alam kong handa ka nang
tuklasin ang mga karunungan na iyong matututuhan sa mga gawaing naihanda.
4 Samantala, si Simoun ay magaling na. Ito ang balita sa pahayagan ni Ben Zayb. Ayon
pa sa mamamahayag, si Simoun ay magdaraos ng malaking pista na hindi pa nasasaksihan
kailanman bilang pasasalamat sa kanyang paggaling at bilang pamamaalam. Ang mag-aalahas
ay sasabay sa pag-alis ng Kapitan Heneral. Matatapos na sa Mayo ang panunungkulan ng
Heneral kaya tinangka ni Simoun na lakarin sa Madrid na patagalin pa ang kanyang
panunungkulan sa Pilipinas ngunit pinigilan siya ng Heneral. Ito ang dahilan kaya nagpasiya
si Simoun sa idaos ang pista na lalong madaling panahon.
7 Totoong ikakasal si Paulita kay Juanito. Nawala ang pag-ibig ng dalaga kay Isagani
nang kusang isinuong ng binata ang sarili sa kapahamakan samantalang nagtatago ang kanyang
mga kasamahan. Naisip rin ni Paulita na si Isagani ay Indiyong taga-probinsiya at walang
magandang bukas na maibibigay sa kanya samantalang si Juanito ay dugong Kastila at anak ng
mayamang negosyante sa Maynila.
9 Sa mga huling araw ng Abril, wala nang takot sa mga mamamayan. Hinihintay na
lamang nila ang gaganaping pista sa bahay ni Don Timoteo Pelaez. Dito idaraos ang kasal nina
Juanito at Paulita at ninong pa ang Kapitan Heneral. Balitang si Simoun ang nag-aasikaso sa
lahat. Ang pista ay idaraos dalawang araw bago umalis ang Kapitan Heneral. Bali-balita ring
magpapagaw ng mga brilyante at perlas si Simoun bilang parangal kay Juanito na anak ng
kanyang kasosyong si Don Timoteo Pelaez. Ang araw ng kasal nina Juanito at Paulita ay ang
araw rin ng pamamaalam ni Simoun, isang pamamalam na gugulat sa sambayanang Pilipino.
10 Ang lahat ay umaasang maaanyayahan. Marami ang nais makipagkaibigan kay Simoun.
Marami ring lalaki ang hinihikayat ng kani-kanilang mga asawa na bumili ng bakal at siim sa
tindahan ni Don Timoteo Pelaez kahit hindi nila kailangan upang makaibigan lamang ang ama
ni Juanito.
Gawain 1
Suriin ang binasang kabanata sa pamamagitan ng pagsagot sa mga sumusunod na
tanong.
1. Ano-ano ang ibinunga ng mga paskin sa buhay ng mga mag-aaral na nasangkot
dito?
2. Bakit kaya pumayag si Paulita na makasal sa isang tulad ni Juanito – kuba, tamad
mag-aral at iba pang di kanais-nais na ugali – na halos wala sa kalahati ang
katangiang taglay ni Isagani?
3. Ano ang masasabi mo sa katauhan ni Paulita? Anong mensahe ang nais iparating
ng may-akda sa mambabasa tungkol sa mga babaeng tulad niya?
4. Bakit gayon na lamang ang pagnanais ng bawat mamamayan sa Maynila na
maanyayahan sa malaking pagtitipon?
5. Anong katangian ng mga Pilipino ang ipinakikita ng ganitong kaugalian?
Nangyayari pa ba ito sa kasalukuyan? Patunayan.
Gawain 3
Basahin at unawaing mabuti ang mga bahagi ng akdang nakalahad sa ibaba. Tukuyin
at ipaliwanag kung ang mga pangyayari ito ay nangyayari pa rin sa kasalukuyan. Iugnay ito sa
isang pangyayaring maaaring nangyari sa tunay na buhay, nabasa, narinig o napanood.
1. Kinabukasan, maagang-maagang nagising si Basilio. Magtutungo siya sa
ospital. Nakatakda na ang lahat ng kaniyang gagawin. Bibisitahin niya ang
kaniyang mga pasyente. Pagkatapos, tutungo siya sa unibersidad upang alamin
ang ilang mga bagay tungkol sa kaniyang pagtatapos at makikipagkita siya kay
Macaraig tungkol sa mga gugugulin dito. Halos naubos ang natitipon niya sa
pagtubos kay Juli at pagpapatayo ng isang bahay na matitirhan nito at ang
kanyang ingkong. Hindi siya nangahas na lumapit kay Kapitan Tiago.
Nangingilag siya na mawika nito na humihingi siya ng paunang bayad sa
mamamanahing lagi nang ipinangangako sa kanya.
3. Ang matalinong si Paulita ay hindi maaaring umibig sa isang binatang mali ang
pagkakakilala sa lipunan at sinisisi ng lahat. Napag-isip-isip niya na si Juanito ay matalino,
maliksi, masaya, anak ng isang mayamang mangangalakal sa Maynila na may dugong
Kastila. At kung paniniwalaan si Don Timoteo, si Juanito ay tunay na Kastila. Samantalang
si Isagani ay isang Indiong taga-lalawigan, nangangarap sa kanyang kagubatang puno ng
linta, mapag-alinlangan ang angkang pinagmulan at ang amaing pari na walang
kinaanibang orden. Maaaaring laban ito sa mga karangyaan at kasiyahan na siya namang
labis na kinagigiliwan ng dalaga. Hindi kataka-taka na isang umaga, napaghulo niyang
napakahangal niya na piliin si Isagani kaysa kay Pelaez. Mula noon, lalong naging
kapansin-pansin ang pagkakuba ni Pelaez. Di namamalayan ni Paulita, sinusunod niya ang
batas na natuklasan ni Darwin. Ibinibigay ng babae ang kanyang sarili sa lalaking may
lalong may kasanayan at marunong makibagay sa kanyang kapaligiran. Wala nang hihigit
pa kay Pelaez!
3. Totoong ikakasal si Paulita kay Juanito. Nawala ang pag-ibig ng dalaga kay Isagani
nang kusang isinuong ng binata ang sarili sa kapahamakan samantalang nagtatago ang
kanyang mga kasamahan. Naisip rin ni Paulita na si Isagani ay Indiyong taga-probinsiya
at walang magandang bukas na maibibigay sa kanya samantalang si Juanito ay dugong
Kastila at anak ng mayamang negosyante sa Maynila. (Pagkamalinaw)
5. Sa mga huling araw ng Abril, wala nang takot sa mga mamamayan. Hinihintay na
lamang nila ang gaganaping pista sa bahay ni Don Timoteo Pelaez. Dito idaraos ang
kasal nina Juanito at Paulita at ninong pa ang Kapitan Heneral. Balitang si Simoun ang
nag-aasikaso sa lahat. Ang pista ay idaraos dalawang araw bago umalis ang Kapitan
Heneral. Bali-balita ring magpapagaw ng mga brilyante at perlas si Simoun bilang
parangal kay Juanito na anak ng kanyang kasosyong si Don Timoteo Pelaez. Ang araw
ng kasal nina Juanito at Paulita ay ang araw rin ng pamamaalam ni Simoun, isang
pamamalam na gugulat sa sambayanang Pilipino. (Pagkakaroon ng hangganan)
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay- kahulugan sa pahayag ng awtor/tauhan
Gawain 1
Tukuyin kung sino kina Isagani at Padre Fernandez ang nagwika ng mga sumusunod
na pahayag. Isulat sa patlang ang sagot.
__________1. “May mga naninira sa amin ng talikuran ngunit sa harapan ay humahalik sa
aming kamay”
__________2. “Ngunit tahasan nilang inihahayag na hindi kami dapat matuto pagkat balang-
araw ay hahangarin namin ang paglaya.”
__________3. “Ang kalayaan ay para sa tao, ang pagkatuto ay sa isipan.”
__________4. “Naniniwala ka ba na hindi namin inaalala, na hindi namin isinasaloob ang
aming mga tungkulin?”
__________5. “Hindi ako ang pamahalaan. Wala akong pananagutan sa kanyang ikinikilos.”
Gawain 3
Suriin ang nais ipakahulugan ng awtor o tauhan sa mahahalagang pahayag o pangyayari
may salungguhit. Tukuyin at bilugan ang tamang sagot.
1. “Kung gayon, ipinapayo ko sa iyong tumiwalang agad. Punitin at itapon ang lahat ng
papeles na magpapahamak sa iyo,” ang wika ng propesor kay Basilio.
A. ebidensiya B. titulo C. resibo
2. “Hindi kapani-paniwala, mga ginoo. Totoong hindi kapani-paniwala na dahil sa pangyayari
na walang kabagay-bagay ay magkakawatak tayo na parang mga maya sa harap ng isang
panakot-ibon.” Ito ang matapang na wika ni Isagani sa harap ng mga mag-aaral sa unibersidad.
A. maliit at halos hindi makita B. takot at mahihina C. mabibilis at mapagsamantala
3. “Hindi rin kita pinararatangan. Malaya mong masasabi kung ano ang palagay mo sa mga
Dominiko.” Ang wika ni Padre Fernandez kay Isagani.
A. Maging maligoy B. Maging mapagmalki C. Maging prangka
4. “Kung hindi ako dumating at nagpayo ng magpakahinahon ay dumanak na sana ang dugo
ngayon,” ang wika ni Padre Irene sa malubhang si Kapitan Tiago.
A. bumaha sa lugar kung saan naganap ang pangyayari
B. magkagulo at marami ang nasaktan
C. nagsigawan at nagkasayahan
5. Mula noon, iniiwasan na ni Juli na makatagpo ang prayle (si Padre Camorra) ngunit kapag
sila ay nagkakasalubong, pinahahalik siya sa kamay habang kumikindat na nanunudyo at
tumatawa, hinihipo sa ilong, sa pisngi, at kukurutin siyang muli.
A. pinagmamano B. pinabebendisyuhan C. pinupuri
Gawain 4
Read React
(Limiing mabuti ang mga pahayag at ang ibig tukuyin ng (Ibigay aang iyong reaksiyon
nagsabi nito.) habang nangyayari ang
pahayag at iugnay rin ito sa
kasalukuyang sitwasyon)
1. Tuparin ang inyong tungkuling iniatang ninyo sa inyong
sarili lalo na ang mga Dominiko na siyang tanging
namamahala sa pagtuturo ng mga kabataang Pilipino ay
may pananagutan na hubungin sa lalong mabuting paraan
ang pangangatawan at pag-uugali ng mga kabataan upang
maakay sila sa kanilang kaligayahan, lumikha ng isang
bayang marangal, maunlad, matalino, mabait, dakila, at
tapat.
2.Ang kalayaan ay para sa tao: ang pagkatuto ay sa isipan.
Ang katarungan ay ipinagkaloob lamang sa sadyang
karapat–dapat pagkalooban. Ang ipagkaloob iyan sa mga
taong walang malinis na kalooban at mabuting asal ay
kahalay- halay lamang.
3. Upang pigilin ang isang munting kasamaan, maglalagda
ng lalong maraming batas na nagiging sanhi ng marami pang
kasamahaan. Ang bayan ay lalong sumasama kung
nakaraming mga batas.
4. Sapangkat ang mabuting pangangatawan ay naghahatid
ng masayang isipan at ang kaligayahan ay nagpapabuti sa
tao.
5. Binawi raw ni Kapitan Tiago ang pamanang dalawampu’t
limang piso kay Basilio dahil sa kawalan ng utang na loob
nang mga huling araw niya. Ngunit ipinahayag ni Padre
Irene na bilang pagtupad sa ipinag-uutos ng kaniyang
konsiyensiya, susundin ni Padre Irene ito. Kukunin niya ang
halagang iyon mula sa kanyang bulsa
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 Gawain 3
1.Padre Fernandez 1.A
2.Isagani 2.B
3. Isagani 3.C
4. Padre Fernandez 4.B
5.Padre Fernandez 5.A
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
El Filibusterismo: Kabanata XXXI-XXXIX
a. Paglalarawan ng Tao
Kaanyuang Pisikal Kilos/ Ugali/ Pakikitungo Saloobin/ Damdamin
matangkad, malit, masayahin, mahinhin, masaya, maayos,
hindi katangkaran, mapagmahal, maawain, payapa, sabik, kalmado,
katamtaman mapaniwalain, panatag, pagmamalaki,
ang taas, parang matulungin, malinis, paghanga, malambing,
kawayan, tila poste, malakas, matalino, mapagpatawad,
payat, patpatin, marunong, maunawain labis na kasiyahan/
mataba, maganda madaling umunawa, pagkatuwa, mahalaga,
ang pangangatawan, mabait kausap, magaan mapagpasalamat,
maskulado, ang loob, maaasahan, kuntento, mainamn,
balingkinitan, palangiti, palabiro, malugod, kaligayahan,
maganda, makinis, mapaglaro, kahanga- kasiglahan, nabuhayan
mala-porselana, hanga, malaya, ng loob, katapangan,
maputi, matangos magalang, mapitagan,
ang ilong, matatag, may tiwala
kayumanggi, sa sarili, interesado,
mamula-mula, matalino, mapag-isip
maitim, kulay-uling,
guwapo, mala-
Adonis, parang rosas
mala-Venus
mayabang, galit, malungkot, sakit,
malupit, matamlay, takot, pagkamuhi,
mapanghamak, malamig na pakikitungo,
masungit, mapagwalang mahina, maramdamin,
bahala, mapanakot, katamlayan, pagkabigo,
marumi, pangit, walang pagkasawi, pagkapahiya,
modo, pala-reklam0, walang alam,
mainisin, malungkutin, pagkagulat, pagkabigla,
matatakutin, nerbiyoso, paghihimagsik,
magaslaw, magaspang, mapagtanim ng samma
mapanghimagsik, hindi ng loob, makasarili,
madaling makasundo mahiyain, mapang-
api, hindi mapalagay/
mapakali, hindi kanais-
nais, miserable, walang-
gana, masama ang
loob, walang kuwenta,
walang magawa, walang
direksiyon, maapoy,
matamlay, takot na takot,
lubhang pagod, labis na
pag-aalala, mapaghinala,
b. Paglalarawan ng Pangyayari
Sa paglalarawan ng mga pangyayari, maaaring banggitin ang lokasyon nito, ang
reaksiyon ng tao, ang sanhi at bunga ng kaganapan.
1. Kapag ang inilalarawan ay tungkol sa lokasyon o direksiyon ng kaganapan, maaaring
gamitin ang mga salitang nagtuturo ng direksiyon tulad ng sa kanan, sa itaas, sa tabi, sa
dulo, sa gitna, sa loob, malapit sa, sa timog, sa hilaga, sa silangan, sa kanluran, at iba pang
tulad nito.
2. Kapag ang pinag-uusapan ay dami o lawak, ang ginagamit na mga salita ay may kaugnayan
sa bilang. Maaari itong maging tiyak o hindi tiyak. Ang mga tiyak na bilang ay tulad ng
lima, kalahati, sangkapat, isang batalyon, sampu, sanlibo, at iba pa. Samantala, sa di-tiyak
na paglalarawan, maaaring gamitin ang ilan-ilan, kaunti, marami, sanlaksa, di-mahulugang
karayom, at iba pang kauri nito.
3. Maaari ring gamitin ang mga salitang tulad ng kahindik-hindik, karima-rimarim, kahila-
hilakbot, kagulat-gulat, kahanga-hanga, kagila-gilalas, kasumpa-sumpa, hindi
magkamayaw, hindi kapani-paniwala, kalungkot-lungkot, kakatwa, katuwa-tuwa, masaya,
masigla, at iba pang tulad nito.
Panuto
Basahin at unawain ang sumusunod na akda. Pagkatapos ay suriin at sagutin ang mga
kasunod na naihandang gawain. Sagutin ito ng may katapatan.
Gawain 1
A. Bilugan ang mga salita at pariralang naglalarawan sa mga tauhan at pangyayaring inilahad
sa talata.
Gawain 2
Tukuyin ang mga pangyayari at mga papel na ginampanan ng mga tauhan sa mga
sumusunod na pangyayari sa binasa.
Planong Himagsikan si Simoun
Gawain 4
Sumulat ng bagong salaysay sa buhay ng pamilya ni Kabesang Tales sa pamamagitan
ng graphic organizer na Story Map sa ibaba. Sa unang kahon, isulat ang simula ng mga
pangyayari. Sa ikalawang kahon, bigyang-diin ang aral na nakuha sa pamamagitan ng
pagsasalaysay sa mga pangyayaring nagbigay ng kakintalan mula sa kanilang mga naging
karanasan. At sa ikatlong kahon, maglahad ng ibang katapusan ng kabanata.
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1
1. mabuti
2. magaspang
3. mabait
4. nanghilakbot
5. sa loob
FILIPINO 10
IKAAPAT NA MARKAHAN
Gawain 1
Ang mga salitang nasa Hanay B ay mga salitang ginagamit sa masining na
paglalarawan. Bigyang-kahulugan ang mga ito sa pamamagitan ng pagpili ng kahulugan nito
sa Hanay C. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang bago ang bilang sa Hanay A.
Gawain 2
Piliin sa loob ng kahon ang uri ng tayutay na ginamit sa mga sumusunod na
pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang.
Gawain 1
Basahin at unawaing mabuti ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang titik ng
wastong sagot.
_____1. Nagsisigawan na ang mga tao dahil lampas na sa oras ay hindi pa nagsisimula ang
palabras. Ang kilos ay maiuugnay sa _________ ng mga tao.
a. pagkagulat b. pagkainis
c. panghihinayang d. pagkainip
Gawain 2
Basahin at unawaing mabuti ang bawat pahayag. Isulat ang Tama kung nangyari
ito sa nobela at Mali kung hindi.
Gawain 3
Ilarawan ang mga mahahalagang tauhan sa akda at mga pangyayaring kinasangkutan
nila sa tulong ng mga pang-uri. Gamitin ang iyong imahinasyon at pandama upang mapalutang
ang paglalarawan.
Gawain 1
1.d 2.c 3.c 4.a 5.a
Gawain 2.
1. Mali 2. Tama 3. Mali 4.Tama 5.Tama
1