Dijital Sosyoloji

Gelir ve ekonomi temelli eşitsizliklerin yanı sıra toplumu doğrudan etkileyen "sosyal eşitsizlikler" de yeterince anlaşılamamıştır. Bu nedenle farklı bileşenlerle eşitsizlikler en iyi ihtimalle ölçülmekte ve incelenmektedir. Sosyal eşitsizlik; yeni durum, olay ve sorunların gelişmesi nedeniyle göreceli olarak bir dizi yeni boyut, beklenti ve sonuç ortaya çıkarmaktadır. Küresel ve ulusal ölçekte yaşanan yeni gelişme, genişleme ve daralmalar, eğitimde eşitsizliğin tekrar tartışılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada da kırsal-kentsel ayrımlar ile sosyoekonomik farklılaşmalar temelinde Covid-19 salgını sürecinde dijital eğitimde ortaya çıkan eşitsizlikler incelenmiştir. Bu iki ayrıma bağlı olarak salgın sürecinde evde uzaktan eğitime katılmaya çalışan üniversite öğrencilerinin dijital medya, internet, bilgi ve iletişim teknolojilerine (DİB) erişim ve kullanımlarındaki eşitsizliklerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yaş, cinsiyet, ikamet yeri, okuduğu sınıf ve sosyoekonomik statüsüne göre 3 ayrı üniversiteden seçilen toplam 16 öğrenci araştırmaya dâhil edilmiştir. Nitel yöntemin uygulandığı araştırmada, veriler, derinlemesine görüşmelerle elde edilmiştir. Görüşme verileri, Maxqda nitel veri analiz programıyla kategorileştirilmiş ve temalara dönüştürülmüştür. Açık, eksenel ve seçici kodlama neticesinde birleştirilen kategori ve temalar görselleştirilmiştir. Katılımcıların bireysel ve aile özellikleri, okulların çevresi ve mali kaynak durumları, kalkınma, özgürleşme, kültürlenme faktörleri etkileşimli şekilde eşitsizliği ortaya çıkarıcı etkiye sahip olduğu gibi dijital eğitim eşitsizliğinde kırsal-kentsel ayrım ve sosyoekonomik farklılaşmaların belirgin olduğu görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Eğitim, dijitalleşme, dijital sosyoloji, dijital eğitimde eşitsizlik, eşitsizlik ve sosyal tabakalaşma.

“The Sims 3” oyununu -birden fazla olmak üzere-oynamış olan 15-17 yaş aralığındaki gençlerin, oyun deneyimlerini saptamak ve bu saptanan noktaları toplumsal cinsiyet açısından değerlendirmektir. Bununla birlikte, ergenlik dönemindeki bireylerin diğer gelişim dönemlerinden farklı olarak, cinsiyet kimliklerinin oluşmaya başladığı aynı zamanda bu dönemde yaşadıkları karmaşalar, yeni keşfetmeye başladıkları fiziksel, psikolojik ve sosyal özellikleri dikkate alındığında, oyun deneyimlerinin toplumsal cinsiyet açısından analiz edilmesi önemli görülmektedir. The Sims 3 oyununu oynayan gençler, fiziksel, duygusal ve sosyal karmaşalarına rağmen toplumsal cinsiyetin yaygınlaştırdığı ataerkil ideoloji yapısını içselleştirmektedir. Her ne kadar gençler, ataerkillik kavramının ve ataerkil yapının yaygınlaştırdığı ideolojilerin farkında olsalar da ataerkil yapının sunduğu ideolojileri ve eşitsizlikleri oyun deneyimlerine yansıttıkları görülmektedir.

Öz Toplum 5.0 kavramı günümüzde sosyoloji dışı disiplinlerin kapsamlı analizlerine tabi tutulmasına karşın sosyoloji sınırları içerisinde tartışılması değerli görülen bir konudur. Bu çalışma Toplum 5.0 kavramının ne olduğu ve onun ihtiva ettiği e-yaşam kavramının etrafında sosyolojik bakış açısıyla yapılmıştır. Çalışmada ağırlıklı olarak iki rapora yer verilmiştir, Toplum 5.0'ın ne olduğu bu iki rapor üzerinden tartışılmıştır. Çalışmada teorik bir tartışma yürütülmüştür. Teorik zemin Toplum 5.0 kavramının ilk ortaya atıldığı Japonya'dan hareketle başlayan tarihsellikte Almanya'da iki kuruluşça gerçekleştirilen raporun tartışmaya dahil edilmesiyle birlikte; yapılan araştırmalar ve bu yeni toplum tanımının genel işleyişi beklentiler ve mevcudiyetler temelinde inşa edilmiştir. Analiz ikincil kaynaklar kullanılarak yapılmış, raporların aktarılmasında betimsel analiz kullanılmış ve çalışmanın tartışma kısmında tartıştığı konu itibariyle en uygun düştüğü düşünülen Wright Mills'in sosyolojik tahayyül olarak isimlendirdiği yaklaşım tercih edilmiştir. Çalışmanın bir diğer önemli vurgu kısmı Toplum 5.0'ın koşullarını hazırladığı e-yaşam'ın bizlere neler anlattığı hususudur. Nihayetinde e-yaşam'ın içerdiği pratiklerin ve kültürel örüntülerin de metin bağlamında altı çizilmiştir. Çalışmanın sonunda Toplum 5.0 tanımıyla anlatılan yeni toplum tahayyülünün içerdiği anlamdan hareket ile modernitenin bu yeni toplum tanımında yaşama alanı bulduğu önermesi ileri sürülmüştür. Bu yeni toplum tanımım ise sanal toplum ve sanal birey kavramları etrafında tartışılmıştır. Son olarak Toplum 5.0 tanımından hareketle sonrası için pek çok çalışma için soru fikirleri, çalışmanın belki de görünmeyen en önemli gizli vurgularından olmuştur. Anahtar Kelimeler: Toplum 5.0, e-yaşam, sanal toplum, sanal birey. Abstract Although the concept of Society 5.0 is subject to extensive analysis of non-sociology disciplines today, it is important that to discuss Society 5.0 within the boundaries of sociology.