Consello da Cultura Galega

O programa IN SITU coordinado por Teresa Pérez Nieto e Rebeca Blanco-Rotea e desenvolvido dentro dos Encontros Monogáficos co Patrimonio Cultural (EMPC) do Consello da Cultura Galega, pretende crear outros lugares de reflexión fóra do habitual espazo dos EMPC, trasladando o espazo de debate ao contexto xeográco e social dos bens. A elección dos conxuntos históricos onde se van desenvolver os Encontros (Vigo, Ferrol, Ourense-Ribadavia) pretende mostrar a diversidade das situacións nas que se atopan e introducir no debate os aspectos complexos do debate arredor da protección patrimonial da cidade histórica. Este último encontro que se celebra en Santiago de Compostela está estruturado como tres mesas de debate consecutivas arredor de tres temáticas que se analizaron de forma transversal nos tres encontros anteriores, polo que participarán nelas os relatores dos propios In Situ. A primeira mesa estará centrada na patrimonialización dos conxuntos históricos e a participación cidadá neste proceso e na
toma de decisións que lles afectan; a segunda xirará ao redor da ordenación, a relación coa cidade e o plan especial como instrumento; e a terceira tratará a rehabilitación física e social dos conxuntos históricos, as políticas públicas e o fomento.

O programa IN SITU, coordinado por Rebeca Blanco-Rotea e Teresa Pérez Nieto, pretende crear outros lugares de reflexión fóra do habitual espazo dos Encontros Monográficos co Patrimonio Cultural (EMPC), trasladando o debate ao contexto xeográfico e social dos bens nos que se focalice cada xornada de “IN SITU”. A elección dos conxuntos históricos onde se van desenvolver os Encontros (Vigo, Ferrol, Braga-Guimarães, Ourense-Ribadavia) pretende mostrar a diversidade das situacións nas que estes se atopan e introducir os múltiples e complexos aspectos do debate arredor da protección patrimonial da cidade histórica.
O cambio radical que experimentou o Casco Vello de Vigo dende o ano 2005 cando se iniciou o proceso de recuperación aínda en marcha, pode ilustrar a eficacia dos instrumentos de intervención e das políticas públicas, a calidade da práctica restauradora, a evolución da relación do Casco Vello en relación ao resto da cidade e as transformacións proxectadas no seu contorno, os procesos sociais que provocou e a continuidade da súa identidade, autenticidade e historicidade.

Os Encontros Monográficos co Patrimonio Cultural son unha iniciativa levada a cabo pola Sección de Patrimonio e Bens Culturais do CCG que comezou en novembro de 2015. Teñen como obxectivo xerar un espazo de difusión, debate, encontro e coñecemento arredor de diferentes proxectos que afectan ao patrimonio cultural en xeral e que moitas veces non chegan a un público amplo por diferentes motivos. Os encontros acollen a calquera persoa que se queira achegar a este espazo, ben sexa un profesional da xestión do patrimonio ou da cultura, ben sexa unha investigadora/investigador ou calquera axente social que teña interese polo patrimonio. Os protagonistas dos encontros son sempre o elemento patrimonial, o debate e a reflexión. Ata o de agora focalizáronse en proxectos de arqueoloxía, rehabilitación, arquitectura, historia da arte ou mesmo en enfoques interdisciplinarios; pero tamén na xestión patrimonial, na divulgación do patrimonio, na participación cidadá e no conflito patrimonial; en patrimonios esquecidos e vivos, materiais e inmateriais, amigables ou conflitivos; nas políticas patrimoniais, nos encontros e des-encontros. Como se pode ver, nun abano moi amplo ao longo dos 24 Encontros anteriores.

En 2018 puxemos en marcha o programa IN SITU, que traslada a difusión e reflexión ao contexto xeográfico e social dos bens nos que se focaliza cada encontro, analizando in situ as realidades patrimoniais. IN SITU quere contribuír a evidenciar a necesidade desa análise, pero tamén a crear outros lugares de reflexión fóra do seu habitual espazo na sede do CCG en Santiago de Compostela. Para 2019 a temática seleccionada dentro deste programa é “A produción de sal en época romana no sur de Galicia e norte de Portugal”, sobre a que se realizan dúas xornadas o 29 de marzo na Guarda e o 30 de abril en Vigo, que teñen como obxectivo a reflexión arredor de diferentes proxectos que ao longo dos últimos anos interviñeron en distintos xacementos do sur de Galicia e o norte de Portugal relacionados coa produción de sal en época romana, de xeito que poidamos obter un panorama xeral sobre esta práctica no noso contexto xeográfico.

A zona do Areal (Vigo) foi obxecto de numerosas actuacións arqueolóxicas inauguradas nos anos 50 do século pasado, cando se atopou alí o conxunto de aras e estelas funerarias que hoxe conforman a colección do museo municipal Quiñones de León. Será a partir dos anos 90, por mor da súa urbanización, cando realmente se descubra o xacemento arqueolóxico agochado baixo varios metros de sedimentos de orixe mariña e continental, que explica o fenomenal estado de conservación no que se atopan os restos arqueolóxicos.

Sen dúbida, o principal elemento arqueolóxico é unha salina romana mariña de evaporación solar que se estende por toda a fronte litoral, desde a rúa Hospital ata a rúa Miragaia, varias hectáreas das que se escavou soamente unha pequena parte. Porén, o estudo dos restos de salina documentados nos diferentes soares intervidos desde os anos 90 ata hoxe permítenos aproximarnos ao funcionamento dunha salina antiga, amais de coñecer as súas dimensións, cando de constrúe e as causas do seu abandono. A salina do Areal é considerada hoxe como a máis e mellor conservada de todo o mundo romano.

O programa IN SITU coordinado por Teresa Pérez Nieto e Rebeca Blanco-Rotea e desenvolvido dentro dos Encontros Monogáficos co Patrimonio Cultural (EMPC) do CCG, pretende crear outros lugares de reflexión fóra do habitual espazo dos EMPC, trasladando o espazo de debate ao contexto xeográco e social dos bens. A elección dos conxuntos históricos onde se van desenvolver os Encontros (Vigo, Ferrol, Ourense-Ribadavia) pretende mostrar a diversidade das situacións nas que se atopan e introducir no debate os aspectos complexos do debate arredor da protección patrimonial da cidade histórica. Ourense e Ribadavia acumulan vinte anos de xestión patrimonial dos seus conxuntos históricos cunha estrutura operativa na que se engaden ao Plan Especial de protección, a declaración 1998-1999 das áreas de Rehabilitación integrada no ámbito dos conxuntos históricos e as oficinas de rehabilitación creadas para a súa xestión. Esa experiencia, dende dous conxuntos de características e problemáticas ben dispares, danos pé a reflexionar sobre a eficacia do Plan Especial como instrumento de protección.