Selçuklu

Malazgirt meydan savaşı gibi Türk tarihinin en önemli savaşlarından birini yapan Selçuklular, bu savaşları nasıl ve ne şekilde zafere çevirdiler? Bu savaşlarda ne gibi taktik ve stratejiler uyguladılar. Onlar atalarından kalan bu savaş taktiklerinin yanı sıra hangi uygulamaları kullandılar? İşte bu başlık altında Selçukluların, Türklerin çok erken dönemlerinden itibaren keşfettikleri bu savaş taktiklerini, uygulamalarını, savaş stratejilerini, psikolojik baskı ve yanıltma taktiklerini müstakil başlıklar altında göreceğiz. Bu makalede Selçukluların karşılarında ne kadar devasa ordular olursa olsun veya sayıca kendileri ne kadar az olurlarsa olsunlar insan zihninin sınırlarını zorlayacak derecede pek çok hamleler yaptıklarını ve bu hamlelerin adımlarını uygularken ustaca ve sanki üzerinde defalarca çalışılmış ve tatbikat yapmış gibi taktiğin tüm safhalarını harfiyen yerine getirdiklerini göreceğiz. Selçuklular bir yandan çok zekice yapılan taktik ve stratejileri ortaya koyarken diğer yandan gayri Müslime bile adaletli ve dini hükümlerinin dışına çıkmayan bir Müslüman-Türk ordusu portresi ortaya koyuyor.

Alanya Kalesi'nde yer alan Akşebe Sultan Türbesi ismi, işlevi ve mimarisi ile her yönden soru işaretleri barındıran bir yapıdır. Türbe kısmında tarafımızca bulunan ve Selçuklu döneminde bu kadar büyük boyutlu bir örneğine rastlanmayan sgrafitto duvar yazısı ile üniktir. İlk kez bu çalışma ile gün ışığına çıkan bu yazı araştırmacıların ilgisini beklemektedir.

ÖZET Anadolu Selçuklu Devleti ve Osmanlı Beyliği'nin tarihsel süreçleri izlendiğinde, yüzyıl ve coğrafya olarak iki farklı dağılım alanının olduğu ortaya çıkar. Osmanlı Beyliği'nin siyasal ve kültürel yapısının oluşum sürecinde, devletin ileri gelenleri konumunda olan sanat yaratıcılarının kendilerinden önceki kültürle nasıl bir bağ kurdukları önemlidir. Bu bağın sanat eserleri dışında okunabilirliğini sağlayan en önemli veriler dönem kaynaklarıdır. Aşıkpaşazade, Neşri, Oruç Bey, Lütfi Paşa, Hoca Sadettin Efendi ve Solakzade gibi dönem tarihçilerinin 15. yüzyıldan itibaren kaleme aldığı tarih kaynaklarında Osmanlılar, " köken " , " toprak " , ve " hükümdarlık hakkı " yada " hükümdarlık mirası " olmak üzere bir devletin oluşum sürecindeki üç asal konuda kendilerini Selçuklular ile ilişkilendirmişlerdir. Kurulan bu ilişki ile Osmanlı hükümranlığı, Selçuklulardan alınan yasal bir hak olarak dile getirilirken, kendilerini Selçukluların yerine koymuş oldukları da düşünülebilir. ABSTRACT The Selçuk and the Ottoman Connection in Historical Resources If the historical processes of Anatolian Seljuk State and Ottoman Principality observed, then it is being recognized that these states spread over two different spatial and temporal fields. It is important to comprehend how artists as the leading personalities of the emerging state, built up the relation with former culture, in the formation process of political and cultural structure of the Ottoman

Büyük Selçuklu Devleti’nin (1040-1157) kuruluşundan itibaren kadının devlet yönetiminde saygın ve etkili bir rolü vardı. Bu gelenek şüphesiz islâmiyet öncesi Türk toplum hayatının ve yönetim anlayışının bir yansıması idi. Kadın, sosyal hayatın her alanında yer alır; ata biner kılıç kuşanır ve üretime katkı sağlardı. Hükümdara (kağan) eş olan kadın, “katun/hatun” unvanını alır, yönetimde ve devlet protokolünde hükümdardan sonra gelirdi. Günümüz Türkçe’sinde kullanılan “kadın” kelimesi de böylesine köklü ve önemli bir unvandan gelmektedir.
Selçuklu Devleti’nde hatun; hükümdarın devletin merkezinde olmadığı zamanlarda ona niyabet edecek derecede siyaset bilgisine sahipti.  Hükümdarla beraber devlet işlerini yakından takip eder, önemli konularda görüşüne başvurulurdu. Büyük Selçuklu Devleti’nin ilk hükümdarı olan Tuğrul Bey’in eşi Altuncan Hatun da gerek aile içindeki yeri ve gerekse Selçuklu devlet hayatındaki rolü bakımından son derece önemli bir şahsiyet idi.
Altuncan Hatun, Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey ile evlenmeden önce; temiz ve güzel ahlâkı, kültürlü oluşu ile dikkatleri çekmişti. Tuğrul Bey ile evlendikten sonra da devlet işlerine vakıf olmasıyla adından söz ettirmeye başladı. Sağlam bir kişiliğe sahip olan bu Türk hatunu, yönetimde Sultan Tuğrul Bey’in en büyük yardımcısı ve danışmanı oldu. Sultan Tuğrul Bey, özellikle önemli işlerde onunla fikir alışverişinde bulunmadan genellikle karar vermezdi.
Altuncan Hatun’un bu üstün özelliklerinin yanı sıra, asıl siyasî rolü, eşi Tuğrul Bey ve üvey kardeşi İbrahim Yınal arasında gerçekleşen taht mücadelesi sırasında görülür. Selçuklu Devleti’nin varlığının tehlikeye düştüğü bu kritik dönem, Altuncan Hatun’un bilgisi, becerisi ve cesareti sayesinde aşılır. Bu çalışmamızda,  Büyük Selçuklu Devleti döneminde devlet yönetimde kadının yeri ve buna çarpıcı bir örnek olarak Altuncan Hatun’un siyasî rolü, dönemin kaynaklarına dayanılarak ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Hatun, Selçuklular, Tuğrul Bey, Altuncan Hatun, İbrahim Yınal

Osmanlılar fethettikleri bölgelere bir yandan kendi sanat ve mimarî anlayışlarına uygun dinî, sosyal, askerî ve sivil yapılar inşa ederken diğer taraftan da bu bölgelerde kendilerinden önce hüküm sürmüş Müslüman yönetimlerin yaptırdıkları mimarî eserlerin bakım ve onarımlarıyla da ilgilenmişlerdir. Bu konuda özellikle Anadolu, Mısır ve Suriye Osmanlıyı bir hayli meşgul etmiştir. Ayrıca Osmanlılar kendi dönemlerinde yapılan mimarî eserlerin onarımlarına da büyük önem vermişlerdir. Böylece bu yapıların devamlı hizmet vermelerini ve gelecek nesillere sağlam bir şekilde intikallerini sağlamışlardır. Anadolu’da Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinden, bütün olumsuz şartlara rağmen günümüze ulaşan yapılardan hareketle bu dönemlerin sanat ve mimarî anlayışlarının ortaya konulabilmesinde Osmanlının bu konudaki hassasiyetinin önemli bir yeri vardır.
Tebliğimizde, arşiv belgelerinden elde ettiğimiz bilgiler çerçevesinde Osmanlı mimarisinde tamir süreci ve buna katkıda bulunanlar ile onarım çeşitlerini Selçuklu ve Osmanlı dönemi yapılarından bazı örneklerle ortaya koymaya çalışacağız.

Medrese ders okutulan yer demektir. Arapça olan bu ders kelimesi, kök manası (etimolojisi) ile kişi, okuduğu şeyi o kadar güzel öğrenmeli ki; öğrendiği konuda onun için hiçbir pürüz kalmamalı, diye dersin gerçeğini hatırlatıyor. Bunun edilgen kalıbı (infial babı) olan münderis kelimesi ise yerle bir olan şey demektir. Çünkü bir şey yerle bir olunca artık ortada hiçbir pürüz kalmamış olur. Bediüzzaman’ın Kürdistan’daki medaris-i münderise ihya olacak sözü, yerle bir olmuş medreseler diriltilecektir, manasına gelir.

Tarihi gerçeklere dayanılarak hazırlanan cihan devletinin kuruluş hikayesi...
Oğuz Kağan idareyi ele alır almaz bütün kavimlere elçiler göndererek, “Ben artık bütün dünyanın hakanıyım” dediği zaman veziri Uluğ-Türk’ün de “Ey kağanım, Gök-Tanrı bütün dünyayı sana bağışlasın” diye hitap etmişti.
Oğuz’un torunu Tuğrul Bey’e Halife, “Doğunun ve batının hükümdarı” unvanını vermişti.
Tuğrul Bey’in kardeşi Çağrı Bey’in torunu kendini Melikü'd-dünya  ilan etmişti.
Alâeddin Keykubat, Fırat’a kadar her yeri zapt ederek Kayılara yol vermişti.
Kayılar ise Fırat’tan Tuna ötelerine kadar uzanmıştı.
Sadece Tuna mı?
Türkistan bozkırlarından başlayan bu yolculuğun şanı ve şöhreti önce Tuna, sonra Nil sınırlarını aşıp Vistül ve Neretva’ya ulaşacaktı.
Fırat’tan Tuna’ya serisinin ilk eseri olan bu romanda, Kayıların Mahan’dan başlayan zorlu, bir o kadar macera dolu bu yolculuğunun, Anadolu bozkırlarında nasıl bir cihan devletine dönüştüğünü okuyacaksınız…
*****
Osmanlı tarihi ile ilgili serinin ilk kitabı olan bu eserimizde, Türklerin dünya medeniyetini oluşturmadaki mücadelesini roman tadında, gönlümüzden dilimize, dilimizden de sayfalara aktığı şekliyle kaynaklara dayalı olarak satırlar arasında canlandırmaya
çalışacağız. Tarihi kurgu olarak kaleme alınan bu eserde genelde Türklerin
batıya yürüyüşü, özelde ise Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar geçen sürede, dünyaya huzur ve barış getirmek için giriştiği mücadelesinin hikâyesini bulacaksınız. Vistül’ün, Tuna’nın, Fırat’ın, Neretva’nın, Nil’in kucakladığı coğrafyalardakilerin beklediği gibi dünyaya barış ve huzur getirmek için yapılan zorlu, bir o kadar da ‘Kut’lu mücadelenin kilometre taşlarını tarihî gerçeklere uygun şekilde okuyacaksınız. Eseri okurken Türklerin ideal devlet anlayışına ulaşmak için verdiği takdire şayan mücadeleye şahit olacaksınız. Buna şahit olurken devlet içindeki çekişmelerin sonucu, milletin ne zorluklarla karşı karşıya kaldığını göreceksiniz. Zor kazanılan değerlerin, zor fethedilen yerlerin ne kadar kolay kaybedildiğine tanıklık edeceksiniz. Hırsın ve ihtirasın yılların birikimini nasıl bir anda silip süpürdüğünü okuyacaksınız. Okurken ise bazen hüzünlenecek, bazen gururlanacak ama her seferinde de dersler çıkaracaksınız.

Alaeddin Keykubat'ın Hz. Mevlana ailesini Konya'ya davet ettiğine dair mektup yazdığı konusunda pek çok rivayet vardı. Ancak bu zamana kadar mektubun mahiyeti konusunda bir bilgiye rastlanmamıştı. Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü Kütüphanesi'ne gelen bir yazma eserde bu mektubun içeriğiyle ilgili ilk defa bilgiye rastlanmıştır.