Zolai Network Muakna Taang Zomi
Zolai Network Muakna
By Taang Zomi
1. Tg. Thang Pil Mung in, Zolai Network googlegroup hong patkhiat manin, i lungdam-a i
aangtang hi.
2. Yahoogroup, googlegroup cihte pen, thu kikup khawmna (forum; discussion group; mailing
list, etc.) ahi hi.
3. Network zong, thu kisuktuahna, kizopna, kimatna, ngen (net) bang-a kizop diimdiamna cih
bang ahi hi.
4. Hih a tung-a kammalte (group, network) i et ciangin, mi nih le thum kisutuah-a, ngaihsutna
gawm khawm-a sep khopna hi, cih kilangh hi. Mi khat in ama’ ut bang bek-a vaihawmna hi lo-
in, a kihel teng kikum khawm-a vaihawmna ahi hi.
5. Lai (written language) pen kam (language) sung-a khen khat hi-a, a dang khen khat pen pau
(spoken language) ahi hi.
Sr No Hyponym (1) + Hyponym (2) = Hypernym
A Kihel Kammal (1) A Kihel Kammal (2) A Huampi Kammal
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
1 Pau + Lai = Kam
2 Speech + Writing = Language
Spoken Language Written Language
Talk Script
Phoneme Grapheme
Pronunciation Orthography
3 စကား + စာ = ဘာသာ
အေႃပာအဆို အေရး အသား ဘာသာစကား
4 Zopau + Zolai = Zokam
Kawlpau Kawllai Kawlkam
Mangpau Manglai Mangkam
Table 1: Language and its two components
6. Lai a pian’ ma hun sawtpi lai pek-in pau na om khin zo hi. Pau pen a baih peen, a bulpi peen
Sunday, August 29, 2010 Page 1 of 2
Taang Zomi Zolai Network Muakna
ahi hi. Ahi zongin, i pau khitsa khat pen i mangngilh ding baih hi. I ciaptehna maan lo, kician lo
thei hi.
7. Sawt vei i ciapteh theih nading, a maan sinsen-a i ciapteh theih nading, lai hong piang hi. Lai
pen i pau bulphuh-a a kibawl ahi hi.
8. Tua ahih manin, lai hoih tak-a i bawl nop leh pau hoih tak-a i theih ding hong kisam hi.
9. I et ding thute: phone (phonetics), phoneme (phonology), morpheme (morphology), lexeme
(lexicology), syntax, semantics, pragmatics. A beisa pan tu ni ciang dong, Zolai i kan ciangin,
morphology le lexicology pan-in i kipan hi. Hoih ka sak-ah, phonetics le phonology pan-a pat
ding, cih ahi hi. Ahi zongin, ei’ hih theihna ciat pan-a kan ding, ahi hi.
10. Kawlgam-ah nidang-in, Burma Research Society om ngei hi (1910-1980). Mi khat in a
kankhiat, a muhkhiat thute, lai (paper) gelh-in, research congress or research conference-ah
simkhia hi. Tua kikhop a kahte in, tua lai, kikum uh hi. Tua laite zong, gawm khawm-in laibu-in
kibawl hi. Research congress pipi i bawl theih ma-in, hih Zolai Network-ah, i kankhiat, i
muhkhiat thute, i gelh ding kisam hi. Tua lai kigelh pen a kamkum nuamte in kithawina, kigin’na
hoih tak bawl-in, kikup ding, ahi hi.
11. Cope in Zolai a na bawl lai-in, consonant phoneme le vowel phoneme tawh na pankhia-a,
tonal phoneme (suprasegmental phoneme) na kihelsak kha lo hi. Tua ahih manin, lai i sim
ciangin, a khiatna bang hi ding hiam ci-a i ngaihsut phot khit teh, a awsuah kithei pan hi.
[Gentehna: “Ak si ka mu hi.” Ak khat kithat-in si hi, a ci nuam maw? Zan ciang-a vantung-a a
taang leklek aksi a muhna thu a gen nuam maw? Ak khat a si ahih leh “si” pen a awkaih pheipai
hi. Van-a aksi sung-a “si” pen “Guai, i vek-in pai ni” sung-a “ni” tawh a awkaih kibang hi.]
12. Cope in a bulpi hong phuhsak khin hi. Eite pen a tunglam a zomto dingte i hi hi. A tunglam i
zoptoh theih ma-in, a bulpi i theih masak ding kisam hi. Tua bang i hih theih nading ngimna tawh
Zolai Network a nei i hi hi.
Page 2 of 2 Sunday, August 29, 2010