Pravo

U poslednjih pet godina, tačnije od avgusta meseca 2009. godine, svedoci smo postepenog uvođenja i popularizacije zaključivanja sporazuma između javnog tužioca i okrivljenog u krivičnom postupku Republike Srbije. U početnoj fazi razvoja ovog instituta javni tužilac i okrivljeni mogli su da se sporazumeju samo o krivici okrivljenog, dok je danas polje zaključivanja sporazuma znatno prošireno, tako da se okrivljeni posle zaključenja sporazuma može pojaviti i kao svedok, ali ovaj sporazum sa javnim tužiocem mogu da zaključe i već osuđena lica.
Značaju sporazuma koje zaključuju javni tužilac i okrivljeni u krivičnom procesnom pravu Republike Srbije, doprinosi i činjenica da se broj sporazuma iz godine u godinu povećava, samim tim znatno se ubrzava krivični postupak, krivično pravni sistem postaje efikasniji, a postupak jeftiniji. Okrivljenom je ostavljena mogućnost da priznanjem krivičnog dela izbegne redovan tok krivičnog postupka, a isto tako već osuđenim licima se pruža mogućnost da iskoriste ustupke javnog tužioca u zamenu za svedočenje koje u nekim situacijama može biti presudno za otkrivanje izvršilaca i dokazivanje krivičnog dela. Međutim, pitanje je da li je brz krivični postupak de facto i pravičan.
Predmet razmatranja ovog rada je detaljna i celovita analiza sporazuma javnog tužioca i okrivljenog u koje po Zakoniku o krivičnom postupku spadaju sporazum o priznanju krivičnog dela, sporazum o svedočenju okrivljenog i sporazum o svedočenju osuđenog, sa kratkim prikazom rešenja prihvaćenih od strane zemalja u okruženju, kao i prikaz zakonodavnih i praktičnih rešenja evropskih zemalja koje su Srbiji do sada bile uzor u zakonodavnoj teoriji i praksi.
Cilj istraživanja rada je analiza specifičnosti i efikasnosti zaključivanja sporazuma u krivičnom procesnom pravu Srbije, prednosti i nedostaci pozitivnih zakonskih rešenja, potpuni prikaz svih karakteristika sporazuma, njihova teorijska obrada i praktična analiza.

Starting with the description of the often neglected relativization, doubts and common misconceptions regarding the legal recognition of the Islamic Community in  Austria the author sees a manifestation of the same problem in the new Islam Act of 2015. In a first step the article therefore examines as usual the guarantees of constitutional law with regard to legal recognition and systematic problems regarding the case of the Islamic Community. However, by referring to a quite unknown decision of the Higher Regional Court of Linz from 1961, the author questions the common narrative of the genesis of the Islamic Community in Austria, establishes a historical and legal connection to the Islamic Community in Bosnia and Herzegovina and introduces an alternative approach to the problem of recognition of the Islamic Community.

Ovaj rad ima za cilj da istraži problem prava humanoidnih robota, tj. androida, i da odgovori na pitanja da li je moguće i potrebno da roboti budu nosioci prava, koji su razlozi za i protiv toga, i da li bi davanje legalnog statusa inteligentnim mašinama imalo uticaj na prava ljudi. Razlog ovome je odluka Odbora za pravna pitanja Evropskog parlamenta da se donese zakon koji će autonomnim robotima dodeliti status "elektronskih ličnosti" kako bi oni mogli da preuzmu odgovornost ukoliko prekrše određena pravila i nanesu štetu ljudima ili imovini, ali i da spreči zloupotrebu od strane ljudi.

Rights of citizens and modern institutions: European and Croatian legal traditions. The book focuses on the right of citizens in the period of "the long ninteenth century" as the formative period of the modern institutions. The methodological basis of the book is center-periphery approach. Croatia is defined as a double (two-dimensional) periphery regarding political environment with the centres in Vienna and Budapest and regarding legal-cultural environment with the principal influence by the Austrian legal system and partial influences by German and French legal theory and legislation. Special chapters are devoted to comparative analysis of historical development of the right of citizens and the right of domicile (Heimatrecht), suffrage, right of public assembly, electoral law, right of association and right of petition, freedom of the press and trial by jury, equality of religions before the law.
Knjiga je poredbena studija u čijem je žarištu pravna regulativa koja se odnosi na pojedina prava građana u formativnom razdoblju njenog nastanka u "dugom devetnaestom stoljeću".  U prvom je poglavlju elaboriran koncept središta i periferije kao metodološka osnova rekonstrukcije prijenosa prava na europskom prostoru te osnova pristupa procesu modernizacije pravnog sustava u zemljama periferije u koje su ubrojene i hrvatske zemlje. Potom su izložene povijesne i konceptualne odrednice pojmova rule of law i Rechtsstaat kao okosnice razumijevanja tih procesa. U glavnom dijelu knjige prikazane su pojedina prava građana koja su od 1848. do 1918. institucionalno uobličena u pravnom sustavu autonomne kraljevine Hrvatske i Slavonije i to: pravo državljanstva i pravo zavičajnosti, pravo glasa (izborno zakonodavstvo), pravo na javno okupljanje, pravo udruživanja i pravo peticije, sloboda tiska i njegova sudska zaštita kroz porotno suđenje, jednakopravnost vjera. U prikazu je najprije rekonstruiran relevantni europski okvir, a potom proces uobličavanja odgovarajuće hrvatske regulative i njen značaj. U zaključnom je dijelu proces modernizacije hrvatskog pravnog sustava rekonstruiran u vidu modela koji je uobličen i kao grafički prikaz.

Ovaj rad nastoji da ukaže na presudnu ulogu Suda pravde Evropske unije u konstitucionalizaciji i federalizaciji Evropske unije, odnosno njenog pravnog i političkog sistema, čime Evropska unija danas sve više liči na konstitucionalne i (kvazi)federalne sisteme. Autor nastoji da objasni na koji način je Sud pravde u svojoj praksi doveo do stvaranja nekih od najznačajnijih načela na kojima se zasniva pravo Unije i koji su, u krajnjoj liniji, doveli do uobličenja ustavne arhitekture Unije.

Zakoni nastali u staroj Mesopotamiji predstavljaju najstarije poznate pisane izvore prava, od kojih je najstariji Zakon Ur-Nammu (oko 2100. godine pr.n.e), zatim Lipit Ištara (oko 1930. pr.n.e); Ešnune (oko 1770. pr.n.e) i Hammurabija (oko 1750. pr.n.e). Najobimniji i najrelevantiji za oblast krivičnog prava je poznati Hummurabijev zakon koji sadrži najveći broj krivičnih djela od navedenih zakona. U radu se izvršava izvođenje osnovnih načela i instituta prisutnih u pomenutim zakonima a koji imaju krivičnopravni karakter i kategorizacija istih u logičku cjelinu. S tim u vezi tretira se ukratko i procesni dio krivičnog prava ove stare civilizacije.

1. POJAM OBLIGACIJE
Obligacija je pravni odnos izmedu dve određene strane na osnovu koga je jedna strana
(poverilacj ovlašćena da zahteva od druge strane (dužnik) određeno davanje, činjenje ili
uzdržavanje od nečega što bi inače imala pravo da čini, a druga strana je dužna da to
ispuni. Npr. kod posluge knjige pedrnet obligacije nije sama knjiga već davanje, odnosno
vraćanje knjige. Obligacija je pravni odnos između poverioca i dužnika. Sa stanovišta
poverioca, obligacija je potraživanje (otuda u navedenom primeru posiugodavac je ovlašćen
da zahteva vraćanje knjige) a sa stanovišta dužnika obligacija je dug {dužnik ima obavezu
da vrati knjigu i time ispuni poveriočevo potraživanje). Treba imati u vidu da u jedtnoj
obligaciji potraživanje i dug ne egzistiraju izo.lovano, već su oni u simbiozi i zato su
potražrvanje i dug u korelativnom odnosu.
O pojmu obligacije postoje razllćita shvatanja ali su sva ona reprodukovanje tradicionalne
klasične formule poznate nam još iz rimskog prava. Prema Paulusu, suština obligacije nije
da se neka stvar učini našom već da se drugi obaveže prema nama na neko davanje,
činjenje ili nečinjenje. Justinijanove Institucije objašnjavaju obligaciju kao pravnu vezu koja .
nas obavezuje da nešto. isplatimo. Prema tome, obligacija je pravna veza izmedu dva
određena lica od kojih jedno ima pravo a drugo obavezu da nešto učini ili ne učini [dare,
facere, non facere). Postoje različita shvatanja o pojmu ove pravne veze:
1. Dualističko polazi od stava da se u obligaciji kriju dva odnosa: primarni, koji se sastoji
u ostvarivanju prava poverioca odnosno u izvršenju obaveze dužnika i sekundarni koji
se ogleda se u dužnikovoj odgovornosti za ispunjenje obaveze. Po ovom shvatanju i
- ostvarivanje prava, odnosno izvršenje obaveze i odgovornost su elementi pojma
obligacije.Ovo shvatanje potiče još iz rimskog prava, a zastupljeno je u nemačkoj
pravnoj teoriji. • *
2. Monističko polazi od toga da je obligacija jedinstven. pravni odnos između. poverioca i
dužnika. Taj pravni odnos je ispunjen pravima poverioca da zahteva od dužnika da
nešto preda, učini ili ne učini. odnosno obavezom dužnika da to ispuni.. Odgovornost
nije element pojma..obligacije. već. posledica povrede prava.. Drugim rečima, sankcija za
neizvršenje obaveze dužnika.
Monističko stanovište je prihvatijivije. Obligacija je skup:
prava poverioca i obaveza
dužnika. Iz. tog odnosa ovlašćeno lice ima pravo na tužbu.za ostvarivanje. svojih. prava..
Dužnik koji nije izvršio svoju obavezu. snosi odgovornost prema poveriocu; ali: to nije
nikakav drugi, paralelni odnos u. obligaciji nego imovinska sankcija za neizvršenje iii
neuredno izvršenje obaveze dužnika. Ona se svodi na nafcnadu žtete ili drugu^ posledicu
neizvršenja obaveze-. I za monističko i za dualističko shvatanje, zajedničkoj'e-da^dbligacija
kao pravni odnos obezbeduje poveriocu~određeno subjektivno pravo koje on ostvaruje
prema svom dužniku [inter partes), a ne i prema svim lieima (erga omnes) što je
karakteristika stvarnJh 1 drugih apsoiutnih prava. Subjektivno pravo poverioca je relativno
jer se odnosi samo na dužnika iz određenog obligacionog odnosa.
Bilo je međutim i teorijskih pokušaja da se objasni pojam obligacije. Tako je npr. Digijeva
teorija socijalnih funkcija negirala postojanje subjektivnog prava dok Salej nije. negirao da
je obligacija subjektivno pravo." ali je primat u pojmu obligacrje dao njenom 'preUrrietu,
svodeći obligaciju pre.svega na vrednost (za poverioca aJktivnu,/a za dužnika pasivnu
vednostS. Bilo je ideja da se obligacija definiše kao odnos između imovina a ne između
lica. One su:
vodiie apsurdima kao što su npr. ugovori sa sarnim sobom. Svi ovi pokušaji
definisanja obligacije nisu imali većeg značaja. Klasićna definicija obligacije je nadživela sve
nove ideje, pa je stoga i danas aktueina ZOO ne daje defihiciju obligacije.
2. PRAVNE OSOBINE OBLIGACIJA

Zahtjev za kompatibilnost pravne države i demokratije podrazumijeva političko odlučivanje, kojim će se uspostaviti institucije, preko kojih će biti osigurana nezavisnost i supremacija vlasti na cjelokupnom državnom teritoriju. Stoga su pravna država i etnoteritorijalni sistem odlučivanja potpuno nespojivi. Nacionalna demokratija je mnogo uži pojam od sveopće ili univerzalne demokratije i kao takva ona je unilateralna kategorija.


Ključne riječi: demokratija, državnost, teritorij, sporazum, narod.

Ujedinjeno Kraljevstvo je nastajalo u periodu od XII do XIX veka. Englesko kraljevstvo, koje je ujedinjeno u X veku, najpre je i najlakše pokorilo Vels i to u XII veku. Vels je još od XVI veka bio smatran integralnim delom Engleske i zato su se zakoni koji su donošeni u Parlamentu Engleske podjednako odnosili i na Englesku i na Vels. S druge strane, Škotska i Irska nisu tako lako pale pod vlast engleske Krune. Između Engleske i Škotske nije bilo toliko neprijateljstva do XIV veka. Tada na scenu stupa kralj Edvard koji je kroz nekoliko ratnih operacija nastojao da osvoji Škotsku. U tome nije uspeo i zato je 1328. godine potpisan Sporazum iz Edinburga kojim je Engleska priznala postojanje Škotske kao nezavisne nacije. Međutim, 1603. godine dolazi do ujedinjenja engleske i škotske krune, pa vek kasnije i do ujedinjenja engleskog i škotskog parlamenta (1707). Time nastaje prva od dve političke unije na britanskom ostrvu. Ova prva unija dobila je naziv Velika Britanija. Iako je ova unija bila formalno unija jednakih, u stvarnosti to nije bio slučaj. Engleska je bila snažniji partner u uniji i to je navelo mnoge da tvrde da bi do stvaranja politčke unije došlo nasilnim putem, da nije moglo mirnim sredstvima. Kao što je i Henri VIII, engleski kralj iz XVI veka, predvideo-" jači je privukao slabijeg " 1. Ovaj period između 1603. i 1707. je veoma značajan u ustavnoj istoriji Engleske, pa, naravno, i celog Ujedinjenog Kraljevstva, jer je prošao u znaku borbe Krune i Parlamenta za prevlast, kao i donošenja nekoliko značajnih ustavnih akata koji predstavljaju osnovu političkog i ustavnog

Autor nastoji da pruži objašnjenje i razumevanja pojma političkog kod Karla Šmita, kao i koncepata povezanih s njim. Autor polazi od Šmitovog izazovnog shvatanja politike, gde on politiku svodi na njenu suštinu i srž nastojeći da izvede autonomnu i samostalnu osnovu i kriterijum njenog definisanja, čime bi istakao njenu specifičnost i distinktivnost u odnosu na druge ljudske aktivnosti. Šmit smatra da političko prethodi državi, ali da se politika ostvaruje kroz ustanovljenje političkih organizacija, uključujući i modernu nacionalnu državu, po principu prijatelj-neprijatelj, što čini osnovu političkog. Iz ovakvog shvatanja države proizlazi i shvatanje suverena i suverenosti koje je povezano sa konceptima izuzetnog ili vanrednog stanja i egzistencijalnih kriza u kome do izražaja dolazi sposobnost i mogućnost suverena da donosi odluke i odbrani zajednicu na čijem se čelu nalazi. U skladu sa ovakvim poimanjem političkog i suverenosti, Šmit je dakako bio veliki kritičar liberalizma, pluralizma, ali i koncepata pravne države i ustavnosti.