Türklük bilimi araştırmaları ağız çalışmaları açısından son yıllarda epeyce ilerlemiştir. Özellikle örgün eğitim, basın yayın ve standart dilin ağızlar üzerindeki etkisi düşünülürse, bu çalışmaların acilen yapılması, en azından derleme...
moreTürklük bilimi araştırmaları ağız çalışmaları açısından son yıllarda epeyce ilerlemiştir. Özellikle örgün eğitim, basın yayın ve standart dilin ağızlar üzerindeki etkisi düşünülürse, bu çalışmaların acilen yapılması, en azından derleme kayıtlarının yapılıp sağlam metinlerin ortaya konulması çok önemlidir. 1940’lı yıllardan sonra yerli araştırmacılar tarafından Türkiye Türkçesi ağızları üzerine epeyce çalışma yapmıştır. Ancak haritaya bakıldığında Türkiye Türkçesi ağızlarının birçok bölgesinde bakir, hatta bu güne kadar hiç derleme yapılmamış alanlar da azımsanamayacak kadar çoktur.
Kahramanmaraş ve yöresi ağızları da bu anlamda bakir sahalardan biridir. Bu bölge üzerine CAFEROĞLU’nun derlediği metinler yanında, Merkez ve Ekinözü ilçeleri üzerine iki lisansüstü çalışma yapılmıştır. Bunun dışında mezuniyet tezleri de mevcuttur. Fakat Kahramanmaraş ve yöresi il merkezi ve ilçeler başta olmak üzere tamamıyla ele alınıp akademik bir gözle bakılmış değildir. Bu açıdan Kahramanmaraş ve yöresini çalışmayı uygun gördük.
Çalışmada Kahramanmaraş merkez ve ilçelerinin bütün belde ve köylerine ulaşılmaya çalışılmıştır. Derlemede, ilin genelinden örnekleme yapılarak köyler seçilmemiş, dar saha çalışmalarında esas alınan bütün köylere ulaşılmaya çalışılmıştır. Derleme çalışmalarında ana dili (annesinden ilk öğrendiği dil) Türkçe olan köylerden derleme alınmıştır. Bu anlamda ana dili Türkçe olan bütün Türk köylerinden derlemeler alınmaya çalışılmıştır. Çok az miktarda çeşitli sebeplerle ulaşılamayan Türk köyleri de mevcuttur. Derlemede daha çok bayan konuşurlardan, 60 yaş üzeri, okuma yazma bilmeyen ve ağız bölgesinden ayrılmamış kişileri seçmeye özen gösterdik. Kahramanmaraş genelinden 416 derleme kaydı yapılmış, bunlardan çalışmamız için 134 kayıt seçilmiş, bu kayıtların da belli süre aralıklarından metin çözümü yapılmıştır. Burada Türk dili sahasında yapılan ağız çalışmaları dikkate alınarak metin hacmi belirlenmiştir. Diğer ağız çalışmaları göz önüne alındığında metinlerimiz yeterli olsa da yapılan derlemenin çok ayrıntılı olması sebebiyle, bizim açımızdan bu çalışma Kahramanmaraş ağızları için bir ön çalışma niteliği taşımaktadır. Amacımız bütün kayıtları çözdükten sonra seçilen yerleşim birimlerinden öte, derleme yapılan bütün yerleşim birimleri göz önüne alınarak bir inceleme yapmaktır.
Çalışma, giriş, inceleme (ses bilgisi- şekil bilgisi), metin olmak üzere üç kısımdan meydana gelmektedir. Giriş kısmında çalışmayla ilgili temel konular, yörenin tarihi, coğrafyası, kültürü, ekonomisi gibi ağız yapısının oluşmasında etken olan unsurlar hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. İnceleme kısmında, ilk olarak ses bilgisi özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiş, akabinde ağız haritasını oluşturmada gerekli olan şekil bilgisi özellikleri ortaya konulmuştur. Bu anlamda şekil bilgisi kısmı ayrıntılı yapılmamış, tasnif için gerekli olabilecek unsurlar ortaya konulmuştur. İnceleme kısmının tamamında hocamız Prof. Dr. Mehmet AYDIN’ın “Aybastı Ağzı” isimli eserinde izlediği yolu kendimize model olarak benimsediğimizi belirtmek isteriz. Bölge ağzında belirlenen özelliklerin karakteristik olup olmadığı konusundaki tasnifi de Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN hocamızın çalışmasından örnek alarak bu çalışmaya uyguladık. Çalışmamızda daha önce ilk defa Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni’de Prof. Dr. Ahmet BURAN'ın önerdiği "Türkiye Türkçesi Ağızları" terimini kullanmayı uygun gördük (bk. 1999:32).
