Image in Deleuze

Surete âşık olma temasının Osmanlı edebiyatında ilk kez işlenmesine Nizâmî -i Gencevî’nin Husrev u Şirin (1281) adlı mesnevînde rastlanmaktadır. Bu eserde konu tasavvuftan farklı olarak aşıkların birbirlerine ulaşma çabasını öyküleyen bir anlatıma sahiptir. Tasavvufta sevme kavramı ise Hakk’a ulaşma çabasını içerse de bu durum ancak öte dünyada olabileceği için fiziki bir yakınlığı değil, ruhani ve batıni bir anlayışla temsil edilir. Metin Erksan’ın 1965 yılında çektiği Sevmek Zamanı filmi surete âşık olma konusunu ele alışında tasavvufi nazarıyla geleneksel Osmanlı edebiyatına yakın durarak dönemi içerisinde münferit ve özgün bir yer işgal eden gelenekle biçimsel yeniliği harmanladığı bir filmdir. Bu yazıda Sevmek Zamanı filmi, özellikle surete âşık olma teması ekseninde ele alınarak divan şiiri ve tasavvufun nazarından anlatısal, biçimsel ve kurgusal özellikleriyle incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sevmek Zamanı, tasavvuf, surete âşık olma, anlatı, biçim

Critical interpretations of Joyce’s discourse on the image have, for the best part, fallen into two categories: idealist or psychoanalytic interpretations of the Joycean imaginary on the one hand, and, on the other, materialist readings often informed by techno-scientific concerns. Different as they are, both these critical paradigms regard the image as a space of dialectical mediation: a means, technical or transcendental, by which an object is given to perception (or a narcissistic subject to self-recognition). This article offers a new point of entry to the issue by recasting Joyce’s discourse on the image in a Deleuzian light. In Deleuze, the image is described as an entity existing between the material and the ideal spheres, but in no way functioning as a synthesis of the two. My contention is that through a Deleuzian reading of the discourse on images mobilized in Joyce’s fiction — from Dubliners to Finnegans Wake — it is possible to think of the image not as a medium of representation, but as an originary element of being and reality in its own right.

Aug. 2009. Connect Deleuze: Second International Deleuze Studies Conference (Cologne, Germany).
--- An extended version of this talk was published in JML under the title Mirrored Disjunctions: On a Deleuzo-Joycean Theory of the Image
http://muse.jhu.edu/journals/jml/summary/v033/33.2.borg.html