Гістарычная крыніца

У зборніку пададзена больш за 200 раней не публікаваных дакументаў па гісторыі паўстання 1863–1864 гадоў з фондаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі. Дакументы суправаджаюцца археаграфічнымі характарыстыкамі, каментатарскім апаратам, асабовым і геаграфічным паказальнікамі.

У артыкуле на падставе разнастайных рукапісных крыніц са сховішчаў Беларусі, Польшчы і Францыі, а таксама беларускай і замежнай гістарычнай літаратуры разглядаюцца жыццё і грамадская дзейнасць прадстаўніка заможнага беларускага шляхетнага роду Юзафа Кашыца – маршалка Навагрудскага павета, удзельніка паўстання 1830–1831 гг. і эмігранта ў Францыі. Публікуецца копія яго тастамента на мове арыгіналу (французскай) і ў перакладзе на беларускую мову з каментарыямі.

У артыкуле прыводзяцца звесткі пра вядзенне карэспандэнцыі ссыльнымі ўдзельнікамі паўстання 1863–1864 гг. са сваімі сваякамі і блізкімі на радзіме, прыводзяцца некаторыя колькасныя даныя пра ступень інтэнсіўнасці гэтага працэсу, абазначаюцца яго своеасаблівасці, вызначаюцца шляхі перадачы карэспандэнцыі. Публікуюцца тэксты пяці лістоў (у арыгінале і перакладзе на беларускую мову), выяўленых у зборах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі, паказваюцца прычыны недаходу кожнага з іх да свайго адрасата, раскрываецца іх інфармацыйны патэнцыял як гістарычнай крыніцы. Таксама публікуюцца два выяўленыя фотаздымкі, якія перасылаліся разам з лістамі і былі канфіскаваны расійскімі чыноўнікамі.

The article provides information on the correspondence of exiled participants of the 1863-64 Uprising with their relatives and friends back home. The author gives some quantitative data on the degree of this process intensity, indicates its originality, determines the ways of correspondence sending. The texts of five letters, revealed in the collections of the National Historical Archives of Belarus, are published in the article. The author shows the reasons why each of the letters hasn't reached the addressee, unleashes their information potential as a historical source. Also images of two identified photographs, which were sent along with the letters and were confiscated by Russian officials, are published.

Разглядаюцца дакументы, звязаныя са ссылкай удзельнікаў паўстання 1863-1864 гг., якія захоўваюцца ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі. Вылучаюцца іх тэматычныя групы. Асаблівую цікавасць выклікаюць прыведзеныя аўтарам факты з дакументаў.

Dzmitry Matveichyk. The Source Criticism Potential of Materials from the National Historical Archives of Belarus in Study of History of Exile after the Uprising of 1863-1864 and the Process of Returning Home (p. 12).
The documents related to the exile of the participants of the Uprising of 1863-1864, which are kept in the National Historical Archives of Belarus are analyzed. Their thematic groups are singled out. Special interest is attracted by facts cited from the documents.

У артыкуле аналізуецца стаўленне некаторых дзеячаў навукі і палітыкі да зборніка дакументаў «1863 год на Меншчыне», выдадзенага супрацоўнікамі Інстытута беларускай культуры ў 1927 г., асвятляюцца асноўныя дыскусіі, якія вяліся на старонках савецкай прэсы, паказваюцца аргументы і контраргументы розных дыскутантаў. Выказваецца меркаванне, што гэтыя дыскусіі паўплывалі на палітызацыю ў цэлым тэматыкі паўстання 1863–1864 гг. у айчыннай гістарыяграфіі.

Рэцэнзуецца манаграфія кандыдата гістарычных навук супрацоўніка Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Алены Фірыновіч, прысвечаная агляду і аналізу крыніц па гісторыі паўстання 1863–1864 гг. з беларускіх архівасховішчаў. У рэцэнзіі вызначаюцца моцныя і слабыя бакі манаграфіі, даецца ацэнка мэтазгоднасці абранай структуры, паўнаце комплексаў прааналізаваных крыніц, іх класіфікацыі, выкарыстанай тэрміналогіі, а таксама ўкладу ў айчынную гістарыяграфію ў цэлым.