Etnometodoloji

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇEVİRİYE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ
Özge Çetin
Ağustos, 2021
Çeviri teknolojileri ile çevirmenlerin çalışma koşullarında meydana gelen
değişiklikler günümüzde farklı açılardan incelenmektedir. Bu inceleme konularından
birisi de çeviri eylemi üyeleridir. Bu çalışma Bilgisayar Destekli Çeviri programları
ile çalışan çeviri üyelerinin pratik eylemleri, anlamlandırma ve ifade etme
metotlarına odaklanmaktadır. Bunun için bireyleri tek tek inceleyen etnometodolojik
araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada çevirmenler, redaktör / editörler,
yöneticiler ve öğrenciler ayrı ayrı incelenmiştir. Türkiye’de çevirmen meslek
odalarının olmayışı üye sayısını belirsiz kılmaktadır. Bu nedenle evreni tahmin etme
olasılığı düşüktür. Dolayısıyla olasılığı bilinmeyen örnekleme yöntemlerinden
kolaylıkla bulunabileni örnekleme yöntemine gidilmiştir. Yapılan yazılı görüşme,
yüz yüze görüşme ve gözlem şeklindeki veri toplama yöntemleri ile veri üçlemesi
sağlanmıştır. Etnometodolojik çözümleme çalışmalarında Maxqda 2018 ve 2020
programı kullanılmış, tarafların dizinsel / bağlama gönderimli ifadelerine, üyelerin
pratik eylemlerine, pratik eylemlerinin refleksif özelliklerine ve üyelerin arka plan
beklentilerine bakılmıştır. Katılımcıların Bilgisayar Destekli Çeviriyi kullanma ile
ilgili ifadeleri incelendiğinde, arka plan beklentilerine ve gündelik pratik eylemlerine
göre değişebilen çeşitli anlamlandırma metotları kullanabildikleri gözlemlenmiştir.
Çevirmenlerin bu programları bulundukları statü içerisinde üst denetim
mekanizmalarına bağlı anlamlandırdığı, redaktör / editörlerin ticari ilişkiler ve statü
içerisinde değerlendirdiği, yöneticilerin ticari ilişkilerine ve arka plan beklentilerine
bağlı anlamlandırdığı, öğrencilerin ise eğitim ve deneyimlerine bağlı, görev yerine
getirme beklentisi içerisinde anlamlandırdıkları gözlemlenmiştir. Ancak bu
genellemelerin katılımcıların süre gelen icraları olduğunu ve bunların içlerinde de
farklılıklar bulunduğu belirtmek gerekir. Bunlar çalışmada detaylı bir şekilde
aktarılmıştır. Çalışma teknolojinin ilerleyişinde çoğulcu yaklaşımların aksine
bireysel farklılıklara bakılarak yapılmıştır. Çeviri teknolojileri ve özellikle Bilgisayar
Destekli Çeviri araçları çevirmenlere yardımcı programlar olarak profesyonel
çevirmenlerin elinde kaliteli çeviri üretilmesine yardımcı araçlar olarak uzun yıllar
daha kullanılmaya devam edecektir. Bireysel anlamlandırma yöntemlerinin bu
yöntemle analiz edilmesi teknoloji konusunu Çeviribilim’de dost / düşman gibi
ikilemlerden kurtararak bu programların üreticilerine ve en önemlisi Çeviribilim
alanına çeviri eylemindeki üyelerin bakış açılarındaki farklılıklar ile ilgili önemli
veriler sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Etnometodoloji, Bilgisayar Destekli Çeviri, Çevirmen,
Maxqda, Çeviri belleği.

CRITICAL THINKING ON COMPUTER AIDED TRANSLATION
ÖZGE ÇETİN
August, 2021
The changes taking place within the way of translators work style caused by
translation technologies have currently been searched in several subtopics. One of
these subtopics is the members of translation act. In this study we focus on the
practices of everyday lives, sense methods and expression methods of the translation
members who works with Computer Aided Translation tools. So, we applied
Etnometodology research method which based on analysis of particularly
individuals. All the translators, redactors/ editors, managers, and students were
analysed individually in groups. The number of the members is not known exactly
due to lack of chambers of translators. So, it is unlikely to know exact numbers of the
research universe. Consequently, we used convenience sampling method in unknown
probability sampling method. We assured a data trilogy by using data collection
methods like interviews in written form, semi-structured interviews, and observation.
We used Maxqda 2018 and Maxqda 2020 during this ethnomethodological
interrogation study and we looked for indexical expressions of individuals, practical
actions of members, reflexivity of those practical actions and background
expectations of members. Regarding participants' expressions on using Computer
Aided Translation, it is obvious that participants use various sense-making methods
changing according to their background expectations and everyday practical actions.
We concluded that translators reason out these programmes according to their status,
related to top-down control system, redactors / editors reason out these programmes
according to their commercial relations and status, managers reason out these
programmes according to commercial relations and their own background
expectations, students reason out these programmes according to their education and
experience history and fulfilment of duty expectations. But we need to state that
these generalizations are ongoing accomplishments of the participants and among
these generalizations there are some disparities, too. Detailed explanations are given
within the paper. This research was carried out by analysing the individual
disparities unlike the other generalist approaches on technological progresses.
Translation technologies and especially Computer Aided Translation tools are going
to be used for long years as utilities for translators and tools that help to produce
good quality translations in professional translators’ hands. Analysing individual
sense-making methods in this way will give important data, related to disparities in
perspectives of translation act members, both for developers of these programmes
and especially for translation studies field by saving the technology issue in
translation studies from the dilemma of friend / foe in translation studies.
Key Words: Ethnomethodology, Computer Aided Translation, Translator, Maxqda,
Translation Memory.