Anti Emperyalizm

Türkiye’nin Birinci Dünya Savaşı sonrası başlayan işgallere ve barış için dayatılan
Sevres Anlaşması’na karşı verdiği bağımsızlık mücadelesini yürüten kadro, bunun
anti-emperyalist bir hareket olduğu hususunu Kurtuluş Savaşı sırasında sıklıkla
vurgulamıştır. Türk düşüncesinde ilk olarak 1930’lu yıllarda Kadro dergisi Kurtuluş
Savaşı’nın niteliğine ilişkin tezleri gündeme getirmiştir. Savaşın niteliğine ilişkin
tartışmaların yeniden konu edinilmesi ise 1960’lı yıllarda olmuştur. Söz konusu
yıllarda dünyada ve Türkiye’de sol düşüncenin yükselişe geçmesinin de etkisiyle
emperyalizm meselesi incelemelere konu olmuştur. Özellikle 1960’ların ilk yarısında
Yön dergisi çevresinde yer alan Kemalist çizgideki düşünürler Kurtuluş Savaşı’nın
Batılı emperyalist güçlere karşı verilmiş bir mücadele olduğunu savunurken, solun
içinden Kemal Tahir ve İdris Küçükömer gibi isimler ise bu görüşe karşı
çıkmışlardır. Bu çalışmada, öncelikle emperyalizme ilişkin tarihsel perspektifte
kavramsal bir açıklama yapılmaya çalışılmıştır. Ardından Kurtuluş Savaşı
yıllarından başlayarak savaşın anti-emperyalist niteliğine ilişkin öne sürülen tezler
ve itirazların, özellikle bu tartışmayı 1960’lı yıllarda ele alan Niyazi Berkes, Doğan
Avcıoğlu, Kemal Tahir ve İdris Küçükömer gibi düşünürlerin görüşleri üzerinden
bir incelemesinin yapılması amaçlanmıştır.

Şeyh Senusi daha önce yapılan çalışmalara, daha çok Senusiyye tarikatı olarak Libya’nın İtalyan işgaline karşı verdikleri bağımsızlık savaşıyla konu olmuştur. Ancak Şeyh Senusi’nin Anadolu’da ne zaman, hangi şehirlerde ne maksatla bulunduğuna dair çok fazla bilgi yer almamaktadır. Ayrıca ikincil kaynaklarda; Şeyh Senusi’nin Anadolu’ya gelişinden vefatına kadar olan dönemle ilgili çok çelişkili, yanlış ve mesnedsiz birtakım bilgiler mevcuttur. Bu çalışmanın amacı; Şeyh Senusi’nin Anadolu’da bulunduğu süre zarfında hangi tarihte, hangi şehirlerde ne maksatla bulunduğunu, buralarda ne gibi faaliyetler gösterdiğini tespit etmek ve Şeyh Senusi’nin Anadolu günleri ile ilgili yanlış ve çelişkili bilgileri ortadan kaldırmak üzere yapılacak çalışma için kronolojik bir temel hazırlamaktır.