Nilam Publication Sdn. Bhd.

(919810-T)
No.35, Jalan 5/10B, Spring Crest Industrial Park,
68100 Batu Caves, Selangor, Malaysia.
Tel: 03-6178 7989 ● Fax: 03-6185 2402
www.nilampublication.com.my ● nilampublication@yahoo.com

All rights reserved®. No parts of this book may be reproduced, distributed or transmitted in any form
either in electronic or mechanical without the prior written permission of Nilam Publication Sdn. Bhd.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. (919810-T)

Printed by World Line For better discount and stock

No.61, Persiaran Mewah,
availability
Kawasan Perindustrian Bandar Tun Razak,
Cheras, 56000 Kuala Lumpur. Please contact
 SAINS TINGKATAN 1

KANDUNGAN / CONTENTS
SK Aktiviti TP Halaman Tarikh Catatan
SK Activity TP Page Date Remarks

1 Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik / Introduction to Scientific Investigation

A. Sains dan Kehidupan Harian

2 1
Science and Everyday Life
B. Kepentingan Mempelajari Sains
1.1 3 2
The Importance of Learning Science
C. Inovasi Teknologi
3
Innovation of Technology
A. Radas di dalam Makmal
2 4
Apparatus in the Laboratory
1.2
B. Peraturan Keselamatan di dalam Makmal
1 7
Safety Rules in the Laboratory
A. Kuantiti Fizik dan Unit
1 8
Physical Quantity and Units
B. Kepentingan Unit Piawai dalam Kehidupan Seharian
1.3 5 10
The Importance of Standard Units in Everyday Life
Projek 1.1: Unit Piawai
10
Project 1.1: Standard Units
A. Kejituan, Kepersisan dan Kepekaan
2, 3 11
Accuracy, Consistency and Sensitivity
B. Ralat Sistematik dan Ralat Rawak
1.4 2 12
Systematic Error and Random Error
Projek 1.2: Membuat Penganggaran Ukuran
12
Project 1.2: Making Estimation of Measurements
A. Ketumpatan
1.5 1, 3, 6 14
Density
A. Penyiasatan Saintifik
1.6 17
Scientific Investigation
Projek 1.3: Sikap Saintifik dan Nilai Murni
1.7 2 19
Project 1.3: Scientific Attitude and Positive Values
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 20

i © Nilam Publication Sdn. Bhd.

00 Sains F1 Book A(kan)csy3p.indd 1 21/09/2021 8:33 AM

 SAINS TINGKATAN 1

SK Aktiviti TP Halaman Tarikh Catatan

SK Activity TP Page Date Remarks

2 Sel sebagai Unit Asas Hidupan / Cell as the Basic Unit of Life

A. Sel / Cell 1, 2, 3, 4 24
B. Sel Haiwan dan Sel Tumbuhan
2 26
Animal Cell and Plant Cell
C. Organisma Unisel dan Organisma Multisel
2 28
Unicellular Organisms and Multicellular Organisms
D. Sel Membentuk Tisu, Organ dan Sistem dalam Tubuh Manusia
2.1 2 29
Cells Form Tissues, Organs and Systems in the Human Body
E. Pelbagai Sel Tumbuhan
2 30
Various Plant Cells
F. Organisasi Sel
3 30
Cell Organisation
G. Sistem dalam Badan Manusia
2 31
Systems in Human Body
A. Respirasi Sel
35
Cell Respiration
B. Fotosintesis
6 36
Photosynthesis
C. Hasil Fotosintesis
2.2 36
Product of Photosynthesis
D. Perbezaan antara Proses Respirasi Sel dan Fotosintesis
37
The Difference between Cell Respiration and Photosynthesis
E. Hubungan antara Respirasi Sel dan Fotosintesis
38
Relationship between Cell Respiration and Photosynthesis
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 39

3 Koordinasi dan Gerak Balas / Coordination and Response

A. Maksud Homeostasis 2 41
Meaning of Homeostasis
B. Homeostasis dalam Manusia
4 41
Homeostasis in Human
3.1 C. Homeostasis dalam Haiwan
3, 4 44
Homeostasis in Animal
D. Homeostasis dalam Tumbuhan
2 45
Homeostasis in Plants
E. Kepentingan Homeostasis kepada Manusia dan Benda Hidup
46
Importance of Homeostasis to Human and Living Things
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 47

© Nilam Publication Sdn. Bhd. ii

00 Sains F1 Book A(kan)csy3p.indd 2 21/09/2021 8:33 AM

 SAINS TINGKATAN 1

SK Aktiviti TP Halaman Tarikh Catatan

SK Activity TP Page Date Remarks

4 Pembiakan / Reproduction

A. Pembiakan / Reproduction 1, 3 48
4.1
B. Kepentingan Pembiakan / Importance of Reproduction 3 51
A. Sistem Pembiakan Lelaki / Male Reproductive System 2 51
B. Sistem Pembiakan Perempuan / Female Reproductive System 2 52

4.2 C. Perubahan Fizikal Semasa Akil Baligh

53
Physical Changes During Puberty
D. Perbandingan Gamet Jantan dan Gamet Betina
54
Comparison of the Male Gamete and Female Gamete
A. Haid dan Kitar Haid / Menstruation and Menstrual Cycle 55
4.3 B. Kebersihan Diri Semasa Haid
57
Personal Hygiene During Menstruation
A. Proses Persenyawaan dan Kehamilan
4.4 2 57
Fertilisation Process and Pregnancy
A. Kepentingan Pengambilan Makanan yang Berkhasiat kepada
Kesihatan Ibu dan Fetus Semasa Kehamilan / The Importance of 2 59
Taking Nutritious Food to Mother and Foetus During Pregnancy
4.5 B. Bahan yang Mendatangkan Kemudaratan kepada Fetus
4 60
The Material That Bring Harmful to the Foetus
C. Kepentingan Susu Ibu Berbanding Susu Formula
60
The Importance of Breast Milk Compare to Formula Milk
A. Kemandulan dan Cara Mengatasinya 2 61
Sterility and the Way to Overcome
B. Kaedah Pencegahan Kehamilan / The Method of Contraception 4 62
4.6
Projek 4.1: Pemeriksaan Kesihatan dan Rawatan Masalah Sistem
Pembiakan / Project 4.1: Medical Check Up and Treatment on 63
Reproductive System’s Problems
A. Proses Pendebungaan / Process of Pollination 2, 3, 5 64
B. Proses Persenyawaan / Fertilisation Process 2, 3 68
4.7
C. Struktur dan Fungsi Biji Benih / Structure and Functions of Seed 3 69
D. Percambahan Biji Benih / Germination of Seeds 2 70
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 71

5 Jirim / Matter

A. Apakah itu Jirim? / What is Matter? 1, 2 73

B. Sifat-sifat Fizikal dan Sifat-sifat Kimia
2, 4 74
5.1 Physical Properties and Chemical Properties
C. Membezakan Bahan dari Aspek Ketumpatan, Takat Lebur, Takat
Didih, dan Keterlarutan / Differentiating Materials from Density, 1, 3 76
Melting Point, Boiling Point and Solubility Aspect
A. Tiga Keadaan Jirim dan Teori Kinetik
1, 4 78
5.2 Three States of Matter and Kinetic Theory
B. Perubahan dalam Keadaan Jirim / Change in States of Matters 2 79
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 81

iii © Nilam Publication Sdn. Bhd.

00 Sains F1 Book A(kan)csy3p.indd 3 21/09/2021 8:33 AM

 SAINS TINGKATAN 1

SK Aktiviti TP Halaman Tarikh Catatan

SK Activity TP Page Date Remarks

6 Jadual Berkala / Periodic Table

A. Jirim Terdiri daripada Atom 2 83

Matter is Made up of Atom
B. Perbezaan antara Atom dan Molekul
2 84
Differences between Atom and Molecule
6.1
C. Perbezaan antara Unsur dan Sebatian
2, 3 85
Difference between Element and Compound
D. Jadual Berkala / Periodic Table 2 85
Aktiviti 6.2: Ketertiban dalam Jadual Berkala
87
Activity 6.2: Order of Elements in the Periodic Table
A. Campuran dalam Kehidupan Harian
6.2 2 88
Mixtures in Daily Life
A. Sebatian dalam Kehidupan Harian
2 89
Compounds in our Daily Life
B. Pembentukan Sebatian / Formation of Compound 2, 4, 6 90
C. Pengasingan Sebatian
3 91
6.3 Separation of Compound
D. Perbezaan antara Perubahan Kimia dan Perubahan Fizik
3, 4 92
Difference between Chemical Changes and Physical Changes
E. Perbezaan antara Campuran dan Sebatian
3 93
Difference between a Mixture and a Compound
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 94

7 Udara / Air

A. Mencerakinkan Komposisi Udara 2 96

Analyse Composition of Air
B. Kepentingan Gas
3 97
7.1 Importance of Gases
C. Kitar Karbon dan Kitar Oksigen
4 98
Carbon Cycle and Oxygen Cycle
D. Kesan Gangguan dalam Kitar Oksigen atau Kitar Karbon
5, 6 100
Effect of Disruption in the Oxygen Cycle or Carbon Cycle
A. Pembakaran dan Bahan Api
101
Combustion and Fire
B. Alat Pemadam Api
7.2 2 101
Fire Extinguisher
C. Amalan Sikap berjaga-jaga untuk Mengelakkan Kebakaran
102
Safety Measures to Prevent the Occurrence of Fire
A. Pencemaran Udara dan Punca Bahan Pencemar Udara
2 103
Air Pollution and Source of Pollutants
B. Punca dan Kesan Buruk Pencemaran Udara
7.3 4 104
Cause and Effects of Air Pollution
C. Langkah-langkah Mencegah dan Mengawal Pencemaran Udara
4 105
Ways to Prevent and Control the Air Pollution
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 107

© Nilam Publication Sdn. Bhd. iv

00 Sains F1 Book A(kan)csy3p.indd 4 21/09/2021 8:33 AM

 SAINS TINGKATAN 1

SK Aktiviti TP Halaman Tarikh Catatan

SK Activity TP Page Date Remarks

8 Cahaya dan Optik / Light and Optics

8.1 A. Cermin / Mirrors 1, 3 109

A. Sifat-sifat Cahaya dan Fenomena yang Berkaitan
8.2 3 110
Properties of Light and Relevant Phenomena
A. Pantulan pada Cermin Satah / Reflection on Plane Mirror 2, 3 111
8.3
B. Aplikasi Pantulan Cahaya / Application of Reflection of Light 2, 3 112
A. Pembiasan Cahaya / Refraction of Light 2 113
8.4
B. Fenomena Pembiasan Cahaya / Refraction of Light Phenomena 3 114
8.5 A. Penyebaran Cahaya / Dispersion of Light 1, 2, 6 115
8.6 A. Penyerakan Cahaya / Scattering of Light 4, 6 117
A. Penambahan Cahaya / Addition of Light 2, 3, 6 119
B. Penolakan Cahaya / Subtraction of Light 2, 3, 6 120
8.7
C. Perbezaan antara Penambahan dan Penolakan Cahaya
2 122
Difference between Addition and Subtraction of Light
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 123

9 Bumi / Earth

A. Sistem Bumi / System of the Earth 2 126

B. Stratifikasi Atmosfera / Atmospheric Stratification 2, 3, 4 127

9.1
C. Stratifikasi dalam Lautan / Ocean Stratification 2, 4 129
D. Lapisan Bumi / Earth’s Layers 2, 4 130
A. Jenis dan Ciri-ciri Batuan
9.2 2, 4 131
Types and Characteristics of Rocks
A. Proses Endogen and Eksogen
9.3 2, 4 133
Endogenic and Exogenic Process
9.4 A. Fenomena Geobencana / Geohazard Phenomena 3, 4, 5 135
9.5 A. Usia Bumi dan Fosil / Age of the Earth and Fossils 2, 3 137
A. Air Permukaan dan Air Bawah Tanah
2, 4 139
Surface Water and Underground Water
B. Mineral Ekonomi / Economic Minerals 2, 3 140
C. Pembentukan Petroleum dan Arang Batu
2 141
Petroleum and Coal Formation
9.6 D. Proses Hidroterma / Hydrothermal Process 2 142
E. Kesan Buruk daripada Aktiviti Manusia yang Tidak Terancang
3, 5 143
Negative Effects of Unplanned Human Activities
Projek 9.1: Kesan Buruk daripada Aktiviti Manusia yang Tidak
Terancang 143
Project 9.1: Negative Effects of Unplanned Human Activities
Latihan Pengukuhan / Enrichment Exercise 144

v © Nilam Publication Sdn. Bhd.

00 Sains F1 Book A(kan)csy3p.indd 5 21/09/2021 8:33 AM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB Pengenalan kepada Penyiasatan

CHAPTER
Saintifik
1 Introduction to Scientific Investigation

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

1
1.1 Sains adalah Sebahagian daripada Kehidupan Harian
Science is a Part of Everyday Life
K.Kejayaan / S.Criteria

1.1.1 Menghubungkaitkan aktiviti seharian dengan Sains. / Relate daily activities to Science.
1.1.2 Mengitlak maksud Sains. / Generalise the meaning of Science.
1.1.3 Merumuskan kepentingan bidang Sains tersebut dalam kehidupan seharian. / Summarise the importance of Science in everyday life.
SP 1.1.4 Memerihalkan bidang Sains. / Describe the fields of Science.
LS
1.1.5 Berkomunikasi mengenai kerjaya dalam bidang Sains. / Communicate about careers in Science.
Menghubung kait subjek yang perlu dipelajari dengan kerjaya bidang Sains yang diminati.
1.1.6
Relate subjects to be studied with Science careers of interest.
1.1.7 Memerihalkan inovasi teknologi. / Describe innovation in technology.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 11

A. Sains dan Kehidupan Harian / Science and Everyday Life Textbook page 11

1 Sains ialah satu kajian sistematik ke atas fenomena alam yang berlaku di sekitar kita dan cara
ianya mempengaruhi kehidupan kita.
Science is a systematic study on natural phenomena that happen around us and the way
they affect our life . TP2

2 Fenomena alam ialah kejadian yang berlaku secara semula jadi di sekeliling kita sama ada
melibatkan benda hidup atau benda bukan hidup . / Natural phenomena are occurrences which take place
naturally around us whether they involve living things or non-living things .

3 Perhatikan gambar-gambar di bawah dan kelaskannya sebagai fenomena semula jadi atau fenomena bukan
semula jadi.
Observe the following diagrams and classify them as natural phenomenon or non-natural phenomenon.
(a) (b) (c)

Fenomena semula jadi Fenomena semula jadi Fenomena bukan semula jadi
Natural phenomenon Natural phenomenon Non-natural phenomenon

(c) Fenomena bukan semula jadi / Non-natural phenomenon naturally; non-living things
(b) Fenomena semula jadi / Natural phenomenon 2 semula jadi; benda bukan hidup
3 (a) Fenomena semula jadi / Natural phenomenon A. 1 kajian; kehidupan / study; life

1 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 1 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Senaraikan tiga lagi fenomena semula jadi yang tidak disenaraikan dalam soalan 3.
List another three natural phenenoma that are not in question 3.

(a) Semua benda jatuh ke tanah. / All things fall to the ground.

(b)
Benda hidup membesar. / Living things grow up.

(c) Manusia bernafas. / Human breathe.

1 5 Aktiviti seharian kita menjadi lebih senang dan lebih selesa dengan mengaplikasikan pengetahuan sains.
Nyatakan bagaimana pengetahuan sains diaplikasikan dalam aktiviti-aktiviti berikut dengan mengisi tempat
kosong. / Our daily activities are made easier and more comfortable by applying science knowledge. State how
science knowledge is applied in the following activities by filling in the blanks.

(a) Dengan mengetahui udara sejuk bergerak ke bawah, alat penghawa dingin
dipasang di kedudukan yang tinggi .
By knowing that cold air moves down, an air-conditioner is fixed at a
higher position.

(b) Makanan adalah penting untuk kesihatan. Kita harus makan makanan yang lebih
berkhasiat .
Food is important for health. We should eat more nutritious food.

(c) Dengan memahami bahawa luas permukaan yang kecil mengenakan tekanan
yang lebih tinggi, alat yang tajam digunakan untuk menggerudi
lubang.
By understanding that small surface area exerts higher pressure,
sharp tools are used to drill holes.

Buku teks muka surat 5

B. Kepentingan Mempelajari Sains / The Importance of Learning Science Textbook page 5

i THINK
Lengkapkan peta konsep di bawah tentang kepentingan sains dalam kehidupan seharian.
Complete the concept map below concerning the importance of science in everyday life. TP3

(i) Pembinaan bangunan tinggi / Construction of tall buildings

(ii) Rekaan satelit untuk komunikasi

Kepentingan communication
Sains Invention of satellites for
Importance alam semula jadi
of Science (iii) Memahami diri sendiri dan
Understanding yourself and nature

(iv) Perkembangan perubatan / Medical advancement

(iv) perubatan / Medical (iii) alam semula jadi / nature (c) tajam / sharp (c) Manusia bernafas. / Human breathe.
(ii) komunikasi / communication (i) bangunan tinggi / tall buildings (b) berkhasiat / nutritious (b) Benda hidup membesar. / Living things grow up.
B. i THINK 5 (a) tinggi / higher 4 (a) Semua benda jatuh ke tanah. / All things fall to the ground.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 2

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 2 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Isikan setiap bidang sains di bawah dengan kerjaya yang berkaitan dengannya dan mata pelajaran yang perlu
dipelajari untuk kerjaya tersebut. / Filled each science field below with a career related to it and the subject a person
needs to study for that particular career. TP3

Fisiologi Doktor
Physiology Doctor
(a) Biologi
Biology
Zoologi (b) Pengurus zoo
Zoology Zoo manager

1
Astronomi (d) Angkasawan
Astronomy Astronaut
Sains (c) Fizik
Science Physics
Kejuruteraan Jurutera
Engineering Engineer

Forensik Pegawai forensik

Forensic Forensic officer
Kimia
Chemistry
Farmakologi (e) Ahli farmasi
Pharmacologist Pharmacist

Buku teks muka surat 8

C. Inovasi Teknologi / Innovation of Technology Textbook page 8

1 Inovasi dalam teknologi, seperti mesin berfungsi untuk memudahkan kerja dan menyelesaikan

masalah dalam kehidupan. / Innovation in technology, for examples machines functions to ease

our work and solving problems in our life.

2 Contoh inovasi dalam teknologi. / Examples of innovation in technology.

(a) (b) (c)

Penciptaan komputer Penciptaan kenderaan Penciptaan kren membolehkan

memudahkan kerja berjentera menjadikan pengangkatan objek berat ke
memproses data . perjalanan lebih cepat. tempat yang tinggi .
The invention of computer The invention of The invention of crane enables
eases the work of mechanised vehicle makes the lifting of heavy objects to
processing data . travelling faster. high positions.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(c) tinggi / high

(b) perjalanan / travelling (e) Ahli farmasi / Pharmacist
2 (a) memproses data / processing data (d) Angkasawan / Astronaut (c) Fizik / Physics
C. 1 memudahkan; menyelesaikan / ease; solving (b) Pengurus zoo / Zoo manager B. (a) Biologi / Biology

3 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 3 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.2 Makmal Sains Anda / Your Sciences Laboratory

K.Kejayaan / S.Criteria

1.2.1 Mengenal pasti dan menyatakan fungsi radas. / Identify and state functions of the apparatus.
Mengenal pasti simbol dan contoh bahan berbahaya dalam makmal.
1.2.2
SP Identify symbols and examples of hazardous materials in the laboratory.
LS Melukis dan melabel radas yang biasa digunakan dalam makmal dan mengelas berdasarkan kegunaannya.
1.2.3
Draw and label apparatus commonly used in the laboratory and classify based on how it is used.
1.2.4 Mewajarkan peraturan dan langkah keselamatan dalam makmal. / Justify the regulations and safety measures in the laboratory.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

1
Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika
Moral Value Systematic, confidence and ethical

Buku teks muka surat 10

A. Radas di dalam Makmal / Apparatus in the Laboratory Textbook page 10

1 Rajah di bawah menunjukkan radas yang digunakan di dalam makmal. Namakan radas tersebut dan padankan
dengan kegunaannya. Radas pertama telah dinamakan dan dipadankan bagi anda.
The diagram below shows apparatus used in the laboratory. Name the apparatus and match them with their
uses. The first apparatus has been named and matched for you. TP2
(i) (v)
P Untuk menyukat
isi padu cecair
To measure volume
of a liquid

Q Untuk mengisi bahan

Tabung uji Tabung didih
kimia dalam kuantiti kecil
Test tube Boiling tube
To hold chemicals in
(ii) small quantities (vi)
R Untuk menyokong radas
semasa pemanasan
To support apparatus
during heating
Silinder penyukat Kelalang kon
S Untuk mengisi bahan
Measuring cylinder Conical flask
kimia
(iii) To hold chemicals (vii)
T Untuk mengisi pepejal
bagi pemanasan
To hold solids for heating

Bikar
U Untuk mengisi bahan Mangkuk pijar
Beaker kimia berkuantiti kecil Crucible
bagi pemanasan
(iv) To hold small quantity of (viii)
chemicals for heating

V Untuk menyokong radas

pada kedudukan yang
tetap
Tungku kaki tiga To hold apparatus in a Kaki retort
Tripod stand fixed position Retort stand

(viii) Kaki retort / Retort stand; V (vii) Mangkuk pijar / Crucible; T

(vi) Kelalang kon / Conical flask; S (v) Tabung didih / Boiling tube; U (iv) Tungku kaki tiga / Tripod stand; R
(iii) Bikar / Beaker; S (ii) Silinder penyukat / Measuring cylinder; P A. 1 (i) Q

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 4

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 4 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Lukiskan alat radas berikut dan padankan dengan fungsi masing-masing.

Draw the following apparatus and match them with their respective functions.

(i) (ii) (iii) (iv)

Buret
Burette
Kelalang dasar bulat
Round-bottomed flask
Kelalang dasar leper
Flat-bottomed flask
Corong turas
Filter funnel 1

Untuk mengasingkan
pepejal tak larut daripada
Untuk menyukat cecair
cecair apabila digunakan Untuk mengisi cecair bagi
Untuk mengisi cecair berisi padu kecil
bersama dengan kertas pemanasan
To hold liquids To measure liquids of small
turas / Use together with To hold liquids for heating
volume
filter paper to separate
insoluble solids from liquid
A B C D

(v) (vi) (vii) (viii)

xxxxxxxxxx

Pipet Balang gas Balang gas Penunu Bunsen

Pipette Gas jar Gas jar Bunsen burner

Untuk menyukat dan

Untuk menyokong radas
memindah cecair yang
Untuk pemanasan bahan pada tungku kaki tiga
Untuk mengisi gas mempunyai isi padu
kimia semasa pemanasan
To hold gases tertentu
For heating chemicals To hold apparatus on a
To measure and transfer
tripod stand when heating
liquids of specific volume

E F G H

;F (viii) (vii) xxxxxxxxxx; H ;E (vi) (v) ; G ;C (iv) ;A (iii) ;D (ii) ; B 2 (i)

5 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 5 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Lengkapkan peta konsep di bawah dengan menggunakan perkataan yang diberi.

Complete the concept map below by using the words given.

Penitis Piring penyejat Buret Silinder penyukat Kasa dawai Penunu Bunsen Tabung uji
Dropper Evaporating dish Burette Measuring cylinder Wire gauze Bunsen burner Test tube

Untuk mengukur Isi padu (a) Buret / Burette

For measuring Volume (b) Silinder penyukat / Measuring cylinder

1 Kegunaan (c) Piring penyejat / Evaporating dish

radas Untuk pemanasan
(d) Penunu Bunsen / Bunsen burner
Use of For heating Simulasi
apparatus (e) Kasa dawai / Wire gauze Simulation

Untuk mengisi cecair (f) Penitis / Dropper

For holding liquid (g) Tabung uji / Test tube

4 Padankan simbol amaran berikut dengan makna dan contoh-contoh bahan. Simbol yang pertama telah
diselesaikan sebagai contoh. / Match the following warning symbols with their meanings and examples of
substances. The first one is done as example.

Simbol amaran Makna Contoh

Warning symbol Meaning Examples

(a) J Toksik atau P Ammonia, kalium

beracun manganat(vii)
Toxic or Ammonia, potassium
poisonous manganate(vii)
(b) K Q
Mudah meletup Kalium, hidrogen
Explosive Potassium, hydrogen

(c) L R Asid hidroklorik pekat,

Merengsa atau
natrium hidroksida pekat
berbahaya
Concentrated hydrochloric acid,
Irritant or harmful
concentrated sodium hydroxide

(d) M S
Mengakis Uranium, plutonium
Corrosive Uranium, plutonium

(e) N T
Mudah terbakar Petrol, etanol
Flammable Petrol, ethanol

(f) O U
Radioaktif Plumbum, merkuri
Radioactive Lead, mercury

(f) L; P (c) J; U (d) O; S (e) M; R 4 (a) K; Q (b) N; T

(g) Tabung uji / Test tube (f) Penitis / Dropper (e) Kasa dawai / Wire gauze
(d) Penunu Bunsen / Bunsen burner (c) Piring penyejat / Evaporating dish (b) Silinder penyukat / Measuring cylinder 3 (a) Buret / Burette

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 6

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 6 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 13

B. Peraturan Keselamatan di dalam Makmal / Safety Rules in the Laboratory Textbook page 13

1 Makmal ialah satu tempat di mana eksperimen dijalankan. Sesetengah eksperimen mungkin melibatkan prosedur
yang merbahaya. Jadi, para pelajar perlu mematuhi peraturan keselamatan untuk meminimakan risiko
semasa menjalankan eksperimen.
The laboratory is a place where experiments are carried out. Some experiments may involve dangerous
procedures. Therefore, students must abide with safety rules to minimise the risk when doing
experiments.

2 Rajah di bawah menunjukkan beberapa orang pelajar yang sedang menjalankan eksperimen di dalam sebuah 1
makmal sains. / The diagram below shows a few students carrying out experiments in a science laboratory.

(b)
b

(a)
a

(f)
f (e)
e

(d)
d
(c)
c

Berdasarkan rajah di atas, nyatakan sama ada tindakan berikut patut atau tidak patut dilakukan di dalam makmal.
Letakkan tanda (3) di dalam kotak yang betul. / Based on the diagram above, state whether the actions should
or should not be done in the laboratory. Tick (3) in the correct box. TP1

Tindakan Patut Tidak patut

Actions Should Should not

(a) Padamkan api jika ia tidak digunakan.

3
Turn off the fire when not in use.

(b) Berlari atau bermain di dalam makmal.

3
Run or play in the laboratory.

(c) Laporkan sebarang kerosakan radas kepada guru dengan segera.

3
Report any breakages of apparatus to the teacher immediately.

(d) Pegang tabung uji dengan tangan semasa memanaskan sesuatu cecair.
3
Hold the test tube with hands when heating a liquid.

(e) Makan atau minum di dalam makmal.

3
Eat or drink in the laboratory.

(f) Merasa, menyentuh atau menghidu sebarang bahan kimia tanpa diarahkan
oleh guru.
3
Taste, touch or smell any chemical without being instructed by the teacher
to do so.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(f) Tidak patut / Should not (e) Tidak patut / Should not (d) Tidak patut / Should not
(c) Patut / Should (b) Tidak patut / Should not 2 (a) Patut / Should peraturan keselamatan / safety rules B. 1

7 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 7 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.3 Kuantiti Fizik dan Unitnya / Physical Quantities and Their Units

K.Kejayaan / S.Criteria

Mengenal pasti dan menggunakan unit yang betul bagi kuantiti fizikal yang berbeza.
1.3.1
Identify and use the correct units for different physical quantities.
Mengenal pasti maksud simbol dan nilai simbol bagi imbuhan yang digunakan dalam pengukuran.
1.3.2
SP Identify the symbols and values of prefixes used in measurement.
LS Menukar unit kuantiti asas iaitu jisim, panjang dan masa seperti gram kepada kilogram, sentimeter kepada meter, saat kepada jam
1.3.3 dan sebaliknya.
Convert base quantity units for mass, length and time such as grams to kilograms, centimetres to metres, seconds to hours and vice versa.
1.3.4 Mewajarkan kepentingan penggunaan unit S.I dalam kehidupan harian. / Justify the importance of the use of S.I. units in daily life.

1 EMK
Nilai Murni
Moral Value
Sains dan teknologi / Science and technology
Sistematik, yakin dan beretika
Systematic, confidence and ethical

Buku teks muka surat 15

A. Kuantiti Fizik dan Unit / Physical Quantity and Units Textbook page 15

1 Kuantiti fizik ialah ciri fizikal yang boleh diukur. Contohnya, panjang , jisim , masa ,
suhu dan arus elektrik. / Physical quantities are physical characteristics that can be measured. Example,
length , mass , time , temperature and electric current.

2 Jadual berikut menunjukkan unit S.I dan simbol yang berkenaan bagi setiap kuantiti fizik. Lengkapkan jadual
tersebut. / The following table shows the S.I unit and its respective symbol for every physical quantity. Complete
the table. TP1

Kuantiti fizik / Physical quantity Unit S.I / S.I unit Simbol unit / Unit symbol
(a) Panjang / Length Meter / Metre m
(b) Jisim / Mass Kilogram / Kilogram kg

(c) Masa / Time Saat / Second s

(d) Suhu / Temperature Kelvin / Kelvin K
(e) Arus elektrik / Electric current Ampere / Ampere A

Kuantiti Fizik dalam Kehidupan Seharian / Physical Quantities in Everyday Life

3 Perhatikan penerangan produk berikut. Nyatakan 3 kuantiti fizik dalam setiap penerangan bersama dengan nilai
dan unitnya. / Observe the product description below. State 3 physical quantities in each description together
with their values and units.

Leopard 2A4 adalah kereta perisai dengan enjin diesel MTU MB 873 yang
membekalkan kuasa enjin 1 103 kW. Enjin diesel MTU MB 873 merupakan
sebuah enjin pelbagai bahan api empat lejang, 47.6 liter, 12 silinder. Leopard
2A4 boleh berjalan pada kelajuan maksimum 72 km/j.
The Leopard 2A4 is motorised with an MTU MB 873 diesel engine, which
provides 1 103 kW of engine output. The MTU MB 873 diesel engine is a four-
stroke, 47.6 liter, 12-cylinder multi-fuel engine. The Leopard 2A4 can run at a
maximum road speed of 72 km/h.

Kuantiti fizik / Physical quantities Kuasa / Power Isi padu / Volume Kelajuan / Speed
Nilai / Value 1 103 47.6 72
Unit / Unit kW l km/j / km/h

km/j / km/h l kW
(d) Suhu / Temperature (e) Ampere / Ampere
72 47.6 1 103 (c) Saat / Second 2 (a) Meter / Metre (b) Jisim / Mass; kg
Kelajuan / Speed Isi padu / Volume Kuasa / Power 3 A. 1 panjang, jisim, masa / length, mass, time

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 8

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 8 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Simbol dan Imbuhan / Symbols and Prefixes

Imbuhan ialah maklumat yang mewakili nilai-nilai tertentu yang ditambah pada suatu unit ukuran.
Prefixes are information representing certain values added to a unit of measurement.

4 Dalam jadual di bawah, berikan simbol dan nilai untuk setiap imbuhan. Baris pertama telah diisikan sebagai
contoh. / In the following table, provide the symbol and value of each prefix. The first row has been filled up as
an example. TP3

Imbuhan
Prefix
Simbol
Symbol
Nilai imbuhan
Prefix value
Bentuk piawai
Standard form 1
(a) giga / giga G 1 000 000 000 109

(b) mega / mega M 1 000 000 106

(c) kilo / kilo k 1 000 103

(d) desi / deci d 0.1 10–1

(e) senti / centi c 0.01 10–2

(f) mili / milli m 0.001 10–3

(g) mikro / micro µ 0.000 001 10–6

(h) nano / nano n 0.000 000 001 10–9

5 Tukarkan setiap yang berikut kepada unit kuantiti asas yang betul.
Convert each of the following to the correct units of base quantity. TP2
(i) Jisim / Mass × 1 000
(a) 3.2 kg = 3.2 × 1 000
kilogram (kg) gram (g)
= 3 200 g kilogram (kg) gram (g)
(b) 532 g = 532 ÷ 1 000
0.532 ÷ 1 000
= kg

(ii) Panjang / Length

(a) 117 m = 117 × 100 cm
× 100

= 11 700 cm meter (m) sentimeter (cm)

0.3 ÷ 100 metre (m) centimetre (cm)
(b) 0.3 cm = m
= 0.003 m ÷ 100

(iii) Masa / Time

(a) 1.5 jam / hours = 1.5 × 60 minit / minutes
= 90 × 60 s × 60 × 60
= 5 400 s jam minit saat
(b) 1 080 s = 1 080 ÷ 60 minit / minutes
hour minutes seconds

= 18 ÷ 60 jam / hour
÷ 60 ÷ 60
= 0.3 jam / hour

(b) 1 080 ÷ 60; 18 ÷ 60; 0.3 (iii) (a) 5 400 (h) n; 0.000 000 001; 10–9
(b) 0.3 ÷ 100; 0.003 (ii) (a) 11 700 (g) µ; 0.000 001; 10–6 (f) m; 0.001; 10–3 (e) c; 0.01; 10–2
(b) 0.532 5 (i) (a) 3 200 (d) d; 0.1; 10–1 (c) K; 1 000; 103 4 (b) M; 1 000 000; 106

9 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 9 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

B. Kepentingan Unit Piawai dalam Kehidupan Seharian Buku teks muka surat 17
The Importance of Standard Units in Everyday Life Textbook page 17

1 Pada zaman purba, manusia menggunakan pelbagai jenis unit ukuran. Contohnya, mereka menggunakan
jam pasir untuk mengukur masa. Walau bagaimanapun, kaedah-kaedah ukuran ini adalah tidak
tepat dan unit-unit ukuran yang digunakan adalah berlainan di tempat yang berlainan
di dunia. / In ancient age, human beings used various types of measuring units. For examples, they used
hourglass to measure time. However, these measuring methods are not accurate and the
different
1
measuring units used are in different parts of the world.

2 Pada masa kini, kaedah dan alat-alat lebih canggih telah dicipta untuk membuat ukuran yang lebih tepat.
Kepentingan unit piawai yang digunakan pada masa kini adalah:
In the present age, more advance methods and tools have been invented to make more accurate measurements.
The importance of standard unit used in the present age are: TP5
(a) dipiawaikan antarabangsa. / standardized internationally.
(b) kuantiti dapat diukur dengan lebih tepat . / quantities measured are more accurate .
(c) memudahkan kolaborasi antarabangsa. / ease international collaboration .

Projek / Project 1.1: Unit Piawai / Standard Units

Secara berkumpulan, pelajar-pelajar dikehendaki memilih salah satu projek di bawah:

Students are required to choose one of the following projects:
1 Penulisan kreatif / Creative writing
Tulis sebuah karangan ringkas tentang kepentingan penggunaan unit piawai dalam kehidupan harian serta
nyatakan permasalahan yang akan timbul sekiranya unit piawai tidak digunakan. Beri contoh situasi bagi
menyokong isi anda.
Write a short essay about the importance of using standard units in daily life and the problems that will
occur if the standard units are not used. Give the example of situation to support your view.
2 Taklimat / Briefing
Didapati bahawa satu syarikat tidak menggunakan unit piawai dalam urus niaga mereka. Anda diminta
untuk memberi taklimat khas kepada pihak pengurusan syarikat tersebut. Sila bincangkan kepentingan
penggunaan unit piawai serta nyatakan permasalahan yang akan timbul sekiranya mereka tidak
menggunakan unit piawai dalam urusniaga mereka.
It was found that a company is not using standard units in their daily business. You are asked to give a special
briefing to the management of the company. Please discuss the importance of the use of standard units and
the problems that will occur if they are not using standard units in their daily business.
3 Pembentangan / Presentation
Bahagikan para pelajar kepada lima kumpulan. Setiap kumpulan perlu mengumpulkan maklumat tentang
kebaikan dan keburukan apabila menggunakan unit pengukuran yang tidak sama. Selepas itu, setiap
kumpulan perlu membentangkan hasil perbincangan mereka di dalam kelas.
Divide the students into five groups. Each group has to collect the information about the advantages and
disadvantages when using different units of measurement. After that, each group has to present their
discussion in class.
Kongsikan dapatan dari projek yang dipilih kepada rakan sekelas.
Share the finding from the project to the classmates.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(c) kolaborasi / collaboration (b) tepat / accurate 2 (a) dipiawaikan / standardized jam pasir; tepat; berlainan / hourglass; accurate; different B. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 10

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 10 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.4 Penggunaan Alat Pengukur, Kejituan, Kepersisan, Kepekaan dan Ralat

The Uses of Measuring Tools, Accuracy, Precision, Sensitivity and Error
K.Kejayaan / S.Criteria

Menggunakan alat pengukur yang betul dan dengan cara yang betul untuk mengukur dengan persis dan jitu kuantiti panjang, jisim,
1.4.1 masa, suhu dan arus elektrik. / Use the right measuring instrument and use it in the right way, to measure accurately and consistently
the quantities of length, mass, time, temperature and electric current.
Menggunakan alat pengukuran yang lebih jitu bagi membandingkan kejituan, kepersisan dan kepekaan dalam pengukuran.
1.4.2
Use measuring instruments with higher accuracies and compare the measurements in terms of accuracy, consistency and sensitivity.
SP
LS 1.4.3 Menerangkan bagaimana mengatasi ralat sistematik dan ralat rawak. / Explain how to overcome systematic errors and random errors.
Menganggar panjang, luas, jisim atau isi padu sesuatu objek dengan membuat anggaran sebelum membuat pengukuran sebenar.
1.4.4

1
Estimate the length, area, mass or volume of an object by making an estimation before taking actual measurements.
Menjelas dengan contoh inovasi dalam alat pengukuran melalui pelbagai jenis persembahan multimedia.
1.4.5
Explain with examples the innovations of various types of measuring instruments through a multimedia presentation.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika
Moral Value Systematic, confidence and ethical

Buku teks muka surat 18

A. Kejituan, Kepersisan dan Kepekaan / Accuracy, Consistency and Sensitivity Textbook page 18

1 Padankan yang berikut dengan definisi yang betul. / Match the following with the correct definitions. TP2

Kebolehan alat pengukur mengesan perubahan

(i) Kejituan kecil dalam kuantiti yang diukur.
P
Accuracy The ability of the measuring instruments to detect a
small change in the measurement quantity.

Kebolehan alat pengukur memperoleh nilai

(ii) Kepersisan terdekat kepada nilai sebenar.
Q
Consistency The ability of the measuring instruments to obtain a
value closest to the actual value.

Kebolehan alat pengukur memberi bacaan yang

(iii) Kepekaan sama setiap kali ukuran dibuat.
R
Sensitivity The ability of the measuring instruments to give the
same readings with repeated measurement.

2
(i) Antara berikut, yang manakah adalah A B

lebih jitu? Tandakan (3) dalam kotak.

Which of the following is more
3
accurate? Tick (3) in the box. TP3

(ii) Antara berikut, yang manakah adalah A B

lebih persis? Tandakan (3) dalam kotak.

Which of the following is more
3
consistent? Tick (3) in the box. TP3

(iii) Antara berikut, yang manakah adalah A B

lebih peka? Tandakan (3) dalam kotak.

Which of the following is more
3
sensitive? Tick (3) in the box. TP3

(iii) B (ii) B (i) A 2 (iii) P (ii) R (i) Q A. 1

11 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 11 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 26

B. Ralat Sistematik dan Ralat Rawak / Systematic Error and Random Error Textbook page 26

Nyatakan sama ada ralat berikut merupakan ralat sistematik atau ralat rawak. Tandakan (3) dalam kotak.
State whether the following are systematic errors or random errors. Tick (3) in the box. TP2

Situasi Sistematik Rawak

Situation Systematic Random

1 Memegang silinder penyukat apabila mengambil bacaan

1
3
Holding up the measuring cylinder when taking reading

2 Rahang angkup Vernier tidak boleh dirapatkan sepenuhnya

3
The jaws of Vernier callipers cannot be fully closed

3 Seorang penjaga masa bertindak balas 0.2 saat lebih perlahan

3
A timekeeper responds 0.2 second slower

4 Suatu litar disambung terlalu lama sehingga wayar menjadi panas

3
A circuit is connected for too long until the wires turn hot

Projek 1.2: Membuat Penganggaran Ukuran

Project 1.2: Making Estimation of Measurements

Dalam kumpulan seramai empat orang, anggarkan setiap ukuran berikut dan bincangkan dalam kumpulan anda.
In group of four, make estimation for each of the following measurements and discuss it in your group.

Menganggar panjang / Estimating length

1 Ukur panjang sebatang pensel dalam sentimeter.

Measure the length of a pencil in centimeter.
2 Ukur dan rekodkan panjang sebuah meja dengan menggunakan pensel itu.
Measure and record the length of a table using the pencil.
3 Ukur dan rekodkan panjang meja yang sama dengan menggunakan pembaris.
Measure and record the length of the same table using a ruler.
4 Bandingkan anggaran anda dengan ukuran sebenar.
Compare your estimation with the actual measurements.

Menganggar isi padu / Estimating volume

1 Tuang 50 ml air ke dalam sebuah silinder penyukat 100 ml.

Pour 50 ml of water in a 100 ml measuring cylinder.
2 Ikatkan sehelai benang kepada sebiji batu dan tenggelamkannya Benang
secara perlahan-lahan seperti yang ditunjukkan dalam rajah. Thread
Tie a thread to a stone and slowly immersed the stone into the water
50 ml
as shown in the diagram.
3 Ambil bacaan baru silinder penyukat itu.
Take the new reading of the measuring cylinder. Batu
Stone
4 Hitung isi padu batu itu.
Calculate the volume of the stone.

Rawak / Random 4 Sistematik / Systematic 3 Sistematik / Systematic 2 Rawak / Random B. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 12

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 12 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Menganggar luas / Estimating area

1 Cari objek dengan bentuk yang tidak sekata. / Find an object with irregular shape.
2 Anggarkan luas menggunakan kaedah kertas graf seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
Estimate the area using the graph paper method as shown in the diagram.
1 cm

1 cm

Menganggar jisim / Estimating mass

1 Dengan menggunakan penimbang, ukur jisim 50 helai kertas A4.

By using a weighing scale, measure mass of 50 sheets of A4 paper.
2 Hitung anggaran jisim bagi sehelai kertas A4. / Calculate the estimation mass of 1 sheet of A4 paper.

Penganggaran Ukuran / Estimation of Measurement

Dalam situasi di bawah, anggarkan ukuran kuantiti-kuantiti ini berdasarkan maklumat yang diberi.
In situation below, estimate the measurement of these quantities based on the information provided. TP3

Situasi / Situation

Cecilia ingin menutup ruang tamunya dengan jubin seperti dalam rajah. Dia lebih
berminat menggunakan jubin 30 cm × 30 cm. Dia tidak mempunyai pita pengukur,
namun, dia mempunyai sebuah buku yang panjangnya lebih kurang 20 cm. Dia
mengukur panjang dan lebar ruang tamunya dengan menggunakan buku dan
mendapati:
Cecilia wishes to cover her living room with tiles as shown in the diagram. She prefers using 30 cm × 30 cm tiles.
She has no measuring tape, however, she has a book with length about 20 cm. She measures the length and
width of her living room using the book and found that:
1 panjang ruang tamu / the length of the living room = 35 buku / books,
2 lebar ruang tamu / the width of the living room = 14 buku / books.
Berdasarkan ukuran ini, anggarkan luas permukaan ruang tamunya dan bilangan jubin yang diperlukannya.
Based on this measurement, estimate the area of her living room and the number of tiles she needs.
(a) Panjang / Length = 35 buku / books × 20 cm = 700 cm
(b) Lebar / Width = 14 buku / books × 20 cm = 280 cm
(c) Anggaran luas / Estimated area = 700 = × 280 196 000 cm2
(d) Anggaran bilangan jubin yang diperlukan / Estimated number of tiles needed
= 196 000 ÷( 30 × 30 )= 218

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(d) 196 000 ÷ 30 × 30 = 218 (c) 700 × 280 = 196 000 cm2 (b) 14 buku / books × 20 cm = 280 cm (a) 35 buku / books × 20 cm = 700 cm

13 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 13 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.5 Ketumpatan / Density

K.Kejayaan / S.Criteria

1.5.1 Menyusun mengikut urutan bahan berdasarkan ketumpatan. / Arrange sequentially materials based on density.
Meramalkan sama ada bahan akan terapung dan tenggelam berdasarkan ketumpatan.
1.5.2
Predict whether the materials will float and sink according to density.
1.5.3 Mendefinisikan secara operasi maksud ketumpatan. / Define operational definition of density.

jisim
SP Mengira ketumpatan menggunakan rumus (ketumpatan = ) dan kaedah sesaran air.
1.5.4 isi padu
LS mass
Calculate density using formula (density = ) and water displacement method.
volume

1 1.5.5
Menerangkan fenomena yang berkaitan dengan perbezaan ketumpatan dalam kehidupan seharian.
Explain the phenomena related to the density difference in everyday life.
Membuat inovasi objek, makanan atau minuman menggunakan konsep ketumpatan.
1.5.6
Innovate objects, food or beverage using the concept of density.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika
Moral Value Systematic, confidence and ethical

Buku teks muka surat 28

A. Ketumpatan / Density Textbook page 28

1 Ketumpatan ialah jisim per unit isi padu suatu jirim.

Density is mass per unit volume of a matter. TP3

2 Ketumpatan diukur dalam unit g/cm3 (g cm–3).

Density is measured in g/cm3
(g cm–3).
Unit S.I untuk ketumpatan ialah kg/m3 (kg m–3).
S.I unit of density is kg/m3 (kg m–3).

3 Lengkapkan formula pengiraan ketumpatan berikut.

Fill in the formula for calculation of density.

Ketumpatan Jisim bahan (g) / Mass of object (g)

=
Density Isi padu bahan (cm3) / Volume of object (cm3)

4 Ketumpatan sesuatu objek menentukan kebolehan objek tersebut untuk terapung di atas objek yang lain.
Density of an object determines the ability of the object to float on another object. TP3

(a) Objek yang kurang tumpat terapung di atas objek yang lebih tumpat.
A less dense object floats on a denser object.
(b) Objek yang lebih tumpat tenggelam dalam objek yang kurang tumpat.

A denser object sinks in a less dense object.

5 Objek yang bersaiz besar dan berat tidak semestinya tenggelam di dalam air, manakala objek yang bersaiz kecil
dan lebih ringan tidak semestinya terapung di dalam air.
A big-sized and heavy object may not necessarily sink in water, while a small-sized and lighter object may not
necessarily float on water. TP3
(a) Sebuah kapal perang diperbuat daripada logam yang lebih tumpat daripada air. Walau bagaimanapun, ia
dibentuk supaya mempunyai isi padu lebih besar.
A battleship is made of metals which is denser than water. However, it is shaped to have a bigger
volume .

(a) isi padu / volume 5

(b) tenggelam / sinks (a) terapung / floats Isi padu bahan (cm3) / Volume of object (cm3) 2 g/cm3; km/m3
3
terapung / float 4 Jisim bahan (g) / Mass of object (g) A. 1 jisim per unit isi padu / mass per unit volume

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 14

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 14 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(b) Jelaskan fenomena di bawah. / Explain the phenomena below.

(i) (ii)

Sebuah kapal perang yang besar dan berat Seketul batu yang kecil dan ringan yang
dibaling ke dalam air tenggelam kerana ia
1
terapung di dalam air kerana ia kurang tumpat
daripada air. lebih tumpat daripada air.
A big and heavy battleship floats on water A small and light stone thrown into water sinks
because it is less dense than water. because it is denser than water.

(c) Fenomena ini boleh disimulasikan dengan aktiviti yang berikut.

This phenomenon can be simulated with the following activity.

Bekas Air
Container Water (i) Seketul plastisin tenggelam apabila ia diletakkan di dalam air.
Plastisin dibentuk seperti bentuk kapal dan diletakkan semula ke dalam air
boleh terapung kerana isi padunya telah ditingkatkan.
A lump of plasticine sinks when it is put in water. The
Plastisin
Plasticine
plasticine is shaped into the shape of a ship and put in water again. It can
float because its volume has been increased.
(ii) Kesimpulan: Ketumpatan sesuatu objek boleh dikurangkan dengan
Plastisin meningkatkan isi padunya .
Plasticine
Conclusion: The density of an object can be reduced by increasing its
volume .

6 Ketumpatan cecair akan meningkat jika sesuatu dilarutkan di dalamnya.

The density of a liquid will increase if something dissolved in it.
(a) Air tawar kurang tumpat daripada air laut kerana jumlah garam yang besar terlarut dalam air laut .
Fresh water is less dense than sea water because big amount of salt dissolves in sea water .
(b) Rajah di bawah menunjukkan fenomena yang berlaku di Laut Mati.
The diagram below shows a phenomena occured at the Dead Sea.

Jelaskan mengapakah lelaki itu terapung di Laut Mati? / Explain why the man can float in the Dead Sea?
Air di dalam Laut Mati mempunyai banyak garam terlarut di dalamnya. Ketumpatan
air lebih tinggi daripada ketumpatan lelaki itu. / The water in the Dead Sea has a lot of
salt dissolves in it. The water density is higher than the density of the man.
(ii) isi padunya / volume
(b) garam; lebih tinggi / salt; higher (c) (i) tenggelam; terapung / sinks; float
(a) jumlah garam yang besar terlarut dalam air laut / big amount of salt dissolves in sea water 6 5 (b) (i) kurang tumpat / less dense (ii) lebih tumpat / denser

15 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 15 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(c) Fenomena ini boleh disimulasikan dengan aktiviti yang berikut.

This phenomena can be simulated with the following activity. TP6

(i) Sebiji telur tenggelam di dalam air suling kerana ketumpatannya lebih
tinggi. Walau bagaimanapun, telur yang sama terapung di dalam air garam.
Ini kerana bahan terlarut meningkatkan ketumpatan air.
An egg sinks in distilled water because of its higher density. However,
the same egg floats in salt water. This is because dissolved substances
increase the density of water.
1 (ii) Kesimpulan:
melarutkan
Ketumpatan cecair boleh ditingkatkan dengan
Air suling Air garam sesuatu di dalamnya.
Distilled Salt water
water Conclusion: The density of a liquid can be increased by dissolving
something in it.

7 Kira ketumpatan bagi objek-objek di bawah.

Calculate the densities of the following objects.

Objek / Object Jisim / Mass Isi padu / Volume Ketumpatan / Density

(a)
Kuprum 180 g
180 g 20 cm3 = 9.0 g cm–3
Copper 20 cm3

(b)
Ais 18.4 g
18.4 g 20 cm3 = 0.92 g cm–3
Ice 20 cm3

(c)
70 g
Petrol 70 g 100 cm3 = 0.7 g cm–3
100 cm3
Petrol

Pembelajaran Berasaskan Projek: Inovasi Makanan

Project Based Learning: Innovation of Foods

Arahan: / Instructions:

Anda dikehendaki menghasilkan satu produk makanan atau minuman berasaskan konsep ketumpatan yang boleh
dipasarkan. Projek ini mesti diselesaikan dalam masa 2 minggu.
You are required to create a product of food or drinks based on the concept of density which can be marketed.
This project must be completed within 2 weeks.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

100 cm3 20 cm3 20 cm3 (ii) melarutkan / dissolving

= 0.7 g cm–3 (c) = 0.92 g cm–3 (b) = 9.0 g cm–3 (a) 7
70 g 18.4 g 180 g 6 (c) (i) meningkatkan / increase

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 16

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 16 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.6 Langkah dalam Penyiasatan Saintifik / Steps in Scientific Investigation

K.Kejayaan / S.Criteria

Membezakan setiap kemahiran proses sains.

1.6.1
Differentiate each science process skill.
SP Membuat urutan langkah dalam menjalankan penyiasatan saintifik mengikut urutan yang betul.
1.6.2
LS Make a sequence on the steps of carrying out a scientific investigation in the correct order.
Menjalankan satu penyiasatan saintifik bagi menyelesaikan satu masalah yang mudah.
1.6.3
Conduct a scientific investigation to solve a simple problem.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

1
Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika
Moral Value Systematic, confidence and ethical

1 Sains ialah satu kajian sistematik tentang fenomena semula jadi. Dalam kajian sistematik, langkah- Ekstra: / Extra:

langkah yang sewajarnya dalam urutan yang betul adalah perlu.

Science is a systematic study of natural phenomena. In a systematic study, proper steps in correct
sequence are necessary.

Memerhati ➝ Membuat hipotesis ➝ Mengawal pemboleh ubah ➝ Merancang eksperimen ➝

Menjalankan eksperimen ➝ Mengumpul data ➝ Mentafsir data ➝ Membuat kesimpulan ➝
Membuat laporan
Observation ➝ Making hypothesis ➝ Controlling variables ➝ Planning experiment ➝ Conduct
experiment ➝ Making Conclusion ➝ Preparing report

Buku teks muka surat 33 Pendekatan Inkuiri

A. Penyiasatan Saintifik / Scientific Investigation Textbook page 33 Inquiry Approach

Langkah-langkah penyiasatan saintifik melalui satu eksperimen ayunan bandul.

Steps in scientific investigation through an experiment on pendulum.

Langkah-langkah
Penerangan
penyiasatan saintifik
Explanation
Steps in scientific investigation

1 Pernyataan masalah Bagaimanakah panjang benang bandul mempengaruhi kadar ayunan

Problem statement sesebuah bandul?
How does the length of thread affect the rate of oscillation of a pendulum?

2 Hipotesis Semakin panjang benang bandul, semakin panjang tempoh ayunan bandul.
Hypothesis
The longer the length of pendulum thread, the longer the period of
oscillation of a pendulum.

3 Pemboleh ubah
(a) Dimanipulasikan / Manipulated : Panjang benang / Length of thread
Variables
(b) Bergerak balas / Responding : Tempoh ayunan / Period of oscillation
(c) Dimalarkan / Constant : Jisim bola ladung / Mass of pendulum bob

4 Radas dan bahan Bola ladung, benang, kaki retort, pembaris meter dan jam randik
Apparatus and materials Pendulum bob, thread, retort stand, metre ruler, stopwatch

4 Radas dan bahan / Apparatus and materials of oscillation of a pendulum.

(c) Jisim bola ladung / Mass of pendulum bob The longer the length of pendulum thread, the longer the period
(b) Tempoh ayunan / Period of oscillation bandul.
3 (a) Panjang benang / Length of thread Semakin panjang benang bandul, semakin panjang tempoh ayunan A. 2

17 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 17 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

5 Menjalankan eksperimen Prosedur: / Procedure:

Experimenting 1 Sediakan satu bandul ringkas yang panjang benangnya 10 cm.
Prepared a simple pendulum with the length of thread 10 cm.
2 Tentukan masa yang diambil oleh bandul ringkas itu untuk membuat
10 ayunan lengkap. Ulang langkah ini
untuk mendapatkan bacaan kedua.
Determine the time taken by the Kaki retort
pendulum to make a complete Retort stand
Benang
10 oscillations. Repeat this step Thread

1 to get the second reading.

3 Ulang langkah 1 dan 2 dengan panjang
benang 20 cm, 30 cm, 40 cm dan 50 cm.
Repeat step 1 and 2 with the length of Ladung
20 cm, 30 cm, 40 cm and 50 cm. Pendulum bob

6 Mengumpul data dan Keputusan / Result:

merekodkannya
Jangka masa untuk 10 ayunan lengkap (s)
Collecting and recording Panjang bandul, cm
Time taken by the pendulum to make a
data Length of pendulum, cm
complete 10 oscillations (s)

10

20

30

40

50

7 Mentafsir dan menganalis Lukiskan graf keputusan yang diperoleh

data Draw a graph based on the results obtained
Interpret and analysing data

8 Membuat kesimpulan Hipotesis diterima . Semakin panjang benang bandul, semakin

Making a conclusion panjang tempoh ayunan bandul.
Hypothesis is accepted . The longer the length of pendulum thread,
the longer the period of oscillation of a pendulum.

9 Membuat laporan Menyediakan satu laporan yang lengkap tentang penyiasatan ini.
Preparing report Prepare a complete report based on this investigation.

Membuat laporan / Preparing report 9

Membuat kesimpulan / Making a conclusion; diterima / accepted 8 Mentafsir dan menganalis data / Interpret and analysing data 7
Mengumpul data dan merekodkannya / Collecting and recording data 6 Menjalankan eksperimen / Experimenting 5

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 18

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 18 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

1.7 Sikap Saintifik dan Nilai Murni dalam Menjalankan Penyiasatan Saintifik
Scientific Attitude and Values in Carry Out A Scientific Investigation
K.Kejayaan / S.Criteria

Menyokong sikap saintifik dan nilai murni yang diamalkan oleh ahli sains.
1.7.1
Support scientific attitudes and values practiced by scientists.
SP Mewajarkan keperluan mengamalkan sikap saintifik dan nilai murni dalam menjalankan penyiasatan.
1.7.2
LS Justify the need to practice scientific attitudes and values when carrying out an investigation.
Mempraktikkan sikap saintifik dan nilai murni semasa menjalankan kaedah penyiasatan saintifik.
1.7.3
Practice scientific attitudes and values while carrying out a scientific investigation.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

1
Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika
Moral Value Systematic, confidence and ethical

Projek 1.3: Sikap Saintifik dan Nilai Murni

Project 1.3: Scientific Attitude and Positive Values

Antara berikut, manakah teladan yang ditunjukkan patut diikut dan disokong? Tandakan (✓) dalam kotak.
Which of the following patterns demonstrated are to be followed and supported? Tick (✓) in the box. TP2

1 Thomas Edison tidak berputus asa walaupun selepas dia gagal 1 000 kali, sehingga dia berjaya
mencipta mentol lampu.
3
Thomas Edison would not give up even though after he failed 1 000 times, until he successfully
invented a light bulb.

2 Samsuddin mengubah data yang dikumpulkannya dalam eksperimen supaya data tersebut
selaras dengan teori terkini.
Samsuddin altered the data he collected in an experiment so that the data matched the present
theory.

3 Nicholas Copernicus mengumumkan penemuannya secara terbuka walaupun ia bercanggah

dengan kepercayaan masyarakatnya.
3
Nicholas Copernicus openly declared his finding even though it was against the belief of the
society.

4 Pua Khein-Seng berinovatif untuk mengubah suai alat simpanan data dan mencipta pemacu
pena. 3
Pua Khein-Seng was innovative to modify data storage device and invented the pendrive.

5 Ahmad banyak kali bertukar-tukar bidang kajiannya untuk mengenal pasti minatnya sendiri.
Ahmad changes his fields of study many times to identify his own interest.

Ekstra: / Extra:

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

5 – 3 4 3 3 2 – 3 1

19 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 19 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Rajah 1 menunjukkan suatu simbol. 4 Antara berikut, radas manakah yang dipadankan
Diagram 1 shows a symbol. dengan betul?
Which of the following apparatus are matched

1
correctly?

A
Tabung uji
Rajah 1 / Diagram 1 Test tube
Apakah maksud simbol tersebut?
What is the meaning of the symbol?
A Mudah terbakar B
Flammable
B Merengsa Buret
Irritant Burette
C Beracun
Poisonous
D Mudah meletup C
Explosive Kelalang kon
Conical flask
2 Rajah 2 menunjukkan tolok skru mikrometer.
Diagram 2 shows a micrometre screw gauge. D
Tabung didih
mm
0 5
Boiling tube
0
45

mm
0 1 2 3 0
45
5 Rajah 3 menunjukkan sehelai daun di atas kertas
40 graf.
Diagram 3 shows a leaf on a graph paper.
Rajah 2 / Diagram 2 1 cm
Apakah bacaan tolok skru mikrometer di atas?
1 cm
What is the reading of the micrometre screw gauge
above?
A 3.55 mm
B 3.45 mm
C 3.82 mm
D 2.80 mm

3 Fenomena semula jadi terdiri daripada Rajah 3 / Diagram 3

Natural phenomenon consists of Kira luas bentuk di atas. (1 petak = 1 cm × 1 cm)
A pembinaan bangunan tinggi. Calculate the area for the shape above.
construction of tall buildings. (1 square = 1 cm × 1 cm)
B pertumbuhan kanak-kanak. A 16 cm2
growth of children. B 18 cm2
C penemuan teknologi komunikasi. C 20 cm2
discovery of communication technology. D 21 cm2
D inovasi penciptaan telefon.
innovation of phone creation.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 20

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 20 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 Padankan bidang sains yang berikut dan kepentingannya.

Match the following fields of science and its importance.

Kimia Kajian tentang planet, bintang dan objek lain di alam semesta.
Chemistry A study of planets, stars and other objects in the universe.

Biologi Kajian tentang jirim dan tindak balas yang berlaku.

1
Biology Study on matter and the reaction taking place.

Fizik Kajian tentang benda hidup.

Physics The study of living things.

Astronomi Kajian tenaga dan kesannya terhadap jirim.

Astronomy The study on energy and its effect on matter.
[4 markah/marks]

2 Ashraf memasuki makmal buat kali pertama. Dia memerhatikan pelbagai radas di dalam makmal.
Ashraf enters the laboratory for the first time. He observes various apparatus in the laboratory.

(a) Ashraf memerhatikan botol reagen yang berisi sedikit bahan kimia di dalamnya.
Ashraf observes a reagent bottle which holds some chemical in it.
Nyatakan tiga informasi tentang bahan kimia yang boleh didapati oleh Ashraf daripada botol reagen itu.
State three information about the chemical that Ashraf can get from the reagent bottle.
1 Bahan kimia tersebut ialah asid hidroklorik pekat. / The chemical is concentrated hydrochloric acid.

2 Bahan kimia tersebut adalah mengakis. / The chemical is corrosive.

3 Formula bahan kimia tersebut ialah HCl. / The formula of the chemical is HCl.
[3 markah/marks]

(b) Ashraf memegang sebuah tabung uji dengan menggunakan pemegang tabung uji seperti dalam rajah di bawah.
Ashraf holds a test tube using a test tube holder as in the following diagram.

Gurunya mendapati satu kesilapan dan membetulkannya dengan cepat. Dengan cara apakah kesilapannya perlu
diperbetulkan? Jika kesilapan tersebut tidak diperbetulkan, apakah bahaya yang mungkin berlaku?
His teacher noticed a mistake and quickly corrected him. In what way his mistake needs to be corrected? If the
mistake is not corrected, what is the possible danger that going to happen?
Ibu jari Ashraf perlu dialihkan dan diletakkan di tepi pemegang. Jika ibu jari tidak dialihkan, ada

kemungkinan Ashraf tertekan pemegang tersebut dan menjatuhkan tabung uji itu.

Ashraf’s thumb needs to be removed and put at the side of the handle. If the thumb is not removed, there

is a possibility for Ashraf to press the holder and drop the test tube.
[2 markah/marks]

21 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 21 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Rahman membaling sebiji batu dan sebatang kayu ke dalam sungai, dan dia memerhatikan bahawa batu tersebut
tenggelam manakala batang kayu tersebut terapung. Jadi, dia membuat suatu inferens.
Rahman threw a stone and a wooden stick into a river, and he observed that the stone sank while the wooden
stick floated. So, he made an inference.

Inferens: Batu itu berat manakala

batang kayu itu ringan.
Inference: The stone is heavy
1 while the stick is light.

(a) Adakah anda rasa bahawa inferens yang dibuatnya itu betul? Mengapa?
Do you think the inference he has made is correct? Why?
Tidak. Keapungan sesuatu objek dalam air bergantung kepada ketumpatan dan bukan jisim.

No. Floatation of an object in water depends on its density and not mass.

[2 markah/marks]

(b) Apakah yang boleh anda cadangkan pada Rahman untuk mengesahkan inferensnya?
What would you suggest Rahman do to confirm his inference?
Timbang jisim batu dan batang kayu tersebut dengan sebuah penimbang.

Measure the mass of the stone and the stick with a weighing scale.
[1 markah/mark]

(c) Rahman ingin mencari ketumpatan sebuah batu kecil. Berikut menunjukkan susunan radasnya.
Rahman wants to find out the density of a small stone. The following is the arrangement of apparatus.
Silinder penyukat
Measuring cylinder
Batu kecil
Small stone

Jarum penunjuk
Indicator needle

Skala / Scale

Diperhatikan bahawa Rahman telah melakukan suatu kesilapan dalam mengambil ukuran. Apakah
kesilapannya? Berikan cadangan untuk membetulkan kesilapan tersebut.
It is noticed that Rahman made a mistake in taking the measurement. What is the mistake? Give a suggestion to
correct the mistake.
Batu tersebut diletakkan ke dalam sebuah silinder penyukat yang kosong.

Isi padu pepejal perlu diukur dengan menggunakan kaedah sesaran air.

The stone is put into an empty measuring cylinder.

The volume of solid needs to be measured by using the water displacement method.
[2 markah/marks]

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 22

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 22 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Dalam suatu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara kehadiran angin dan pengeringan tompok air, Jing
Hui menjalankan langkah-langkah berikut.
In an experiment to study the relationship between the presence of wind and drying of water spot, Jing Hui
carried out the following steps.
mengesahkan dan menyatakan hubungan antara kehadiran angin dan pengeringan tompok air
J
confirm and state the relationship between the presence of wind and drying of water spot
K isikan dua piring petri dengan air / fill two petri dishes with water
meneka bahawa kehadiran angin boleh menyebabkan tompok air mengering lebih cepat
L

1
guess that the presence of wind will cause a water spot dries faster
letak satu piring petri di bawah kipas dan satu lagi jauh dari kipas
M
put one petri dish under the fan and the other one away from the fan
perhatikan jumlah air di dalam piring petri selepas dua jam
N
observe the amount of water in the petri dishes after two hours

(a) Kenal pasti yang berikut dengan J, K, L, M atau N dalam eksperimen ini. Tulis huruf yang betul di dalam
kotak.
Identify the following with J, K, L, M, or N in this experiment. Write the correct letter in the box.
Membuat hipotesis / Making hypothesis L
Mengawal pemboleh ubah / Controlling variables M
Mengumpulkan data / Collecting data N
[3 markah/marks]
(b) Untuk menjadikan ini suatu eksperimen yang adil, cadangkan suatu pemboleh ubah yang harus dikekalkan
oleh Jing Hui dan terangkan apa yang harus dibuat olehnya untuk mengekalkan pemboleh ubah tersebut.
In order to make this a fair experiment, suggest a variable that needs to be kept constant by Jing Hui and
explain what he should do to make the variable constant.
Jumlah air di dalam dua piring petri perlu diukur dengan menggunakan silinder penyukat sebelum

dituang ke dalam dua piring petri tersebut. / The amount of water in the two petri dishes need to be

measured using a measuring cylinder before pouring into the two petri dishes.
[2 markah/marks]

5 Pada pendapat anda, apakah sikap saintifik dan nilai murni yang paling penting? Wajarkan pendapat anda.
In your opinion, what is the most important scientific attitude and positive value? Justify your opinion.
Pada pendapat saya, kejujuran ialah sikap yang paling penting. Sains ialah kajian yang sistematik untuk
mencari kebenaran alam semula jadi. Kita perlu jujur untuk mencari dan mendedahkan kebenaran. Kita juga

perlu jujur untuk dan menolak perkara-perkara yang tidak benar. Selain itu, kita juga perlu mengamalkan nilai

mensyukuri bahawa alam semula jadi adalah anugerah dari tuhan.

[terima pendapat lain dan penerangan yang munasabah]

In my opinion, honest is the most important attitude. Science is a systematic study to find out truth of the

nature. We need to be honest to discover and reveal the truth. We also need to be honest to expose and

denounce things that are not truth. Besides that, we also need to practise value of be grateful that the natural

environment is a gift from God. [accept other opinion and explanations that are reasonable]

[5 markah/marks]

Ekstra: / Extra:

23 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

01 Sains F1 Book A bab1(p01–23)csy5p.indd 23 12/10/2021 4:38 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Sel sebagai Unit Asas Hidupan
2 Cell as the Basic Unit of Life

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

2.1 Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi / Cell – Structure, Function and Organisation

K.Kejayaan / S.Criteria

2.2.1 Berkomunikasi mengenai respirasi sel. / Communicate about the process of cell respiration.
2.2.2 Berkomunikasi mengenai proses fotosintesis. / Communicate about the process of photosynthesis.
SP

2
LS 2.2.3 Membezakan antara proses respirasi sel dan fotosintesis. / Differentiate the process of cell respiration and photosynthesis.
Menerangkan bagaimana proses respirasi sel dan fotosintesis saling melengkapi.
2.2.4
Explain how the process of cell respiration and the process of photosynthesis complement each other.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 47

A. Sel / Cell Textbook page 47

1 Semua benda hidup terdiri daripada sel. Sel merupakan unit asas hidupan .
All living things are made up of cells. They are basic units of life . TP1

2 Semua sel menjalankan fungsi hidup mereka sebagai organisma hidup. Antara berikut, yang manakah merupakan
fungsi hidup? Tandakan (3) dalam kotak. / All cells carry out their life functions as living organisms. Which of the
following are life functions? Tick (3) in the box. TP3

(a) Respirasi / Respiration ✓ (d) Pergi ke sekolah / Go to school

(b) Hiburan / Entertainment (e) Pembiakan / Reproduction ✓
(c) Pengambilan makanan / Intake of food ✓ (f) Perkumuhan / Excretion ✓

i THINK
Dalam Peta Alir di bawah, lengkapkan penerangan proses tersebut.
In the Flow Map below, complete the description of the process.

(i) (ii) (iii)

Nukleus / Nucleus Sitoplasma / Cytoplasm Sel baru / New cells

Maklumat genetik dalam Sitoplasma mula Dua sel baru

nukleus menjadi berganda. membahagi . terbentuk.
Genetic Two new cells are
information Cytoplasm begins to
in the nucleus doubles. divide formed.
.

(iii) baru / new (f) 3 (e) 3 (d) –

(ii) membahagi / divide (i) genetik / Genetic (c) 3 (b) – 2 (a) 3
i THINK A. 1 hidupan / life

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 24

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 24 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Sel-sel barah / Cancerous cells

Apabila pertumbuhan sel menjadi tidak terkawal, sel-sel menjadi kanser. Ciri-cirinya ialah:
When cell growth go uncontrollable, the cells become cancerous. Their characteristics are: TP4
• pertumbuhan yang pesat / rapid growth
• tidak mati / do not die

• hilang fungsi asal mereka / lose their original functions

• menghabiskan banyak khasiat / use up great amount of nutrient

• memusnahkan sel-sel normal di sekitar mereka / destroy the normal cells around them
• sekumpulan sel barah dikenali sebagai tumor / a group of cancer cells is known as tumour

5 Pembahagian sel dan sel-sel barah / Cell division and cancerous cells

1
Untuk membentuk sel baru (sel yang normal)
To build new cell (normal cells)
2
Terkawal / Controlled

Seluruh proses pembahagian sel

The entire process of cell division

Tidak Terkawal / Uncontrolled

2
Sekumpulan sel abnormal yang dipanggil ketulan atau tumor
A group of abnormal cells called lumps or tumors

3 5
Menyerang dan merebak ke tisu lain Kekal di tempat ketulan

Attack and spread to other tissue Staying in the lumps

6
Tumor malignan Tumor
Malignant tumour Tumours

4
Kanser
Cancer

Kepentingan pembahagian sel / The importance of cell division

(a) Untuk menghasilkan sel baru / To produce new cell

(b) Untuk menggantikan sel mati / To replace new cells

(b) Untuk menggantikan / To replace (a) sel baru / new cell •  tumor / tumour
6 Tumor / Tumours 5 Kanser / Cancer •  memusnahkan / destroy
•  khasiat / nutrient
ketulan / lumps 4 merebak / spread 3 •  fungsi / functions
sel abnormal / abnormal cells 2 sel baru / new cell 1 5 •  mati / die 4

25 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 25 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 50

B. Sel Haiwan dan Sel Tumbuhan / Animal Cell and Plant Cell Textbook page 50

1 Dalam rajah di bawah, label struktur sel haiwan dan sel tumbuhan dengan istilah yang diberi.
In the diagram below, label the structures of animal cell and plant cell with the words provided. TP2

Vakuol Nukleus Membran sel Dinding sel Mitokondria Kloroplas Sitoplasma

Vacuole Nucleus Cell membrane Cell wall Mitochondria Chloroplast Cytoplasm

a Membran sel e Nukleus f Kloroplas

Cell membrane Nucleus Chloroplast

b Nukleus i Membran sel

g Dinding sel
Nucleus Cell membrane
Cell wall
c Mitokondria j Vakuol
Mitochondria h Mitokondria Vacuole
2 d Sitoplasma
Mitochondria
k Sitoplasma
Cytoplasm Cytoplasm

Sel haiwan / Animal cell Sel tumbuhan / Plant cell

2 Padankan bahagian sel dengan fungsi-fungsinya. / Match the parts of cell with their functions. TP2

Bahagian sel Fungsi

Part of cell Functions

(a) Nukleus • Mengawal semua aktiviti sel. / Controls all activities of cell.
Nucleus • Mengandungi kromosom yang terdiri daripada asid deoksiribonukleik (DNA) yang
membawa maklumat genetik .
Contains chromosomes that are made up of deoxyribonucleic acid (DNA) that
carry genetic information .

(b) Sitoplasma Tapak di mana tindak balas kimia sel berlaku.

Cytoplasm The site at which chemical reactions of the cell take place.

(c) Membran sel Mengawal pergerakan bahan yang keluar masuk sel.
Cell membrane movement
Controls the of substances in and out of the cell.

(d) Dinding sel Memberikan sokongan mekanikal dan bentuk sel yang tetap.
Cell wall Gives mechanical support and fixed shape to the cell.

(e) Kloroplas Menyerap cahaya matahari bagi menjalankan proses fotosintesis .

Chloroplast
Absorbs sunlight to carry out the process of photosynthesis .

(f) Vakuol Menyimpan air dan mengekalkan kesegahan sel.

Vacuole Stores up turgidity
water and maintains cell .

(g) Mitokondria Tapak di mana tenaga dihasilkan dan disimpan.

Mitochondria The site at which energy is produced and stored up.
Sitoplasma / Cytoplasm k
Vakuol / Vacuole j Membran sel / Cell membrane i
Mitokondria / Mitochondria (g)
Mitokondria / Mitochondria h Dinding sel / Cell wall g
Menyimpan; kesegahan / Stores up; turgidity (f)
Dinding sel / Cell wall (e) fotosintesis / photosynthesis (d) Kloroplas / Chloroplast f Nukleus / Nucleus e
maklumat genetik / genetic information (c) pergerakan / movement Sitoplasma / Cytoplasm d Mitokondria / Mitochondria c
aktiviti / activities (b) Sitoplasma / Cytoplasm 2 (a) Nukleus / Nucleus b Membran sel / Cell membrane a B. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 26

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 26 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

i THINK
Jelaskan persamaan dan perbezaan sel haiwan dan sel tumbuhan.
Explain the similarities and differences between animal cell and plant cell.

i
Tiada vakuol Ada nukleus Ada vakuol
No vacuole Has nucleus Has vacuole

iii v
Tiada
Ada sitoplasma Ada dinding sel
dinding sel
Has cytoplasm Has cell wall
No cell wall
Sel
Sel haiwan
tumbuhan
Animal cell
ii Ada Plant cell Ada
Tiada kloroplas
No chloroplast
membran sel
Has cell
kloroplas
Has 2
membrane chloroplast

Bentuk iv vi
tidak tetap Ada mitokondria Bentuk tetap
Not a fixed Has mitochondria Fixed shape
shape

3 Sel haiwan dan sel tumbuhan mempunyai ciri-ciri yang berlainan. Tunjukkan sama ada berikut merupakan ciri-ciri
sel haiwan atau sel tumbuhan atau kedua-duanya. Tandakan (3) dalam kotak yang betul.
An animal cell and a plant cell have different characteristics. Indicate whether the following characteristics are
animal cell or plant cell or both. Tick (3) in the correct box. TP3

Ciri-ciri Sel haiwan Sel tumbuhan

Characteristics Animal cell Plant cell
(a) Makan organisma hidup yang lain / Eating other living organisms ✓

(b) Menghasilkan makanan sendiri / Producing its own food ✓

(c) Menghasilkan tenaga / Producing energy ✓ ✓

(d) Ada struktur yang membolehkan pergerakan

✓
Has structures that enable movement

(e) Membiak / Reproduce ✓ ✓

3 3 (e)
(vi) Bentuk tetap / Fixed shape
3 (d) (v) Ada dinding sel / Has cell wall
3 3 (c) (iv) Ada mitokondria / Has mitochondria
(iii) Ada sitoplasma / Has cytoplasm
3 (b) (ii) Tiada kloroplas / No chloroplast
3 (a) (i) Tiada vakuol / vakuol
3
i THINK

27 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 27 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Organisma Unisel dan Organisma Multisel Buku teks muka surat 53

Unicellular Organisms and Multicellular Organisms Textbook page 53

1 Organisma unisel ialah organisma halus yang terdiri daripada satu sel sahaja.
Unicellular organisms are small organisms that are made up of one cell only. TP2

2 Organisma multisel ialah organisma yang terbentuk daripada banyak sel yang mempunyai fungsi-fungsi
khas.
Multicellular organisms are organisms that are formed from many cells which have special functions.

3 Lengkap dan namakan organisma-organisma di dalam rajah di bawah.

Complete and name the organisms in the diagram below. TP2
a b c d

2
Spirogyra Mucor Amoeba Yis / Yeast

e f g h

Paramecium Euglena Chlamydomonas Hydra

4 Mamalia, ikan, katak, ular, burung, paku-pakis, pokok getah, pokok bunga kertas dan sebagainya ialah contoh-
contoh organisma multisel .
Mammals, fish, frogs, snakes, birds, ferns, rubber trees, bougainvillea etc. are examples of multicellular
organisms.

i THINK
Kelaskan organisma tersebut di dalam Peta Pokok di bawah.
Classify the organisms in the Tree Map below.

1 Amoeba 2 Yis / Yeast

Unisel Paramecium Euglena
Unicellular 3 4
5 Chlamydomonas
Organisma
Organisms
1 Spirogyra 2 Mucor
Multisel
Multicellular Hydra
3

3 Hydra 5 Chlamydomonas 4 multisel / multicellular

2 Mucor Euglena 4 3 Paramecium Euglena f e Paramecium
1 Spirogyra Yis / Yeast 2 1 Amoeba Amoeba c 3 a Spirogyra
Multisel / Multicellular: Unisel / Unicellular: 2 banyak sel / many cells
i THINK C. 1 satu sel / one cell

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 28

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 28 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

D. Sel Membentuk Tisu, Organ dan Sistem dalam Tubuh Manusia Buku teks muka surat 54
Cells Form Tissues, Organ and Systems in the Human Body Textbook page 54

1 Manusia ialah organisma multisel yang terbentuk daripada pelbagai jenis sel yang mampu
melaksanakan fungsi-fungsi khusus yang tertentu.
Human beings are multicellular organisms formed by various types of cells which are able to carry out
certain specific functions. TP2

i THINK
Nyatakan fungsi-fungsi sel haiwan di dalam Peta Titi di bawah.
State the functions of animal cells in the Bridge Map below. TP2

(i) (ii) (iii) (iv)

2
Sel epitelium Sel tulang Sel otot Sel darah merah
Epithelial cell Bone cell Muscle cell Red blood cell
AS AS AS

Melindungi Melindungi Mengecut dan Mengangkut

dan
mengendur untuk oksigen
permukaan organ menyokong
membenarkan Transport
Protect badan pergerakan oxygen
the surface of Protect and Contract and
organ support relax to allow
the body movement

(v) (vi) (vii)

Sel saraf Sel darah putih Sel pembiakan

Nerve cell White blood cell Reproductive cell
AS AS
Menghantar Membunuh Sel-sel yang
impuls saraf kuman terlibat dalam
ke seluruh badan germs pembiakan
Kill
Send Cells that involve in
nerve impulses to reproduction
the whole body

Faktor penghubung: fungsi

Relating factor: function

(vii) pembiakan / reproduction (vi) kuman / germs (v) impuls saraf / nerve impulses
(iv) oksigen / oxygen (iii) pergerakan / movement (ii) Melindungi; menyokong / Protect; support (i) Melindungi / Protect
i THINK

multisel / multicellular D. 1

29 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 29 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 56

E. Pelbagai Sel Tumbuhan / Various Plant Cells Textbook page 56

i THINK
Nyatakan fungsi sel-sel tumbuhan di dalam Peta Titi di bawah.
State the functions of plant cells in the Bridge Map below. TP2

(i) (ii) (iii) (iv)

Sel rerambut akar Sel palisad Sel pengawal Sel epidermis

Root hair cell Palisade cell Guard cell Epidermal cell
AS AS AS
Menyerap Menjalankan Menukar saiz Melindungi
2 air fotosintesis stomata
lapisan di bawahnya
dari tanah Carry out Changes the size of Protect
Absorb photosynthesis stoma
the layer under it
water
from soil

Faktor penghubung: fungsi

Relating factor: function

Buku teks muka surat 56

F. Organisasi Sel / Cell Organisation Textbook page 56

1 Isi tempat kosong dalam rajah dengan perkataan yang disediakan di bawah untuk menyusun organisasi sel
mengikut susunannya yang betul daripada yang paling ringkas kepada yang paling kompleks.
Fill in the blanks in the diagram with the words provided below to arrange the cell organisation according to the
proper sequence from the simplest to the most complex. TP3

Tisu / Tissues Organisma / Organism Sel / Cells Sistem / System Organ / Organ

Dalam haiwan / manusia / In animals / humans

Dalam tumbuhan / In plants

(a) Sel (b) Tisu (c) Organ (d) Sistem (e) Organisma
Cells Tissues Organ System Organism
(iv) Melindungi / Protect (iii) stomata / stoma
(e) Organisma / Organism (d) Sistem / System (ii) fotosintesis / photosynthesis (i) air / water
(b) Tisu / Tissues (c) Organ / Organ F. 1 (a) Sel / Cells E. i THINK

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 30

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 30 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Sekumpulan sel yang sama yang melaksanakan fungsi-fungsi khusus bersama dinamakan tisu .
A group of similar cells that carry out specific functions together are known as tissue .

3 Organ adalah kumpulan tisu-tisu yang menjalankan fungsi-fungsi khusus.

An organ is a group of tissues that carry out specific functions.

4 Kumpulan organ-organ yang berlainan yang bekerjasama untuk menjalankan fungsi tertentu disebut
sistem .
A group of different organs that work together to carry out certain functions is known as system .

5 Pelbagai sistem bergabung untuk membentuk organisma .

Various systems combine to form organisms .

2
Buku teks muka surat 57
G. Sistem dalam Badan Manusia / Systems in Human Body Textbook page 57

Berikut menunjukkan organ utama dan sistem dalam tubuh manusia serta fungsinya.
The following shows the main organs and systems in the human body and their functions. TP2

(a) Sistem rangka / Skeletal system

Tengkorak
Skull
Sangkar rusuk
Rib cage

Tulang belakang Untuk menyokong tubuh bagi pergerakan dan melindungi

Backbone
organ-organ dalaman.
To support the body for movement and protect the
internal organs.

(b)
Sistem saraf / Nervous system

Otak
Brain

Saraf tunjang
Spinal cord

Menghantar impuls saraf ke seluruh badan.

Send nerve impulses to the whole body.
Saraf
Nerve

5 organisma / organisms sistem / system 4

(b) Sistem saraf; impuls saraf impuls / Nervous system; nerve impulses G. (a) melindungi / protect 3 Organ / System tisu / tissue F. 2

31 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 31 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(c) Sistem endokrin / Endocrine system

Kelenjar
Kelenjar pituitari
tiroid Pituitary
Thyroid gland
gland

Timus
Thymus
Untuk menghasilkan hormon .
Kelenjar Pankreas hormone
adrenal Pancreas To produce .
Adrenal
gland
Ovari
Ovary

Testis / Testicles
2
(d)
Sistem integumen / Integument system

Kulit
Skin

Melindungi badan daripada kekeringan dan mengawal

suhu badan.
Protect body from dryness and controlling body temperature .

(e) Sistem respirasi / Respiratory system

Hidung / Nose

Trakea / Trachea

Peparu / Lungs
Untuk membekalkan oksigen kepada tubuh dan
menyingkirkan karbon dioksida yang dikumuhkan oleh sel.
To supply oxygen to the body and remove carbon
dioxide that is excreted by the cells.

(e) oksigen / oxygen

(d) Sistem integumen; suhu / Integument system; temperature
(c) hormon / hormone

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 32

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 32 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(f) Sistem pencernaan / Digestive system

Mulut
Mouth

Esofagus
Oesophagus
Mencernakan makanan kepada bentuk ringkas yang boleh
Perut
Stomach diserap oleh badan.
Hati To digest food to simpler form so that it can be
Liver
absorbed by the body.
Usus besar
Usus Big intestine
kecil
Small
intestine

2
(g)
Sistem otot / Muscular system

Otot
Muscle

Mengecut dan mengendur bagi menggerakkan badan.

To contract and relax to move the body.

(h) Sistem perkumuhan / Excretory system

Peparu
Lungs
Menyingkirkan bahan perkumuhan dari badan.
Kulit To eliminate excretory products from the body.
Skin

Ginjal
Kidney

Pundi kencing
Urinary bladder

(h) perkumuhan / excretory

(g) Sistem otot; mengendur / Muscular system; relax
(f) Mencernakan / digest

33 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 33 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(i) Sistem peredaran darah / Blood circulatory system

Mengangkut bahan makanan, gas terlarut dan bahan

Jantung
Heart kumuhan dalam badan.
To transport food substances, dissolved gases and excretory
Arteri product in the body.
Artery
Vena
Vein

2 (j) Sistem pembiakan / Reproductive system

Uterus
Uterus

Menghasilkan sel-sel pembiakan untuk

melahirkan zuriat.
Ovari To produce reproductive cells to give birth an
Faraj
Ovary
Testis
Zakar
Vagina offspring.
Testis
Penis

Sistem pembiakan lelaki Sistem pembiakan perempuan

Male reproductive system Female reproductive system

(k) Sistem limfa / Lymphatic system

Sum-sum
tulang Nodus limfa bendalir limfa
Bone Lymph nodes Untuk mengalirkan ke
marrow dalam saluran darah bagi melindungi badan daripada
Hati Limpa penyakit .
Liver Spleen
To provide flow of lymphatic fluid into the
blood vessels to protect the body from
diseases .

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(k) bendalir limfa; penyakit / lymphatic fluid; diseases

(j) Sistem pembiakan; sel-sel pembiakan / Reproductive system; reproductive cells
(i) Sistem peredaran darah; gas terlarut / Blood circulatory system; relax

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 34

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 34 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2.2 Respirasi Sel dan Fotosintesis / Cell Respiration and Photosynthesis

K.Kejayaan / S.Criteria

2.2.1 Berkomunikasi mengenai respirasi sel. / Communicate about the process of cell respiration.
2.2.2 Berkomunikasi mengenai proses fotosintesis. / Communicate about the process of photosynthesis.
SP
LS 2.2.3 Membezakan antara proses respirasi sel dan fotosintesis. / Differentiate the process of cell respiration and photosynthesis.
Menerangkan bagaimana proses respirasi sel dan fotosintesis saling melengkapi.
2.2.4
Explain how the process of cell respiration and the process of photosynthesis complement each other.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 59

A. Respirasi Sel / Cell Respiration Textbook page 59

1 Respirasi boleh dibahagikan kepada:

Respiration can be divided into:
(a) Respirasi luar ( pernafasan ) – pertukaran gas antara organisma dan persekitaran.
External respiration (
environment.
breathing ) – exchange of gases between organism and 2
(b) Respirasi dalam ( respirasi sel
) – glukosa digunakan untuk menghasilkan tenaga .
Internal respiration ( cell respiration ) – glucose is used to produce energy .

Oksigen
Oxygen Karbon dioksida
Carbon dioxide
Air
Karbon dioksida Water Tenaga
Carbon dioxide Energy

Oksigen
Sel badan Glukosa
Oxygen
Body cell Glucose

Pernafasan Respirasi sel

Breathing Cell respiration

2 Oksigen yang disedut dalam pernafasan akan diangkut dalam darah kepada sel-sel badan untuk proses respirasi.
Proses respirasi sel ialah suatu proses pembakaran (pengoksidaan) makanan yang berlaku dalam sel di mana
makanan terbakar dalam kehadiran oksigen untuk menghasilkan tenaga, air dan karbon dioksida.
Oxygen inhaled in breathing will be transported in blood to the body cells for respiration process. Cell respiration
process is a burning (oxidising) process which takes place in cells in which food is burned in the presence of
oxygen to produce energy, water and carbon dioxide.

3 Respirasi sel boleh diwakili oleh persamaan perkataan berikut:

Cell respiration can be represented by the following word equation:

Glukosa
Glucose + Oksigen
Oxygen
Karbon dioksida
Carbon dioxide + Air
Water
+ Tenaga
Energy

Glukosa; Karbon dioksida / Glucose; Carbon dioxide 3 (b) respirasi sel; tenaga / cell respiration; energy
oksigen / oxygen 2 (a) pernafasan; gas / breathing; gases A. 1

35 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 35 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 60

B. Fotosintesis / Photosynthesis Textbook page 60

Dalam siratan makanan, tumbuhan hijau bertindak sebagai pengeluar kerana mereka boleh menjalankan
fotosintesis untuk menukarkan tenaga cahaya kepada tenaga kimia yang disimpan dalam makanan.
Karbon dioksida dan air digunakan untuk menghasilkan glukosa dan oksigen. / In a food web, green
plants act as a producer because they can carry out photosynthesis to convert light energy to chemical
energy that is stored in food. Carbon dioxide and water are used to produce glucose and oxygen.

1 Fotosintesis boleh diwakili oleh persamaan perkataan berikut:

Photosynthesis can be represented with the following word equation: TP6

Tenaga cahaya
Karbon dioksida Air Glukosa Oksigen
+ +
Sunlight
Carbon dioxide Water Klorofil Glucose Oxygen

2
Chlorophyll

2 Glukosa disimpan di dalam tumbuhan dalam bentuk kanji; manakala oksigen dilepaskan
ke atmosfera. / Glucose produced is stored in the plant in the form of starch; while oxygen
is released into the atmosphere.

Buku teks muka surat 60

C. Hasil Fotosintesis / Product of Photosynthesis Textbook page 60

i THINK
Lengkapkan Peta Alir di bawah untuk menunjukkan langkah-langkah menguji kanji
yang dihasilkan dalam fotosintesis. / Complete the Flow Map below to show the
steps of testing starch that is produced in photosynthesis.

(a) Air didih (b)

Etanol
Boiling water Ethanol Tabung didih
Boiling tube
Daun Air panas
Leaf Hot water
Panaskan
Heat
– Letakkan daun di dalam alkohol
– Didihkan daun
Boil the leaf Put the leaf into alcohol
– Untuk memecahkan dinding sel – Untuk melarutkan klorofil
To break the cell wall To dissolve chlorophyll

(c) (d)
Larutan iodin Jubin putih
Iodine solution White tile
Air panas
Hot water

– Tambahkan larutan iodin ke atas daun

– Rendamkan daun di dalam air panas Add iodine solution to the leaf
Soak the leaf in hot water – Daun berubah biru tua jika ia mengandungi
– Untuk menyingkirkan alkohol kanji
To remove alcohol The leaf turns dark blue if it contained starch

(d) larutan iodin / iodine solution (c) Rendamkan / Soak (b) alkohol / alcohol Glukosa; oksigen / Glucose; oxygen 2
i THINK Karbon dioksida; Glukosa / Carbon dioxide; Glucose B. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 36

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 36 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

D. Perbezaan antara Proses Respirasi Sel dan Fotosintesis Buku teks muka surat 64
The Difference between Cell Respiration and Photosynthesis Textbook page 64

Respirasi sel / Cell respiration Fotosintesis / Photosynthesis

Tenaga
Energy
Karbon dioksida
Carbon dioxide Oksigen
Oxygen

Glukosa
Glucose
Air Glukosa
Water Glucose
Karbon dioksida
Carbon dioxide
Tenaga
Oksigen Energy

2
Oxygen Tanah
Soil

Air / Water

a
Berlaku dalam mitokondria . Berlaku dalam kloroplas .
Occurs in mitochondria . Occurs in chloroplast .

b
Untuk membebaskan tenaga. Untuk menyerap tenaga.
To release energy. To light energy.

c
Menggunakan tenaga kimia Menggunakan tenaga cahaya
dalam makanan. daripada Matahari.
Uses chemical energy in food. Uses Soak energy from the Sun.

d Menguraikan glukosa dan oksigen untuk Mensintesis glukosa.

menghasilkan tenaga. Synthesises glucose.
Break down glucose and oxygen to
produce energy.

e
Memerlukan glukosa dan oksigen Memerlukan karbon dioksida dan air untuk
untuk menghasilkan karbon dioksida, air dan tenaga. menghasilkan oksigen dan glukosa.
Requires glucose and oxygen to carbon dioxide
Requires and water to
produce carbon dioxide, water and energy. oxygen
produce and glucose.

f
Berlaku sepanjang masa . Berlaku dalam kehadiran tenaga cahaya .
Happen all times . Happens in presence of light energy .

g
Melibatkan manusia, haiwan, tumbuhan Melibatkan tumbuhan dan mikroorganisma .
dan mikroorganisma. Involve plants and microorganisms .
Involve humans, animals, plants
and microorganisms.

tumbuhan; mikroorganisma / plants; microorganisms g

sepanjang masa; kehadiran tenaga cahaya / all times; presence of light energy f oksigen; karbon dioksida; oksigen / oxygen; carbon dioxide; oxygen e
Menguraikan; Mensintesis / Break down; Synthesises d kimia; cahaya / chemical; light c
membebaskan; menyerap / release; absorb b mitokondria; kloroplas / mitochondria; chloroplast a D.

37 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 37 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

E. Hubungan antara Respirasi Sel dan Fotosintesis Buku teks muka surat 65
Relationship between Cell Respiration and Photosynthesis Textbook page 65

Lengkapkan gambar rajah di bawah untuk menunjukkan hubungan antara respirasi sel dan fotosintesis.
Complete the diagram below to show the relationship between cell respiration and photosynthesis.

Kloroplas
Chloroplast

a
Matahari Sel tumbuhan
Sunlight
Plant cell
2 Diperlukan untuk
Needed for Menghasilkan
b Produce
Fotosintesis
Photosynthesis

c d

Karbon dioksida dan air Glukosa dan oksigen

Carbon dioxide and water Glucose and oxygen

e
Respirasi sel
Photosynthesis

Menghasilkan Diperlukan untuk

Produce Needed for

Mitokondria
Mitochondria

ATP

f
Sel haiwan
Animal cell Tenaga
Energy

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Sel haiwan / Animal cell f Respirasi sel / Photosynthesis e Glukosa dan oksigen / Glucose and oxygen d
Karbon dioksida dan air / Carbon dioxide and water c Fotosintesis / Photosynthesis b Sel tumbuhan / Plant cell a E.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 38

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 38 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Rajah 1 menunjukkan sel haiwan dan sel tumbuhan. 3 Rajah 2 menunjukkan organisasi sel bagi tumbuhan.
Diagram 1 shows animal and plant cells. Diagram 2 shows cell organisation of plant.
Sel haiwan Sel tumbuhan
Animal cell Plant cell

Sel / Cell

2
Tisu / Tissue
Rajah 1 / Diagram 1
Pernyataan yang manakah benar tentang kedua-
dua sel di atas?
Which statement is correct for both cells above? X
A Hanya sel haiwan menjalankan proses respirasi Organ / Organ
Only animal cell undergoes respiration process
B Kedua-dua sel mempunyai mitokondria untuk
menghasilkan tenaga
Both cells have mitochondria to produce energy
C Sel haiwan membebaskan gas karbon dioksida
semasa respirasi manakala sel tumbuhan
Sistem / System
membebaskan gas oksigen semasa respirasi
Animal cell release carbon dioxide gas during
respiration while plant cell release oxygen gas
during respiration
D Kedua-dua sel haiwan dan sel tumbuhan
mempunyai dinding sel
Both animal cell and plant cell have cell wall
Organisma / Organism
2 Antara berikut, sel manakah yang menunjukkan
Rajah 2 / Diagram 2
fungsi yang betul?
Kenal pasti organ X di atas.
Which of the following cell shows the correct
Identify organ X above.
function?
A Xilem / Xylem
A Sel palisad Menyerap cahaya untuk B Akar / Root
Palisade cell fotosintesis C Daun / Leaf
Absorb light for D Sel pengawal / Guard cell
photosynthesis
B Sel akar Mengurangkan kehilangan 4 Sel manakah yang paling kecil dalam badan
Root cell air manusia?
Reduce water loss Which is the smallest cell in human body?
C Sel epidermis Mengawal pembukaan atau A C
Epidermis penutupan stoma
cell Control the opening or
closing of stomata
D Sel pengawal Menyerap air dari tanah B D
Guard cell Absorb water from soil

39 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 39 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 Padankan mikroorganisma berikut dengan nama yang betul.

Match the following microorganisms with their correct names.

Spirogyra Paramecium Hydra

[3 markah/marks]

2 2 Rajah di bawah menunjukkan organisasi sel yang diwakili oleh P, Q, R, S dan T.

Diagram below shows cell organisation represented by P, Q, R, S and T.

P Q R S T

(a) Antara berikut, yang manakah diwakili oleh P? Tandakan (3) dalam kotak yang betul.
Which of the following represented by P? Tick (3) in the correct box.

[1 markah/mark]

(b) Lengkapkan organisasi sel tersebut dengan istilah yang betul.

Complete the cell organisation with the correct words.
P – Sel / Cell S – Sistem / System
Q – Tisu / Tissue T – Organisma / Organism
R – Organ / Organ
[3 markah/marks]

(c) Nyatakan fungsi sistem pencernaan manusia.

Determine the function of human digestive system.
Mencernakan makanan kepada bentuk ringkas yang boleh diserap oleh badan.

To digest food to simpler form so that it can be absorbed by the body.

[1 markah/mark]

(d) Berikan satu contoh organ yang membentuk sistem pencernaan.

Give one example of organs that formed digestive system. Ekstra: / Extra:

Perut/mulut/usus besar/usus kecil

Stomach/mouth/big intestine/small intestine

[1 markah/mark]

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 40

02 Sains F1 Book A bab2(p24-40)csy5p.indd 40 12/10/2021 2:57 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Koordinasi dan Gerak Balas
3 Coordination and Response

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

3.1 Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi / Cell – Structure, Function and Organisation

K.Kejayaan / S.Criteria

3.1.1 Berkomunikasi tentang maksud homeostasis. / Communicate about homeostasis.

Menjelaskan dengan contoh sistem yang terlibat dengan homeostasis dalam manusia dan haiwan.
3.1.2
Explain with examples the systems involved with homeostasis in humans and animals.
SP
Menjelaskan dengan contoh sistem yang terlibat dengan homeostasis dalam tumbuhan.
LS 3.1.3
Explain with examples the systems involved with homeostasis in plant.
Menghargai kepentingan homeostasis kepada manusia dan benda hidup.
3.1.4
Appreciate the importance of homeostasis in humans and living things.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

3
Buku teks muka surat 72
A. Maksud Homeostasis / Meaning of Homeostasis Textbook page 72

1 Berikan definisi homeostasis. / Define homeostasis. TP2 Meningkat Menurun

Mekanisma
• Homeostasis ialah proses mengawal dan mengekalkan faktor Increase Decrease
pembetulan
fizikal dan kimia (persekitaran dalaman) Corrective
dalam badan supaya berada dalam keadaaan seimbang dan stabil. mechanism
Homeostasis is a process of regulating and maintaining the
physical chemical
and factors (internal Tahap normal
environment) in the body to be in a balanced and stable condition. Normal level
• Apabila persekitaran dalaman di dalam badan berubah, otak kita
akan mengesan dan mekanisma pembetulan akan berlaku. Mekanisma
When the internal environment in our body changes, our brain will pembetulan
detect it and a corrective mechanism will occur. Corrective
Menurun Meningkat
mechanism
Decrease Increase

Buku teks muka surat 72

B. Homeostasis dalam Manusia / Homeostasis in Human Textbook page 72

1 Contoh-contoh proses homeostasis dalam badan manusia: / Examples of homeostasis process in human body:
(i) Mengekalkan suhu badan normal pada 37 °C. / Maintained the normal body temperature at 37 °C.
(ii) Mengawal pH badan. / To control the pH of the body.
(iii) Mengawal kandungan kalsium dalam badan.
To control the content of calcium in the body.
(iv) Mengawal isi padu air dalam badan.
To control the volume of water in the body.
(v) Mengawal kepekatan darah dalam badan.
To control the concentration of blood in the body.
(v) darah / blood (iv) air / water B. 1 (iii) kalsium / calcium
A. 1 fizikal; kimia / physical; chemical

41 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 41 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Kawal atur suhu badan / Regulation of body temperature TP4

Mekanisma pembetulan / Corrective mechanism

a b c d e
Salur darah Bulu roma Aktiviti otot Air kencing
mengembang condong Berpeluh berkurangan sedikit
Blood vessel Hair lies Sweating Muscle activity Less
dilate flat reduced urine

Suhu badan meningkat pada

hari panas. Suhu badan menurun
Body temperature increases Body temperature decreases
Meningkat during hot weather.
Increase

3
Suhu badan normal (37 °C) / Normal body temperature (37 °C)

Menurun
Decrease
Suhu badan menurun pada hari Suhu badan meningkat
sejuk. Body temperature increases
Body temperature decreases
during cold weather.

Mekanisma pembetulan / Corrective mechanism

f g h i j
Salur darah Bulu roma Kurang Air kencing
mengecut menegak Menggigil banyak
berpeluh
Blood vessel Hair Less Shivering More
constrict erect urine
sweating

banyak / More j Menggigil / Shivering i

Kurang / Less h menegak / erect g mengecut / constrict f sedikit / Less e
berkurangan / reduced d Berpeluh / Sweating c condong / flat b mengembang / dilate a 2

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 42

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 42 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Kawal atur kandungan air / Regulation of water content TP4

(a) Otak merangsang penghasilan hormon bagi meningkatkan penghasilan air kencing.

Brain stimulates the secretion of hormone to increase the production of urine.

(b) Kandungan air dalam badan meningkat . (c) Kandungan air dalam badan menurun .
Water content in the body increases . Water content in the body decreases .

Aras air normal

Normal water level
3

(d) Kandungan air dalam badan menurun . (e) Kandungan air dalam badan meningkat .
Water content in the body decreases . Water content in the body increases .

(f) Otak merangsang penghasilan hormon bagi mengurangkan penghasilan air kencing.
Rasa dahaga.
Brain stimulates the secretion of hormone to decrease the production of urine.
Feel thirsty.

Kuiz / Quiz

(f) mengurangkan / decrease (e) meningkat / increases

(d) menurun / decreases (c) menurun / decreases
(b) meningkat / increases 3 (a) meningkatkan / increase

43 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 43 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 78

C. Homeostasis dalam Haiwan / Homeostasis in Animal Textbook page 78

1 Proses homeostasis juga berlaku dalam haiwan. Contoh-contoh homeostasis dalam haiwan:
Homeostasis also occur in animals. Examples of homeostasis in animals:

(a) Bulu kucing berdiri semasa sejuk untuk memerangkap haba .

Cat fur stands erect during cold to traps heat .

(b) Anjing menjelirkan lidah untuk mengurangkan suhu badan.

Dog hang tongue to reduce body temperature.

memanaskan
3
(c) Ular menggunakan cahaya matahari untuk badannya.
Snakes use the Sun’s rays to warm their bodies.

(d) Siput mencari tempat lembap untuk mengelakkan kehilangan air.

Snails looks for humid places to reduce water loss .

(e) Degupan jantung cicak meningkat semasa panas.

Lizard’s heart beat increases in hot surroundings.

(f) Lebah menutup spirakel antara dua gerakan pernafasannya untuk

mengurangkan kehilangan air.
Bee closes spiracles between two breathing movements to
reduce water loss.

(f) mengurangkan / reduce (e) meningkat / increases

(d) kehilangan / loss (c) memanaskan / warm (b) mengurangkan / reduce C. 1 (a) haba / heat

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 44

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 44 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 80

D. Homeostasis dalam Tumbuhan / Homeostasis in Plants Textbook page 80

1 Homeostasis dalam tumbuhan berlaku melalui proses transpirasi .

Homeostasis in plants happen through the transpiration process. TP2

2 Transpirasi menyejukkan tumbuhan pada hari yang panas, dengan cara yang sama, perpeluhan
menyejukkan badan manusia.
Transpiration cools a plant on a hot day, the same way, sweating cools a human.

3 Transpirasi ialah proses kehilangan air dalam bentuk wap air melalui stoma .
Transpiration is the process of losing water in the form of water vapour through the
stoma .

Stoma / Stoma 3
4 Saiz stoma berubah bergantung kepada suhu .
The changes of the size of the stoma depends on temperature .

Pada waktu siang Pada suhu yang terlalu tinggi

Daytime When temperature is too high

Sel pengawal / Guard cells Sel pengawal / Guard cells

Stoma / Stoma Stoma / Stoma

(a) Stoma terbuka . (c) Stoma tertutup .

Stoma opens . Stoma closes .

(b) Banyak kehilangan air melalui (d) Kurang kehilangan air melalui
transpirasi. transpirasi.
More water loss through Less water loss through
transpiration. transpiration.

(d) Kurang / Less (c) tertutup / closes air; stoma / water; stoma 3
(b) Banyak / More (a) terbuka / opens menyejukkan / cools 2
suhu / temperature 4 transpirasi / transpiration D. 1

45 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 45 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

5 Transpirasi juga membantu dalam pengangkutan air dan garam mineral dari akar ke daun.

Transpiration also helps in transporting water and mineral salts from roots to leaves.

Laluan air
Flow of water

(b)

Air tersejat melalui daun

Water is evaporated through leaves

(c)
Air dan garam mineral diangkut
(a) Air dan garam mineral melalui batang
diserap oleh akar Water and mineral salt are
Water and mineral salt are transported through stem
absorbed by the root

3 E. Kepentingan Homeostasis kepada Manusia dan Benda Hidup Buku teks muka surat 83
Importance of Homeostasis to Human and Living Things Textbook page 83

Isi tempat kosong di ruang yang disediakan.

Fill in the blank at provided space.

Membolehkan sel berfungsi dengan optimum

Allow cells to function optimally

Kepentingan
homeostasis (a) Membolehkan organisma mengawal kadar metabolisme
The importance Allow organisms to control metabolism rate
of homeostasis

(b) Membolehkan organisma hidup dalam habitat yang berbeza-beza

Allow organisms to live in different habitats

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Allow organisms to live in different habitats Water and mineral salt are transported through stem
(c) Membolehkan organisma hidup dalam habitat yang berbeza-beza (c) Air dan garam mineral diangkut melalui batang
(b) Membolehkan organisma mengawal kadar metabolisme / Allow organisms to control metabolism rate (b) Air tersejat melalui daun / Water is evaporated through leaves
i THINK D. 5 air; garam mineral / water; mineral salts

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 46

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 46 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Antara berikut, yang manakah tidak benar tentang 3 Apakah yang akan berlaku kepada seekor lebah
homeostasis kepada manusia? dalam persekitaran yang sejuk?
Which of the following is not true about homeostasis What will happen to a bee in a cold environment?
to human? A Terbang dengan pantas / Fly faster
A Mengawal aras suhu badan B Kadar metabolisma meningkat
Control the body temperature level Metabolism rate increases
B Mengawal atur kandungan air C Kehilangan wap air melalui spirakel
Regulate the water content Loses the water vapour through spiracle
C Mengawal atur tekanan darah D Menutup spirakel antara dua gerakan
Regulate the blood pressure pernafasannya / Close the spiracle between the
D Mengawal emosi / Control the emotion movement of its breathing

2 Sistem apakah yang terlibat semasa proses kawal 4 Selepas bersukan, Safia mendapati kandungan air
atur suhu badan? kencingnya sedikit. Mengapakah ini berlaku?
Which system is involve during the process of After exercising, Safia realize her urine is less than
regulation of body temperature? normal. Why did this happen?
A Sistem respirasi dan sistem perkumuhan A Kurang hormon yang dirembeskan.
Less hormone are secreted.
3
Respiration system and excretion system
B Sistem perkumuhan dan sistem endokrin B Kelenjar peluh Safia mengeluarkan banyak
Excretion system and endocrine system peluh.
C Sistem respirasi dan sistem endokrin Safia’s sweat gland produce more sweat.
Respiration system and endocrine system C Salur darah Safia mengembang dan
D Sistem perkumuhan dan sistem peredaran membebaskan lebih banyak haba. / Safia’s
darah blood vessels dilate and released more heat.
Excretion system and blood circulation system D Safia minum sedikit air sebelum bersukan.
Safia drank less water before exercising.

Soalan Struktur / Structured Questions

1 Rajah di bawah menunjukkan perubahan keadaan satu pokok pada waktu yang berbeza dalam satu hari.
The diagram below shows the condition change of a plant at different times in one day.

Selepas beberapa jam

After few hours

(a) Nyatakan waktu pada hari itu yang menyebabkan perubahan keadaan dalam rajah di atas.
State the time of day that causes the condition change in the diagram above.
Tengah hari / Afternoon
[1 markah/mark]

(b) Terangkan keadaan di jawapan (a) dengan mengaitkan kepada transpirasi.

Explain the condition in answer (a) by relating it to transpiration. Ekstra: / Extra:

Air yang hilang melalui transpirasi lebih banyak berbanding air yang diserap.

Water lost through transpiration is more than it absorbed.

[1 markah/mark]

47 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

03 Sains F1 Book A bab3(p41-47)csy4p.indd 47 22/10/2021 3:31 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Pembiakan
4 Reproduction

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

4.1 Pembiakan Seks dan Aseks / Sexual and Asexual Reproduction

K.Kejayaan / S.Criteria

Membanding dan membezakan pembiakan seks dan aseks bagi haiwan dan tumbuhan.
4.1.1
Compare and contrast sexual and asexual reproduction in animals and plants.
SP 4.1.2 Menaakul kepentingan pembiakan. / Reasoning the importance of reproduction.
LS
Mensyukuri kebolehan membiak untuk menyambung zuriat sebagai kurniaan Tuhan.
4.1.3
Be grateful for the ability to reproduce and the continuation of life as a gift from God.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 90

A. Pembiakan / Reproduction Textbook page 90

1 Namakan dua jenis pembiakan. / Name the two types of reproduction. TP1

(i) Seks / Sexual (ii) Aseks / Asexual

2 Perbandingan antara pembiakan seks dan aseks. / Comparison between sexual and asexual reproduction.
Pembiakan seks / Sexual reproduction Pembiakan aseks / Asexual reproduction
Persamaan / Similarities
4 • Menghasilkan individu baru / Produces new individuals
• Meningkatkan bilangan individu dalam suatu spesies / Increases the number of individuals in a species
Perbezaan / Differences
Dua induk / Two parents Satu induk / A single parent
Melibatkan sel pembiakan Tidak melibatkan sel pembiakan
Involves reproduction cells Does not involves reproduction cells
Melibatkan persenyawaan / Involves fertilisation

Tidak melibatkan persenyawaan

Does not involve fertilisation

Gamet betina (ovum) Gamet jantan (sperma)

Female gamete (ovum) Male gamete (sperm)

Ada variasi / Variation Tiada variasi / No variation

Contoh / Examples

• Persenyawaan luar • Belahan dedua / Binary fission

External • Pembentukan spora / Spore formation
fertilisation
• Penjanaan semula / Regeneration
• Persenyawaan dalam
• Pertunasan / Budding
Internal fertilisation • Pembiakan vegetatif / Vegetative reproduction
luar / External; dalam / Internal 2 (ii) Aseks / Asexual (i) Seks / Sexual A. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 48

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 48 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Terdapat dua jenis persenyawaan.

There are two types of fertilisation. TP3

(a) (b)

(i) Persenyawaan luar (i) Persenyawaan dalam

External fertilisation Internal fertilisation

(ii) Nukleus gamet jantan (sperma) bergabung (ii) Nukleus gamet jantan (sperma) bergabung
dengan nukleus gamet betina (ovum) di dengan nukleus gamet betina (ovum) di
luar badan induk betina. dalam badan induk betina.
Nucleus of the male gamete (sperm) fuses with Nucleus of the male gamete (sperm) fuses with
the female gamete (ovum) outside the female gamete (ovum) inside
the body of the female parent. the body of the female parent.

4 Terdapat beberapa jenis pembiakan aseks. Nyatakan jenis pembiakan aseks dalam Peta Titi di bawah.
There are various types of asexual reproduction. State the types of asexual reproduction in the Bridge Map
below. TP3

(a) (b) (c)

Belahan dedua Pembentukan spora Penjanaan semula

Binary fission Spore formation Regeneration

AS AS

Pembahagian satu sel induk Penghasilan spora dalam Kebolehan serpihan

kepada dua sel anak. sporangium. sesetengah organisma untuk
Division of a single parent Spores production in the membesar dan berkembang
into two daughter cells. sporangium. menjadi individu baru.
The ability of the fragments
Contoh: Paramecium, Contoh: Paku pakis, alga of some organisms to grow
Amoeba Example: Fern, algae and develop into new
Example: Paramecium, individuals.
Amoeba
Contoh: Cacing pipih, tapak
sulaiman
Example: Flatworm, starfish

(c) Penjanaan semula / Regeneration (ii) dalam / inside (b) (i) dalam / Internal
(b) Pembentukan spora / Spore formation 4 (a) Belahan dedua / Binary fission (ii) luar / outside 3 (a) (i) luar / External

49 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 49 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(d) (e)

Pertunasan Pembiakan vegetatif

Budding Vegetative reproduction

AS

Pembentukan tunas pada tubuh organisma. Penghasilan tumbuhan baru daripada bahagian
Forming bud on the organism’s body. vegetatif pada tumbuhan (akar, batang, daun).
Producing new plants from vegetative parts
Contoh: Hydra, yis (roots, stem, leaf)
Example: Hydra, yeast
Contoh: Lobak merah, ubi kentang
Example: Carrot, potato

5 Namakan bahagian vegetatif bagi tumbuhan di bawah. / Name the vegetative parts of the plants below.

Bahagian vegetatif / Vegetative part Contoh tumbuhan / Example of plants

(a)

Akar
Root

4 Lobak merah / Carrot Ubi keledek / Sweet Potato

(b) Batang bawah tanah Batang rayap Bebawang

Underground stem Runner Bulb

Batang
Stem

Ubi kentang Strawberi Bawang

Potato Strawberry Onion

(c)

Daun Tunas
Daun baru
Bud
Leaf New leaf

Daun setawar / Bryophyllum Begonia / Begonia

(c) Daun / Leaf (e) Pembiakan vegetatif / Vegetative reproduction

(b) Batang / Stem 5 (a) Akar / Root 4 (d) Pertunasan / Budding

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 50

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 50 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 96

B. Kepentingan Pembiakan / Importance of Reproduction Textbook page 96

1 Kepentingan pembiakan dalam kehidupan. / The importance of reproduction in life. TP3

(i) Untuk menambah generasi baharu / To increase new generation

(ii) Mengekalkan kewujudan spesies / To maintain the present of the species
(iii) Untuk kemandirian spesies / To sustain the species

2 Nyatakan masalah yang timbul jika pembiakan semakin berkurangan bagi semua hidupan.
State the problems that arise if the reproduction is decreasing to all living things. TP3
(i) Spesies akan mengalami kepupusan / Species will become extinct
(ii) Kemandirian spesies tidak dapat dikekalkan / Species survival cannot be maintained
(iii) Kurang generasi baru dihasilkan / Less new generation is produced
(iv) Ketidakseimbangan ekosistem / Ecosystem imbalance

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

4.2 Sistem Pembiakan Manusia / Human Reproduction System

K.Kejayaan / S.Criteria

Mengenal pasti struktur dan fungsi sistem pembiakan lelaki dan perempuan.
4.2.1
Identify the structures and function of the male and female reproductive systems.
SP Berkomunikasi mengenai perubahan fizikal yang berlaku semasa akil baligh.
4.2.2
LS Communicate about the physical changes that occur during puberty.
Membanding dan membezakan gamet jantan dengan gamet betina dalam sistem pembiakan.
4.2.3
Compare and contrast the male gamete with the female gamete in the reproductive system.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

4
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 98

A. Sistem Pembiakan Lelaki / Male Reproduction System Textbook page 98

1 Rajah di bawah menunjukkan sistem pembiakan lelaki. Label bahagian-bahagian yang berikut dalam rajah.
The diagram below shows the male reproductive system. Label the following parts in the diagram.

a
Duktus sperma e
Sperm duct Vesikel semen
Seminal vesicle
b
Kelenjar prostat
Prostate gland f
Skrotum
Scrotum
c
Testis
Testis g
Uretra
Urethra
d
Zakar
Penis

(iv) Ketidakseimbangan ekosistem / Ecosystem imbalance

Uretra / Urethra g
(iii) Kurang generasi baru dihasilkan / Less new generation is produced
Skrotum / Scrotum f Zakar / Penis d 2 (ii) Kemandirian spesies tidak dapat dikekalkan / Species survival cannot be maintained
Testis / Testis c Duktus sperma / Sperm duct a A. 1 (iii) Untuk kemandirian spesies / To sustain the species
4.2 B. 1 (ii) Mengekalkan kewujudan spesies / To maintain the present of the species

51 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 51 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Lengkapkan fungsi bagi setiap bahagian sistem pembiakan lelaki di bawah.

Complete the function for each part of male reproductive system below.

(a) Testis Menghasilkan sperma dan hormon seks lelaki

Testis Produce sperms and male sex hormones

(b) Zakar Melepaskan sperma ke dalam faraj perempuan

Penis Deposits sperms into the female vagina

(c) Skrotum Melindungi dan memegang testis di luar badan

Scrotum Protects and holds the testes outside of the body

(d) Duktus sperma Menyalurkan sperma dari testis ke uretra

Sperm duct Carries sperms from testis to urethra

(e) Uretra Laluan bagi sperma atau air kencing keluar dari badan
Urethra Passageway for sperms or urine out of the body

(f) Vesikel semen Merembeskan bendalir yang mengandungi nutrien sebagai sumber tenaga untuk
Seminal vesicle sperma / Secretes fluid containing nutrients as a source of energy for the sperms

(g) Kelenjar prostat Menghasilkan bendalir yang mengandungi nutrien dan melindungi sperma
Prostate gland Produce fluid which contains nutrients and protects the sperms

4
Buku teks muka surat 99
B. Sistem Pembiakan Perempuan / Female Reproduction System Textbook page 99

1 Rajah di bawah menunjukkan sistem pembiakan perempuan. Label bahagian-bahagian berikut dalam rajah.
The diagram below shows the female reproductive system. Label the following parts in the diagram.

a b c
Tiub Falopio Uterus Serviks
Fallopian tube Uterus Cervix

d
Ovari
e
Ovary Faraj
Vagina

Faraj / Vagina e Ovari / Ovary d Serviks / Cervix c Uterus / Uterus b B. 1

Menghasilkan bendalir yang mengandungi nutrien dan melindungi sperma / Produce fluid which contains nutrients and protects the sperms (g)
Merembeskan bendalir yang mengandungi nutrien sebagai sumber tenaga untuk sperma / Secretes fluid containing nutrients as a source of energy for the sperms (f)
Laluan bagi sperma atau air kencing keluar dari badan / Passageway for sperms or urine out of the body (e)
Menyalurkan sperma dari testis ke uretra / Carries sperms from testis to urethra (d)
Melindungi dan memegang testis di luar badan / Protects and holds the testes outside of the body (c)
Melepaskan sperma ke dalam faraj perempuan / Deposits sperms into the female vagina (b)
Menghasilkan sperma dan hormon seks lelaki / Produce sperms and male sex hormones 2 (a)

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 52

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 52 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Lengkapkan fungsi bagi setiap bahagian sistem pembiakan perempuan di bawah.

Complete the function for each part of female reproductive system below.

(a) Ovari Menghasilkan ovum atau sel telur dan hormon seks perempuan
Ovary Produces ovum or egg cells and female sex hormones

(b) Serviks Menghasilkan mukus untuk membolehkan sperma berenang ke dalam uterus
Cervix Produces mucus to enable sperms to swim into the uterus

(c) Faraj Menerima sperma dan laluan untuk bayi dilahirkan

Vagina Receives sperms and as a channel through which a baby is born

(d) Uterus Tempat pertumbuhan dan perkembangan embrio

Uterus Place for the growth and development of the embryo

(e) Tiub Falopio Tempat persenyawaan antara ovum dengan sperma berlaku
Fallopian tube Place where fertilisation between the ovum and the sperm occurs

Buku teks muka surat 100

C. Perubahan Fizikal Semasa Akil Baligh / Physical Changes During Puberty Textbook page 100

1 Perubahan pada lelaki semasa akil baligh / Changes in male during puberty
(a) Pertumbuhan bulu di ketiak dan ari-ari
Hair growth at the armpit and pubic area
(b) Testis menghasilkan sperma dan hormon seks lelaki

Testis produce sperms and male sex hormones

(c) Zakar dan skrotum membesar 4

Penis and scrotum enlarge
(d) Badan tegap / Muscular body
(e) Tumbuh misai / Moustache growth
(f) Suara menjadi garau / Voice become deeper

2 Perubahan pada perempuan semasa akil baligh / Changes in female during puberty
(a) Bulu tumbuh pada ketiak dan ari-ari
Hair grows at armpit and pubic area
(b) Ovari menghasilkan ovum dan hormon seks perempuan

Ovary produce ovum and female sex hormones

(c) Pelvis melebar / Hips widen

(d) Lebih tinggi / Taller
(e) Saiz payudara bertambah / Size of the breast increase

(f) Kitar haid bermula / External begins

Kitar haid / Menstrual cycle (f)
ovum; hormon seks perempuan / ovum; female sex hormones (c) Pelvis / Hips (e) bertambah / increase 2 (b)
misai / Moustache (f) garau / deeper (e)
sperma; hormon seks lelaki / sperms; male sex hormones (c) Zakar; skrotum / Penis; scrotum (d) tegap / Muscular C. 1 (b)
Tempat persenyawaan antara ovum dengan sperma berlaku / Place where fertilisation between the ovum and the sperm occurs (e)
Tempat pertumbuhan dan perkembangan embrio / Place for the growth and development of the embryo (d)
Menerima sperma dan laluan untuk bayi dilahirkan / Receives sperms and as a channel through which a baby is born (c)
Menghasilkan mukus untuk membolehkan sperma berenang ke dalam uterus / Produces mucus to enable sperms to swim into the uterus (b)
Menghasilkan ovum atau sel telur dan hormon seks perempuan / Produces ovum or egg cells and female sex hormones 2 (a)

53 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 53 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

D. Perbandingan Gamet Jantan dan Gamet Betina Buku teks muka surat 102
Comparison of the Male Gamete and Female Gamete Textbook page 102

Persamaan / Similarities
• Kedua-dua membawa informasi genetik. / Both carry genetics information.
• Kedua-dua terlibat dalam pembiakan. / Both involved in reproduction.
Perbezaan / Difference
(i) Gamet jantan (sperma) Jenis gamet Gamet betina (ovum)
Male gamete (sperm) Type of gamete Female gamete (ovum)

(ii) Testis Organ yang menghasilkan gamet Ovari

Testes Organ producing the gametes Ovary

(iii) Berbentuk seperti berudu Bentuk Berbentuk sfera

Shaped like a tadpole Shape Spherical shape

(iv) Terkecil di dalam badan manusia Saiz Terbesar di dalam badan manusia
The smallest in the human body Size The biggest in the human body
(v) Boleh bergerak / Mobile Pergerakan / Mobility Tidak boleh bergerak / Not mobile
Kuantiti yang dihasilkan untuk
(vi) 60 juta sperma/cm3 air mani Satu dalam setiap 28 hari
persenyawaan
60 million sperms/cm3 semen One in every 28 days
Quantity produced for fertilisation
(vii) 3 – 4 hari Jangka hayat selepas dilepaskan 1 – 2 hari
3 – 4 days Lifespan once released 1 – 2 days

1 Struktur gamet betina (ovum) dan fungsinya / The structure of female gamete (ovum) and its functions
a

4 Lapisan jeli / Gel layer

Nukleus – mengandungi informasi genetik b

Nucleus – contains genetic information Sitoplasma / Cytoplasm

c
Membran sel / Cell membrane

2 Struktur gamet jantan (sperma) dan fungsinya / Structure of the male gamete (sperm) and its functions

a Nukleus b
Bahagian ekor – membolehkan Nucleus Bahagian kepala – mengandungi
pergerakan informasi genetik

Tail part – enable movement Head part – contains

genetic information

Bahagian leher – menyimpan tenaga untuk pergerakan

Neck part – store up energy for movement

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Membran sel / Cell membrane c

informasi genetik / genetic information b Sitoplasma / Cytoplasm b (iii) berudu; sfera / tadpole; Spherical
pergerakan / movement a 2 Lapisan jeli / Gel layer a 1 D. (ii) Testis; Ovari / Testes; Ovary

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 54

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 54 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4.3 Kitar Haid / Menstruation Cycle

K.Kejayaan / S.Criteria

Berkomunikasi mengenai kitar haid dan urutan perubahan pada dinding uterus semasa haid.
4.3.1
Communicate about the menstrual cycle and the sequence of changes in the uterus lining during menstruation.
SP Menghubungkaitkan waktu subur kitar haid dengan proses persenyawaan.
4.3.2
LS Relate the fertile phase of the menstrual cycle to the process of fertilisation.
Mewajarkan kepentingan mengurus kebersihan diri semasa haid.
4.3.3
Justify the importance of personal hygiene during menstruation.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 104

A. Haid dan Kitar Haid / Menstruation and Menstrual Cycle Textbook page 104

1 Haid ialah peluluhan lapisan dinding uterus dan penyingkiran darah melalui faraj.
Menstruation is the breakdown of uterine lining and discharge of blood through the vagina.

2 Perempuan akan mengalami haid apabila mencapai akil baligh .

Girls will undergo menstruation when they reach puberty .

3 Kitar haid dikawal oleh otak dan sistem endokrin yang merembeskan hormon .
Menstrual cycle is controlled by the brain and endocrine systems which secretes hormones .

4 Biasanya, satu kitar haid mengambil 28 hari.

Normally, a menstrual cycle lasts for 28 days.

5 Berikut menunjukkan kitar haid yang dialami oleh perempuan pada setiap bulan. Namakan fasa berikut.
The following shows the menstrual cycle of a female on every month. Name the phases.

e a
4
Fasa prahaid Fasa haid
Pre-menstrual phase Menstruation phase

b
Fasa pemulihan
Repair phase

c
Fasa subur
Fertile phase
d
Pengovulan
Ovulation

prahaid / Pre-menstrual e Pengovulan / Ovulation d subur / Fertile c pemulihan / Repair b haid / Menstruation a 5
4 28 hormon / hormones 3 akil baligh / puberty 2 Haid / Menstruation A. 1

55 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 55 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

6 Isi tempat kosong dengan perkataan-perkataan yang diberi di bawah.

Fill in the blanks with the words given below.

Salur darah menebal Haid pengovulan Dinding uterus

Blood vessels thickened Menstruation ovulation Uterine lining

(a) Fasa haid / Menstruation phase • Hari 1 – 5 / Day 1 – 5

• Haid bermula / Menstruation
begins
• Dinding uterus terluluh dan disingkirkan bersama darah dan ovum
yang tidak disenyawakan / Uterine lining breaks down and is
discharged with blood and unfertilised ovum
(b) Fasa pemulihan / Repair phase • Hari 6 – 11 / Day 6 – 11
• Dinding uterus menebal / Uterine lining thickened

• Salur darah dalam dinding uterus terbentuk

Blood vessels in uterine lining are formed

(c) Fasa subur / Fertile phase • Hari 12 – 17 / Day 12 – 17

• Ovum dilepaskan ( pengovulan ) pada hari ke-14 kitar haid
Ovum is released ( ovulation
) on the 14th day of menstrual cycle
• Persenyawaan berkemungkinan berlaku jika terdapat sperma
Fertilisation is likely to occur if sperms are present
(d) Fasa prahaid • Hari 18 – 28 / Day 18 – 28
Premenstrual phase • Dinding uterus terus menebal
Uterine lining continues to thickened
• Penempelan embrio berlaku jika persenyawaan berlaku
Implantation of embryo occurs if fertilisation occured
• Kitar haid akan berulang jika persenyawaan tidak berlaku

4 Menstrual cycle will repeat if fertilisation does not occur

7 Haid yang tidak stabil ialah keadaan di mana seorang wanita tidak mengalami
haid setiap bulan, sama ada kitar haid terlalu panjang atau terlalu pendek.
Irregular menstruation is a condition where a woman does not experience
menstruation every month, either the menstrual cycle is too long or too short.

8 Haid yang tidak stabil boleh disebabkan oleh: / Irregular menstruation can be caused by: TP3

(a) Berat badan meningkat / Increase in body weight

(b) Masalah hormon / Hormonal problem
(c) Gangguan emosi / Emotional disruption
(d) Senaman berlebihan / Excessive exercise
(e) Ketumbuhan di dalam rahim / Tumour inside the womb

9 Haid yang tidak stabil boleh menyebabkan kesan negatif terhadap kesihatan wanita:
Irregular menstruation can cause negative effects on a woman’s health: TP3
(a) Kemandulan / Infertility
(b) Anemia / Anaemia
(c) Kesukaran semasa merancang keluarga / Difficulty in family planning
(e) Ketumbuhan di dalam rahim / Tumour inside the womb Dinding uterus / Uterine lining (d)
Difficulty in family planning (d) Senaman berlebihan / Excessive exercise pengovulan / ovulation (c)
(c) Kesukaran semasa merancang keluarga (c) Gangguan emosi / Emotional disruption 8 menebal; Salur darah / thickened; Blood vessels (b)
9 (b) Anemia / Anaemia tidak stabil / Irregular 7 Haid / Menstruation (a) 6

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 56

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 56 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 106

B. Kebersihan Diri Semasa Haid / Personal Hygiene During Menstruation Textbook page 106

1 Darah haid kaya dengan sumber nutrien. Wanita harus menjaga kebersihan semasa haid untuk mengelakkan
sistem pembiakan daripada jangkitan mikroorganisma seperti bakteria , virus dan
fungi
.
The menstrual discharge is rich in nutrients. During menstruation, women should take good care of their
hygiene to prevent their reproductive system from infection by microorganisms like bacteria ,
virus and fungi .

2 Cara menjaga kebersihan semasa haid. / Ways to maintain personal hygiene during menstruation. TP3
(a) Menukar tuala wanita 3 hingga 4 kali sehari. / Change sanitary pad 3 to 4 times a day.
(b) Mandi lebih kerap . / Bath frequently .

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

4.4 Persenyawaan dan Kehamilan / Fertilisation and Pregnancy

K.Kejayaan / S.Criteria

Berkomunikasi mengenai proses persenyawaan dan penempelan embrio.

4.4.1
Communicate about the process of fertilisation and the implantation of embryo.
SP
4.4.2 Mewajarkan kepentingan dan fungsi plasenta dan tali pusat. / Justify the importance and functions of placenta and umbilical cord.
LS
Memerihalkan perkembangan zigot kepada embrio dan seterusnya kepada fetus dalam tempoh kehamilan sehingga kelahiran.
4.4.3
Describe the development of zygote into an embryo and subsequently into a foetus during pregnancy until birth.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

A. Proses Persenyawaan dan Kehamilan / Fertilisation Process and Pregnancy Buku teks muka surat 107
Textbook page 107 4
1 (a) Persenyawaan ialah satu proses di mana nukleus gamet jantan dan gamet betina bergabung bersama
untuk menghasilkan zigot. / Fertilisation is a process in which nuclei of male gamete and female gamete
fuse together to produce zygote. TP2

(b) Rajah menunjukkan proses persenyawaan yang berlaku dalam badan manusia. Isi tempat kosong dengan
jawapan yang betul. / The diagram shows the process of fertilisation occurs in human body. Fill in the empty
space with the correct answer. TP2

i
Sperma Persenyawaan
Sperm Fertilisation

ii
Ovum
Ovum

iii
Pengovulan
Ovulation
iv
Penempelan
Implantation

Penempelan / Implantation iv Pengovulan / Ovulation iii (c) kerap / frequently

Ovum / Ovum ii Sperma / Sperm i A. 1 (b) 2 (a) tuala wanita / sanitary pad
4.4 B. 1 bakteria; virus; fungi / bacteria; virus; fungi

57 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 57 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Rumuskan turutan perkembangan bermula daripada persenyawaan.

Summarise the sequence of development begin with fertilisation.

a
Sperma Ovum
Sperm + Ovum

b c d
Zigot Embrio Fetus Bayi
Zygote Embryo Foetus Baby

3 Isi tempat kosong dengan perkataan-perkataan yang diberi di bawah.

Fill in the blanks with the words given below.

nutrien salur darah oksigen tisu Melindungi karbon dioksida Membran

nutrients blood vessels oxygen tissue Protects carbon dioxide membrane

a d
Tali pusat / Umbilical cord Plasenta / Placenta
• Menghubungkan fetus kepada • Terdiri daripada tisu
plasenta ibu dan fetus
Connects foetus to placenta Made up of mother’s and
• Mengandungi salur darah tissue
4
embryo’s
yang mengangkut darah fetus ke karbon
• Menyingkirkan
dan dari plasenta
dioksida
Contains blood vessels that
Removes carbon dioxide
transport blood of foetus to and
from placenta • Membekal nutrien dan
oksigen kepada fetus
b
Bendalir amnion
Supply nutrients and
Amniotic fluid
Melindungi oxygen to foetus
• fetus
daripada kecederaan fizikal
Protects foetus from c
physical injuries Amnion / Amnion e Fetus / Foetus
• Membran yang
membentuk pundi
mengelilingi fetus
A membrane that
forms a sac around the foetus

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

tisu; karbon dioksida; nutrien; oksigen / tissue; carbon dioxide; nutrients; oxygen d
salur darah / blood vessels b Melindungi / Protects c Membran / membrane
a 3
(d) Fetus / Foetus (a) Ovum / Ovum (b) Zigot / Zygote (c) Embrio / Embryo 2

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 58

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 58 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4.5 Faktor yang Mempengaruhi Perkembangan Fetus dan Bayi

Factors that Affect the Development of Foetus and Baby
K.Kejayaan / S.Criteria

Menghubung kait kepentingan pengambilan makanan yang berkhasiat kepada kesihatan ibu dan fetus semasa kehamilan.
4.5.1
Relate the importance of taking nutritious food during pregnancy to the health of both mother and foetus.
Mewajarkan kepentingan mengelak daripada mengambil bahan yang boleh memudaratkan fetus.
4.5.2
SP Justify the importance of avoiding the intake of harmful substances to the foetus.
LS Mewajarkan kebaikan penyusuan susu ibu kepada perkembangan bayi berbanding susu formula.
4.5.3
Justify the benefits of breastfeeding compared to formula milk on the infant’s development.
Menyedari bahawa setiap makhluk yang bernyawa mempunyai hak untuk hidup walaupun dalam kandungan.
4.5.4
Realise that every living creature has a right to live even it's in the womb.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

A. Kepentingan Pengambilan Makanan yang Berkhasiat kepada Kesihatan Ibu

Buku teks muka surat 112
dan Fetus Semasa Kehamilan / The Importance of Taking Nutritious Food to Textbook page 112
Mother and Foetus During Pregnancy

Pengambilan nutrisi yang baik akan memastikan ibu dan bayi yang dilahirkan sihat.
Good nutrition will ensure that mother and the baby borned is healthy.
Senaraikan nutrien yang diperlukan semasa kehamilan berdasarkan kepentingannya beserta contoh makanan.
List the nutrients needed during pregnancy based on their importance with their food examples. TP2

Nutrien Kepentingan
Nutrient Importance

(a) Protein / Protein

Membina sel, tisu dan organ fetus.
Contoh: Ikan / Ayam Builds cells, tissues and organs in the foetus.
Examples: Fish / Chicken

Kalsium / Calcium Membina gigi dan tulang fetus yang kuat serta mengurangkan
(b)
Contoh: Susu / Keju
risiko tulang dan gigi yang lemah pada ibu.
Build strong teeth and bones in the foetus, also reduce the risk of
4
Examples: Milk / Cheese weak bone and teeth of the mother.

(c) Ferum / Iron

Mencegah anemia pada ibu dan fetus.
Contoh: Ikan / Hati Prevent the anaemia to the mother and foetus.
Examples: Fish / Liver

(d) Asid folik / Folic acid

Membantu perkembangan sistem saraf fetus.
Contoh: Brokoli / Bayam Assist in development of the nervous system in the foetus.
Examples: Broccoli / Spinach

(e) Vitamin C / Vitamin C

Mencegah ibu daripada masalah gusi berdarah.
Contoh: Buah-buahan sitrus Prevent the mother from gum bleeding problem.
Examples: Citrus fruits

(f) Serat / Fibre

Mencegah sembelit pada ibu.
Contoh: Sayur-sayuran / Bijirin Prevents the constipation of the mother.
Examples: Vegetables / Cereals

(f) Serat / Fibre (e) Vitamin C / Vitamin C

(d) Asid folik / Folic acid (c) Ferum / Iron (b) Kalsium / Calcium A. (a) Protein / Protein

59 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 59 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

B. Bahan yang Mendatangkan Kemudaratan kepada Fetus Buku teks muka surat 113
Substance That Bring Harmful to the Foetus Textbook page 113

Lengkapkan jadual di bawah. / Complete the table below. TP4

Bahan-bahan yang memudaratkan fetus Kesan

Subtance that are harmful to the foetus Effect

(a) Rokok / Cigarettes (i) Fetus gugur dalam kandungan

Foetus died in the womb
(ii) Mengurangkan bekalan oksigen kepada fetus
Lacking of oxygen to the foetus
(iii) Masalah pertumbuhan kepada bayi, kelahiran pramatang
Growth problems to the baby, premature baby

(b) Alkohol / Alcohol

(i) Bayi dilahirkan menghidap Sindrom Alkohol Fetus
Baby will born with Foetal Alcohol Syndrome
(ii) Mempunyai kecatatan mental dan fizikal

Will get disability mentally and physically

(c) Dadah / Drugs

(i) Lahir pramatang

Born prematured

(ii) Lahir dengan kecacatan mental dan fizikal

Born with the disability mentally and physically

4
C. Kepentingan Susu Ibu Berbanding Susu Formula Buku teks muka surat 113
The Importance of Breast Milk Compared to Formula Milk Textbook page 113

1   Susu ibu / Breast milk 2   Susu formula / Formula milk

(a) Tidak mengandungi

(a) Mengandungi semua
semua nutrien yang diperlukan
nutrien yang diperlukan oleh bayi Kandungan
oleh bayi
Contains all Composition
Does not contains all
nutrients needed by the baby
nutrients needed by the tbaby

Hubungan antara ibu dan bayi

Lebih rapat Rapat
Relationship between mother
Closer Close
and baby

(b) Lebih baik / Better Penghadaman / Digestion (b) Baik / Good

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(c) (i) pramatang / prematured (ii) mental; fizikal / mentally; physically

(b) Baik / Good 2 (a) Tidak / Does not (b) Alkohol / Alcohol (i) mental; fizikal / mentally; physically
(b) Lebih baik / Better C. 1 (a) semua / all B. (a) Rokok / Cigarettes (i) gugur / died (ii) oksigen / oxygen

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 60

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 60 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4.6 Kemandulan dan Pencegahan Kehamilan / Sterility and Contraception

K.Kejayaan / S.Criteria

4.6.1 Berkomunikasi mengenai kemandulan dan cara mengatasinya. / Communicate the meaning of infertility and how to overcome.
4.6.2 Membezakan kaedah pencegahan kehamilan. / Differrentiate the methods of contraception.
SP
LS Menyedari kepentingan mengamalkan pemeriksaan kesihatan dan mendapat rawatan segera apabila menghadapi masalah sistem
4.6.3 pembiakan. / Realise the importance of practicing frequent health screening and to get immediate treatment for problems related to
reproductive system.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 115

A. Kemandulan dan Cara Mengatasinya / Sterility and the Way to Overcome Textbook page 115

1 Terdapat dua masalah dalam pembiakan manusia. Terangkan.

There are two major problems in human reproduction. Explain. TP2

(i) Kemandulan : Ketidakmampuan untuk menghasilkan zuriat

Infertility : Inability to produce child
(ii) Tiada pencegahan kehamilan : Anak yang ramai / terlalu rapat / kesan kepada ekonomi keluarga
No contraception : Too many children / too close gap / affect family’s economy

2 Lengkapkan jadual di bawah. / Complete the table below. TP4

Suami / Husband

a Faktor / Factor
(i) Tidak boleh menghasilkan sperma yang mencukupi disebabkan oleh ketidakseimbangan
hormon.
Unable to produce enough sperm due to hormonal imbalance.
Duktus sperma
4
(ii) tersumbat disebabkan jangkitan atau penyakit.
Blocked sperm duct
due to disease or infection.
(iii) Kuantiti atau kualiti sperma yang rendah .
Low quantity or quality of sperms.
(iv) Mati pucuk, iaitu ketidakupayaan zakar berfungsi .
Impotence that is the inability of the penis to ejaculate .

b Cara mengatasinya / The way to overcome

(i) Menjalani rawatan (pil hormon atau suntikan) untuk merangsang penghasilan hormon .
Undergo treatment (hormone pills or injections) to help stimulate hormones production.
(ii) Menjalani pembedahan untuk membersihkan duktus sperma .

Undergo operation
to clear the blocked sperm duct .
(iii) Mengamalkan diet yang kaya dengan nutrien dan vitamin E.
Have a diet which rich with nutrients and vitamin E.
(iv) Persenyawaan in vitro. / Undergo in vitro fertilisation.
(v) Elakkan rokok, alkohol dan dadah.
Avoid cigarettes, alcohol and drugs.
(vi) Menjalani pembedahan atau rawatan.
Undergoes operation or treatment.

(ii) pembedahan; duktus sperma / operation; sperm duct b (i) hormon / hormones Too many children / too close gap / affect family’s economy
(iv) berfungsi / ejaculate (iii) rendah / Low (ii) Anak yang ramai / terlalu rapat / kesan kepada ekonomi keluarga
(ii) Duktus sperma / sperm duct 2 a (i) sperma / sperm A. 1 (i) Ketidakmampuan untuk menghasilkan zuriat / Inability to produce child

61 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 61 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Isteri / Wife

c Faktor / Factor
(i) Tidak boleh melepaskan ovum disebabkan oleh ketidakseimbangan hormon.
Unable to release ovum due to hormonal imbalance.
(ii) Tiub Fallopio tersumbat disebabkan jangkitan atau penyakit.
Blocked Fallopian tube due to disease or infection.

(iii) Endometriosis, iaitu pertumbuhan lapisan dinding uterus yang berlebihan.

Endometriosis that is the excessive growth of the uterus lining .

d Cara mengatasinya / The way to overcome

(i) Menjalani rawatan (pil hormon atau suntikan) untuk merangsang penghasilan hormon .
Undergo treatment (hormone pills or injections) to help to stimulate hormones production.
(ii) Menjalani pembedahan untuk membersihkan tiub Fallopio .
Undergo operation to clear the blocked Fallopian tube .
(iii) Menjalani pembedahan untuk membersihkan endometriosis .
Undergo operation to clear blocked endometriosis .

Buku teks muka surat 117

B. Kaedah Pencegahan Kehamilan / The Method of Contraception Textbook page 117

1 Lengkapkan jadual di bawah tentang kaedah-kaedah pencegahan kehamilan.

Complete the table below on the method of contraception. TP2
Kaedah / Alat-alat Penerangan
Method / Tools Explanation

fasa subur
4
Mengelakkan hubungan seks semasa dalam kitar
(a) Kaedah ritma
haid. / Refraining sexual intercourse during the fertile phase of the
Rhythm method
menstrual cycle.

(b) Vasektomi

Vasectomy Pembedahan yang memotong dan mengikat duktus sperma untuk

menghalang sperma daripada dilepaskan ke dalam semen.
Surgery that cut and ties the sperm ducts to prevent sperms from
being released into the semen.

(c) Ligasi

Tubal ligation Pembedahan yang memotong dan mengikat tiub Falopio untuk
menghalang sperma daripada sampai ke ovum.
Surgery that cut and ties the Fallopian tube to prevent sperms from
reaching the ovum.

(iii) pembedahan; endometriosis / operation; endometriosis

(ii) pembedahan; tiub Fallopio / operation; Fallopian tube
d (i) hormon / hormones
(c) Ligasi / Tubal ligation; tiub Falopio / Fallopian tube (iii) dinding uterus / uterus lining
(b) Vasektomi / Vasectomy; duktus sperma / sperm ducts (ii) Tiub Fallopio / Fallopian tube
B. 1 (a) fasa subur / fertile phase A. 2 c (i) ovum / ovum

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 62

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 62 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

(d) Kondom Menghalang sperma daripada memasuki faraj.

Condom Preventing sperms from entering vagina.

(e) Diafragma

Diaphragm

Menghalang sperma daripada memasuki uterus.

Preventing sperms from entering the uterus.

(f) Pil perancang Menghentikan proses pengovulan .

Contraceptive pills Stop ovulation process.

(g) Alat intrauterin (IUD)

Intrauterine device (IUD)

Menghalang penempelan ovum yang telah disenyawakan.
Preventing implantation of ovum that been fertilised.

(g) Spermisid

Spermicide Kuiz / Quiz

Membunuh sperma .
sperms
4
Killing .

Projek 4.1: Pemeriksaan Kesihatan dan Rawatan Masalah Sistem Pembiakan

Project 4.1: Medical Check Up and Treatment on Reproductive System’s Problems

Arahan / Instruction

Secara berkumpulan, sediakan satu persembahan multimedia dengan memasukkan gambar-gambar serta
penerangan. Persembahan multimedia anda harus merangkumi:
In group, prepare multimedia presentation by including pictures and descriptions. Your multimedia presentation
should include:
• Kepentingan mengamalkan pemeriksaan kesihatan / The importance of medical check up
• Masalah-masalah berkaitan sistem pembiakan / Problems related to reproductive system
• Cara mengatasi masalah-masalah berkaitan / Ways to solve the related problems

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(h) Spermisid / Spermicide; sperma / sperms

(f) Pil perancang / Contraceptive pills; pengovulan / ovulation (g) Alat intrauterin (IUD) / Intrauterine device (IUD); penempelan / implantation
B. 1 (d) Kondom / Condom (e) Diafragma / Diaphragm

63 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 63 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4.7 Pembiakan Tumbuhan / Plant Reproduction

K.Kejayaan / S.Criteria

Berkomunikasi mengenai struktur dan fungsi setiap bahagian bunga.

4.7.1
Communicate about the structure and function of each part of a flower.
4.7.2 Mewajarkan proses pendebungaan. / Justify the pollination process.
SP
Memerihalkan proses persenyawaan dan menerangkan pembentukan biji benih dan buah pada tumbuhan.
LS 4.7.3
Describe the process of fertilisation and explain the formation of seeds and fruits in plants.
4.7.4 Memerihalkan proses percambahan biji benih. / Describe the germination process of a seed.
4.7.5 Menyelesaikan masalah apabila percambahan tidak berlaku. / Solve problems if germination does not occur.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar
Moral Value Interest and curiosity about the environment

Buku teks muka surat 121

A. Proses Pendebungaan / Process of Pollination Textbook page 121

1 Terdapat 2 jenis bunga:

There are 2 types of flowers: TP2

(a) Bunga uniseks / Unisexual flower

Stamen / Stamen Stigma / Stigma Bahagian pembiakan jantan dan betina pada bunga yang
berlainan .
Male and female reproductive part on the different
flower.
Contoh : Bunga betik

Example : Papaya flower

Bunga jantan Bunga betina
Male flower Female flower

4 (b) Bunga biseks / Bisexual flower

Bahagian pembiakan jantan dan betina pada bunga yang

Stigma
Stigma sama .
Male and female reproductive part on the same
flower.
Stamen
Stamen Contoh : Bunga raya

Example : Hibiscus flower

2 Pendebungaan ialah pemindahan debunga matang dari anter ke stigma.

Pollination is the transfer of matured pollen grains from anther to stigma.

(b) sama / same; Bunga raya / Hibiscus flower

2 debunga matang / matured pollen grains A. 1 (a) berlainan / different; Bunga betik / Papaya flower

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 64

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 64 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Terdapat 2 jenis pendebungaan:

There are 2 types of pollination:

(a) Pendebungaan kacuk (b) Pendebungaan sendiri

Cross pollination Self pollination

Debunga Debunga
Pollen grain Debunga
Pollen
Pollen
grain
grain

(i) Debunga dipindahkan dari anter sebatang pokok (i) Debunga dipindahkan dari anter ke stigma (dari
ke stigma satu pokok yang berlainan bunga yang sama atau bunga yang lain) pada
yang sama spesies. pokok yang sama .
Pollen is transferred from anther to stigma of Pollen is transferred from the anther to stigma
different trees of the same species. (from the same flower or other flower) on the
same tree.

(ii) Stamen dan stigma matang pada masa yang (ii) Stamen dan stigma matang pada masa yang
sama atau berlainan . sama jika satu bunga terlibat.
Stamen and stigma mature at the Stamen and stigma mature at the
same or different times. same time if one flower is involved.

4
4 Debunga boleh dipindahkan dari anter ke stigma melalui agen pendebungaan. Namakan agen pendebungaan
tersebut.
Pollen can be transferred from anther to stigma by pollinating agents. Name the pollinating agents. TP2

a b c d

Serangga Angin Haiwan Air

Insect Wind Animal Water

Air / Water d Haiwan / Animal c Angin / Wind b Serangga / Insect a 4

(ii) sama / same (b) sendiri / Self (i) sama / same
(ii) sama; berlainan / same; different 3 (a) kacuk / Cross (i) berlainan / different

65 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 65 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

5 Nyatakan ciri-ciri dan contoh bunga yang didebungakan oleh haiwan, serangga dan angin.
State the characteristics and examples of flower pollinated by animals, insects and wind. TP3

• Haiwan / Animals Agen pendebungaan Angin

• Serangga / Insects Pollinating agent Wind

(a) Terang dan berwarna-warni Warna ranggi Pucat

Bright and colourful Petal colours Pale

(b) Besar Saiz bunga (i) Kecil

Big Flower size Small

(c) Wangi Bau (j) Tiada bau

Fragrant Scent No scent

Ada Nektar (k) Tiada

Present Nectar Absent

(d) Pendek Filamen Panjang

Short Filament Long

4 (e) Pendek Stil

Style
(l) Panjang
Short Long

(f) Leper dan melekit Stigma Besar dan berbulu

Flat and sticky Stigma Big and hairy

(g) Kecil Anter (m) Besar

Small Anther Big

(h) Sedikit Kuantiti debunga (n) Banyak

Less Quantity of pollen Many

Kasar dan permukaan berduri Ciri-ciri debunga Kecil, ringan dan permukaan licin
Rough and spiky surface Characteristics of pollen Small, light and smooth surface

• Durian / Durian Contoh tumbuhan • Jagung / Corn

• Bunga matahari / Sunflower Examples of plants • Rumput / Grass

(n) Banyak / Many Tiada / Absent (l) Panjang / Long (m) Besar / Big (k)
(j) Tiada bau / No scent Kecil / Small (h) Sedikit / Less (i) Kecil / Small (g)
Pendek / Short (e) Pendek / Short (f) Leper dan melekit / Flat and sticky (d)
(c) Wangi / Fragrant Terang dan berwarna-warni / Bright and colourful (b) Besar / Big 5 (a)

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 66

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 66 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

6 Antara berikut, yang manakah adalah betul tentang kelebihan pendebungaan kacuk? Nyatakan Benar atau
Palsu.
Which of the following are correct concerning the advantages of cross-pollination? State True or False. TP5

Kelebihan pendebungaan kacuk Benar / Palsu

Advantages of cross-pollination True / False
(a) Pendebungaan kacuk menghasilkan zuriat yang pelbagai.
Cross-pollination produces varieties of offsprings. Benar / True

(b) Bunga yang dihasilkan dalam pendebungaan kacuk adalah sama dengan
tumbuhan induk. Palsu / False
Flowers produced in cross-pollination are similar with the parent.
(c) Zuriat yang dihasilkan dalam pendebungaan kacuk mempunyai rintangan yang
lebih tinggi terhadap penyakit. Benar / True
Offspring produced in cross-pollination has higher resistance to diseases.
(d) Zuriat yang dihasilkan dalam pendebungaan kacuk mempunyai kualiti buah dan
benih yang lebih baik. Benar / True
Offspring produced in cross-pollination has better quality of fruit and seed.
(e) Pendebungaan kacuk mempercepatkan proses persenyawaan.
Palsu / False
Cross-pollination fastens the process of fertilisation.

7 Aplikasi pendebungaan kacuk dalam bidang pertanian.

The uses of cross-pollination in agriculture.

(c) Untuk mendapatkan tanaman yang

(a) Meningkatkan hasil tanaman lebih berkualiti
Increase quality
4
yields of crops To obtain better
crops

Aplikasi
pendebungaan kacuk
Uses of cross-
pollination

(b) Untuk mendapatkan tanaman yang

tahan terhadap haiwan perosak (d) Mendapatkan tanaman yang lebih
dan penyakit cepat matang
To obtain crops that are resistant To obtain crops that
to pests and mature earlier
diseases

(e) Palsu / False

(c) berkualiti / quality (d) cepat matang / mature earlier (c) Benar / True (d) Benar / True
7 (a) Meningkatkan / Increase (b) haiwan perosak; penyakit / pests; diseases 6 (a) Benar / True (b) Palsu / False

67 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 67 22/10/2021 4:28 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 126

B. Proses Persenyawaan / Fertilisation Process Textbook page 126

1 Isi tempat kosong bagi proses yang terlibat dalam persenyawaan.

Fill in the blanks for processes involved in fertilisation. TP2

(b) Tiub debunga yang

mengandungi gamet
jantan tumbuh ke arah
ovari.
Pollen tube
(a) Pendebungaan Debunga
carrying male gamete
Tiub debunga
berlaku. Pollen grain grows towards the Pollen tube
Pollination ovary.
Gamet jantan
occurs. Male gamete

Ovul
Ovari Ovule
Ovary

Gamet betina
Persenyawaan Tumbuhan
Female gamete
Fertilisation in Plants

(c) Tiub debunga Persenyawaan

(d)
menembusi ovul.
berlaku dan zigot
Pollen tube
terbentuk.
penetrates the
https://goo.gl/U7ELHc Fertilisation
4
ovule. occurs
and zygote forms.

2 Selepas pendebungaan, persenyawaan berlaku. / After pollination, fertilisation occurs.

3 Gamet jantan dalam tiub debunga bercantum dengan gamet betina dalam ovul .
Male gamete in the pollen fuses with the female gamete in the ovule .

4 Berikut merupakan bahagian-bahagian pada sekuntum bunga. Padankan dengan perkembangan selepas
persenyawaan berlaku.
The following are parts of a flower. Match with their development after fertilisation occurs. TP3
a b c d
Ovul Ovari Stil dan stigma Filamen dan anter
Ovule Ovary Style and stigma Filament and anther

Buah Gugur Biji benih Gugur

Fruit Drop Seed Drop
e f g h
3 ovul / ovule
h d f c 2 persenyawaan / fertilisation
e b g a 4 (d) Persenyawaan / Fertilisation B. 1 (b) Tiub debunga / Pollen tube

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 68

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 68 22/10/2021 4:29 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 127

C. Struktur dan Fungsi Biji Benih / Structure and Functions of a Seed Textbook page 127

1 Biji benih boleh dibahagikan kepada dua jenis: / Seeds can be divided into two types:
(a) Biji benih dikotiledon / Dicotyledon seed
(b) Biji benih monokotiledon / Monocotyledon seed

2 Label struktur-struktur biji benih berikut. / Label the structures of the following seeds.

a
Testa
Testa
Hilum
Hilum Testa
Testa

b
Mikropil Radikel
Micropyle Radicle

Pandangan hadapan (biji benih dikotiledon) Pandangan hadapan (biji benih monokotiledon)
Front view (dicotyledon seed) Front view (monocotyledon seed)

g
Testa
c
Testa Testa
Testa
h
Endosperma
d Endosperm
Plumul
Plumule i
Plumul
e Plumule
Radikel
Radicle j
Kotiledon

f
Cotyledon 4
Kotiledon
k
Cotyledon Radikel
Radicle

Keratan memanjang (biji benih dikotiledon) Keratan memanjang (biji benih monokotiledon)
Longitudinal section (dicotyledon seed) Longitudinal section (monocotyledon seed)

3 Nyatakan fungsi bahagian pada kulit biji benih di bawah. / State the function of seed skin part below. TP3

(i) Testa Melindungi biji benih

Testa Protects the seed

(ii) Hilum Parut pelekatan pada dinding buah

Hilum Scar of attachment to the fruit wall

(iii) Mikropil Tempat kemasukan air dan udara

Micropyle Entry point of water and air

Tempat kemasukan air dan udara / Entry point of water and air (ii)
(ii) Parut pelekatan pada dinding buah / Scar of attachment to the fruit wall Melindungi biji benih / Protects the seed 3 (i)
Radikel / Radicle k
Kotiledon / Cotyledon j Plumul / Plumule i Endosperma / Endosperm h Kotiledon / Cotyledon g Testa / Testa f
Radikel / Radicle e Plumul / Plumule d Testa / Testa c Testa / Testa b Radikel / Radicle 2 a
monokotiledon / Monocotyledon C. 1 (b)

69 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 69 22/10/2021 4:29 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Kenal pasti perkembangan pada bahagian biji benih selepas berlakunya percambahan.
Identify part of seed development after the germination happens. TP3

(i) Plumul Berkembang menjadi pucuk

Plumule Grows into a shoot

(ii) Radikel Berkembang menjadi akar

Radicle Grows into a root

(iii) Kotiledon Membekalkan makanan untuk embrio yang sedang tumbuh sebelum fotosintesis
Cotyledons Supply food for the growing embryo before it starts photosynthesis

Buku teks muka surat 128

D. Percambahan Biji Benih / Germination of Seeds Textbook page 128

1 Terdapat 2 jenis percambahan biji benih.

There are 2 types of seed germination. TP2

Kotiledon
Kotiledon
Cotyledon
Cotyledon

hipogeal
4 (a) Percambahan epigeal
Epigeal germination
(c) Percambahan
Hypogeal germination

(b) Kotiledon dibawa keluar dari (d) Kotiledon tinggal dalam tanah
tanah semasa percambahan. semasa percambahan.
Cotyledon is carried outside of the Cotyledon remains inside the soil
soil during germination. during germination.

2 Susun kejadian semasa percambahan biji benih.

Arrange the events of seed germination.

Plumul tumbuh menjadi pucuk / Plumule grows into shoots 3

Testa pecah / Testa burst 1

Radikel tumbuh menjadi akar / Radicle grows into roots 2

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Supply food for the growing embryo before it starts photosynthesis

2 3; 1; 2 (iii) Membekalkan makanan untuk embrio yang sedang tumbuh sebelum fotosintesis
(d) dalam / inside (ii) Berkembang menjadi akar / Grows into a root
(c) hipogeal / Hypogeal D. 1 (b) keluar / outside C. 4 (i) Berkembang menjadi pucuk / Grows into a shoot

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 70

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 70 22/10/2021 4:29 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Rajah 1 menunjukkan sistem pembiakan 3 Antara berikut, pernyataan yang manakah betul
perempuan. tentang percambahan biji benih?
Diagram 1 shows a female reproductive system. Which of the following shows the correct statement
on the germination of seeds?
A Plumul berkembang menjadi akar.
P Plumule grows into root.
Q
S B Cahaya diperlukan bagi percambahan biji benih.
R
Light is needed for germination of seeds.
C Air tidak diperlukan untuk percambahan biji
Rajah 1 / Diagram 1
benih.
Bahagian manakah yang dipadankan dengan betul
Water is not needed for germination of seeds.
kepada fungsinya?
D Kotiledon membekalkan makanan untuk embrio
Which part is matched correctly to its function?
yang sedang tumbuh sebelum fotosintesis.
Bahagian Fungsi Cotyledons supply food for the growing embryo
Part Function before it starts photosynthesis.

A Tempat di mana embrio 4 Manakah antara berikut ialah perubahan pada

menempel perempuan apabila mencapai akil baligh?
P
Place where the embryo is Which of the following are the changes when a
implanted female reaches puberty?
B Menghasilkan hormon I Kitar haid bermula
Q
Produces hormones Menstrual cycle begins
II Pertumbuhan misai dan janggut
C Tempat di mana persenyawaan
Growing of a moustache and beard
R berlaku
III Buah dada membesar
Place where fertilisation occurs
Breast becomes bigger 4
D Menerima sperma IV Suara menjadi garau / Voice gets deeper
S
Receives sperms A I dan II / I and II
B I dan III / I and III
2 Antara berikut, yang manakah menerangkan C II dan IV / II and IV
tentang pembiakan aseks yang betul? D I dan IV / I and IV
Which of the following explain about asexual
reproduction correctly? 5 Antara berikut, padanan manakah yang betul?
A Penjanaan semula membahagikan satu sel Which of the following shows a correct pair?
menjadi dua sel.
Perkembangan
Regeneration divides one cell to become two
Bahagian bunga selepas persenyawaan
cells.
Part of flower Development after
B Strawberi membiak dengan pembiakan
fertilisation
vegetatif melalui kaedah batang rayap.
Strawberries multiply by vegetative reproduction A Ovum Biji benih
through a runner method. Ovum Seed
C Belahan dedua adalah proses pembentukan B Ovul Zigot
tunas pada badan organisma.
Ovule Zygote
Binary fission is a formation of bud on the
organism’s body. C Ovari Buah
D Pembiakan aseks melibatkan dua sel induk Ovary Fruit
untuk menghasilkan satu sel anak. D Filamen Zigot
Asexual reproduction involves two parent cells
Filament Zygote
to produce one daughter cell.

71 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 71 22/10/2021 4:29 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

Hari / Day
1 Kitar haid bermula apabila seorang perempuan mencapai akil
28 1
baligh. Rajah menunjukkan satu kitar haid. 27 2
26 3
Menstrual cycle begins when a female reaches puberty. The
25 4
diagram shows a menstrual cycle.
24 5 Fasa X
(a) Namakan fasa X. / Name phase X. Phase X
23 6
Fasa haid / Menstrual phase
[1 markah/mark] 22 7

(b) Apakah yang akan berlaku pada hari ke-14? 21 8

What will happen on day 14th? 9
20
Pengovulan / Ovulation occur
19 10
[1 markah/mark]
18 11
(c) Apakah yang akan terjadi kepada dinding uterus sekiranya 17 12
16 15 13
berlaku persenyawaan? 14
What happens to the uterus wall if there is fertilisation occurs?
Dinding uterus mengekalkan ketebalannya dan juga kaya dengan salur darah

The uterus wall maintains its thickness and rich in blood vessels
[1 markah/mark]

2 Rajah menunjukkan dua pokok yang sama spesies, M dan N yang sedang
menjalankan proses pendebungaan X.
The diagram shows two plants of the same species, M and N being in the
process of pollination X.
(a) Nyatakan nama pendebungaan X.
State the name of pollination X.
Pendebungaan kacuk / Cross-pollination
M N
[1 markah/mark]

4 (b) Nyatakan dua kebaikan pendebungaan X. / State two advantages of pollination X.

– Ia menghasilkan tanaman yang berkualiti tinggi. / It produces high quality crops.

– Ia meningkatkan hasil tanaman. / It increases the yield of the crops.
[2 markah/marks]

(c) Cadangkan satu kaedah untuk memastikan tumbuhan di atas hanya melakukan pendebungaan X sahaja.
Suggest one method to ensure that the plants above carry out pollination X only.
Buang semua anter dalam semua bunga pada salah satu pokok di atas.

Remove all anthers in all flowers on one of the plants above.

[1 markah/mark]

(d) Rajah menunjukkan seekor lebah madu yang sedang menghisap madu debunga pada
sekuntum bunga. Lebah bukan sahaja menghisap madu bagi keperluannya, tetapi
juga membantu meningkatkan produktiviti tumbuhan itu. Terangkan bagaimana
lebah madu membantu meningkatkan hasil buah dalam kebun buah-buahan.
The diagram shows a honey bee sucking nectar grains on a flower. Bee not only sucks
nectar for its needs, but also helps to improve productivity of the plant. Explain how
honey bees help to increase the yield of fruits in an orchard.
Lebah madu adalah agen pendebungaan yang membantu untuk meningkatkan peluang pendebungaan

dan persenyawaan. Apabila kadar persenyawaan meningkat, hasil buah-buahan juga akan meningkat.

The honey bees are pollinating agents which help to increase the chances of pollination and fertilisation.

When the rate of fertilisation increases, the yield of fruits will also increase.
[2 markah/marks]

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 72

04 Sains F1 Book A bab4(p48-72)csy5p.indd 72 22/10/2021 4:29 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Jirim
5 Matter

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

5.1 Jirim dalam Alam / Matter in Nature

K.Kejayaan / S.Criteria

Menyatakan bahawa hampir semua benda yang wujud dalam alam adalah jirim.
5.1.1
State that almost everything that exists in nature is matter.

SP Membuktikan bahawa benda hidup dan benda bukan hidup mempunyai jisim dan memenuhi ruang.
5.1.2
LS Prove that living things and non-living things have mass and occupy space.
5.1.3 Membezakan sifat fizikal dan kimia jirim. / Differentiate the physical properties and chemical properties of matter.
5.1.4 Mengelaskan bahan dari pelbagai ciri. / Classify materials by the different characteristics.
Kemahiran saintifik (proses pemikiran dan kemahiran manipulatif tertentu).
EMK Scientific skill (thinking process and certain manipulative skill).
Sains dan teknologi / Science and technology

Nilai Murni Minat dan sifat ingin tahu tentang alam sekitar / Interest and curiosity toward environment
Moral Value Luwes dan berfikiran terbuka / Flexible and open minded

Buku teks muka surat 138

A. Apakah itu Jirim? / What is Matter? Textbook page 138

1 Semua yang terdapat dalam alam semula jadi wujud sebagai jirim atau bukan jirim .
Everything in nature exists as matter or non-matter .

2 Jirim ialah bahan yang mempunyai jirim dan memenuhi ruang .

Matter is a substance that has mass and occupies space .

3 Kelaskan objek-objek yang berikut sebagai jirim dan bukan jirim.

Classify the following objects as matter and non-matter.
a b c d

5
Gelombang radio
Kerusi / Chair Pokok / Tree Radio waves Angin / Wind

Jirim Jirim Bukan jirim Jirim

Matter Matter Non-matter Matter

e f g h

Arnab / Rabbit Pelangi / Rainbow Muzik / Music Air / Water

Jirim Bukan jirim Bukan jirim Jirim

Matter Non-matter Non-matter Matter
Jirim / Matter h Bukan jirim / Non-matter g Bukan jirim / Non-matter f Jirim / Matter e jirim; ruang / mass; space 2
Jirim / Matter d Bukan jirim / Non-matter c Jirim / Matter b Jirim / Matter a 3 jirim; bukan jirim / matter; non-matter A. 1

73 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 73 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

B. Sifat-sifat Fizikal dan Sifat-sifat Kimia Buku teks muka surat 140
Physical Properties and Chemical Properties Textbook page 140

(i) Sifat fizikal / Physical properties

1 Sifat fizikal ialah sifat yang boleh dikenal pasti dengan lima deria manusia atau diukur dengan
alat pengukur .

Physical properties are properties that can be identified using human’s five senses or measured
using measuring tools .

i THINK
Contoh sifat-sifat fizikal:
Examples of physical properties:

Keadaan jirim
i States of matter vi
Ketumpatan Kekonduksian haba
Density Conductivity of heat

ii v
Keterlarutan Sifat-sifat fizikal Rupa
Solubility Physical properties Appearance

iii vi
Warna Takat lebur dan takat didih
Colour Melting point and boiling point
Bau
Smell

2 Rajah menunjukkan air di dalam periuk yang sedang menyejat. Apabila air menyejat,
ia mengalami suatu perubahan fizikal kerana ia sedang melalui suatu perubahan
keadaan jirim .

5 The diagram shows water in a pot evaporates. When water evaporates, it experiences
a physical change because it is going through a change of states of matter . TP4

(ii) Sifat kimia / Chemical properties
1 Sifat kimia suatu bahan menjadi jelas apabila bahan tersebut berubah menjadi bahan berbeza .
Chemical properties of a substance becomes clear when it changes into a different substance.

2 Sifat kimia bergantung kepada tindak balas kimia yang berlaku atas bahan tersebut.
Chemical properties depend on the chemical reaction that occurs on the substance.

Takat lebur dan takat didih / Melting point and boiling point vi
Rupa / Appearance v Kekonduksian haba / Conductivity of heat iv
Warna / Colour iii i Ketumpatan / Density ii Keterlarutan / Solubility
tindak balas / reaction 2 i THINK
berbeza / different (ii) 1
keadaan jirim / senses; states of matter 2 deria; alat pengukur / senses; measuring tools B. (i) 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 74

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 74 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

i THINK
Contoh sifat-sifat kimia:
Examples of chemical properties:

vi Kebolehan
Kebolehan menapai
Ability to ferment Tindak balas dengan
berkarat
logam
Ability to
Reaction with metals
rust

v i

Tindak balas dengan

pH Sifat-sifat kimia bukan logam
Nilai
Chemical
pH value Reaction with
properties
non-metals

iv ii

iii
Terurai Terbiodegradasikan
Decomposition Biodegradable
Mudah terbakar
Flammability

3 Sifat-sifat kimia boleh diperhatikan melalui tindak balas kimia. Sesetengah perubahan yang boleh diperhatikan
berlaku dalam suatu tindak balas kimia termasuklah: 5
Chemical properties can be observed through chemical reactions. Some observable changes that take place in
a chemical reaction may include: TP2
(a) Perubahan warna / Change in colour

(b) Pelepasan gas / Release of gases

(c) Pelepasan atau penyerapan haba / Release or absorption of heat

(d) Perubahan nilai pH / Change of pH value

(e) Kehilangan ciri-ciri asal / Loss of original properties
(f) Perubahan suhu / Temperature change

berkarat / rust vi pH i

(f) suhu / Temperature (e) asal / original Terurai / Decomposition iv Mudah terbakar / Flammability
iii

(d) pH (c) haba / heat Terbiodegradasikan / Biodegradable ii i bukan logam / non-metals

(b) gas / gases (a) warna / colour 3 i THINK

75 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 75 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Membezakan Bahan dari Aspek Ketumpatan, Takat Lebur, Takat Didih dan
Buku teks muka surat 142
Keterlarutan / Differentiating Materials from Density, Melting Point, Boiling Textbook page 142
Point and Solubility Aspect

1 Ketumpatan
menentukan kebolehan suatu bahan untuk timbul
atau tenggelam di air. Jisim
Density determines the ability of a material to float or sink Mass
in water. TP1
Ketumpatan Isi padu
Density Volume
2 Suatu bahan berketumpatan lebih rendah akan timbul ,
manakala bahan berketumpatan lebih tinggi akan . tenggelam
Sebagai contoh, minyak yang berketumpatan rendah timbul di atas Minyak
Oil
air.
A material with lower density will float , while a material Air
Water
with higher density will sink . For example, oil with
lower density floats on water.
Pelarut
3 Keterlarutan
ialah kebolehan suatu bahan (bahan larut) untuk Solvent

larut di dalam amaun pelarut yang tertentu untuk membentuk larutan. Bahan larut
Solute
Solubility is the ability of a substance (solute) to dissolve in
Larutan
a given amount of solvent to form a solution. TP1 Solution

4 Kelaskan setiap bahan berikut berdasarkan ketumpatan berbanding air dan keterlarutan dalam air.
Classify each of the following materials according to their density compared to water and solubility in water. TP3

Bahan Ketumpatan berbanding air Keterlarutan dalam air

Material Density compared to water Solubility in water

(a) Gula / Sugar Lebih tinggi / Higher Larut / Soluble

(b) Syiling / Coin Lebih tinggi / Higher Tidak larut / Not soluble

5 (c) Minyak masak / Cooking oil Lebih rendah / Lower Tidak larut / Not soluble

(d) Gabus / Cork Lebih rendah / Lower Tidak larut / Not soluble

(e) Alkohol / Alcohol Lebih rendah / Lower Larut / Soluble

(f) Tanah / Sand Lebih tinggi / Higher Tidak larut / Not soluble

(g) Madu / Honey Lebih tinggi / Higher Larut / Soluble

(g) Lebih tinggi / Higher; Larut / Soluble (f) Lebih tinggi / Higher; Tidak larut / Not soluble Keterlarutan / Solubility 3
(e) Lebih rendah / Lower; Larut / Soluble (d) Lebih rendah / Lower; Tidak larut / Not soluble timbul; tenggelam / float; sink 2
(c) Lebih rendah / Lower; Tidak larut / Not soluble (b) Lebih tinggi / Higher; Tidak larut / Not soluble 4 Ketumpatan / Density C. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 76

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 76 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

5 Takat didih ialah suhu di mana suatu bahan bertukar dari cecair kepada
gas .
Boiling point is the temperature at which a substance changes from liquid to
gas .

6 Takat lebur ialah suhu di mana suatu bahan bertukar dari pepejal ke
cecair .
Melting point is the temperature at which a substance changes from solid to
liquid .

7 Nyatakan takat lebur dan takat didih bahan-bahan berikut.

Determine the melting point and boiling point of the following substance. TP3

Bahan Takat lebur (°C) Takat didih (°C)

Material Melting point (°C) Boiling point (°C)

(a) Air / Water 0 100

(b) Alkohol / Alcohol –117 78

(c) Oksigen / Oxygen –218 –183

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

5.2 Tiga Keadaan Jirim / Three States of Matter

K.Kejayaan / S.Criteria

5.2.1 Mengitlak bahawa jirim terdiri daripada zarah. / Generalise that matter consists of particles.
Membanding dan membezakan tiga keadaan jirim berdasarkan teori kinetik dari segi susunan dan pergerakan zarah-zarah.
5.2.2
Compare and contrast three states of matter based on the kinetic theory in terms of the arrangement and movement of particles.

5.2.3
Menggunakan perhubungan ruang dan masa bagi membezakan kadar resapan dalam tiga keadaan jirim.
Use space-time relationships to compare rate of diffusion in three states of matter.
Memerihalkan perubahan keadaan jirim dari segi pergerakan zarah-zarah akibat daripada penyerapan dan pembebasan haba
5
SP 5.2.4 berdasarkan teori kinetik. / Describe the change in state of matter, in terms of movement of particles caused by the absorption and the
LS release of heat based on kinetic theory.
Merumuskan bahawa suhu kekal tidak berubah semasa pembekuan, peleburan dan pendidihan.
5.2.5
Conclude that temperature remains constant during melting, freezing and boiling.
Merumuskan jisim kekal tidak berubah semasa perubahan fizik.
5.2.6
Conclude that the mass remains constant during physical changes.
Menjelaskan dengan contoh perubahan keadaan jirim dalam kehidupan harian.
5.2.7
Explain with examples the changes of the state of matter in daily life.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology

Nilai Murni Sistematik, yakin dan beretika / Systematic, confident and ethically
Moral Value Luwes dan berfikiran terbuka / Flexible and open minded

Ekstra: / Extra:

(c) –183 (b) –117 (a) 0; 100 7 pepejal; cecair / solid; liquid 6 cecair; gas / liquid; gas 5

77 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 77 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

A. Tiga Keadaan Jirim dan Teori Kinetik Buku teks muka surat 145
Three States of Matter and Kinetic Theory Textbook page 145

Bandingkan ciri-ciri tiga keadaan jirim.

Compare the characteristics of the three states of matter. TP4

Keadaan jirim / State of matter

Pepejal / Solid Cecair / Liquid Gas / Gas

Ciri-ciri
Characteristics

(a) Ruang antara zarah

Kecil Sederhana Besar
Space between
Small Moderate Large
particles

(b) Susunan zarah

Sangat rapat Rapat Sangat longgar
Particle
Very close Close Very loose
arrangement

Bergerak bebas Bergerak rawak

Bergetar
dan berlanggaran dan berlanggaran
(c) Pergerakan zarah pada kedudukan tetap
Move freely Move randomly
Particles movement Vibrate
and collide and collide
at fixed position
with one another with one another

Bentuk bekas
(d) Bentuk Tetap Tidak tetap
Takes the shape of the
Shape Fixed Not fixed
container

(e) Jisim
5
Tetap Tetap Tidak tetap
Mass Fixed Fixed Not fixed

Mengikut isi padu bekas

(f) Isi padu Tetap Tetap
Follows the volume of the
Volume Fixed Fixed
container

(g) Kemampatan Tidak boleh Sukar Boleh

Compressibility Incompressible Difficult Compressible

Tidak boleh / Incompressible; Sukar / Difficult; Boleh / Compressible (g)

Tetap / Fixed; Tetap / Fixed; Mengikut isi padu bekas / Follows the volume of the container (f)
Tetap / Fixed; Tetap / Fixed; Tidak tetap / Not fixed (e)
Tetap / Fixed; Bentuk bekas / Takes the shape of the container; Tidak tetap / Not fixed (d)
Bergetar / Vibrate; bebas; berlanggaran / freely; collide; rawak; berlanggaran / randomly; collide (c)
Sangat rapat / Very close; Rapat / Close; Sangat longgar / Very loose (b)
Kecil / Small; Sederhana / Moderate; Besar / Large (a) A.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 78

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 78 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 151

B. Perubahan dalam Keadaan Jirim / Change in States of Matters Textbook page 151

1 Banyak bahan mengalami perubahan dalam keadaan jirim akibat penyerapan atau pembebasan
haba.
Many substances undergo change in state of matter due to absorption or release of heat.

2 Lengkapkan peta alir di bawah tentang perubahan dalam keadaan jirim daripada satu keadaan kepada keadaan
yang lain.
Complete the flow maps below concerning the changes in states of matters from one state to another.

i THINK
(a) Apabila haba dibekalkan / When heat is supplied

i ii iii
Jirim Tahap tenaga kinetik zarah Zarah-zarah bergerak dengan
dipanaskan meningkat lebih cepat
A matter is Kinetic energy level of
Particles move faster
heated up increases
particles

vi v iv
Zarah-zarah mengatasi Jarak antara zarah
Keadaan jirim
berubah daya tarikan antara zarah bertambah
State of matter Particles overcome the Distance between particles
changed attraction force between particles increases

(b) Apabila haba disingkirkan / When heat is removed

i ii iii
Suatu jirim Tahap tenaga kinetik zarah Zarah-zarah bergerak dengan
disejukkan menurun lebih perlahan
A matter is
cooled down
Kinetic energy level of
decreases
Particles move slower 5
particles

vi v iv
Zarah-zarah lebih kuat Jarak antara zarah
Keadaan jirim
berubah daya tarikan antara zarah berkurang
State of matter Particles stronger the Distance between particles
is changed attraction force between particles decreases

lebih kuat / stronger v berkurang / decreases iv (b) ii menurun / decreases iii lebih perlahan / slower
mengatasi / overcome v bertambah / increases iv 2 (a) ii meningkat / increases iii lebih cepat / faster
B. 1 penyerapan; pembebasan / absorption; release

79 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 79 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Rajah di bawah menunjukkan kesan haba ke atas perubahan jirim. Namakan proses perubahan jirim dalam rajah
dengan perkataan-perkataan yang diberikan.
The diagram below shows the arrangement of particles in a matter. Name the process of changes of matters in
the diagram with the words provided. TP2

Pembekuan Pemejalwapan Kondensasi Pendidihan/Penyejatan Peleburan

Freezing Sublimation Condensation Boiling/Evaporation Melting

Pepejal
Solid

a d
Pembekuan Pemejalwapan
Freezing b c Sublimation
Peleburan Pemejalwapan
Melting Sublimation

e
Pendidihan/Penyejatan
Boiling/Evaporation

5 f
Kondensasi
Condensation
Cecair Gas
Liquid Gas

Haba diserap / Heat is absorbed Haba dibebaskan / Heat is released

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Kondensasi / Condensation f Pendidihan/Penyejatan / Boiling/Evaporation e Pemejalwapan / Sublimation d

Pemejalwapan / Sublimation c Peleburan / Melting b Pembekuan / Freezing a 3

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 80

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 80 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Rajah 1 menunjukkan tiga cecair dan dua pepejal 4 Rajah 2 menunjukkan susunan zarah-zarah
dalam satu balang gas. dalam jirim.
Diagram 1 shows three liquids and two solids in a Diagram 2 shows the arrangement of particles in
gas jar. matter.

P
X
X Y Z
Q
Y Rajah 2 / Diagram 2

R
Antara bahan berikut, yang manakah mewakili X, Y
dan Z?
Rajah 1 / Diagram 1 Which of the following substances represent X, Y
Susunkan bahan tersebut mengikut urutan bermula and Z?
dengan bahan yang paling kurang tumpat.
X Y Z
Arrange the substances in order, starting with the
least dense substance. A Karbon Asid cair Ais
A R, Y, Q, X, P C P, X, Q, Y, R Carbon Dilute acid Ice
B R, Q, Y, P, X D P, R, X, Y, Q B Aluminium Cuka Nitrogen
Aluminium Vinegar Nitrogen
2 Mengapakah pepejal mempunyai bentuk sekata?
Why do solids have regular shape? C Alkohol Oksigen Ammonia
A Zarah-zarahnya menepati kedudukan yang Alcohol Oxygen Ammonia
tetap. D Kayu Air Minyak
Their particles occupy fixed positions.
Wood Water Oil
B Zarah-zarahnya tidak mempunyai tenaga
kinetik.
Their particles have no kinetic energy. 5 Mengapakah ais terapung di atas air?
C Zarah-zarahnya sentiasa bergetar. Why does ice float on water?
Their particles are always vibrating. A Ais adalah kurang tumpat daripada air.
D Zarah-zarahnya tidak mempunyai ruang di lce is less dense than water.
antaranya. B Larut dalam air menyebabkan saiznya berkurang.
Their particles have no space between Dissolves in water cause decreasing the size.
C Ais mempunyai ruang yang diisi dengan udara.
5
themselves.
Ice contains spaces which are filled with air.
3 Antara pernyataan berikut, manakah yang benar D Ais adalah lebih ringan daripada zarah-zarah
tentang zarah-zarah asap yang dilihat di bawah dalam air.
mikroskop? Ice are lighter than the particles in water.
Which statement is true about the smoke particles
seen under a microscope? 6 Apabila perubahan dari gas kepada cecair berlaku,
A la bergerak secara rawak. When the change from gas to liquid occurs,
They move randomly. A ia menerima haba melalui proses pemejalwapan.
B la kelihatan bersinar. it gains heat through sublimation process.
They look shiny. B is kehilangan haba melalui proses peleburan.
C la adalah atom karbon yang bergerak. it loses heat through melting process.
They are carbon atoms that are moving. C ia menerima haba melalui proses kondensasi.
D la menghasilkan wap air. it gains heat through condensation process.
It produce water vapour. D ia kehilangan haba melalui proses kondensasi.
it loses heat through condensation process.

81 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 81 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Ekstra: / Extra:
Soalan Struktur / Structured Questions

1 (a) Rajah di bawah menunjukkan zarah gas di dalam sebiji belon.

The diagram below shows gas particles in a balloon.

Tekan
Press

(i) Huraikan kedudukan zarah-zarah gas di dalam belon.

Describe the positions of the gas particles in the balloon.
Zarah-zarah gas tidak tersusun dengan teratur. Zarah-zarah gas adalah jauh antara satu sama lain.
The gas particles are not arranged in order. They are far away from one another.
[2 markah/marks]

(ii) Belon tersebut ditekan dari luar. Lukis zarah-zarah gas di dalam ruang di sebelah kanan.
The balloon is pressed from outside. Draw the gas particles in the space on the right side. [1 markah/mark]

(iii) Apakah ciri zarah gas yang membenarkan mereka dimampatkan?

What characteristic of the gas particles allows them to be compressed?
Terdapat ruang besar antara zarah-zarah. / There is big space in between particles.
[1 markah/mark]

(b) Dalam pasaran, gas memasak disimpan di bawah tekanan tinggi di dalam tangki gas. Rajah di
sebelah menunjukkan sebuah tangki gas.
In the market, cooking gas is stored under high pressure in gas tanks. The diagram on the right
shows a gas tank.
(i) Apakah kelebihan menyimpan gas memasak di bawah tekanan tinggi?
What is the advantage of storing cooking gas under high pressure?
Banyak gas boleh disimpan di dalam satu tangki gas. Gas meliputi ruang yang lebih kecil.
A lot of gas can be stored in one gas tank. The gas occupies smaller space.
[2 markah/marks]

(ii) Gas memasak yang disimpan di bawah tekanan tinggi boleh meletup jika tidak dikendalikan dengan betul.
Cadangkan langkah-langkah keselamatan yang perlu. / Cooking gas stored under high pressure is explosive
if it is not handled properly. Suggest necessary safety precautions.
Pastikan tangki gas disimpan di bawah suhu rendah. Tangki gas dicat dengan warna yang cerah.
5 Make sure the gas tank is kept under low temperature. The gas tank is to be painted in bright colour.
[2 markah/marks]

(c) Rajah di sebelah menunjukkan suatu zarah asap di dalam kotak asap yang
diperhatikan di bawah mikroskop.
The diagram on the right shows a smoke particle in a smoke box viewed under a
microscope.
(i) Lengkapkan rajah tersebut untuk menunjukkan pergerakan zarah asap.
Complete the diagram to show the movement of the smoke particle.
[1 markah/mark]

(ii) Terangkan mengapa zarah asap tersebut bergerak demikian.

Explain why the smoke particle moves in that way.
Zarah asap bergerak lurus. Ia berubah arah apabila ia melanggar zarah gas dalam udara.
The smoke particle moves in straight line. It changes direction when it hits a gas particle in the air.
[2 markah/marks]

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 82

05 Sains F1 Book A bab5(p73-82)csy3p.indd 82 20/09/2021 3:51 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Jadual Berkala
6 Periodic Table

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

6.1 Pengelasan Unsur / Classification of Elements

K.Kejayaan / S.Criteria

Merumuskan semua jirim terdiri daripada atom.

6.1.1
Conclude that all matters consist of atoms.
Membezakan antara atom dan molekul serta unsur dan sebatian.
6.1.2
Differentiate between atoms and molecules as well as elements and compounds.
SP
Mengenal pasti kedudukan logam, bukan logam dan gas nadir dalam Jadual Berkala.
LS 6.1.3
Identify the position of metal, non-metal and inert gases in the Periodic Table.
6.1.4 Membezakan ciri-ciri logam dan bukan logam. / Differentiate the characteristics of metals and non-metals.
Menghargai unsur yang wujud dalam alam bagi membolehkan manusia menyusun ketertiban ini dalam bentuk jadual.
6.1.5
Appreciate the order of elements that exist in nature that allow people to organise them in the form of a table.
Teknologi maklumat dan komunikasi / Information technology and communication
EMK
Kemahiran saintifik / Scientific skills
Nilai Murni Kerjasama
Moral Value Cooperation

Buku teks muka surat 164

A. Jirim Terdiri daripada Atom / Matter is Made up of Atom Textbook page 164

1 Semua jirim (sama ada dalam bentuk pepejal, cecair atau gas) terdiri daripada atom.
All matter (whether existing in solid, liquid or gas state) is made up of atom. TP2

2 Antara berikut, yang manakah terdiri daripada atom? Letakkan tanda (✓) dalam kotak yang sesuai.
Which of the following is made up of atom? Put a tick (✓) in the appropriate boxes. TP2

(a) Benda hidup / Living things ✓ (d) Udara / Air ✓

(b) Tenaga cahaya / Light energy (e) Air mineral / Mineral water ✓

(c) Vakum / Vacuum (f) Tenaga haba / Heat energy

3 Semua atom mengandungi zarah sub-atom iaitu: proton , elektron dan neutron .
All atoms are made up of sub-atomic particles: protons , electrons and neutrons .
(a) Proton bercas positif .
positive
6
Protons have a charge.
(b) Elektron bercas negatif .
Electrons have a negative charge.
(c) Neutron tidak bercas.
Neutrons do not carry any charge.

(c) tidak / do not (a) positif / positive (b) negatif / negative (f) – (e) 3 (d) 3
3 proton; elektron; neutron / protons; electrons; neutrons (c) – (b) – A. 2 (a) 3

83 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 83 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Rajah menunjukkan struktur atom. Labelkan proton, elektron, neutron dan nukleus.
The diagram shows the structure of an atom. Label the proton, electron, neutron and nucleus. TP2

a
Elektron b
Proton
Electron
Proton
d
Nukleus
Nucleus
c
Neutron
Neutron

5 Bahagian tengah atom digelar nukleus . / The centre of atom is called nucleus .

6 Nukleus terdiri daripada proton dan neutron .

Nucleus consists of proton and neutron .

7 Maka, nukleus adalah bercas positif . / Then, nucleus is positively charge.

8 Elektron bergerak mengelilingi nukleus. / Electrons move around the nucleus.

9 Bilangan elektron di dalam sesuatu atom adalah sama dengan bilangan proton. Oleh itu, atom adalah
neutral .
The number of electrons in an atom is equal to the number of protons. Therefore atom is neutral .

0 Zarah neutral yang terbina daripada dua atau lebih atom disebut sebagai molekul.
1
Neutral particles built up of two or more atoms are called molecules.

Buku teks muka surat 165

B. Perbezaan antara Atom dan Molekul / Differences between Atom and Molecule Textbook page 165

1 Semua bahan di Bumi terdiri daripada dua jenis zarah, sama ada atom atau molekul.
All substances on Earth are made up of two types of particles, eitheratoms or molecules.
(a) Atom merupakan bentuk zarah yang paling ringkas dan paling kecil .
An atom is the and simplest form of particle. smallest

(b) Molekul gabungan gabungan atom, sama ada atom yang sama atau berlainan jenis.
A molecule is a combination atoms, either of the same or different types of atoms. TP2

2 Kenal pasti rajah di bawah. Nyatakan sama ada berikut adalah atom atau molekul.
Identify the diagrams below. State whether the following is an atom or a molecule. TP2

a b c

Atom / Atom Molekul / Molecule Molekul / Molecule

Molekul / Molecule c neutral / neutral 9

Molekul / Molecule b Elektron / Electrons 8 positif / positively 7
Atom / Atom 2 a proton; neutron / proton; neutron 6 nukleus / nucleus 5
gabungan / combination (b) Nukleus / Nucleus d c Neutron / Neutron
ringkas; kecil / simplest; smallest B. 1 (a) Proton / Proton b a Elektron / Electron 4

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 84

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 84 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Perbezaan antara Unsur dan Sebatian Buku teks muka surat 166
Differences between Element and Compound Textbook page 166

1 Padankan berikut dengan keterangan yang betul. / Match the following with the correct description. TP2

a P Jirim yang terbentuk apabila lebih daripada satu jenis atom

Unsur
berpadu secara kimia / Matter made up of more than one type
Element
of atom chemically combined

b Q
Sebatian Jirim yang terbentuk daripada satu jenis atom sahaja
Compound Matter made up of one type of atom only

2 Kenal pasti rajah di bawah. Nyatakan sama ada berikut adalah unsur atau sebatian.
Identify the diagrams below. State whether the following is element or compound. TP2

a b c

Sebatian / Compound Unsur / Element Unsur / Element

3 Berikut merupakan contoh jirim. Klasifikasikannya sebagai unsur atau sebatian.

The following are examples of matter. Classify them as element or compound. TP3

Emas Karat Hidrogen Air Garam Besi Oksigen Karbon dioksida

Gold Rust Hydrogen Water Salt Iron Oxygen Carbon dioxide

(a)  Unsur / Element (b) Sebatian / Compound

Oksigen / Oxygen Air / Water

Emas / Gold Karbon dioksida / Carbon dioxide

Besi / Iron Garam / Salt

Hidrogen / Hydrogen Karat / Rust

Buku teks muka surat 167

D. Jadual Berkala / Periodic Table
6
Textbook page 167

1 Semua jirim dalam Jadual Berkala terdiri daripada unsur .

All matter found in the Periodic Table are elements .

2 Semua unsur dalam Jadual Berkala disusun mengikut pertambahan nombor proton .
All the elements in the Periodic Table are arranged according to the increasing of proton number .
(b) Air / Water; Karbon dioksida / Carbon dioxide; Garam / Salt; Karat / Rust
3 (a) Oksigen / Oxygen; Emas / Gold; Besi / Iron; Hidrogen / Hydrogen
2 nombor proton / proton number 2 a Sebatian / Compound b Unsur / Element c Unsur / Element
D. 1 unsur / elements C. 1 (a) Q (b) P

85 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 85 22/10/2021 3:21 PM

 6
3 Rajah di bawah menunjukkan Jadual Berkala. Lengkapkan label pada rajah dengan perkataan-perkataan yang berikut:
The diagram below shows a Periodic Table. Complete the label on the diagram with the correct words: TP2

a d e f
Logam Separuh logam Bukan logam Gas nadir 18
1
1 Metal Semi-metal Non-metal Inert gas 2
H He
SAINS TINGKATAN 1

1 Hidrogen Helium
Hydrogen Helium

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 86

1 2 13 14 15 16 17 4

© Nilam Publication Sdn. Bhd.

b
13
3 4 Simbol unsur 5 6 7 8 9 10
Li Be Symbol of the element
Al B C N O F Ne
2 Litium Berilium c Boron Karbon Nitrogen Oksigen Fluorin Neon
Aluminium Nama unsur
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
7 9 Aluminium Name of the element 11 12 14 16 19 20
11 12 27 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3 Natrium Magnesium Aluminium Silikon Fosforus Sulfur Klorin Argon
Sodium Magnesium Aluminium Silicone Phosphorus Sulphur Chorine Argon
23 24 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 27 28 31 32 35.5 40
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
4 Kalium Kalsium Skandium Titanium Vanadium Kromium Mangan Ferum Kobalt Nikel Kuprum Zink Galium Germanium Arsenik Selenium Bromin Kripton
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
39 40 45 48 51 52 55 56 59 59 64 65 70 73 75 79 80 84
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe

86
5 Rubidium Strontium Yttrium Zirkonium Niobium Molibdenum Teknetium Rutenium Rodium Paladium Argentum Kadmium Indium Stanum Antimoni Telurium Iodin Xenon
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
85.5 88 89 91 93 96 98 101 103 106 108 112 115 119 122 128 127 131
55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
6 Sesium Barium Lantanum Hafnium Tantalum Tungsten Renium Osmium Iridium Platinum Aurum Merkuri Talium Plumbum Bismut Polonium Astatin Radon
Cesium Barium Lanthanum Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
133 137 139 178.5 181 184 186 190 192 195 197 201 204 207 209 210 210 222
87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub
7 Fransium Radium Aktinida Ruterfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Ununbium
Francium Radium Actinium Rutherfordium Dubnium Siborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Ununbium
223 226 227 257 260 262 262 265 266 271 272 285

58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Lantanida Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Serium Praseodimium Neodimium Prometium Samarium Europium Gadolinium Terbium Disprosium Holmium Erbium Tulium Itterbium Lutetium
Lanthanides Cerium Praseodymium Neodymium Promethium amarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium
140 141 144 147 150 152 157 159 162.5 165 167 169 173 175
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Aktinida Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Actinides Torium Proaktinium Uranium Neptunium Plutonium Amerisium Kurium Berkelium Kalifornium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrensium
Thorium Proactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium
232 231 238 237 244 243 247 247 249 254 253 256 254 257

3 a Logam / Metal b Simbol unsur / Symbol of the element c Nama unsur / Name of the element
d Separuh logam / Semi-metal e Bukan logam / Non-metal f Gas nadir / Inert gas

22/10/2021 3:21 PM
 SAINS TINGKATAN 1

4 Lengkapkan carta di bawah untuk menunjukkan perbezaan ciri-ciri fizikal antara logam dengan bukan logam.
Complete the chart below to show the differences in the physical characteristics of metals and non-metals. TP3

Logam Perbezaan dalam aspek yang Bukan logam

Metals berikut / Differences from the Non-metals
following aspects

a g
Berkilau Rupa Pudar
Shiny Appearance Dull

b h
Boleh ditempa Kebolehtempaan Tidak boleh ditempa
Malleable Malleability Not malleable

c i
Mulur Kemuluran Tidak mulur
Ductile Ductility Not ductile

d j
Tinggi Takat lebur Rendah
High Melting point Low

e k
Baik Kekonduksian haba Lemah
Good Conductivity of heat Poor

f l
Baik Kekonduksian elektrik Lemah
Good Conductivity of electricity Poor

Aktiviti 6.2: Ketertiban Unsur dalam Jadual Berkala

Activity 6.2: Order of Elements in the Periodic Table

Arahan / Instruction

Tulis sebuah karangan ringkas tentang cara ahli-ahli kimia menyusun unsur yang terdapat di Bumi ke dalam
kumpulan dalam Jadual Berkala.
Write a short essay about how the chemists sorted the elements on Earth into groups in the Periodic Table.

6
Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Lemah / Poor l Lemah / Poor k Rendah / Low j

Tidak mulur / Not ductile i Tidak boleh ditempa / Not malleable h Pudar / Dull g
Baik / Good f Baik / Good e Tinggi / High d
Mulur / Ductile c Boleh ditempa / Malleable b Berkilau / Shiny a 4

87 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 87 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

6.2 Campuran / Mixtures

K.Kejayaan / S.Criteria

Berkomunikasi mengenai contoh campuran dalam kehidupan seharian.

6.2.1
SP Communicate about examples of mixtures in daily life.
LS Menyelesaikan masalah untuk mengasingkan campuran melalui aktiviti berdasarkan perbezaan ciri bahan dengan kaedah fizikal.
6.2.2
Solve problem of separating mixtures through activities based on the different characteristics of material and physical methods.
EMK Kemahiran saintifik / Scientific skills
Nilai Murni Kerjasama
Moral Value Cooperation

Buku teks muka surat 176

A. Campuran dalam Kehidupan Harian / Mixtures in Daily Life Textbook page 176

1 Campuran ialah jirim yang mengandungi dua atau lebih unsur atau sebatian yang berpadu secara
fizikal .
Mixture is a matter containing two or more elements or compounds that are physically combined.

2 Nyatakan empat contoh lain campuran dalam kehidupan harian.

State four examples of mixtures in our daily life. TP2

Campuran
Mixture

a b c d
Tanah Petroleum Air laut Darah Udara
Soil Petroleum Sea water Blood Air

3 Lengkapkan Peta Buih di bawah.

Complete the Bubble map below. Kuiz / Quiz

Penurasan
Filtration
a e
Pengapungan Pengenapan
Floatation Sedimentation
Kaedah
mengasingkan campuran
Methods of separating
b
mixtures d
Menggunakan magnet Penyulingan
Using magnet Distillation

6
c
Kromatografi
Chromatography

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Pengenapan / Sedimentation e Udara / Air d c Darah / Blood

Penyulingan / Distillation d Kromatografi / Chromatography c Air laut / Sea water b 2 a Petroleum / Petroleum
Menggunakan magnet / Using magnet b Pengapungan / Floatation a 3 1 fizikal / physically

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 88

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 88 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

6.3 Sebatian / Compounds

K.Kejayaan / S.Criteria

6.3.1 Berkomunikasi mengenai sebatian dalam kehidupan seharian. / Communicate about compounds in daily life.
Menunjukkan cara pembentukan sebatian daripada logam dan bukan logam.
6.3.2
Demonstrate the formation of compounds between metal and non-metal.
SP 6.3.3 Merumuskan jisim diabadikan semasa perubahan kimia. / Conclude that mass is conserved during chemical change.
LS
6.3.4 Mengasingkan sebatian melalui kaedah kimia. / Separate compounds through chemical methods.
6.3.5 Membezakan perubahan kimia dan perubahan fizik. / Differentiate between chemical change and physical change.
6.3.6 Membezakan antara campuran dan sebatian. / Differentiate between mixtures and compounds.
EMK Kemahiran saintifik / Scientific skills

Nilai Murni Rajin dan tabah dalam menjalankan sesuatu perkara / Hardworking and perservere in conducting something
Moral Value Luwes dan berfikiran terbuka / Flexible and open minded

Buku teks muka surat 185

A. Sebatian dalam Kehidupan Harian / Compounds in our Daily Life Textbook page 185

1 Sebatian adalah jirim yang terbentuk apabila lebih daripada satu jenis atom berpadu secara kimia .
Compound is matter made up of more than one type of atoms chemically combined. TP2

2 Nyatakan contoh-contoh sebatian dalam kehidupan harian.

State the examples of compounds in our daily life.

Karat
Rust

a g
Marmar Gula
Marble Sugar

b f
Garam Sebatian Air
Salt Compound Water

c e
Kapur tulis Politena
Chalk Polythene

d
Karbon dioksida
6
Carbon dioxide

Gula / Sugar g Air / Water f e Politena / Polythene

Karbon dioksida / Carbon dioxide d Kapur tulis / Chalk c Garam / Salt b 2 a Marmar / Marble
A. 1 kimia / chemically

89 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 89 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 186

B. Pembentukan Sebatian / Formation of Compound Textbook page 186

Serbuk aluminium Mangkuk pijar

Aluminium powder Crucible
Litium
Lithium

Segi tiga tanah liat

Clay triangle
Air
Water
Tungku kaki tiga
Tripod stand

Penghasilan sebatian daripada aktiviti pemanasan Penghasilan sebatian daripada tindak balas logam
unsur logam dan bukan logam dengan air
Produce a compound by heating of metal and non- Produce a compound by a reaction of metal and
metal element water

1 Lengkapkan persamaan kimia di bawah: / Complete the chemical equations below:

(a) Magnesium
Magnesium
+ Oksigen
Oxygen
Magnesium oksida
Magnesium oxide

(b) Aluminium
Aluminium
+ Oksigen
Oxygen
Aluminium oksida
Aluminium oxide

(c) Zink
Zinc
+ Oksigen
Oxygen
Zink oksida
Zinc oxide

(d) Besi
Iron
+ Oksigen
Oxygen
Besi oksida
Iron oxide

(e) Kuprum
Copper
+ Oksigen
Oxygen
Kuprum oksida
Copper oxide

(f) Ferum
Iron
+ Sulfur
Sulphur
Ferum sulfida
Iron sulphide

(g) Litium
Lithium
+ Air
Water
Litium hidroksida
Lithium hydroxide
+ Hidrogen
Hydrogen

6 (h) Natrium
+ Air Natrium hidroksida
+ Hidrogen
Sodium Water Sodium hydroxide Hydrogen

(i) Kalium
Potassium
+ Air
Water
Kalium hidroksida
Potassium hydroxide
+ Hidrogen
Hydrogen

Kalium hidroksida / Potassium hydroxide; Hidrogen / Hydrogen (i)

Litium hidroksida / Lithium hydroxide; Hidrogen / Hydrogen (h) Natrium hidroksida / Sodium hydroxide; Hidrogen / Hydrogen (g)
Besi oksida / Iron oxide (e) Kuprum / Copper; Oksigen / Oxygen (f) Ferum sulfida / Iron sulphide (d)
Magnesium oksida / Magnesium oxide (b) Aluminium / Aluminium (c) Zink oksida / Zinc oxide B. 1 (a)

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 90

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 90 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Selepas pemanasan antara logam dan bukan logam, tindak balas kimia telah berlaku.
After heating between metal and non-metals, a chemical reaction has occurred. TP4

3 Produk baharu yang terbentuk melibatkan perubahan warna .

A new product formed involved colour change . TP2

4 Selepas eksperimen, didapati jumlah jisim sebelum dan selepas tindak balas adalah diabadikan.
After the experiment, it is found that total mass before and after reaction is conserved.

5 Kesimpulan yang diperolehi: / Conclusion obtained:

(a) Logam bertindak balas dengan oksigen untuk membentuk logam oksida .
Metal reacts with oxygen to form metal oxide . TP6

(b) Logam bertindak balas dengan sulfur untuk membentuk logam sulfida .
Metal reacts with sulphur to form metal sulphide . TP6
(c) Logam bertindak balas dengan air untuk membentuk logam hidroksida .
Metal reacts with water to form metal hydroxide .

Buku teks muka surat 187

C. Pengasingan Sebatian / Separation of Compound Textbook page 187

1 Sebatian ialah jirim yang terbentuk apabila lebih daripada satu jenis atom berpadu secara kimia .
Compounds are matters made from more than one type of atoms joined chemically .

2 Komponen sebatian hanya boleh diasingkan secara kimia .

Components of a compound can only be separated chemically .

3 Salah satu kaedah kimia untuk mengasingkan komponen sebatian ialah proses elektrolisis .
One chemical method of separating a compound into its components is through electrolysis process.

4 Elektrolisis ialah proses penguraian sebatian kepada unsur-unsurnya apabila arus elektrik mengalir
melaluinya.
Electrolysis is a chemical decomposition of a compound to its elements by passing the electric current flow
through the compound.

5 Rajah di sebelah menunjukkan proses elektrolisis air. Oksigen

Hidrogen / Hydrogen
The diagram on the right shows the electrolysis process of Oxygen
water. TP3 Air + Asid sulfurik cair
Water + Dilute
(a) Air adalah gabungan daripada unsur oksigen dan Anod
sulphuric acid
Anode
hidrogen secara kimia. Katod
Water is combination of element of oxygen and Cathode
hydrogen chemically.
(b) Dalam proses elektrolisis, hidrogen akan berkumpul
di elektrod negatif (katod), manakala oksigen akan berkumpul di elektrod positif (anod). 6
In electrolysis process, hydrogen will accumulate in negativeelectrode (cathode), meanwhile oxygen
accumulate in positive electrode (anode).
(c) Selepas elektrolisis, air diasingkan kepada komponennya – hidrogen dan oksigen.
After electrolysis, water is separated into its components – hydrogen and oxygen.

(c) logam hidroksida / metal hydroxide

4 arus elektrik / electric current (b) logam sulfida / metal sulphide
3 elektrolisis / electrolysis 5 (a) logam oksida / metal oxide
2 kimia / chemically 3 perubahan warna / colour change
1 kimia / chemically C. B. 2 tindak balas kimia / chemical reaction

91 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 91 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

D. Perbezaan antara Perubahan Kimia dan Perubahan Fizik Buku teks muka surat 188
Difference between Chemical Changes and Physical Changes Textbook page 188

1 Jelaskan perbezaan antara perubahan kimia dan perubahan fizik dengan menggunakan Peta Buih Berganda di
bawah.
Explain the differences between chemical change and physical change in the Double Bubble Map below. TP4

b e

Menukar Lebih tenaga Kurang tenaga Menukar

sifat kimia diperlukan diperlukan sifat fizik
Changes chemical More energy Less energy Changes physical
properties needed needed properties

a d

Bahan baharu Perubahan Tiada Perubahan Tiada bahan

terhasil kimia fizik baharu terhasil
perubahan jisim
New substance Chemical Physical No new substance
No changes in
formed change change formed
mass

c f

Komposisi Komposisi
atom lain atom sama
Tidak berbalik Berbalik
Different atomic Same atomic
Non-reversible Reversible
composition composition

2 Nyatakan sama ada berikut adalah perubahan fizik atau perubahan kimia.
State whether the following are physical change or chemical change. TP3

(a) Kondensasi stim Perubahan fizik

Condensation of steam Physical change

(b) Ais melebur Perubahan fizik

Ice melting Physical change

(c) Fotosintesis Perubahan kimia

Photosynthesis Chemical change

6
(d) Pembentukan magnesium oksida Perubahan kimia
Formation of magnesium oxide Chemical change

(e) Proses pengaratan Perubahan kimia

Rusting Chemical change

(f) Memasak telur Perubahan kimia

Cooking an egg Chemical change

Perubahan kimia / Chemical change Perubahan kimia / Chemical change (f) (e)
(d) Perubahan kimia / Chemical change Perubahan kimia / Chemical change Perubahan fizik / Physical change (c) 2 (b)
f Berbalik / Reversible Menukar sifat fizik / Changes physical properties Tiada perubahan jisim / No changes in mass e d
c Komposisi atom lain / Different atomic composition Lebih tenaga diperlukan / More energy needed Bahan baharu terhasil / New substance formed b D. 1 a

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 92

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 92 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

E. Perbezaan antara Campuran dan Sebatian Buku teks muka surat 189
Difference between a Mixture and a Compound Textbook page 189

Berdasarkan eksperimen yang telah dijalankan, lengkapkan jadual berikut untuk menunjukkan perbezaan antara
campuran dan sebatian.
Based on the experiment carried out, complete the table below to show the differences between mixture and
compound. TP3

Ciri-ciri Campuran Sebatian

Properties Mixture Compound

Bergabung secara kimia

(a) Penggabungan komponen Bergabung secara fizikal
Combination of components Combined physically Combined chemically

sebarang Bergabung mengikut nisbah yang

Bercampur pada tetap
(b) Nisbah antara komponen nisbah
Ratio among components any Combine according to fixed
Mix at ratio
ratio

Tidak
(c) Pembentukan bahan baharu Ya
Forming new substances No Yes

(d) Sifat bahan baru berbanding

dengan sifat asal Masih kekal Berlainan
Properties of new Remain the same Different
substances as compared to
the original properties

Tidak terbentuk Terbentuk

(e) Ikatan kimia terbentuk
Chemical bonds formed Does not formed Does formed

Tahap tenaga tidak berubah Tahap tenaga berubah

(f) Perubahan tahap tenaga
Changes of energy level Energy level does not change Energy level changes

Dipisahkan secara fizikal Dipisahkan secara kimia

(g) Kaedah pemisahan
Separating methods physically chemically
6
Can be separated Can be separated

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(f) tidak berubah / does not change; berubah / change (g) fizikal / physically; kimia / chemically
(d) Masih kekal / Remain the same; Berlainan / Different (e) Tidak terbentuk / Does not formed; Terbentuk / Does formed
E. (a) kimia / chemically (b) sebarang / any; tetap / fixed (c) Tidak / No

93 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 93 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Apakah subatomik yang berada di dalam nukleus? 4 Kenal pasti rajah di bawah. Apakah X?
What is the subatomic in a nucleus? Identify the diagram below. What is X?
A Proton dan elektron
X
Proton and electron
B Proton dan nukleon
Proton and nucleon
C Proton dan neutron
Proton and neutron Rajah 2 / Diagram 2
D Neutron dan elektron A
Ion / Ion
Neutron and electron B
Atom / Atom
C
Molekul / Molecule
2 Yang manakah antara berikut merupakan sifat-sifat D
Sebatian / Compound
bagi logam?
Which of the followings are the properties of a 5 Rajah 3 menunjukkan satu Jadual Berkala.
metal? Diagram 3 shows a Periodic Table.
A Pudar / Dull 1 18
B Konduktor haba yang lemah 1
1
H 2 13 14 15 16 17 He
2

Weak heat conductor 2

3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
C Konduktor haba yang kuat 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si
3
P S Cl Ar
Strong heat conductor 4
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
D Takat lebur yang rendah 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Low melting point
Rajah 3 / Diagram 3
3 Radas 1 menunjukkan alat yang digunakan untuk Unsur Mg merupakan / Mg is
memisahkan dua bahan. A logam. / metal.
Diagram 1 shows an apparatus used to separate B bukan logam. / non-metal.
the two materials. C separuh logam. / semi-metal.
D gas nadir. / inert gas.

6 Antara berikut, yang manakah menunjukkan

Corong pemisah padanan yang betul?
Separating funnel
Which of the following shows the correct pair?
Kelalang kon
Conical flask A Suatu gas yang menjadikan air
Unsur
kapur keruh / A gas that turns
Element
limewater cloudy
Rajah 1 / Diagram 1
B Suatu cecair tanpa warna yang
Apakah bahan yang boleh dipisahkan menggunakan Sebatian
berformula HCl / A colourless
radas di atas? Compound
6
liquid with the formula of HCl
What are the materials can be separated using the
apparatus above? C Suatu cecair berwarna kuning
A Pasir dan minyak yang mengandungi
Sebatian
Sand and oil bahan-bahan terlarut
Compound
B Gula dan pasir A yellow coloured liquid that
Sugar and sand contains dissolved substances
C Gula dan air D Suatu gas yang menjadikan air
Sugar and water kapur keruh Campuran
D Minyak dan air Gas that turns limewater Mixture
Oil and water cloudy

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 94

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 94 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 (a) Berikan definisi sebatian. / Give definition of compound.

Jirim yang terbentuk apabila lebih daripada satu jenis atom berpadu secara kimia.

Matter made up of more than one type of atoms chemically combined.

[2 markah/marks]

(b) Bagaimanakah campuran dan sebatian berbeza dari segi kaedah pemisahan?
How mixture and compound differ in separating method?
Campuran dipisahkan secara fizikal manakala sebatian dipisahkan secara kimia.

Mixture is physically separated while compounds is chemically separated.

[2 markah/marks]

2 X dan Y merupakan dua jenis bahan yang terdapat pada muka Bumi. Ciri-ciri mereka disenaraikan seperti berikut.
X and Y are two types of substances found on the Earth crust. Their properties are listed as follow.

Bahan X / Substance X Bahan Y / Substance Y

• Keras / Hard • Keras / Hard
• Rapuh / Brittle • Boleh ditempa / Malleable
• Penebat haba / Heat insulator • Konduktor haba / Heat conductor
• Takat lebur rendah / Low-melting point • Takat lebur tinggi / High-melting point

Bahan manakah yang anda pilih untuk membuat sebuah periuk untuk memasak? Wajarkan pilihan anda berdasarkan
sifat-sifat bahan tersebut. / Which substance would you choose to make a cooking pot? Justify your choice based on
the properties of the substance.
Bahan Y. Ia merupakan konduktor haba yang boleh mengalirkan haba kepada makanan di dalamnya.
Substance Y. It can conduct heat to the food as it is a heat conductor.

[3 markah/marks]

3 Rajah di bawah menunjukkan tindak balas peneutralan yang membebaskan karbon dioksida.
The diagram below shows a neutralisation reaction that produces carbon dioxide.

Asid hidroklorik Kalsium karbonat Kalsium klorida Karbon dioksida Air

Hydrochloric acid Calcium carbonate Calcium chloride Carbon dioxide Water

Kertas turas / Filter paper

Kelalang kon / Conical flask

Gelembung gas
Bubbles of gas Asid hidroklorik cair
Dilute hydrochloric acid
Kepingan batu marmar
Marble chips
Penimbang elektronik
Electronic balance

(a) Apakah maksud jisim diabadikan? / What is mean by mass is conserved?

Jumlah jisim bahan tindak balas bersamaan dengan jumlah jisim produk semasa tindak balas kimia. 6
Total mass of reactants equals to total mass of product formed during a chemical reaction.
[2 markah/marks]

(b) Dalam eksperimen di atas didapati jisim menyusut, mengapakah terdapat penyusutan jisim?
The above experiment shows the mass is decreasing, why is there a decrease in mass?
Karbon dioksida dibebaskan ke udara.

The carbon dioxide produced is released into the air.

[2 markah/marks]

95 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

06 Sains F1 Book A bab6(p83-95)csy3p.indd 95 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Udara
7 Air

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

7.1 Komposisi Udara / Composition of Air

K.Kejayaan / S.Criteria

7.1.1 Merancang dan merekodkan komposisi udara. / Plan ways to determine and record the composition of air.
7.1.2 Mencerakinkan komposisi udara daripada carta pai. / Analyse the composition of air from a pie chart.
Mewajarkan kepentingan gas oksigen, karbon dioksida, nitrogen dan gas nadir dalam kehidupan seharian.
7.1.3
SP Justify the importance of oxygen, nitrogen, carbon dioxide and inert gases in daily life.
LS
Menghargai kitar karbon dan kitar oksigen dalam mengekalkan kandungan gas dalam udara.
7.1.4
Appreciate the carbon cycle and the oxygen cycle in maintaining the composition of gases in the air.
Menyelesaikan masalah apabila terdapat gangguan pada kitar karbon dan kitar oksigen di Bumi.
7.1.5
Solve problems when there is/are interferences to the carbon and the oxygen cycles on Earth.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature

Nilai Murni Mensyukuri nikmat yang dikurniakan Tuhan / Appreciate God’s gifts
Moral Value Memelihara dan memulihara alam sekitar / Preserve and conserve the environment

Buku teks muka surat 196

A. Mencerakinkan Komposisi Udara / Analyse Composition of Air Textbook page 196

1 Atmosfera merupakan lapisan udara yang mengelilingi Bumi.

The atmosphere is the layer of air that surrounds the Earth.

2 Udara adalah campuran kerana komponennya boleh diasingkan melalui kaedah fizikal, iaitu
penyulingan berperingkat .

Air is a mixture because the components can be separated by a physical method, which is
fractional distillation .

3 Lengkapkan peta konsep di bawah tentang komponen gas-gas yang terkandung dalam udara.
Complete the concept map below on the component of gases contained in air. TP2

i THINK
a c
Gas nadir dan bahan-bahan lain (0.97%) Karbon dioksida (0.03%)
Inert gas and other substances (0.97%) Carbon dioxide (0.03%)
• Helium • Argon • Neon Komponen gas-
• Xenon • Kripton / Kryton gas dalam udara
Component of
b gases in air d
Oksigen (21%) Nitrogen (78%)
Oxygen (21%) Nitrogen (78%)

7
Karbon dioksida (0.03%) / Carbon dioxide (0.03%) d Nitrogen (78%) / Nitrogen (78%) c b Oksigen (21%) / Oxygen (21%) 3
campuran; penyulingan berperingkat / mixture; fractional distillation 2 udara / air A. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 96

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 96 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 198

B. Kepentingan Gas / Importance of Gases Textbook page 198

Gas nadir dan Karbon dioksida (0.03%)

bahan-bahan lain (0.97%) Carbon dioxide (0.03%)
Inert gas and other
substances (0.97%)

Oksigen (21%)
Oxygen (21%)

Nitrogen (78%)
Nitrogen (78%)

Lengkapkan jadual di bawah tentang kepentingan gas.

Complete the table below on the importance of gas. TP3

Nama gas Kegunaan gas

Name of the gas The uses of gas

(i) Untuk proses pernafasan / For respiration process

(a) Oksigen
(ii) Untuk proses pembakaran / For combustion process
Oxygen
(iii) Digunakan sebagai bahan api roket / Use as fuel for rocket

Dalam alat pemadam api / In fire extinguisher

(b) Karbon dioksida (i)
Carbon dioxide Untuk fotosintesis / For photosynthesis
(ii)

Pembuatan baja / Producing fertilisers

(i)
(c) Nitrogen
Nitrogen Pembuatan asid nitrik / Producing nitric acid
(ii)

Penggunaan dalam lampu iklan / Use in advertisement lamp

(d) Gas nadir (i)
Inert gas Penggunaan dalam belon udara panas / Use in hot air balloon
(ii)

Penggunaan dalam belon udara panas / Use in hot air balloon

Penggunaan dalam lampu iklan / Use in advertisement lamp
(ii)
(d) (i)
(ii) Untuk fotosintesis / For photosynthesis
(b) (i) Dalam alat pemadam api / In fire extinguisher
7
Pembuatan asid nitrik / Producing nitric acid (ii) (iii) Digunakan sebagai bahan api roket / Use as fuel for rocket
Pembuatan baja / Producing fertilisers (c) (i) B. (a) (ii) Untuk proses pembakaran / For combustion process

97 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 97 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 200

C. Kitar Karbon dan Kitar Oksigen / Carbon Cycle and Oxygen Cycle Textbook page 200

Kitar Karbon / Carbon Cycle

Karbon dioksida di atmosfera

Carbon dioxide in atmosphere

Fotosintesis
Pembakaran Respirasi Photosynthesis
Combustion Respiration

Kilang
Gunung Factory
berapi Respirasi
Volcano tumbuhan
Respirasi Plant
haiwan respiration
Animal
respiration

Membebaskan karbon
Respirasi alga dan
dioksida
haiwan akuatik
Releasing carbon
Respiration of algae Mati dan reput
dioxide
and aquatic animals Die and rot
Menggunakan karbon
dioksida
Bahan api fosil Penguraian
Using carbon dioxide
Fossil fuels Decomposition

1 Perhatikan rajah di atas, lengkapkan kitaran di bawah dengan perkataan di dalam kotak.
Observe the diagram above and complete the cycle below with the words provided in the box. TP4

keseimbangan kitar karbon fotosintesis disingkirkan

balance carbon cycle photosynthesis removed

(a) Keseimbangan karbon semula jadi boleh dikekalkan melalui kitar karbon .
The balance of natural carbon can be maintained through carbon cycle .
(b) Karbon dioksida, sejenis sumber karbon utama di atmosfera dapat dipelihara pada 0.03% tahun demi tahun.
Carbon dioxide is the main resource of carbon in the atmosphere that can be maintained at 0.03% for each
year.

(c) Untuk mengekalkan keseimbangan

karbon dioksida di atmosfera, karbon dioksida dibebaskan ke
atmosfera hendaklah sama dengan karbon dioksida disingkirkan daripada atmosfera.
To sustain the balance
of carbon dioxide in the atmosphere, carbon dioxide released to the
atmosphere must be the same with carbon dioxide removed from the atmosphere.
(d) Proses yang menambahkan karbon dioksida ke atmosfera ialah:
The processes that increase carbon dioxide to the atmosphere are:
• Respirasi tumbuhan dan haiwan. / Respiration of plants and animals.
• Pembakaran bahan api. / Combustion of fuel.
• Pereputan bahan organik oleh bakteria dan kulat.
Decaying of organic matter by bacteria and fungi.

(e) Proses yang menyingkirkan karbon dioksida dari atmosfera ialah fotosintesis pada tumbuhan.
7 Proses which remove carbon dioxide from the atmosphere is photosynthesis of plants.
(e) fotosintesis / photosynthesis (c) keseimbangan; disingkirkan / balance; removed (a) kitar karbon / carbon cycle C. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 98

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 98 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Kitar Oksigen / Oxygen Cycle

Fotosintesis
Photosynthesis Oksigen
Oxygen

Respirasi
Respiration
Pembakaran
Pengaratan
Combustion
Rusting

Karbon dioksida
Carbon dioxide

Menggunakan oksigen
Using oxygen
Membebaskan oksigen
Pereputan Releasing oxygen
Decomposition

2 Perhatikan rajah di atas, lengkapkan kitaran di bawah dengan perkataan di dalam kotak.
Observe the diagram above and complete the cycle below with the words provided in the box. TP4

Oksigen Kitar oksigen fotosintesis respirasi pereputan

Oxygen Oxygen cycles photosynthesis respiration decomposition

(a) Kitar oksigen

merupakan proses pengambilan, penggunaan dan pengembalian oksigen dalam
atmosfera secara berterusan.
Oxygen cycles is a process of consumption, uses and return of oxygen in the atmosphere continuously.

(b) Kitar oksigen berkait rapat dengan kitar karbon.

Oxygen cycle is closely related with the carbon cycle.

(c) Oksigen digunakan dalam proses respirasi haiwan, pereputan

tumbuhan dan juga pembakaran bahan api.
Oxygen used in respiration process of animals, decomposition of plants and
as well as combustion of fuel.

(d) Sebaliknya, dalam proses fotosintesis , oksigen dibebaskan dan dikembalikan ke udara.
On the other hand, in photosynthesis process, oxygen is released and returned into the air.

(e) Maka, kitar karbon dan kitar oksigen memastikan kandungan karbon dioksida dan oksigen sentiasa
seimbang.
Therefore, carbon cycle and the oxygen cycle balance the carbon dioxide and oxygen contents all the time.

(d) fotosintesis / photosynthesis

7
(c) Oksigen; respirasi; pereputan / Oxygen; respiration; decomposition
(a) Kitar oksigen / Oxygen cycles 2

99 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 99 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

D. Kesan Gangguan dalam Kitar Oksigen atau Kitar Karbon Buku teks muka surat 200
Effect of Disruption in the Oxygen Cycle or Carbon Cycle Textbook page 200

i THINK
Lengkapkan Peta Pokok di bawah.
Complete the Tree Map below. TP5

a
1
Kandungan karbon Kesan rumah hijau / Greenhouse effect
dioksida yang tinggi akan
b
mengakibatkan Pemanasan global / Global warming
The high content of carbon
dioxide will cause c
Perubahan cuaca mendadak / Sudden climate change

a
Penanaman semula pokok
Replanting trees

b
Pengurangan penggunaan kenderaan bermotor
Decrease the usage of vehicles
2
Peningkatan karbon
dioksida dalam udara c
Mengelakkan pembakaran secara terbuka
dapat dikurangkan dengan Avoid open burning
beberapa kaedah seperti
berikut: d
The increase of carbon Berkongsi kereta ke tempat kerja
dioxide in air can be reduced Car-pooling to works
by a few methods such as:
e
Mengenakan denda kepada sesiapa yang melakukan
pembakaran terbuka / Fine to those who do open burning

f
Mengurangkan penggunaan plastik dan bekas plastik
Decrease the usage of plastic and plastic container

Pembelajaran Berasaskan Projek: Kitar oksigen dan kitar karbon

Project Based Learning: Oxygen cycle and carbon cycle

Arahan / Instruction

Anda dikehendaki membentuk 6 kumpulan. Seterusnya, bina satu terrarium menggunakan botol plastik yang
terpakai.
You are required to form 6 groups. Then, build a terrarium by using recycled plastic bottles.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

7
Decrease the usage of plastic and plastic container
Mengurangkan penggunaan plastik dan bekas plastik f
Berkongsi kereta ke tempat kerja / Car-pooling to works d Perubahan cuaca mendadak / Sudden climate change c
Mengelakkan pembakaran secara terbuka / Avoid open burning c Pemanasan global / Global warming b
Penanaman semula pokok / Replanting trees 2 a Kesan rumah hijau / Greenhouse effect a D. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 100

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 100 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

7.2 Pembakaran / Combustion

K.Kejayaan / S.Criteria

7.2.1 Merumuskan syarat untuk berlaku pembakaran. / Conclude the conditions needed for combustion.
Menghubungkaitkan antara syarat pembakaran dengan prinsip yang digunakan dalam pembuatan alat pemadam api.
SP 7.2.2
Relate the conditions of combustion with the principles used in the manufacture of fire extinguishers.
LS
Mengamalkan sikap berjaga-jaga bagi mengelakkan berlakunya kebakaran yang boleh mengakibatkan kemusnahan nyawa dan harta
7.2.3
benda. / Practice safety measures to prevent the occurrence of fire which can lead to the destruction of life and property.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Bertanggungjawab ke atas keselamatan diri dan alam sekitar
Moral Value Be responsible to our own safety and environment

Buku teks muka surat 204

A. Pembakaran dan Bahan Api / Combustion and Fire Textbook page 204

1 Pembakaran hanya akan berlaku dengan kehadiran oksigen yang

yg n
bahan api haba

Ha at
Ox sige
terdapat dalam udara, dan seperti yang

en

He
ba
Ok
ditunjukkan dalam segi tiga api di sebelah.
Combustion only happens when oxygen in air, fuel

and heat are present as shown in the fire’s triangle on the right.
Bahan api
Fuel

Buku teks muka surat 206

B. Alat Pemadam Api / Fire Extinguisher Textbook page 206

1 Lengkapkan jadual tentang alat pemadam api di bawah.

Complete the tables on fire extinguisher below. TP2

Jenis alat pemadam api Punca kebakaran

Type of fire extinguisher Source of fire

(a) Air Kebakaran dari pepejal (kayu, kain, kertas)

Water Fire from solid (woods, cloth, paper)

(b) Debu kering Kebakaran dari pepejal, cecair, gas dan logam
Dry powder Fire from solid, liquid, gas and metal

(c) Gas Kebakaran dari cecair, gas atau perkakasan elektrik

Gas Fire from liquid, gas or electrical devices

(d) Busa Kebakaran disebabkan gas atau cecair

Foam Fire from gas or liquids

7
Fire from gas or liquids
Kebakaran disebabkan gas atau cecair (d)
Fire from liquid, gas or electrical devices
Kebakaran dari cecair, gas atau perkakasan elektrik (c)
Fire from solid, liquid, gas and metal oxygen; fuel; heat
Kebakaran dari pepejal, cecair, gas dan logam B. 1 (b) A. 1 oksigen; bahan api; haba

101 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 101 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Amalan Sikap Berjaga-jaga untuk Mengelakkan Kebakaran Buku teks muka surat 207
Safety Measures to Prevent the Occurrence of Fire Textbook page 207

i THINK
a
Jauhkan
bahan yang
mudah terbakar
daripada api.
Keeps
flammable
f substances b

away from fire. Sentiasa peka

Simpan mancis dan terhadap
pemetik api di tempat barangan elektrik

yang selamat . yang digunakan.

Keeps matches and lighters Always be aware of
secure electrical goods
in place.
being use.

Sikap berjaga-jaga
untuk mengelakkan
kebakaran
Precaution to
e c
prevent fire
Tidak meletakkan
Tidak membuang terlalu
puntung rokok banyak beban
ketika apinya masih menyala. pada satu sumber elektrik.
Do not throw Do not put too
cigarettes butts many electrical appliances
d to a single electrical source.
when it is still burning.
Memasang
alat pengesan asap

dan penggera kebakaran

di rumah.
Install smoke detectors

and fire alarms

at home.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

7 selamat / secure f puntung rokok / cigarettes butts e

alat pengesan asap; penggera kebakaran / smoke detectors; fire alarms d banyak beban / many electrical appliances c
barangan elektrik / electrical goods b bahan yang mudah terbakar / flammable substances a C.

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 102

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 102 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

7.3 Pencemaran Udara / Air Pollution

K.Kejayaan / S.Criteria

7.3.1 Mentakrifkan maksud pencemaran udara dan bahan pencemar udara. / Define air pollution and air pollutants.

SP 7.3.2 Berkomunikasi mengenai bahan pencemar udara dan puncanya. / Communicate about air pollutants and the causes.
LS 7.3.3 Mewajarkan langkah untuk mencegah dan mengawal pencemaran udara. / Justify steps to prevent and control air pollution.
7.3.4 Menyelesaikan masalah kesan buruk akibat pencemaran udara. / Solve problems on the adverse effects of air pollution.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menghargai dan mengamalkan kehidupan yang bersih dan sihat
Moral Value Appreciate and living a clean and a healthy life

A. Pencemaran Udara dan Punca Bahan Pencemar Udara Buku teks muka surat 208
Air Pollution and Source of Pollutants Textbook page 208

1 Pencemaran udara ialah keadaan di mana bahan kimia hadir dalam udara dan boleh mendatangkan
kesan negatif kepada kesihatan manusia dan alam sekitar.
Air pollution is condition in which chemicals are present and can cause negative effect on human
health and environment. TP2

2 Lengkapkan jadual di bawah. / Complete the table below. TP2

Sumber / Sources Bahan pencemar / Pollutants

(a) Kenderaan bermotor
Motor vehicles
• Karbon dioksida / Carbon dioxide
• Karbon monoksida / Carbon monoxide

(b) Kilang-kilang / Factories

• Sulfur dioksida / Sulphur dioxide

• Nitrogen dioksida / Nitrogen dioxide

(c) Pembakaran secara terbuka

Open burning
• Karbon dioksida / Carbon dioxide
• Karbon monoksida / Carbon monoxide
• Jelaga / Soots

(d) Penyemburan bahan kimia

Spraying chemicals

• Klorofluorokarbon / Chlorofluorocarbon

• Jelaga / Soots
• Karbon monoksida / Carbon monoxide • Nitrogen dioksida / Nitrogen dioxide
7
(d) • Klorofluorokarbon / Chlorofluorocarbon (c) • Karbon dioksida / Carbon dioxide 2 (b) • Sulfur dioksida / Sulphur dioxide
A. 1 bahan kimia / chemicals

103 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 103 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

B. Punca dan Kesan Buruk Pencemaran Udara Buku teks muka surat 210
Causes and Effects of Air Pollution Textbook page 210

1   Kesihatan / Health

(a) Asap dan jelaga menyebabkan masalah sesak nafas.

Smoke and soot cause difficulties in breathing.
(b) Sulfur dioksida menyebabkan penyakit berkaitan pernafasan .
Sulphur dioxide cause respiratory disease.
(c) Karbon monoksida menyebabkan sakit kepala. / Carbon monoxide causes headaches.
(d) Zarah asbestos menyebabkan kanser peparu. / Particles of asbestos cause lung cancer.
(e) Zarah plumbum menyebabkan kerencatan akal pada kanak-kanak dan bayi.
The particles of lead cause metal retardation in children and infants.

2   Iklim Bumi / Earth’s climates

(a) Pembebasan asap dari kilang, ekzos kenderaan dan pembakaran terbuka menyebabkan jerebu.
The release of fumes from factories, vehicles exhaust and open burning causing haze.
(b) Karbon dioksida yang berlebihan menyebabkan kesan rumah hijau .
Excess carbon dioxide cause greenhouse effect.
(c) Klorofluorokarbon yang berlebihan menyebabkan penipisan lapisan ozon .
Excessive chlorofluorocarbon cause depletion of ozone layer .
(d) Gas sulfur dioksida dan nitrogen dioksida menyebabkan hujan asid .
Sulphur dioxide gas and nitrogen dioxide gas cause acid rain .

3   Bangunan dan infrastruktur / Building and infrastructures

(a) Habuk dan jelaga mengotorkan bangunan.

Dust and soot stain the buiding.
(b) Hujan asid mengakis struktur konkrit dan batu kapur.
Acid rain erode
the concrite and limestone structures.
(c) Hujan asid mempercepatkan pengaratan .
Acid rain speeds up rusting .

4   Tumbuhan dan haiwan / Plants and animals

(a) Menyebabkan tanah berasid dan kurang subur .

It will make the land acidic and less fertille .
(b) Menyebabkan sumber air berasid
dan tidak sesuai untuk hidupan akuatik .
It will cause the water source acidic and not suitable for aquatic life.
(c) Asap dan jerebu mengurangkan jumlah cahaya matahari sampai ke permukaan Bumi dan
menyebabkan kadar fotosintensis menjadi rendah.
Smoke and haze reduce the amount of sunlight to reach the Earth’s surface and cause the
rate of photosynthesis reduced.

7 cahaya matahari / sunlight

berasid; akuatik / acidic; aquatic
kurang subur / less fertille
(c)
(b)
4 (a)
hujan asid / acid rain
lapisan ozon / ozone layer
rumah hijau / greenhouse
(d)
(c)
2 (b)
pengaratan / rusting (c) kerencatan akal / metal retardation (e)
mengakis / erode 3 (b) pernafasan / respiratory B. 1 (a)

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 104

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 104 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Langkah-langkah Mencegah dan Mengawal Pencemaran Udara Buku teks muka surat 211
Ways to Prevent and Control Air Pollution Textbook page 211

1   Melalui undang-undang / By laws

(a) Denda kepada perokok yang merokok di kawasan larangan .

Fine the smokers smoking in prohibited areas .

(b) Mendenda individu yang melakukan pembakaran terbuka.

Fine the people who do open burning .
(c) Mendenda pemilik kenderaan yang ekzos kenderaannya mengeluarkan asap berlebihan .
Fine the vehicle’s owner whose vehicle’ exhaust emits excessive smoke.
(d) Tidak membenarkan kilang dibangunkan berhampiran kawasan perumahan .
Do not allow the factories to be operated near to the residential area.

2   Melalui pendidikan / By education

(a) Pendidikan di sekolah yang menekankan pencemaran udara dan langkah-langkah pengawalannya .
Education in schools that emphasises on air pollution and the way to control it .
(b) Program anti merokok .
Anti-smoking programme.
(c) Menggalakkan murid berjalan kaki atau menunggang basikal ke sekolah.
Encourage the students walking or riding bike to school.
(d) Menggalakkan penggunaan pengangkutan awam atau berkongsi kereta.
Encourage the use of public transport or car pooling.

3   Melalui sains dan teknologi / By science and technology

(a) Teknologi kenderaan hibrid .

Hybrid vehicles technology.
(b) Menggantikan peti sejuk yang menggunakan klorofluorokarbon (CFC) dengan peti sejuk yang
menggunakan hidroklorofluorokarbon (HCFC) .
Replace the refrigerators that use chlorofluorocarbon (CFC) to refrigerator that use
hydrochlorofluorocarbon (HCFC) .
(c) Pemasangan penapis pada serombong asap di kilang-kilang.
Installing filters
on factory’s chimneys.
(d) Penggunaan penukar bermangkin pada kenderaan bermotor.
Uses catalytic converters on motor vehicles.
(e) Menggantikan kaedah penggunaan pestisid dengan kaedah kawalan biologi untuk
mengawal haiwan perosak.
Replacing the use of pesticide method with biological control method to control pest.

Kuiz: / Quiz:
pengangkutan awam / public transport (d)

7
anti merokok / Anti-smoking (b)
(e) pestisid; kawalan biologi / pesticide; biological control pengawalannya / control it 2 (a)
(c) penapis / filters perumahan / residential (d)
chlorofluorocarbon (CFC); hydrochlorofluorocarbon (HCFC) berlebihan / excessive (c)
(b) klorofluorokarbon (CFC); hidroklorofluorokarbon (HCFC) pembakaran / burning (b)
3 (a) hibrid / Hybrid kawasan larangan / prohibited areas C. 1 (a)

105 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 105 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Pembelajaran Berasaskan Projek: Pencemaran udara

Project Based Learning: Air pollution

Arahan / Instruction

Keratan akhbar di bawah menunjukkan isu pencemaran udara yang berlaku baru-baru ini di Pasir Gudang, Johor.
The press section below shows a recent issue about air pollution in Pasir Gudang, Johor.

Berdasarkan isu tersebut, hasilkan sebuah projek buku skrap mengenai isu pencemaran udara di Malaysia secara
individu.
Based on the issue, make a scrapbook project on the issue of air pollution in Malaysia individually.

Buku skrap tersebut hendaklah membincangkan perkara-perkara berikut:

The scrapbook must contain these followings:
i. Maksud pencemaran udara dan punca bahan pencemar.
Definition of air pollution and source of pollutants.
ii. Langkah yang diambil pihak berkuasa dalam mengawal pencemaran udara.
Steps taken by authorities in controlling air pollution.
iii. Kesan buruk pencemaran udara terhadap benda hidup dan alam sekitar.
Bad effects of air pollution towards living things and environmnent.

Anda digalakkan untuk mengaitkan masalah pencemaran udara dengan isu di dalam keratan akhbar di atas.
You are required to relate the air pollution problem with the issue that happen in the press section above.

7 Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 106

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 106 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Satu sampel udara telah dianalisis dan didapati 4 Rajah 2 menunjukkan satu peta pokok.
ia mengandungi 78% nitrogen, 16% oksigen, Diagram 2 shows a tree map.
4% karbon dioksida, dan ditepukan dengan wap
air. Sampel udara tersebut mungkin hasil daripada Kandungan karbon dioksida yang
tinggi akan mengakibatkan
A sample of air is analysed and is found to contain
The high content of carbon
78% nitrogen, 16% oxygen, 4% carbon dioxide and
dioxide will cause
is saturated with water vapour. The sample of air is
likely to be produced from
A pengaratan. / rusting.
Perubahan cuaca secara
B pernafasan. / breathing. Kesan rumah hijau
X mendadak
C pembakaran. / burning. Greenhouse effect
Sudden climate change
D fotosintesis. / photosynthesis.
Rajah 2 / Diagram 2
2 Rajah 1 menunjukkan satu kitar. X ialah
Diagram 1 shows a cycle. X is
Fotosintesis A banjir. / flood.
Oksigen
Photosynthesis
Oxygen B pembakaran terbuka. / open burning.
C penebangan secara haram.
Respirasi
Respiration illegal logging.
Pengaratan Pembakaran
Rusting Combustion D pemanasan global.
global warming.
Karbon dioksida
Carbon dioxide
5 Proses manakah yang tidak menggunakan oksigen?
Which processes does not use up oxygen?
A Fotosintesis
Pereputan
Decomposition Photosynthesis
Rajah 1 / Diagram 1 B Pembakaran
Nyatakan nama kitar ini. Combustion
State the name of this cycle. C Respirasi
A Kitar nitrogen / Nitrogen cycle Respiration
B Kitar oksigen / Oxygen cycle D Pereputan
C Kitar karbon / Carbon cycle Decomposition
D Kitar udara / Air cycle
6 Rajah 3 menunjukkan syarat-syarat pembakaran.
3 Antara berikut, pernyataan yang manakah betul Diagram 3 shows the conditions of a combustion.
menerangkan tentang kesan pencemaran udara?
K
Which of the following shows the correct statement
on the effect of air pollution?
A Klorofluorokarbon menyebabkan penipisan
lapisan ozon. / Chlorofluorocarbon cause
Haba Bahan api
depletion of ozone layer.
Heat Fuel
B Gas sulfur dioksida menyebabkan kesan rumah
hijau. Rajah 3 / Diagram 3
Sulphur dioxide gas cause greenhouse effect. Apakah K?
C Hujan asid disebabkan oleh penambahan What is K?
gas karbon dioksida. / Acid rain is due to the A Udara / Air

increase of carbon dioxide gas.
D Jerebu mengurangkan kadar fotosintesis kerana


B Ferum / Iron
C Helium / Helium 7
tanah menjadi berasid. / Haze reduce the rate of D Oksigen / Oxygen
photosynthesis because the soil become acidic.

107 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 107 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 (a) Baca artikel tentang lapisan ozon di bawah.

Read the article below about the ozone layer.

Molekul ozon terdiri daripada tiga atom oksigen. Ozon berlaku secara semula jadi dalam atmosfera
Bumi, iaitu 10 hingga 20 batu di atas permukaan Bumi. Radiasi ultra ungu suria memecahkan satu
molekul oksigen untuk menghasilkan dua atom oksigen. Setiap atom sangat reaktif lalu bergabung
dengan molekul oksigen untuk menghasilkan molekul ozon. Bumi kita dilindungi oleh lapisan ozon nipis
yang menapis sinar ultraungu (UV) berbahaya. Malangnya, aktiviti-aktiviti manusia telah menyebabkan
kemusnahan kepada lapisan ozon. Pendedahan yang terlalu lama kepada sinar UV terhadap manusia
boleh menyebabkan kanser kulit, katarak dan melemahkan sistem pertahanan badan.
Ozone molecules consist of three oxygen atoms. Ozone occurs naturally in the Earth’s upper atmosphere,
10 to 20 miles above the Earth's surface. Solar ultraviolet radiation breaks apart one oxygen molecule
to produce two oxygen atoms. Each of these highly reactive atoms combines with an oxygen molecule
to produce an ozone molecule. Our Earth is protected by a thin ozone layer which filters out the
harmful ultraviolet (UV) rays. Unfortunately, human activities have caused harm to this beneficial ozone
layer. Overexposure to UV rays on human can lead to skin cancer, cataracts and weakened the immune
system.

Pada pendapat anda, adakah lapisan ozon penting untuk kesihatan manusia? Wajarkan pandangan anda berserta
bukti untuk menyokongnya.
In your opinion, does the ozone layer important for human health? Justify your opinion with supporting evidence.
Ya, kerana lapisan ozon menapis sinar ultraungu (UV) berbahaya dan menghalangnya daripada sampai

ke Bumi. Tanpa lapisan ozon, manusia terdedah kepada penyakit seperti kanser kulit, katarak dan

melemahkan sistem pertahanan badan. / Yes, because ozone layer filters out harmful ultraviolet (UV) rays

and prevents it from reaching the Earth. Without the ozone layer, humans are exposed to diseases such as

skin cancer, cataracts and weakened the immune system.

[3 markah/marks]

(b) Encik Hamdan bekerja sebagai seorang jurutera yang sering berada di tapak pembinaan dan terdedah kepada
cahaya matahari. Nyatakan dua langkah yang boleh diambil olehnya untuk melindungi dirinya daripada sinar
ultraungu yang berbahaya.
Encik Hamdan worked as an engineer at a construction site and often exposed to sunlight. State two steps
which can be taken by him to protect himself from the harmful ultraviolet rays.
Menggunakan krim pelindung matahari dan memakai pakaian yang menutup kulit supaya tidak terdedah

kepada cahaya matahari.

Using a sunblock cream and wear clothes that cover the skin so that it is not exposed to sunlight.
[2 markah/marks]

(c) Peningkatan sinaran ultraungu boleh membawa kepada gangguan dalam rantai makanan hidupan laut. Adakah
anda setuju dengan pernyataan ini? Terangkan jawapan anda.
Increased of ultraviolet rays can lead to disruptions in the marine food chain. Do you agree with this statement?
Explain your answer.
Ya, kerana sinar ultraungu yang berbahaya menyebabkan tumbuhan akuatik mati. Tumbuhan akuatik

merupakan pengeluar dalam rantai makanan. Apabila tumbuhan akuatik mati, hidupan laut kekurangan

makanan dan rantai makanan akan terganggu. / Yes, because the harmful ultraviolet rays causes the

7 aquatic plants to die. Aquatic plants are producers in the food chain. When aquatic plants die, marine

lives face shortage of food and the food chain will be interrupted.
[3 markah/marks]

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 108

07 Sains F1 Book A bab7(p96-108)csy4p.indd 108 22/10/2021 3:21 PM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Cahaya dan Optik
8 Light and Optics

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

8.1 Penggunaan Cermin / The Uses of Mirrors

K.Kejayaan / S.Criteria

8.1.1 Membezakan antara imej sahih dan imej maya. / Differentiate between a real image and a virtual image.
Berkomunikasi mengenai ciri imej dalam cermin satah, cermin cekung dan cermin cembung.
8.1.2
Communicate about the characteristics of image formed by a plane mirror, concave mirror and convex mirror.
Menyatakan bahawa jarak objek adalah sama dengan jarak imej dalam cermin satah menggunakan cermin satah untuk mengaplikasikan
8.1.3 konsep pantulan cahaya. / State that the object distance is equal to the image distance in a plane mirror by using plane mirror to apply
SP the concept of reflection of light.
LS Mewajarkan aplikasi cermin cembung dan cermin cekung dalam kehidupan.
8.1.4
Justify the application of convex mirror and concave mirror in daily life.
Membina alat optik dan menghargai penggunaan alat optik untuk meningkatkan keupayaan deria manusia.
8.1.5
Construct an optical instruments and appreciate the use of these optical instruments to enhance the ability of human senses.
Menyelesaikan masalah dalam kehidupan seharian dengan mengaplikasikan cermin satah, cermin cekung dan cermin cembung.
8.1.6
Solve problems in daily life involving the application of plane mirror, concave mirror and convex mirror.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

Buku teks muka surat 222

Cermin / Mirrors Textbook page 222

1 Imej sahih ialah imej yang boleh terbentuk pada skrin manakala imej maya ialah imej yang
tidak boleh terbentuk pada skrin. / A real image is image that can be formed on screen
meanwhile a virtual image is image that cannot be formed on screen.

2 Lengkapkan jenis dan aplikasi cermin berikut.

Complete the types and application of the following mirrors. TP3

Jenis cermin / Types of mirror Aplikasi / Applications

• Membantu penari melihat pergerakannya.

(a) Cermin satah
Helps dancer look at their movements.
Plane mirror • Menjadikan ruang bilik kelihatan lebih luas.
Make a space area looks larger.

• Digunakan oleh doktor gigi untuk memeriksa gigi pesakit.

(b) Cermin cekung
Used by the dentist to examine patient’s teeth.
Concave mirror • Memudahkan seseorang untuk bersolek.
Make it easy for someone to apply make up. 8
• Penggunaan di selekoh jalan yang berbahaya.
(c) Cermin cembung
Use at dangerous corner of a road.
Convex mirror • Untuk melihat setiap sudut kedai.
To see every corner of the store.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(c) Cermin cembung / Convex mirror (b) Cermin cekung / Concave mirror (a) Cermin satah / Plane mirror 2 boleh; tidak boleh / can; cannot 1

109 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 109 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.2 Sifat Cahaya / Properties of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

SP
8.2.1 Berkomunikasi mengenai sifat cahaya. / Communicate about the properties of light.
LS
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

A. Sifat-sifat Cahaya dan Fenomena yang Berkaitan Buku teks muka surat 229
Properties of Light and Relevant Phenomena Textbook page 229

1 Lengkapkan pernyataan di bawah untuk menunjukkan sifat-sifat cahaya.

Complete the phrases below to show the properties of light.
Cahaya / Light

(a) Tidak boleh melalui objek yang legap / Cannot pass through opaque object

(b) Kelajuan / Speed = 3 × 10 m s 8 –1

(c) Boleh disebarkan untuk menghasilkan spektrum / Can be dispersed to produce spectrum

(d) Boleh dibiaskan / Can be refracted

(e) Boleh dipantulkan / Can be reflected

(f) Merambat secara lurus / Travel in straight line

2 Berikut merupakan fenomena semula jadi yang berkaitan dengan cahaya. Dalam ruang di bawah fenomena
tersebut, tuliskan sifat cahaya yang berkaitan dengannya.
The following are natural phenomena related to light. In the blank space under those phenomena, write the
properties of light that are related to it. TP3

a b c d

Kilat kelihatan sebelum

Pembentukan
bunyi guruh Gerhana matahari Pembentukan pelangi
bayang-bayang
Lightning is seen before Solar eclipse Formation of rainbow
Formation of shadow
thunder

Tidak boleh melalui Tidak boleh melalui

8 objek legap
Cannot pass through
Kelajuan cahaya
Speed of light
objek legap
Cannot pass through
Boleh disebarkan
Can be dispersed
opaque object opaque object

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Boleh disebarkan / Can be dispersed d

Kelajuan cahaya / Speed of light c Tidak boleh melalui objek legap / Cannot pass through opaque object 2 b
dibiaskan / refracted (e) dipantulkan / reflected (f) lurus / straight (d)
legap / opaque (b) 3 × 108 m s–1 (c) spektrum / spectrum A. 1 (a)

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 110

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 110 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.3 Pantulan Cahaya / Reflection of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

8.3.1 Menyatakan ciri imej cermin satah. / State the characteristics of image formed by a plane mirrors.
8.3.2 Berkomunikasi mengenai Hukum Pantulan. / Communicate about the Law of Reflection.
SP
LS 8.3.3 Melukis gambar rajah sinar pantulan cahaya. / Draw ray diagrams to show the reflection of light.
Menyelesaikan masalah dalam kehidupan seharian dengan mengaplikasikan konsep pantulan cahaya.
8.3.4
Solve problems in daily life with the application of reflection of light.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

Buku teks muka surat 231

A. Pantulan pada Cermin Satah / Reflection on Plane Mirror Textbook page 231

1 Ciri-ciri imej yang terbentuk oleh cermin satah:

Characteristics of the image formed by a plane mirror: TP2
(i) Tegak / Upright
(ii) Saiz objek dan saiz imej sama / Object size and image size is same
(iii) Jarak objek dan jarak imej sama / Object distance and image distance is same
(iv) Songsang sisi / Laterally inverted
(v) Maya / Virtual

2 Rajah di bawah menunjukkan suatu corak diletakkan di depan sebuah cermin satah. Dalam ruang di sebelah,
lukis imej yang dilihat dalam cermin satah. / The diagram below shows a pattern placed in front of a plane mirror.
In the space next to it, draw the image that can be seen in the plane mirror. TP3

Cermin
Mirror

Objek / Object Imej / Image

3 Lengkapkan rajah cahaya di bawah untuk menunjukkan bagaimana imej objek terbentuk dalam cermin satah.
Complete the ray diagram below to show how image of an object is formed in a plane mirror. TP2

Cermin satah
Plane mirror

8
Objek Imej
Object Image

Image
Imej
Object (v) Maya / Virtual
Objek
(iv) Songsang sisi / Laterally inverted
Object distance and image distance is same
(iii) Jarak objek dan jarak imej sama
Plane mirror
Object size and image size is same
Cermin satah
3 2 A. 1 (ii) Saiz objek dan saiz imej sama

111 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 111 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 232

B. Aplikasi Pantulan Cahaya / Application of Reflection of Light Textbook page 232

1 Suatu objek boleh dilihat walaupun ia tidak menghasilkan cahaya. Ini adalah disebabkan ia memantulkan cahaya
yang menyinar ke atasnya. / An object is visible although it does not produce light. This is because it reflects
light that shines on it. TP2
(a) Suatu objek yang putih memantulkan semua cahaya yang menyinar ke atasnya.
A white colour object reflects all light that shines on it.
(b) Suatu objek hitam tidak memantulkan sebarang cahaya yang menyinar ke atasnya.
A black colour object does not reflect any light that shines on it.

2 (a) Suatu permukaan yang licin kelihatan berkilat, manakala suatu permukaan yang kasar
kelihatan pudar .
A smooth
surface appears shiny, while a rough surface appears dull .
(b) Lengkapkan rajah cahaya di bawah untuk menunjukkan bagaimana sinar cahaya dipantulkan oleh permukaan
licin dan permukaan kasar. / Complete the ray diagram below to show how light rays are reflected by a
smooth surface and a rough surface. TP3

(i) Permukaan licin / Smooth surface (ii) Permukaan kasar / Rough surface

3 Dalam situasi berikut, konsep pantulan cahaya diaplikasikan. Lengkapkan pernyataan berikut untuk menerangkan
rasional aplikasi-aplikasi ini. / In the following situation, the concept of reflection of light is applied. Complete
the following sentences to explain the rational behind these application. TP3

(a) Penggunaan papan tanda yang memantulkan cahaya supaya dapat dilihat pada
waktu malam.
Using signboards that reflects light so that they can be seen at night.

(b)
Pemakaian jaket keselamatan mempunyai yang
jalur pemantul
cahaya oleh pekerja di tapak pembinaan supaya mudah dilihat .
Safety vest that has light-reflecting stripes worn by construction site workers so
that easy to be seen .

(c) Penggunaan segi tiga pemantul cahaya kecemasan untuk kenderaan yang rosak
amaran kepada pengguna jalan raya yang lain
8 di jalan raya sebagai .
Use of light-reflecting emergency triangle for a breakdown vehicle at the road as
warning to other road users .

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

warning to other road users

(c) amaran kepada pengguna jalan raya yang lain (ii) (b) (i)  (b) tidak / does not
3 (b) mudah dilihat / easy to be seen (a) licin; pudar / smooth; dull 2 B. 1 (a) semua / all

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 112

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 112 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.4 Pembiasan Cahaya / Refraction of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

Mengitlak bahawa pembiasan cahaya berlaku apabila cahaya bergerak melalui medium yang berbeza ketumpatan.
8.4.1
Generalise that refraction occurs when light moves through medium of different densities.
Melukis gambar rajah sinar pembiasan cahaya apabila cahaya melalui medium berbeza ketumpatan.
8.4.2
SP Draw ray diagrams to show refraction of light when light propagates from one medium to another medium of different densities.
LS Merumuskan hubungan antara sudut tuju, i dan sudut biasan, r apabila cahaya bergerak dari medium kurang tumpat ke lebih tumpat.
8.4.3 Generalise the relationship between the angle of incidence, i and angle of refraction, r, when light travels from a medium of low density to
a medium of high density.
8.4.4 Mewajarkan aplikasi pembiasan cahaya dalam kehidupan. / Justify the applications of refraction of light in daily life.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

Buku teks muka surat 233

A. Pembiasan Cahaya / Refraction of Light Textbook page 233

Udara (a) Sinar tuju selari dengan normal.

Air
Incident ray is parallel to the normal.
Kaca (b) Sinar cahaya tidak dibiaskan.
Glass
Light ray not refracted.

(a) Sinar tuju bergerak dari medium kurang tumpat ke medium

Normal
Normal lebih tumpat.
Udara i
Air
Incident ray moves from a less dense to more
Kaca dense medium.
Glass
r (b) Sinar cahaya dibiaskan mendekati normal.
Light ray refracted towards the normal.

(a) Sinar tuju bergerak dari medium lebih tumpat ke medium

Normal
Normal kurang tumpat.
r
Udara / Air Incident ray moves from a more dense to less
Kaca
Glass
i
dense medium.
(b) Sinar cahaya dibiaskan menjauhi normal.
8
Light ray refracted away from the normal.

(b) menjauhi / away from (b) mendekati / towards

3 (a) lebih; kurang / more; less A. 2 (a) kurang; lebih / less; more

113 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 113 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 236

B. Fenomena Pembiasan Cahaya / Refraction of Light Phenomena Textbook page 236

1 Antara berikut, yang manakah merupakan fenomena yang disebabkan oleh pembiasan? Tandakan (✓) dalam
kotak.
Which of the following are phenomena caused by refraction? Tick (✓) in the box. TP3

(a) Sudu kelihatan bengkok di (b) Dasar kolam kelihatan (c) Tumbuhan tumbuh ke arah
dalam air lebih cetek cahaya
Spoon seems bended in The base of the pool looks Plants grow towards the
water shallower light

3 3

2 Harris sedang memerhatikan bintang. Dia mendapati bintang-bintang itu seolah-olah berkelip-kelip. Dia
tertanya-tanya sama ada benar bintang berkelip sedangkan bintang-bintang membakar sepanjang masa.
Terangkan fenomena ini berdasarkan ciri cahaya yang dikaji dalam eksperimen ini.
Harris is watching stars. He notices that the stars appear blinking. He wonders if stars really blink as stars
are burning all the time. Explain this phenomenon based on the characteristic of light studied in this
experiment. TP3

Cahaya bintang dibias apabila melalui atmosfera. Pergerakan

udara dalam atmosfera menyebabkan perubahan yang
berterusan dalam arah cahaya bintang. Sesekali cahaya
bintang dibias kepada matanya dan sesekali ia dibias menjauhi
matanya.
The star light is refracted as it passes through the atmosphere.
The movement of air in the atmosphere causes continuous
changes in direction in the star light. Sometimes the star light
is refracted to his eyes and sometimes it is refracted away
from his eyes.

8
Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

eyes and sometimes it is refracted away from his eyes.

causes continuous changes in direction in the star light. Sometimes the star light is refracted to his
The star light is refracted as it passes through the atmosphere. The movement of air in the atmosphere
matanya dan sesekali ia dibias menjauhi matanya. (c) –
perubahan yang berterusan dalam arah cahaya bintang. Sesekali cahaya bintang dibias kepada (b) 3
2 Cahaya bintang dibias apabila melalui atmosfera. Pergerakan udara dalam atmosfera menyebabkan B. 1 (a) 3

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 114

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 114 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.5 Penyebaran Cahaya / Dispersion of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

8.5.1 Berkomunikasi mengenai penyebaran cahaya. / Communicate about the dispersion of light.
SP
LS Menjelaskan dengan contoh penyebaran cahaya dalam kehidupan seharian.
8.5.2
Explain with an example the dispersion of light in daily life.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

TUJUAN Untuk mengkaji penyebaran cahaya.

AIM To study the dispersion of light.

RADAS Kotak sinar, prisma, skrin putih, lampu suluh, besen air, cermin satah
APPARATUS Ray box, prism, white screen, torch light, water basin, plane mirror

BAHAN Air
MATERIAL Water

PROSEDUR 1 Susun radas seperti dalam rajah di bawah.

PROCEDURE Arrange the apparatus as in the diagram below.

Skrin putih Prisma kaca Kotak sinar

White screen Glass prism Ray box

2 Laraskan prisma dan skrin tersebut sehingga suatu imej pelbagai warna terbentuk di atas
skrin putih.
Adjust the prism and the screen until an image of various colours is form on the white
screen.
3 Susun satu set radas lain seperti dalam rajah di bawah.
Arrange another set of apparatus as in the diagram below.
Skrin putih
Lampu suluh White screen
Torch light

Cermin satah
Plane mirror

Air
Water Besen
Basin

4 Sinarkan lampu suluh ke atas cermin satah di dalam air. 8

Shine the torch light on the plane mirror in water.
5 Laraskan kedudukan lampu suluh dan skrin putih sehingga suatu imej berwarna-warni
kelihatan di atas skrin putih tersebut.
Adjust the position of the torch light and white screen until a colourful image is seen on
the white screen.

115 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 115 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

PEMERHATIAN 1 Apakah yang diperhatikan pada kedua-dua skrin putih?

OBSERVATION What is observed on both white screens? TP1
Spektrum / Spectrum

2 Senaraikan semua warna yang kelihatan di atas skrin mengikut susunan.

List all colours seen on the screen in order. TP2

Merah Jingga Kuning Hijau Biru Indigo Ungu

Red Orange Yellow Green Blue Indigo Purple

3 Warna yang manakah dibiaskan paling banyak? / Which colour is refracted the most? TP2

Merah / Red

4 Warna yang manakah dibiaskan paling sedikit? / Which colour is refracted the least? TP2

Ungu / Purple

PERBINCANGAN 1 Fenomena yang dilihat apabila sinar cahaya melalui prisma dikenali sebagai
DISCUSSION penyebaran cahaya.
The phenomenon seen when light ray passes through the prism is known as
dispersion of light. TP2
2 Cahaya disinarkan ke atas cermin satah yang direndam di dalam air. Ini merupakan suatu
simulasi pembentukan pelangi. Terangkan analogi dalam aktiviti ini.
Light is shined onto a plane mirror dipped in water. This is a simulation of the formation of
rainbow. Explain the analogy in this activity. TP6

Dalam aktiviti ini Dalam fenomena semula jadi

In this activity In natural phenomenon

(a) Lampu suluh Matahari

Torch light The Sun

(b) Air di dalam besen Titisan air dalam udara

Water in the basin Water droplets in the air

(c) Skrin putih Langit

White screen Sky

(d) Spektrum terbentuk di atas skrin Pelangi

Spectrum formed on the screen Rainbow

Cahaya boleh disebarkan untuk membentuk spektrum .

KESIMPULAN
CONCLUSION spectrum
Light can be dispersed to form .
8
Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

4 Ungu / Purple
(d) Pelangi / Rainbow 3 Merah / Red
(c) Langit / Sky Orange – Yellow – Green – Blue – Indigo
2 (b) Titisan air dalam udara / Water droplets in the air 2 Jingga – Kuning – Hijau – Biru – Indigo
spektrum / spectrum 1 penyebaran / dispersion 1 Spektrum / Spectrum
Kesimpulan / Conclusion: Perbincangan / Discussion: Pemerhatian / Observation:

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 116

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 116 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.6 Penyerakan Cahaya / Scattering of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

8.6.1 Berkomunikasi mengenai penyerakan cahaya. / Communicate about scattering of light.

SP
LS Menjelaskan dengan contoh penyerakan cahaya dalam kehidupan seharian.
8.6.2
Explain scattering of light in daily life with examples.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

TUJUAN Untuk mengkaji penyerakan cahaya

AIM To study the scattering of light

RADAS DAN
BAHAN Lampu suluh, kaca, skrin putih, rod kaca, air, serbuk susu
APPARATUS AND Torch light, glass, white screen, glass rod, water, milk powder
MATERIAL

PROSEDUR 1 Isi sebuah gelas dengan air.

PROCEDURE Fill a glass with water.
2 Susun radas seperti dalam rajah di bawah.
Arrange the apparatus as in the diagram below.
Air
Lampu suluh Water
Torch light Skrin putih
White screen

3 Dengan menggunakan lampu suluh, sinarkan cahaya ke atas skrin putih melalui air di
dalam gelas. Perhatikan cahaya di dalam air dan di atas skrin.
By using a torch light, shine on the white screen through water in the glass. Observe the
light in water and on the screen.
4 Larutkan sedikit serbuk susu di dalam air dan perhatikan perubahan cahaya di dalam air
dan di atas skrin.
Dissolve some milk powder in the water and observe the change of light in the water and
on the screen.

PEMERHATIAN Terangkan warna cahaya di dalam air dan di atas skrin.

OBSERVATION Describe the colour of light in water and on the screen.

(a) Sebelum serbuk susu dilarutkan di (b) Selepas serbuk susu dilarutkan di
dalam air dalam air
Before milk powder is dissolved in
water
After milk powder is dissolved in
water
8
Cahaya di dalam air Putih Cahaya di dalam air Kebiruan
Light in water White Light in water Bluish

Cahaya di atas skrin Putih Cahaya di atas skrin Kemerahan

Light on the screen White Light on the screen Reddish
Putih / White Kemerahan / Reddish
(a) Putih / White (b) Kebiruan / Bluish
Pemerhatian / Observation:

117 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 117 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

PERBINCANGAN 1 Fenomena yang diperhatikan dalam eksperimen ini dikenali sebagai penyerakan cahaya.
DISCUSSION Apabila cahaya matahari melalui atmosfera, ia diserakkan oleh zarah-zarah udara.
The phenomenon observed in this experiment is known as scattering of light. When
sunlight passes through the atmosphere, it is scattered by air particles. TP4
Cahaya biru Cahaya merah Cahaya biru Cahaya merah
Matahari Blue light Red light Matahari Blue light Red light
Sun Sun

Pemerhati
Observer

Pemerhati Bumi
Observer Earth
Bumi / Earth
Waktu tengah hari / Noon time Waktu senja / Sunset

(a) Sinar berwarna biru diserakkan paling banyak sekitar waktu tengah hari apabila
sinar cahaya melalui lapisan atmosfera yang nipis kerana ia mempunyai panjang
gelombang yang paling pendek. Oleh itu, langit kelihatan kebiruan sekitar
waktu tengah hari.
Blue coloured ray is scattered the most around noon time when light ray passes
through a thin layer of atmosphere because it has the shortest wavelength. Therefore,
the sky looks bluish around noon time. TP4
(b) Namun, pada waktu senja langit kelihatan kemerahan . Sinar berwarna merah
diserakkan sedikit apabila sinar cahaya melalui lapisan atmosfera yang lebih tebal
kerana ia mempunyai panjang gelombang yang paling panjang.
However, during sunset, the sky appears reddish . Red-coloured-ray is
scattered a little when light ray passes through a thicker layer of atmosphere because
it has the longest wavelength.

2 Dalam aktiviti ini, fenomena semula jadi disimulasikan.

In this activity, the natural phenomenon is simulated. TP6

Susunan Fenomena semula jadi

Setting Natural phenomenon
(a) Lampu suluh Matahari
Torch light The Sun
(b) Serbuk susu Zarah-zarah udara
Milk powder Air particles
(c) Air di dalam gelas Atmosfera pada waktu tengah hari
Water in the glass Atmosphere during noon time
(d) Skrin Atmosfera pada waktu senja
Screen Atmosphere during sunset

8 KESIMPULAN Penyerakan cahaya menyebabkan langit kelihatan kebiruan pada waktu tengah hari dan
CONCLUSION kemerahan pada waktu senja.
Scattering of light causes the sky to appear bluish during noon and reddish during sunset.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(d) Atmosfera pada waktu senja / Atmosphere during sunset

(c) Atmosfera pada waktu tengah hari / Atmosphere during noon time (b) kemerahan / reddish
(b) Zarah-zarah udara / Air particles 2 1 (a) kebiruan / bluish
Perbincangan / Discussion:

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 118

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 118 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

8.7 Penambahan dan Penolakan Cahaya / Addition and Subtraction of Light

K.Kejayaan / S.Criteria

8.7.1 Mengenal pasti warna primer. / Identify primary colours.

Mengenal pasti penambahan warna-warna primer bagi membentuk warna sekunder.
8.7.2
Identify the addition of primary colours to produce secondary colours.
8.7.3 Berkomunikasi mengenai penolakan cahaya. / Communicate about subtraction of light.
SP
LS Merekodkan warna yang terhasil pada skrin selepas cahaya melalui penapis warna.
8.7.4
Record the colours formed on the screen when light passes through colour filters.
8.7.5 Membezakan penambahan dan penolakan cahaya. / Differentiate the addition and subtraction of light.
Menjelaskan dengan contoh penambahan dan penolakan cahaya dalam kehidupan harian.
8.7.6
Explain with examples addition and substraction of light in daily life.
EMK Sains dan teknologi / Science and technology
Nilai Murni Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Moral Value Appreciate the contribution of science and technology

Buku teks muka surat 241

A. Penambahan Cahaya / Addition of Light Textbook page 241

1 (a) Warna asas yang tidak boleh dihasilkan melalui pencampuran warna dikenali sebagai warna primer .

The basic colours that cannot be produced through colour mixing are known as primary colour . TP2

(b) Warna yang dihasilkan apabila dua atau lebih warna primer ditambah dikenali sebagai warna sekunder .
The colours produced from the mixing of two or more primary colours are known as secondary colour . TP2

(c) Aqeef mempunyai sebiji gasing. Dia mewarnakan sebahagiannya dengan warna hijau dan sebahagian lagi
dengan magenta. Apabila gasing tersebut diputarkan, warna apakah dapat dilihat?
Aqeef has a top. He painted one side of it with green and the other side with magenta. When he spins the
top, what colour can be seen? TP3
Warna putih / White colour

2 Sinar cahaya dari lampu suluh Warna cahaya yang dilihat pada skrin putih
Light ray from torch light Colour of light seen on the white screen

(a) Merah + Biru + Hijau / Red + Blue + Green Putih / White

(b) Merah + Biru / Red + Blue Magenta / Magenta

(c) Biru + Hijau / Blue + Green Sian / Cyan

(d) Merah + Hijau / Red + Green Kuning / Yellow

3 Label rajah di bawah dengan warna yang betul.

Label the diagram below with the correct colours. TP3

b
Kuning Merah Magenta
Yellow
Red
Magenta 8
a Biru
Putih c
White
Hijau Blue Sian
Green
Cyan

(c) Sian / Cyan (d) Kuning / Yellow (c) Warna putih / White colour
(b) Magenta / Magenta (c) Sian / Cyan (b) warna sekunder / secondary colour
(a) Putih / White 3 (b) Magenta / Magenta 2 A 1 (a) warna primer / primary colour

119 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 119 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

4 (a) Mesin cetak berwarna menghasilkan bahan cetakan pelbagai warna dengan menambahkan warna
yang berlainan pada tahap kecerahan yang berlainan.
A colour printer produces printed material of various colours by adding different colours at
different degree of brightness. TP6
(b) Monitor skrin berwarna menghasilkan warna berlainan dengan menyinarkan cahaya 3 warna
primer yang berlainan bersama.
A colour screen monitor produces different colours by shining lights of 3 different primary
colours together. TP6

Buku teks muka surat 242

B. Penolakan Cahaya / Subtraction of Light Textbook page 242

1 (a) Pasangkan suatu penapis warna pada lampu suluh dan sinarkan lampu suluh ke atas skrin putih seperti
dalam rajah.
Install a colour filter on a torch light and shine the torch light on a white screen as in the diagram.

Penapis A Penapis B
Filter A Filter B

Skrin putih
White screen
Lampu suluh
Torch light

(b) Letakkan satu penapis lain di antara lampu suluh dan skrin putih dan perhatikan perubahan cahaya pada
skrin putih. / Place another filter in between the torch light and the white screen and observe the change in
light on the white screen.
(c) Ulangi langkah-langkah tersebut dengan menggunakan pasangan penapis yang berbeza.
Repeat the steps by using different pairs of filters.

2 Penapis A / Filter A Penapis B / Filter B Warna di atas skrin / Colour on the screen

(a) Merah / Red – Merah / Red

(b) Biru / Blue – Biru / Blue

(c) Hijau / Green – Hijau / Green

(d) Merah / Red Hijau / Green Tiada cahaya / No light

(e) Biru / Blue Merah / Red Tiada cahaya / No light

(f) Hijau / Green Biru / Blue Tiada cahaya / No light

(g) Merah / Red Kuning / Yellow Merah / Red

8 (h) Biru / Blue

(i) Hijau / Green

Magenta / Magenta

Sian / Cyan
Biru / Blue

Hijau / Green

(j) Kuning / Yellow Hijau / Green Hijau / Green

(k) Magenta / Magenta Merah / Red Merah / Red

(l) Sian / Cyan Biru / Blue Biru / Blue

(l) Biru / Blue (k) Merah / Red (j) Hijau / Green

(i) Hijau / Green (h) Biru / Blue (f) Tiada cahaya / No light (b) primer / primary
(e) Tiada cahaya / No light (c) Hijau / Green B. 2 (b) Biru / Blue A. 4 (a) menambahkan / adding

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 120

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 120 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

3 (a) Suatu penapis membenarkan sesetengah warna melaluinya dan menyerap warna lain. Penyerapan
cahaya juga dikenali sebagai penolakan cahaya.
A filter allows certain colours pass through it and absorbs other colours. The absorption of light
is also known as subtraction of light. TP2
(b) Suatu penapis warna primer membenarkan satu warna sahaja melaluinya.
A filter of primary colour allows one colour only passes through it. TP2
(c) Suatu penapis warna sekunder membenarkan dua warna melaluinya.
A filter of secondary colour allows two colours pass through it. TP2
(d) Apabila dua penapis warna primer berlainan digunakan, tiada warna boleh melaluinya.
When two different filters of primary colours are used, no light can pass through. TP2
(e) Apabila satu penapis warna primer dan satu penapis warna sekunder digunakan, hanya cahaya warna
primer boleh melaluinya.
When one filter of primary colour and one filter of secondary colour are used, only the primary
colour light can pass through. TP2

(f) Rajah di bawah menunjukkan cara penapis menolak cahaya. Lengkapkan rajah-rajah dengan melukis anak
panah untuk menunjukkan jenis cahaya yang boleh melalui penapis-penapis tersebut.
The diagrams below show the way filters subtract light. Complete the diagrams by drawing arrows to
indicate the types of light that can pass through the filters.

(i) (ii)
Biru / Blue Skrin putih Biru / Blue Skrin putih
White screen White screen
Hijau / Green Hijau / Green

Merah / Red Merah / Red

Penapis biru Penapis hijau Penapis kuning Penapis hijau

Blue filter Green filter Yellow filter Green filter

4 (a) Suatu objek kelihatan merah kerana ia menolak semua cahaya warna lain dan memantulkan hanya
cahaya warna merah.
An object appears red because it subtracts all other colour lights and reflects only red light.

Berdasarkan prinsip di atas, / Based on the principle above, TP3

(i) suatu bahan kimia yang boleh menolak semua cahaya lain kecuali merah digunakan untuk membuat
pewarna merah dalam industri pakaian.
dye
a chemical that can subtract all other lights except the red is used to make red in
clothing industry.
(ii) suatu objek kelihatan hitam kerana ia menolak semua cahaya yang menyinar di atasnya.
an object appear black because it subtracts all light that shines on it.
(b) Apakah yang akan terjadi kepada dunia jika penolakan cahaya tidak berlaku kepada sebarang objek di 8
sekitar kita?
What will happen to the world if subtraction of light does not happen to any object around us? TP6
Semua objek kelihatan putih dan tidak berwarna.
All objects appear white and do not have colour.

5 Penolakan cahaya berlaku apabila penapis warna digunakan.

Subtraction of light takes place when coloured filters are used.

121 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 121 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

C. Perbezaan antara Penambahan dan Penolakan Cahaya Buku teks muka surat 245
Difference between Addition and Subtraction of Light Textbook page 245

Lengkapkan perbandingan penambahan dan penolakan cahaya berikut.

Complete the following addition and subtraction of light comparison. TP2

(a)  Penambahan cahaya / Addition of light

Campuran cahaya warna primer untuk menghasilkan cahaya warna sekunder .

Mixing of primary colour lights to produce secondary colour lights.

(b)  Penolakan cahaya / Subtraction of light

Berlaku apabila objek legap memantulkan cahaya yang sama warna dan menyerap

cahaya yang berwarna lain .

Occurs when opaque object reflects the light of same colours and absorbs

light of other colours.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

8
(b) memantulkan; sama ;menyerap; lain / reflects; same; absorbs; other
C. (a) primer; sekunder / primary; secondary
5 Penolakan / Subtraction
All objects appear white and do not have colour.
(b) Semua objek kelihatan putih dan tidak berwarna.
(ii) semua / all
4 (a) (i) pewarna / dye
Yellow filter Green filter Blue filter Green filter (e) primer / primary
Penapis kuning Penapis hijau Penapis biru Penapis hijau
(d) tiada / no
Merah / Red Merah / Red (c) dua / two
Hijau / Green Hijau / Green (b) satu / one
White screen White screen
Skrin putih Biru / Blue Skrin putih Biru / Blue absorbs; subtraction
(ii) (f) (i) B. 3 (a) menyerap; penolakan

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 122

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 122 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions

1 Rajah 1 menunjukkan satu jenis cermin. 4 Rajah 2 menunjukkan cermin pandang belakang
Diagram 1 shows a type of mirror. pada kenderaan.
Diagram 2 shows a rear mirror of a vehicle.

Rajah 1 / Diagram 1
Apakah nama cermin ini? Rajah 2 / Diagram 2
What is the name of this mirror? Apakah jenis cermin yang digunakan pada cermin
A Cermin satah ini?
Plane mirror What type of mirror is used in this mirror?
B Cermin cekung A Cermin satah
Concave mirror Plane mirror
C Cermin bengkok B Cermin cekung
Bent mirror Concave mirror
D Cermin cembung C Cermin bengkok
Convex mirror Bent mirror
D Cermin cembung
2 Sifat cahaya yang manakah diaplikasikan dalam Convex mirror
pembinaan periskop dan kaleidoskop?
Which characteristic of light is applied in the 5 Suatu penapis telah dipasangkan pada lampu suluh
construction of a periscope and kaleidoscope? dan ia dipancarkan kepada skrin. Jika penapis A
A Cahaya bergerak lurus adalah warna merah dan penapis B ialah warna
Light is moving straight hijau, apakah warna yang terhasil pada skrin?
B Cahaya boleh dibiaskan A filter has been installed on a flashlight and
Light can be refracted emitted to the screen. If filter A is red and filter B is
C Cahaya boleh dipantulkan green, what is the resulting colour on the screen?
Light can be reflected A Merah / Red
D Cahaya bergerak secara bengkok B Hijau / Green
Light is moving bent C Kuning / Yellow
D Tiada cahaya / No light
3 Antara fenomena berikut, yang manakah
disebabkan oleh penyebaran cahaya? 6 Doktor gigi menggunakan cermin untuk melihat
Which of the following phenomenon caused by gigi pesakit supaya imej yang terbentuk lebih besar
light dispersion? dan dekat. Apakah jenis cermin yang digunakan
A Pembentukan pelangi tersebut?
Rainbow formation
B Kemerahan matahari terbenam
dentist use a mirror to see the patient’s teeth so
that the image formed looks bigger and closer. 8
Sky looks reddish during sunset What is the type of the mirror used?
C Dasar kolam kelihatan lebih cetek A Cermin satah
The pool looks shallower Plane mirror
D Kebiruan langit pada waktu tengahari B Cermin cembung
Sky looks blue during midday Convex mirror
C Cermin cekung
Concave mirror
D Cermin normal
Normal mirror

123 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 123 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 Rajah 1 menunjukkan sinar cahaya menyinari suatu permukaan biru. Sesetengah sinar cahaya ditolak manakala
sesetengah sinar dipantulkan.
Diagram 1 shows light rays shine on a blue surface. Some light rays are subtracted while some are reflected.

Cahaya biru
Cahaya putih Cahaya merah Blue light
White light Red light

Permukaan biru / Blue surface

Rajah 1 / Diagram 1
(a) Isikan tempat kosong dalam Rajah 1 dengan warna sinar cahaya yang betul.
Fill in the blank in Diagram 1 with the proper colour of the light rays.
[1 markah/mark]

(b) Apakah yang terjadi kepada sinar cahaya merah yang menyinari permukaan tersebut?
What happen to the red light rays that shine on the surface?
Ditolak / It is subtracted
[1 markah/mark]

(c) Berdasarkan Rajah 1, adakah permukaan biru tersebut licin atau kasar? Berikan alasan anda.
Based on Diagram 1, is the blue surface smooth or rough? Give your reason.
Permukaan licin, kerana sinar cahaya dipantulkan dalam arah yang sama.

Smooth surface, because the light rays are reflected in the same direction.
[2 markah/marks]

2 (a) Berikan definisi “pembiasan” dengan melengkapkan ayat di bawah.

Define “refraction” by completing the sentence below.
Pembiasan ialah fenomena sinar cahaya berubah arah apabila bergerak dari satu medium ke
medium yang lain.
Refraction is a phenomenon where light ray changes its direction when moving from one medium
to another medium.
[1 markah/mark]

(b) Rajah 2 menunjukkan suatu sinar cahaya bergerak ke arah sebuah blok kaca.
Diagram 2 shows a light ray moves towards a glass block.

8
Blok kaca
Glass block

Rajah 2 / Diagram 2

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 124

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 124 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

(i) Lengkapkan Rajah 2 untuk menunjukkan laluan sinar cahaya masuk dan keluar blok kaca.
Complete Diagram 2 to indicate the path of light ray entering and exiting the glass block.
[1 markah/mark]

(ii) Lengkapkan ayat di bawah untuk menerangkan pergerakan sinar cahaya dalam Rajah 2.
Complete the sentence below to describe the movement of light ray in Diagram 2.
Apabila sinar cahaya bergerak dari udara ke kaca, ia dibiaskan mendekati normal. Apabila sinar
cahaya bergerak dari kaca ke udara, ia dibiaskan menjauhi normal.
When the light ray moves from air to glass, it is refracted towards normal. When the light ray
moves from glass to air, it is refracted away from normal.
[2 markah/marks]

(c) Antara berikut yang manakah merupakan fenomena yang disebabkan oleh pembiasan cahaya? Tandakan
(✓) di dalam kotak.
Which of the following are phenomena caused by refraction of light? Tick (✓) in the box.

i ii iii

3 3

[2 markah/marks]

(d) Dengan menggunakan bahan-bahan di bawah, tulis prosedur untuk membina sebuah periskop dan
terangkan bagaimana ia berfungsi.
By using all the materials below, write the procedures to build a periscope and explain how it works.

Pisau Plastisin Kotak jus Dua keping cermin satah

Knife Plasticine Juice box Two plane mirrors

Prosedur: / Procedures:
1. Potong dua bukaan segi empat pada bahagian atas dan bahagian bawah kotak jus.
Cut two rectangular openings at the upper part and lower part of a juice box.
2. Potong sisi kotak jus pada sudut 45° pada tapak dan bahagian atas kotak jus.

Cut the sides of the juice box at angle of 45° to the base and the top of the juice box.

3. Sisipkan sekeping cermin satah pada setiap potongan pada sisi. Guna plastisin untuk membantu 8
memegang cermin satah tersebut.

Insert a plane mirror at each of the cut at the side. Use plasticine to help holding the plane mirror.

4. Cermin diletakkan pada sudut 45º pada tapak dan bahagian atas kotak bagi membolehkan ia dapat

berfungsi untuk melihat objek pada kedudukan yang terlindung.

Mirrors are put at angle of 45° to the base and the top position of the box to ensure it able to

function to see the object at a hidden position.

[4 markah/marks]

125 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

08 Sains F1 Book A bab8(p109-125)csy3p.indd 125 21/09/2021 8:49 AM

 SAINS TINGKATAN 1

BAB
CHAPTER Bumi
9 Earth

LATIHAN BERKEMAHIRAN / SKILL-BASED ACTIVITIES

9.1 Sistem dan Struktur Bumi / The System and Structure of the Earth

K.Kejayaan / S.Criteria

9.1.1 Berkomunikasi mengenai sistem Bumi. / Communicate about the system of the Earth.
Menjelaskan perbezaan antara lapisan Bumi berdasarkan komposisi dan sifat fizik.
SP 9.1.2
Explain differences in Earth layers based on its composition and physical characteristics.
LS
Menyedari bahawa keadaan fizik yang sesuai menampung kehidupan yang wujud di Bumi.
9.1.3
Realise that Earth is the only place that can sustain life based on its physical characteristic.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science is one of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 256

A. Sistem Bumi / System of the Earth Textbook page 256

1 Kenal pasti empat sfera utama Bumi. / Identify the four main spheres of the Earth. TP2

a
Atmosfera
Atmosphere

b
Biosfera
Biosphere

c d
Geosfera Hidrosfera
Geosphere Hydrosphere

9 2 Lengkapkan Peta Dakap di bawah. / Complete the Brace Map below.

• Gunung / Mountain • Gurun / Desert

a Geosfera / Geosphere • Mantel / Mantle • Teras / Core

• Mineral / Mineral

• Sungai / River • Laut / Ocean

Sfera Bumi b Hidrosfera / Hydrosphere
• Hujan / Rain
Spheres of
the Earth
• Manusia / Human • Tumbuhan / Plants
c Biosfera / Biosphere
• Binatang / Animals

d Atmosfera / Atmosphere Udara / Air

Udara / Air d
Binatang / Animals c Hujan / Rain b Mineral / Mineral a 2
Hidrosfera / Hydrosphere d Geosfera / Geosphere c Biosfera / Biosphere b A. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 126

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 126 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 256

B. Stratifikasi Atmosfera / Atmospheric Stratification Textbook page 256

1 Atmosfera kita boleh dibahagikan kepada lima lapisan.

Our atmosphere can be divided into five layers.

2 Rajah di bawah menunjukkan lapisan yang terdapat dalam atmosfera mengikut suhu. Label lapisan tersebut
menggunakan perkataan-perkataan yang betul.
The diagram below shows the different layers found in the atmosphere based on their temperature. Label the
layers with the words correct. TP2

Eksosfera
a
Exosphere

Termosfera
b
Thermosphere

Mesosfera
c
Mesosphere

Stratosfera
d
0 km

Stratosphere
m

m
> 480 km

m
0k

k
80 – 48

k
50

Troposfera
50 – 8

13

e
13 –

Troposphere
0–

3 Lapisan ozon di stratosfera Bumi menyerap kebanyakan radiasi ultraungu (UV). Tandakan (✓) pada kesan
penipisan lapisan ozon.
The ozone layer in Earth’s stratosphere absorbs most of the Sun’s ultraviolet (UV) radiation. Put a tick (✓) to the
effects of thinning of the ozone layer. TP4

(a) Katarak / Cataract 3 9

(b) Pengurangan plankton / Decrease in plankton 3

(c) Peningkatan biodiversiti / Increase in biodiversity

(d) Barah kulit / Skin cancer 3

4 Kita mendiami lapisan troposfera atmosfera.

We live in the troposphere layer of the atmosphere.

e Troposfera / Troposphere
Stratosfera / Stratosphere d c Mesosfera / Mesosphere

troposfera / troposphere 4 Termosfera / Thermosphere b 2 a Eksosfera / Exosphere

(d) 3 (c) – (a) 3 (b) 3 3 B. 1 lima / five

127 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 127 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

5 Lengkapkan lapisan atmosfera dengan ciri-ciri dan aktiviti yang berlaku.

Complete the atmosphere layers to their characteristic and activities that occur. TP4

Lapisan atmosfera Ciri-ciri dan aktiviti yang berlaku

Atmosphere layer Characteristics and activities that occur

(a) Troposfera • Tempat kejadian untuk cuaca berlaku

Troposphere Place for weather to occur
• Mengandungi 99% kelembapan udara Bumi
Contains 99% of the Earth’s weather
• Tekanan udara paling tinggi

Highest air pressure

(b) Stratosfera ozon

• Mengandungi lapisan
Stratosphere
Contain the ozone layer
• Penerbangan kapal terbang
For aeroplanes flight
• Penyerapan radiasi ultraungu

Absorption of ultraviolet radiation

(c) Mesosfera • Aktiviti meteor berlaku / Meteor activity occur

Mesosphere • Lapisan paling sejuk / The coldest layer

(d) Termosfera panas

• Lapisan paling
Thermosphere
The hottest layer
• Kejadian aurora

Aurora phenomena
• Orbit kapal angkasa / Space shuttle orbits

(e) Eksosfera • Tekanan udara paling rendah / The lowest air pressure
Exosphere • Orbit satelit buatan / Space satellite orbits

6 Gariskan perkataan yang betul. Apabila altitud meningkat,

9
Underline the correct words. As the altitude increases, TP3
Tekanan Atmosfera
(i) Udara menjadi semakin ( nipis / tebal ). Atmospheric Pressure
The air becomes ( thinner / thicker ). Altitud / Altitude
(ii) Ketumpatan udara ( berkurangan / meningkat ).
Tekanan meningkat
Pressure increases

Density of air ( decreases / increases ).

(iii) Suhu ( berkurangan / meningkat ).
Temperature ( drops / increases ). Tekanan / Pressure

(iv) Tekanan udara ( berkurangan / meningkat ).

Air pressure ( decreases / increases ).

(d) panas / hottest; aurora / Orbit

(iv) berkurangan / decreases (iii) berkurangan / drops (b) ozon / ozone; ultraungu / ultraviolet
(ii) berkurangan / decreases (i) nipis / thinner 6 5 (a) tinggi / Highest

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 128

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 128 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 258

C. Stratifikasi dalam Lautan / Ocean Stratification Textbook page 258

1 Lautan boleh dibahagikan kepada lapisan-lapisan mengikut jumlah cahaya matahari yang menembusi.
The ocean can be divided into layers depending on the amount of sunlight that penetrates. TP2

2 Label lapisan lautan dalam rajah di bawah dengan perkataan-perkataan yang diberi.
Label the layers of the ocean in the diagram below using the words provided. TP2

Zon tengah malam Zon gelap Zon permukaan

Midnight zone Dark zone Surface zone

Paras laut / Sea level

a
Zon permukaan
Surface zone

200 m
b
Zon tengah malam
Midnight zone

1 500 m

c
Zon gelap
Dark zone

10 000 m

3 Ciri-ciri lapisan lautan. / Characteristics of the ocean layers. TP4

Lapisan lautan / Ocean layer Ciri-ciri / Characteristics

(a) Zon permukaan • Sangat cetek / Very shallow

Surface zone • Ditembusi cahaya matahari / Sunlight penetrates
• Banyak tumbuhan / Plenty of plants
9
(b) Zon tengah malam malap Dim
• Cahaya / light
Midnight
• Tiada tumbuhan yang tumbuh
No plants grow
• Habitat untuk haiwan laut yang besar
Habitat for large marine animals

(c) Zon gelap Tiada No

• cahaya matahari / sunlight
Dark zone
• Terdapat haiwan tanpa mata atau bersinar dalam gelap
Have some animals without eyes or able to glow in the dark

c Zon gelap / Dark zone

b Zon tengah malam / Midnight zone
(c) Tiada / No; tanpa / without
(b) malap / Dim; Tiada / No 2 a Zon permukaan / Surface zone
3 (a) cahaya matahari / sunlight; tumbuhan / plants C. 1 cahaya matahari / sunlight

129 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 129 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 260

D. Lapisan Bumi / Earths layers Textbook page 260

1 Lapisan Bumi boleh diklasifikasikan mengikut komposisi atau sifat fizikal.

The layers of the Earth can be classified according to their composition or physical properties. TP2

2 Label lapisan Bumi dalam rajah di bawah dengan perkataan yang betul.
Label the layers of the Earth in the diagram below with the words correct.

a Lapisan komposisi Lapisan mekanikal e

Kerak Litosfera
Compositional layers Mechanical layers
Crust Lithosphere

b f
Mantel Astenosfera
Mantle Asthenosphere

c g
Teras Mesosfera
Core Mesosphere

d h
Teras dalam Teras luar
Inner core Outer core

3 Lengkapkan jadual di bawah mengikut komposisi lapisan Bumi.

Complete the table below according to the composition of the layers of the Earth. TP2

Lapisan / Layer Ketebalan / Thickness Komposisi / Composition

(a) Kerak / Crust 5 – 70 km Batuan / Rock

(b) Mantel / Mantle 2 900 km Magma / Magma

(c) Teras / Core 3 500 km Besi dan nikel / Iron and nickel

4 Lengkapkan jadual di bawah mengikut sifat fizikal lapisan Bumi.

Complete the table below according to the physical properties of the layers of the Earth. TP4

(a) Litosfera (b) Astenosfera (c) Mesosfera (d) Teras luar (e) Teras dalam
Lithosphere Asthenosphere Mesosphere Outer core Inner core
Kerak dan Kebanyakan
9 Terdiri daripada
bahagian paling
atas mantel
Bahagian atas
mantel
bahagian
mantel – –
Made up of Crust and Upper part of the
Most of the
uppermost mantle
mantle
mantle
Bentuk jirim Pepejal Separa pepejal Separa pepejal Cecair Pepejal
State of matter Solid Semi-solid Semi-solid Liquid Solid
Ketumpatan Terendah Rendah Sederhana Tinggi Tertinggi
Density Lowest Low Moderate High Highest
Suhu (ºC)
20 – 870 870 – 2 200 2 200 – 4 400 4 400 – 6 100 5 500 – 7 000
Temperature (ºC)

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )
Iron and nickel (e) Pepejal / Solid Teras luar / Outer core h Mesosfera / Mesosphere g
(d) Cecair / Liquid Astenosfera / Asthenosphere (c) Besi dan nikel (c) mantel / mantle f Litosfera / Lithosphere e Teras dalam / Inner core d
(b) mantel / mantle Teras / Core 3 (b) Magma / Magma 4 (a) Pepejal / Solid c Mantel / Mantle b Kerak / Crust a D. 2

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 130

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 130 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

9.2 Bahan Bumi / Composition of the Earth

K.Kejayaan / S.Criteria

9.2.1 Menerangkan jenis dan ciri batuan. / Explain type and characteristic of rocks.
SP
LS Berkomunikasi bagi membezakan proses pembentukan batuan.
9.2.2
Communicate on how to differentiate the process of rock formation.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science is one of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 261

A. Jenis dan Ciri-ciri Batuan / Types and Characteristics of Rocks Textbook page 261

1 Batuan yang terdapat di kerak Bumi boleh dibahagikan kepada 3 jenis:

Rocks found on the crust of the Earth can be divided into 3 types: TP2

(a) Batuan igneus / Igneous rocks

(b) Batuan sedimen / Sedimentary rocks

(c) Batuan metamorfik / Metamorphic rocks

2 Labelkan jenis batuan yang terbentuk dalam rajah di bawah.

Label the types of rocks formed in the diagram below. TP2

a
Batuan igneus
Igneous rock

b
Batuan sedimen
Sedimentary rock
9

c
Batuan metamorfik
Metamorphic rock

c Batuan metamorfik / Metamorphic rock (c) Batuan metamorfik / Metamorphic rocks

b Batuan sedimen / Sedimentary rock (b) Batuan sedimen / Sedimentary rocks
2 a Batuan igneus / Igneous rock A. 1 (a) Batuan igneus / Igneous rocks

131 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 131 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

3 Lengkapkan jadual di bawah mengikut pembentukan dan ciri-ciri batuan.

Complete the table below according to their formation and characteristics of rocks. TP2

(a) Batuan igneus (b) Batuan sedimen (c) Batuan metamorfik

Igneous rock Sedimentary rock Metamorphic rock

Batuan yang mengalami

Lapisan sedimen
Terbentuk daripada Magma suhu tekanan tinggi
Formed from Magma Layers of sedimentation Rocks exposed to high
temperature and pressure

Contoh • Basalt / Basalt Batu kapur Batu marmar

Example • Granit / Granite Limestone Marble

Kehadiran lapisan Tidak Ya Ya

Presence of layers No Yes Yes

Kehadiran fosil Tidak Ya Tidak

Presence of fossil No Yes No

Kehadiran kristal Ya Tidak Ya

Presence of crystals Yes No Yes

4 Kenal pasti batuan berikut berdasarkan ciri-ciri mereka.

Identify the following rocks based on their characteristics. TP4

(a) (c)

Batuan sedimen Batuan igneus

Sedimentary rock Igneous rock

9 (b) (d)

Batuan sedimen Batuan metamorfik

Sedimentary rock Metamorphic rock

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(d) Batuan metamorfik / Metamorphic rock (c) Batu marmar / Marble; Ya / Yes; Ya / Yes
(c) Batuan igneus / Igneous rock (b) sedimen / sedimentation; Batu kapur / Limestone; Ya / Yes; Tidak / No
4 (b) Batuan sedimen / Sedimentary rock (a) Magma / Magma; Tidak / No; Tidak / No; Ya / Yes 3

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 132

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 132 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

9.3 Proses Utama Bumi / Main Processes of the Earth

K.Kejayaan / S.Criteria

SP / LS 9.3.1 Berkomunikasi mengenai proses eksogen dan endogen. / Communicate about exogenic and endogenic processes.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science is one of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 263

A. Proses Endogen dan Eksogen / Endogenic and Exogenic Process Textbook page 263

1 Kenal pasti proses endogen berikut.

Identify the following endogenic processes. TP4

(a) (b) (c)

Litosfera
Litosphere

Mantel
Mantle

Pergerakan plat tektonik Aktiviti magma Olakan mantel

Tectonic plate movement Activity of magma Mantle convection

2 Kenal pasti proses eksogen berikut.

Identify the following exogenic processes. TP4

a b c d
Luluhawa Susutan jisim dan Hakisan Angkutan dan pengenapan
Weathering susutan darat Erosion Transport and sedimentation
Mass and land
depletion

Plat Tektonik
Tectonic Plate
9

https://goo.gl/JleFl

3 Luluhawa merupakan proses pemecahan batuan besar kepada batuan kecil.

Weathering is a process of breaking larger rocks into smaller rocks. TP2

d Angkutan dan pengenapan / Transport and sedimentation

c Hakisan / Erosion (c) Olakan mantel / Mantle convection
3 Luluhawa / Weathering 2 a Luluhawa / Weathering A. 1 (b) Aktiviti magma / Activity of magma

133 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 133 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Luluhawa boleh berlaku akibat aktiviti fizikal , kimia dan biologi .

Weathering can be caused by physical , chemical and biological activities. TP2

5 Proses luluhawa menyebabkan susut jisim berlaku.

Weathering process leads to mass depletion . TP2

6 Hakisan ialah pemindahan batuan dan tanah daripada aktiviti luluhawa dari satu tempat ke tempat
lain.
Erosion is the movement of weathered rocks and soil from one place to another.

7 Jelaskan persamaan dan perbezaan antara proses eksogen dan proses endogen dengan menggunakan Peta
Buih Berganda di bawah.
Explain the similarities and differences between exogenic process and endogenic process using the Double
Bubble Map below. TP2

a c e
Mengubah
Disebabkan oleh
Disebabkan oleh bentuk
tenaga dari Matahari, graviti
tenaga haba mantel muka Bumi dan aktiviti organisma
Due to thermal energy Due to energy from the
Changes
of mantle shape of land sun, gravity and activity of
organisms

Proses Proses
endogen eksogen
Endogenic Exogenic
process process

b d f
Berpunca daripada Akibat Berlaku di atas
bahagian dalam Bumi daya
permukaan Bumi
9
Caused by forces
from within the Earth Caused by Occurs on the Earth’s
forces
surface

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

Daya pada atau di atas permukaan Bumi / Forces on or above Earth’s surface f Hakisan / Erosion 6
daya / forces d susut jisim / mass decrement 5
bentuk muka Bumi / shape of land c 7 fizikal; kimia; biologi / physical ; chemical ; biological A. 4

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 134

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 134 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

9.4 Fenomena Geobencana / Geohazard Phenomena

K.Kejayaan / S.Criteria

9.4.1 Berkomunikasi mengenai geobencana. / Communicate about geohazard.

Menjana idea bagaimana sains dan teknologi digunakan untuk menghadapi geobencana.
SP 9.4.2
Generate ideas on how science and technology are used to prepare for geohazards.
LS
Menyedari bahawa bencana alam memberi impak terhadap kehidupan alam sekitar.
9.4.3
Realise that enviromental disasters affect human livelihood.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science is one of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 265

A. Fenomena Geobencana / Geohazard Phenomena Textbook page 265

1 Namakan fenomena geobencana berikut.

Name the following geohazard phenomena. TP4

a b c

Gempa bumi Volkanisme Tanah runtuh

Earthquake Volcanism Landslide

d e f

Tsunami Pemanasan global Hujan asid

Tsunami Global warming Acid rain
9
g h

Penenggelaman tanah Lubang benam

Land subsidence Sinkhole

Lubang benam / Sinkhole h Penenggelaman tanah / Land subsidence g Hujan asid / Acid rain f
Pemanasan global / Global warming e Tsunami / Tsunami d Tanah runtuh / Landslide c Volkanisme / Volcanism b 1

135 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 135 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

2 Padankan kemajuan sains dan teknologi dengan cara kemajuan tersebut digunakan untuk menghadapi
geobencana.
Match the advancement in science and technology with their method of facing geohazards. TP5

Mengukur pergerakan permukaan Bumi termasuk

gelombang seismik yang dihasilkan oleh gempa
(a) Satelit kaji cuaca bumi dan gunung berapi.
P
Weather satellite Measures movement of the Earth’s surface
including seismic waves generated by earthquakes
and volcanic eruptions.

Membantu meramal tempat dan masa berlakunya

(b) Seismometer geobencana.
Q
Seismometer Helps in forecasting the place and time of
geodisasters.

3 Bencana alam mendatangkan kesan terhadap kehidupan manusia. Tanda (✓) pada kesan tesebut.
Natural disasters affect on human lives. Tick (✓) on the effects. TP3

(a) Kehilangan nyawa dan harta benda / Loss of lives and properties 3

(b) Wabak penyakit / Outbreak of diseases 3

(c) Pengembaraan / Adventure

(d) Kebuluran / Hunger 3

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)

9
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(d) 3 (c) – (b) 3 (a) 3 3 (b) P (a) Q A. 2

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 136

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 136 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

9.5 Usia Bumi / Age of the Earth

K.Kejayaan / S.Criteria

9.5.1 Berkomunikasi mengenai skala masa geologi. / Communicate about geological time scale of the Earth.
9.5.2 Menerangkan kaedah penentuan usia Bumi. / Explain the method to determine the age of the Earth.
SP
LS 9.5.3 Berkomunikasi mengenai fosil. / Communicate about fossils.
Menaakul kepentingan fosil kepada perkembangan sains kini.
9.5.4
Reason about the importance of fossils in the advancement of contemporary science.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science is of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 268

A. Usia Bumi dan Fosil / Age of the Earth and Fossils Textbook page 268

1 Bumi kita berusia kira-kira 4.5 billion tahun.

Our Earth is thought to be 4.5 billion years old.

2 Rajah di bawah menunjukkan skala masa geologi.

The diagram below shows a geological time scale. TP2

ERA Tempoh Haiwan dominan

ERA Period Dominant animals

Senozoik Mamalia
Kuatener dan tertier / Quaternary and teriary
Cenozoic Mammals

Kapur / Cretacous

Mesozoik Dinosaur
Mesozoic Jura / Jurassic Dinosaurs

Trias / Triassic

Reptilia
Perm / Permian
Reptile
Amfibia
Karbon / Carbon Amphibians
Ikan
Paleozoik Devon / Devonian Fishes
Paleozoic
Kala laut
Siluer / Silurian Sea scorpions

9
Ordovisi Nautiloid
Ordovician Nautiloids

Kambria Trilobit
Cambrian Trilobites
Prakambia
Pre-Cambrian Makhluk berbadan lembut
Soft bodied creature
0 100 200 300 400 500 1 000 3 000

Berjuta tahun dahulu / Millions of years ago

3 Skala masa geologi ialah sistem yang digunakan oleh ahli geologi untuk menggambarkan
masa dan hubungan antara kejadian yang terjadi semasa sejarah Bumi.
The geological time scale (GTS) is a system used by geologists to describe the timing and
relationships of events that have occurred during Earth's history. TP2

ahli geologi; masa; kejadian / geologists; timing; events 3

4.5 billion / 4.5 billion 1

137 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 137 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

4 Setiap tempoh geologi menggambarkan sesuatu kejadian tertentu yang utama yang difikirkan
berlaku pada masa tersebut. Contoh, tempoh yang terkini dalam masa geologi digelar kuaternari ,
apabila Ice Age telah berlaku. / Each geological period describes a particular, major event that
is thought to have happened at that time. Example, the most recent period in geological time is called the
quaternary , when the Ice Age occurred.

5 Rajah di bawah menunjukkan bangkai organisma (tumbuhan atau binatang) yang pernah hidup dalam masa
lampau geologi yang dikekalkan secara semula jadi digelar fosil. / The diagrams below show naturally preserved
remains organisms (plants or animals) that lived in the geologic past are called fossils.

Fosil membolehkan kita / Fossils allows us to TP3

(i) Meramal keadaan Bumi pada suatu masa tertentu.
Predict the conditions on Earth at a particular time.
(ii) Meramal iklim Bumi pada masa tersebut.
Predict the climate on Earth at the time. Kuiz: / Quiz:

(iii) Mengetahui ciri-ciri organisma.

Know the features of the organisms.
(iv) Kenal pasti evolusi yang mungkin berlaku.
Identify the evolution that may have happened.

STEM – Usia Fosil dan Artifak / Age of Fossils or Artefacts

Secara berkumpulan, bincangkan bagaimanakah ahli arkeologi dapat menentukan usia fosil atau artifak yang
ditemui? Dapatkan maklumat dari internet, buku atau sumber lain. Persembahkan hasil perbincangan kepada
kelas.
In group, discuss on how archaeologist can determining the age of fossils or artefacts found. Get the information

9 from the internet, books or other sources. Present the result of the discussion to the class.
Usia fosil atau artifak yang ditemui boleh ditentukan dengan menggunakan kaedah menjalankan pentarikhan
radiometrik. Unsur radioaktif semula jadi Bumi (karbon) digunakan untuk mengira dan menganggar usia fosil
dan artifak.
The age of fossils or artefacts can be determined using the radiometric dating method. Earth’s natural
radioactive element (carbon) is used to calculate and estimate the age of fossils and artefacts.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

radioactive element (carbon) is used to calculate and estimate the age of fossils and artefacts.
The age of fossils or artefacts can be determined using the radiometric dating method. Earth’s natural (iv) evolusi / evolution
menganggar usia fosil dan artifak. (iii) ciri-ciri / features
pentarikhan radiometrik. Unsur radioaktif semula jadi Bumi (karbon) digunakan untuk mengira dan (ii) iklim / climate
Usia fosil atau artifak yang ditemui boleh ditentukan dengan menggunakan kaedah menjalankan (i) keadaan / conditions 5
STEM utama; kuaternari / major; quaternary 4

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 138

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 138 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

9.6 Sumber Bumi dan Geologi Gunaan / Earth’s Resources and Applied Geology

K.Kejayaan / S.Criteria

9.6.1 Menerangkan mengenai air permukaan dan risikonya. / Explain surface water and its risks.
9.6.2 Menerangkan air bawah tanah dari segi kepentingan dan risikonya. / Explain the importance of underground water and its risks.
SP
9.6.3 Berkomunikasi mengenai mineral ekonomi. / Communicate about economic minerals.
LS
9.6.4 Menerangkan pembentukan petroleum dan arang batu. / Explain the formation of petroleum and coal.
9.6.5 Berkomunikasi mengenai hidroterma. / Communicate about the hydrothermal process.
EMK Kelestarian alam sekitar / The preservation of nature
Nilai Murni Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk memahami alam
Moral Value Realise that science are one of the ways to understand nature

Buku teks muka surat 270

A. Air Permukaan dan Air Bawah Tanah / Surface Water and Underground Water Textbook page 270

1 Rajah menunjukkan kedudukan air permukaan dan air bawah

Air permukaan
tanah. Surface water
The diagram shows the positions of surface water and
Telaga
underground water. TP2 Well

2 Air permukaan: / Surface water:

(i) Tasik / Lake
(ii) Sungai / River Air bawah tanah
Underground water
(iii) Laut / Sea

3 Kenal pasti rajah di bawah mengikut kepentingan air permukaan

dan air bawah tanah.
Identify the diagrams below based on the importance of surface water and underground water. TP4

a b c d
Tasik atau sungai
Lakes or streams

Air bawah tanah

Underground Water

Air permukaan dan air Air permukaan dan air

bawah tanah bawah tanah Air permukaan Air bawah tanah
Surface water and Surface water and Surface water Underground water
underground water underground water
9
4 Selain kepentingannya, air permukaan juga boleh membawa risiko.
Besides its importance, surface water can also bring risks. TP4
(i) Akibat kekurangan air permukaan, kemarau boleh berlaku.
Due to lack of surface water, drought can occur.
(ii) Akibat air permukaan yang berlebihan, banjir boleh berlaku.
Due to excessive surface water, flood can occur.

5 Air permukaan dan air bawah tanah boleh dicemari oleh baja dan racun perosak daripada
aktiviti pertanian, serta bahan kimia dari kilang. / Surface water and underground water can be polluted by
fertiliser and pesticide from agricultural activities, and also chemicals from factories. TP2
Air bawah tanah / Underground water d
baja; racun perosak / fertiliser; pesticide 5 Air permukaan / Surface water c
(ii) banjir / flood Air permukaan dan air bawah tanah / Surface water and underground water 3 b
(i) kemarau / drought 4 Sungai / River (iii) Laut / Sea A. 2 (ii)

139 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 139 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 271

B. Mineral Ekonomi / Economic Minerals Textbook page 271

1 Mineral ialah unsur atau sebatian yang terdapat secara semula jadi di kerak Bumi.
Minerals are elements or compounds that found naturally on the Earth’s crust. TP2

2 Mineral ekonomi ialah mineral yang bernilai ekonomi yang boleh dilombong dari kerak Bumi.
An economic mineral is a mineral with economic value that can be extracted from Earth’s crust. TP2

3 Mineral ekonomi boleh wujud dalam bentuk logam , bukan logam , atau mineral nadir .
An economic mineral can exist in the form of metal , non-metal or rare earth minerals . TP2

4 Klasifikasikan mineral ekonomi berikut mengikut jenis.

Classify the following economic minerals according to their respective types. TP3

Skandium Sulfur Emas Ytrium Platinum Karbon

Scandium Sulphur Gold Yttrium Platinum Carbon

(a) Logam Emas Platinum

Metal Gold Platinum

(b) Bukan logam Karbon Sulfur

Non-metal Carbon Sulphur

(c) Mineral nadir bumi Skandium Ytrium

Rare earth metal Scandium Yttrium

5 Mineral ekonomi mempunyai banyak kegunaan. Padankan mineral ekonomi di bawah dengan kegunaan mereka.
Economic minerals have many uses.
Match the economic minerals below with their uses. TP3

9 Mineral ekonomi
Economic minerals
Kegunaan
Uses

Emas Wayar elektrik

Gold Electrical wire

Kuprum Barang kemas

Copper Jewellery

Sulfur Baja
Sulphur Fertiliser

metal; non-metal; rare earth metal

(c) Skandium / Scandium; Ytrium / Yttrium logam; bukan logam; mineral nadir bumi 3
(b) Karbon / Carbon; Sulfur / Sulphur Mineral ekonomi / economic mineral 2
5 4 (a) Emas / Gold; Platinum / Platinum unsur; sebatian / elements; compounds B. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 140

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 140 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 271

C. Pembentukan Petroleum dan Arang Batu / Petroleum and Coal Formation Textbook page 271

1 Terdapat 3 jenis bahan api fosil iaitu arang batu , petroleum dan gas asli .
There are 3 types of fossil fuels – coal , petroleum and natural gas . TP2

2 Rajah di bawah menunjukkan proses pembentukan petroleum dan arang batu.

The diagram below shows formation of petroleum and coal. TP2

Pembentukan petroleum / Petroleum formation

Laut 300 – 400 juta Laut 50 – 100 juta

tahun lalu tahun lalu Tanah, batu
Ocean 300 – 400 Ocean 50 – 100 Sand, rocks
Tanah / Sand
million years ago million years ago
Bangkai / Remains
Minyak / Oil

Pembentukan arang batu / Coal formation

Paya 300 juta Air 100 juta

tahun lalu tahun lalu Batu, tanah
Swamp 300 million Water 100 million Rock, dirt
Tanah / Sand
years ago years ago
Bangkai / Remains
Arang batu / Coal

3 Berikut merupakan langkah-langkah pembentukan bahan api fosil. Susun langkah-langkah berikut mengikut
turutan yang betul, dengan mengisi 1 – 5 di dalam petak yang diberi.
The following are the steps of formation of fossil fuels. Arrange the steps according to their sequence by filling
in 1 – 5 in the boxes provided. TP2

Haiwan dan tumbuhan mati.

Animals and plants died. 1

Tindak balas kimia mengubah bangkai kepada hidrokarbon.

5
9
Chemical reactions transform the remains into hydrocarbons.

Bangkai haiwan dan sisa tumbuhan tenggelam ke dasar laut.

The dead bodies of animals and remains of plants sink to seabed. 2

Banyak lapisan mendapan menutup sisa haiwan dan tumbuhan.

Many layers of sediment covered the remains of animals and plants. 3

Tekanan dan haba tinggi daripada lapisan mendapan dikenakan ke atas sisa tersebut.
High pressure and heat from the layers of sediment exert on the remains. 4

1; 5; 2; 3; 4 3
coal; petroleum; natural gas
arang batu; petroleum; gas asli C. 1

141 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 141 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Buku teks muka surat 272

D. Proses Hidroterma / Hydrothermal Process Textbook page 272

1 Hidroterma merujuk kepada air panas yang dihasilkan oleh haba dalam kerak Bumi.
Hydrothermal refers to the hot water generated by the heat within the Earth’s crust . TP2

2 Biasanya didapati berhampiran kawasan gunung berapi , geiser dan mata air panas.
Normally found near volcanic areas, geyser and hot springs. TP2

3 Tenaga daripada hidroterma boleh digunakan untuk menjana tenaga elektrik yang digelar tenaga geoterma .
Energy from hydrothermal can be used to generate electrical energy called geothermal energy .

Stesen penjana
Generating station

Air sejuk dipam ke

Stim dan air panas bawah
Steam and hot water Cold water pumped
down

4 Rajah di atas menunjukkan stesen geoterma.

The diagram above shows a geothermal station. TP2
(i) Kebaikan: Tidak mencemarkan alam sekitar.
Advantage: Does not pollute the environment.
(ii) Keburukan: Hanya didapati di mata air panas yang berhampiran dengan permukaan Bumi.
9 Disadvantage: Found only at hot springs near to the surface of the Earth.

tenaga geoterma / geothermal energy 3

(ii) permukaan / surface gunung berapi; geiser / valcanic; geyser 2
4 (i) Tidak mencemarkan / Does not pollute kerak / crust D. 1

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 142

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 142 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

E. Kesan Buruk daripada Aktiviti Manusia yang Tidak Terancang Buku teks muka surat 272
Negative Effects of Unplanned Human Activities Textbook page 272

1 Aktiviti manusia yang tidak terancang membawa kesan negatif kepada semua hidupan di Bumi.
Poorly planned human activities bring negative effects to all living organisms on Earth.

2 Lengkapkan Peta Buih di bawah. / Complete the Bubble map below. TP3

a
Hujan asid
Acid rain
f b
Banjir kilat Kepupusan spesies
Flash flood Species extinction
Kesan negatif
Negative effects
e c
Tanah runtuh Pencemaran air
Landslide Water pollution
d
Kesan rumah hijau
Greenhouse effect

3 Kesan negatif tersebut boleh diatasi dengan langkah-langkah berikut:

The negative effects can be overcomed with the following steps: TP5
(i) Penguatkuasaan undang-undang. / Enforcement of laws.
(ii) Pendidikan berkaitan pengurusan sumber.
Educationon management of resources.
(iii) Pemeliharaan dan pemuliharaan tanah, air , flora dan paya bakau .
Preservation and conservation of soil, water , flora and mangrove swamps .
(iv) Penggunaan kawalan biologi . / The use of biological control.
(v) Penggunaan tenaga yang boleh diperbaharui .
renewable
The use of energy.

Projek 9.1: Kesan Buruk daripada Aktiviti Manusia yang Tidak Terancang
Project 9.1: Negative Effects of Unplanned Human Activities
9
Arahan / Instruction

Bahaskan bagaimana tanpa perancangan yang betul, eksploitasi sumber Bumi boleh memudaratkan semua
hidupan di Bumi.
Conduct a debate on the negative effects of exploitation of Earth’s resources without proper planning on the
living organisms on Earth.

Refleksi Murid
Sila tandakan (3)
Student’s
Please tick (3)
Reflection Faham / Understand (   ) Kurang faham / Less understand (   ) Tidak faham / Do not understand (   )

(v) diperbaharui / renewable (iv) biologi / biological

(iii) air; paya bakau / water ; mangrove swamps (ii) Pendidikan / Education (i) Penguatkuasaan / Enforcement 3
(e) Tanah runtuh / Landslide
(d) Pencemaran air / Water pollution (b) Kepupusan spesies / Species extinction (a) Hujan asid / Acid rain 2
negatif / negative E. 1

143 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 143 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1
Perubahan Iklim
Climate Change

LATIHAN PENGUKUHAN / ENRICHMENT EXERCISE

Soalan Objektif / Objective Questions https://goo.gl/nGnGRa

1 Antara berikut, yang manakah bukan kesan 5 Rajah 1 menunjukkan satu kejadian bagi proses
penipisan lapisan ozon? endogen.
Which of the following is not the effect of thinning Diagram 1 shows a phenomena for endogenic
ozone layer? process.
A Katarak
Cataract
B Barah kulit
Skin cancer
C Pengurangan plankton
Decrease of plankton
D Peningkatan biodiversiti
Increase of biodiversity

2 Apakah lapisan atmosfera yang sesuai bagi

penerbangan kapal terbang?
What is layer of atmosphere that suitable for
aeroplanes flight?
A Eksosfera / Exosphere Rajah 1 / Diagram 1
B Mesosfera / Mesosphere Kenal pasti proses endogen berikut.
C Stratosfera / Stratosphere Identify the following endogenic processes.
D Termosfera / Thermosphere A Aktiviti magma
Magma activity
3 Nyatakan lapisan lautan yang tidak menerima B Olakan mantel
cahaya matahari. Mantel convection
State the ocean layer that not receive any sunlight. C Olakan magma
A Zon permukaan Magma convection
Surface zone D Pergerakan plat tektonik
B Zon tengah malam Tectonic plate movement
Midnight zone
C Zon tengah hari 6 Proses eksogen ialah proses yang berlaku di
Noon zone permukaan bumi. Antara berikut, yang manakah

9
D Zon gelap contoh proses eksogen?
Dark zone The Exogenic process is a process that occur on
the surface of the Earth Which of the following, is
4 Apakah yang akan berlaku apabila ketinggian an example of exogenic process?
altitutud semakin meningkat di atmosfera? A Aktiviti magma / Magma activity
What happened when the altitude increases in the B Susutan jisim / Mass depletion
atmosphere? C Plat Tektonik / Plate Tectonics
A Tekanan udara bertambah D Olakan mantel / Mantel convection
The air pressure increase
B Udara semakin menipis 7 Antara yang berikut, yang manakah bahan yang
The air layer becomes thinner terbentuk dari jirim organik berjuta-juta tahun
C Suhu semakin bertambah dahulu?
The temperature increase Which of the following is a substance made up of
D Ketumpatan udara bertambah the organic matter from billion years ago?
The density of air increase A Karbon / Carbon
B Emas / Gold
C Batu permata / Gemstone
D Arang batu / Coal

© Nilam Publication Sdn. Bhd. 144

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 144 22/10/2021 3:33 PM

 SAINS TINGKATAN 1

Soalan Struktur / Structured Questions

1 Rajah di bawah menunjukkan kitaran batuan. Labelkan rajah.

The diagram below shows the rock cycle. Label the diagram

a Atmosfera / Atmosphere

b Kerak / Crust

c Litosfera / Lithosphere

d Astenosfera / Asthenosphere

e Mantel / Mantle

f Teras luar / Outer core

g Teras dalam / Inner core

2 (a) Label lapisan lautan yang terdapat dalam rajah di bawah.

Label the layers of the ocean in the diagram below.
i
Zon permukaan
Surface zone

ii
Zon tengah malam
Midnight zone

iii
Zon gelap
Dark zone 9
(b) Mengapakah zon permukaan mengandungi banyak hidupan laut jika dibandingkan dengan zon lain?
Why does the surface zone contain more marine life compared to other zones?
Zon permukaan menerima banyak cahaya matahari yang membolehkan tumbuhan akuatik menjalankan

fotosintesis. Oleh itu, terdapat lebih banyak makanan untuk haiwan akuatik. Suhu juga sesuai untuk

hidupan laut.

The surface zone receives a lot of sunlight, allowing aquatic plants to carry out photosynthesis. Hence,

there is more food for the aquatic animals. The temperature is also suitable for marine life.
[3 markah/marks]

(c) Mengapakah kebanyakan haiwan yang mendiami zon gelap berwarna hitam?
Why do most of the animals that live at the dark zone are black in colour?
Akibat kekurangan cahaya / Due to lack of light

[1 markah/mark]

145 © Nilam Publication Sdn. Bhd.

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 145 22/10/2021 3:33 PM

 Pembelajaran Berasaskan Projek
Project Based Learning
Kriteria-kriteria utama
Main criteria

Kriteria / Criteria Aspek yang dinilai / Assessed aspects

➤ Tema / Theme
➤ Standard kandungan / Content standard
➤ Standard pembelajaran / Learning standard
➤ Kertas kerja / Paper work
✓ Tajuk projek / Project title
Reka bentuk
✓ Tarikh dan masa / Date and time
Design
✓ Tempat / Place
20%
✓ Sasaran / Target
✓ Jenis produk / Type of product
✓ Bilangan produk / Number of product
✓ Senarai AJK / List of committee members
✓ Anggaran perbelanjaan / Budget expenditure

➤ Langkah: / Steps:
Proses ✓ Senarai bahan-bahan yang digunakan / List of materials used
Process ✓ Sumber rujukan / Reference sources
20% ✓ Penghasilan buku skrap / The scrap book created
✓ Penghasilan projek / The project created

➤ Kemahiran yang terlibat / Skills involved

✓ Penyelesaian masalah / Problem solving
Aplikasi
✓ Kemahiran mengeksperimen / Skill of experimenting
Application
✓ Kemahiran mengukur / Skill of measuring
20%
✓ Kemahiran berkomunikasi / Skill of communicating
✓ Kemahiran membuat keputusan / Skill of making decision

➤ Produk yang dihasilkan menepati konsep

Pengetahuan
Product produced must meet the concept
Knowledge
➤ Sumber maklumat atau rujukan dalam menghasilkan produk
20%
The sources and references in producing the products

➤ Eviden (folio / buku skrap) / Evidence (folio / scrap book)

Persembahan
➤ Kreativiti (persembahan produk, kelancaran komunikasi)
Presentation
Creativity (product presentation, smooth communication)
20%
➤ Kerjasama / Cooperation

Borang Penilaian Pelajar Borang Penilaian Guru

Student Assessment Form Teacher Assessment Form

09 Sains F1 Book A bab9(p126-146)csy5p.indd 146 22/10/2021 3:33 PM