Η αθΪπ υιη ημ Ϋθθκδαμ κυ φύζκυ δμ φυ δεΫμ εαδ εκδθωθδεΫμ επδ άηεμ: ηδα πκ κ δεά εαδ πκδκ δεά πλκ Ϋγγδ η ΙΠ ΙΙ, ΠΘ Παθ κτζβ Όζΰα, pantouli@edlit.auth.gr, Φπ αεκπκτζκυ Όζΰα, ofotakop@psy.auth.gr, Τπκοάφδα δ Ϊε κλαμ Φυξκζκΰέαμ, λδ κ Ϋζ δκ Παθ πδ άηδκ Θ Π αζκθέεβμ η η ΢ βθ δ άΰβ β αυ ά εδαΰλαφ έ αδ ηάηα κυ λ υθβ δεκτ πλκΰλΪηηα κμ η φτζκυ έ ζκ: «Η υηίκζά κυ δμ φυ δεΫμ εαδ εκδθπθδεΫμ πδ άη μ: ΢τΰξλκθα αβ άηα α Ϋλ υθαμ εαδ δ α εαζέαμ»1. Κτλδα παλα κξά βμ Ϋλ υθαμ έθαδ β πλκίζβηα δεά παλκυ έα κυ φτζκυ πμ αθαζυ δεάμ εα βΰκλέαμ δμ πδ βηκθδεΫμ π λδκξΫμ σ κ πθ εκδθπθδευθ, αζζΪ ευλέπμ πθ φυ δευθ πδ βηυθ. Πλκε δηΫθκυ θα εα αθκά κυη κ φαδθση θκ αυ σ, λ υθά αη δμ υθγάε μ πκυ εαγδ κτθ πλκίζβηα δεά βθ σ ηπ β φτζκυ εαδ πδ άηβμ, αθΪ πδ βηκθδεσ ξυλκ, φαλησακθ αμ ηδα πκζυ πέπ β λ υθβ δεά δ δεσ λα αθαπ τιαη πΫθ i) λα βΰδεά· δαφκλ δεΫμ η γκ κζκΰδεΫμ πλκ ΰΰέ δμ: υΰεΫθ λπ β, αθΪζυ β εαδ αιδκζσΰβ β πθ ηαγβηΪ πθ φτζκυ εαδ δ σ β αμ πθ πλκπ υξδαευθ πλκΰλαηηΪ πθ πκυ υθ πδζ ΰηΫθα ηάηα α εκδθπθδευθ εαδ φυ δευθ πδ βηυθ πθ ζζβθδευθ Ι. ii) δ θΫλΰ δα εαδ πκδκ δεά αθΪζυ β π λδ ξκηΫθκυ βηδ κηβηΫθπθ πλκφκλδευθ υθ θ τι πθ: - η ηΫζβ -η Π πθ ζζβθδευθ Ι λ υθβ Ϋμ/ λδ μ κυ γθδεκτ ΚΫθ λκυ λ υθυθ Φυ δευθ πδ βηυθ η ο 2 - εαδ η ηΫζβ βμ ΟηΪ αμ Γυθαδε έπθ ΢πκυ υθ κυ λδ κ ζ έκυ Παθ πδ βηέκυ Θ αζκθέεβμ iii) υηπζάλπ β βζ ε λκθδεκτ λπ βηα κζκΰέκυ απσ δ Ϊ εκθ μ εαδ δ Ϊ εκυ μ ηαγβηΪ πθ φτζκυ iv) η ζΫ β Ϋθ υπκυ εαδ αλξ δαεκτ υζδεκτ απσ κ Κ Φ κυ λδ κ Ϋζ δκυ Παθ πδ βηέκυ Θ η ο εαδ βθ ΟηΪ α Γυθαδε έπθ ΢πκυ υθ αζκθέεβμ εαδ Ϋζκμ, v) υζζκΰά εαδ αθΪζυ β φπ κΰλαφδεκτ υζδεκτ απσ ξυλκυμ λΰα βλέπθ Παθ πδ βηδαευθ Ι λυηΪ πθ εαδ λ υθβ δευθ εΫθ λπθ ΰδα βθ π λέκ κ 1920-1980. 1 Ο λσπκμ αυ σμ ξ δα ηκτ, κλΰΪθπ βμ εαδ υζκπκέβ βμ βμ Ϋλ υθαμ πΫ λ ο β η ζΫ β βμ Ϊθδ βμ αθΪπ υιβμ βμ κπ δεάμ κυ φτζκυ η αιτ εκδθπθδευθ εαδ φυ δευθ πδ βηυθ Παθ πδ άηδα εαδ λ υθβ δεΪ εΫθ λα, κθ πλκ δκλδ ησ πθ πδ βηκζκΰδευθ ‘ ηπκ έακυθ βθ θ πηΪ π β βμ αθαζυ δεάμ εα βΰκλέαμ ‘φτζκ’, ευλέπμ δ λ τθβ β πθ πδ βηκζκΰδευθ ‘αθα λκπυθ’ εαγυμ εαδ πδ βηκθδεκτ ζσΰκυ, γ πλέαμ, η γσ πθ εαδ α ζζβθδεΪ λ κ τππθ΄ πκυ δμ φυ δεΫμ πδ άη μ, β πθ η α ξβηα δ ηυθ, πέπ κ σξπθ Ϋλ υθαμ σ κ εαδ πλαε δεάμ βμ πδ άηβμ, υηπ λδζαηίαθκηΫθκυ κυ φυ δεκτ ξυλκυ Ϊ εβ άμ βμ. αγ γ έθαδ β πλυ β Ϋλ υθα πκυ η ζ Ϊ δ βθ αθΪπ υιβ βμ Ϋθθκδαμ κυ φτζκυ ‘ δ αε δεΪ’ εαδ ‘ λ υθβ δεΪ’ αθ δε έη θα λ υθβ δευθ εΫθ λπθ. πθ α ζζβθδευθ παθ πδ βηέπθ εαδ φ βλέα ΰδα βθ Ϋλ υθα απκ Ϋζ κ λυ βηα Ϊθ εαδ η πκδσ λσπκ β Ϋθθκδα κυ φτζκυ, βμ εα Ϊ φτζα εκδθπθδεάμ δαέλ βμ βμ λΰα έαμ εαδ βμ εα α ε υάμ πθ αυ κ ά πθ φτζκυ Ϋξκυθ πβλ Ϊ δ βθ δ κλέα εαδ β φδζκ κφέα βμ πδ άηβμ (Harding, 1986· Λα Ϊ, 1989). ΢ βθ Ϋλ υθα ηαμ, κ φτζκ Ϋθαμ παλΪΰκθ αμ πκυ βηα κ κ έ απζυμ δαφκλΫμ αθΪη α θ ζαηίΪθ αδ πμ ΰυθαέε μ εαδ Ϊθ λ μ. Σκ φτζκ ΰέθ αδ αθ δζβπ σ πμ αθαφκλδεά-αθαζυ δεά εα βΰκλέα εαδ σξδ πμ π λδΰλαφδεά Ϋθθκδα (Haraway, 1991). Πλκε δηΫθκυ θα εα αθκά κυη δμ πδ βηκζκΰδεΫμ πδ άηβμ, αθΪ κ φαδθση θκ αυ σ, λ υθά αη υθγάε μ πκυ εαγδ κτθ πλκίζβηα δεά βθ σ ηπ β φτζκυ εαδ πδ βηκθδεσ ξυλκ, φαλησακθ αμ ηδα πκζυ πέπ β λ υθβ δεά λα βΰδεά. Σκ η ΰΪζκ γ ηα δεσ τλκμ εαδ κ ΰ ΰκθσμ σ δ κ αά βηα «φτζκ εαδ πδ άηβ» δ λ υθΪ αδ ΰδα πλυ β φκλΪ βθ υδκγΫ β β πΫθ βθ ζζΪ α πΫίαζζ δαφκλ δεκτμ λσπκυμ η ζΫ βμ εαδ δαφκλ δευθ η γκ κζκΰδευθ πλκ ΰΰέ πθ. Η υδκγΫ β β ηδαμ πκζυ πέπ βμ λ υθβ δεάμ λα βΰδεάμ, β κπκέα υθέ α αδ (i) βθ εα αΰλαφά εαδ 2 αθΪζυ β ηαγβηΪ πθ φτζκυ, (ii) β δ θΫλΰ δα βηδ κηβηΫθπθ πλκφκλδευθ υθ θ τι πθ η ηΫζβ η Π πκυ δ Ϊ εκυθ ηαγάηα α φτζκυ, η λ υθβ Ϋμ/ λδ μ απσ κ Κ Φ ο , εαγυμ εαδ η ηΫζβ βμ ΟηΪ αμ Γυθαδε έπθ ΢πκυ υθ, (iii) β υηπζάλπ β βζ ε λκθδεκτ λπ βηα κζκΰέκυ απσ δ Ϊ εκθ μ εαδ δ Ϊ εκυ μ ηαγβηΪ πθ φτζκυ, (iv) β η ζΫ β Ϋθ υπκυ εαδ αλξ δαεκτ υζδεκτ εαδ (v) β υζζκΰά εαδ αθΪζυ β φπ κΰλαφδυθ απσ ξυλκυμ λΰα βλέπθ παθ πδ βηδαευθ δ λυηΪ πθ εαδ λ υθβ δευθ εΫθ λπθ βμ π λδσ κυ 1920-1980, πΫ λ ο β δ λ τθβ β βμ δΪ α βμ κυ φτζκυ βθ Ϋλ υθα εαδ β δ α εαζέα δαφκλ δευθ ΰθπ δευθ αθ δε δηΫθπθ, εαγυμ εαδ βθ πλκ Ϋΰΰδ β κυ λσπκυ η τκ απσ δ άΰβ ά ηαμ κθ κπκέκ αζζβζ πδ λκτθ φτζκ εαδ πδ άηβ. δμ παλαπΪθπ η γκ κζκΰδεΫμ πλκ ΰΰέ δμ γα παλκυ δΪ κυη βθ κ υηπσ δκ αυ σ: 1. Σβ υηπζάλπ β βζ ε λκθδεκτ λπ βηα κζκΰέκυ απσ δ Ϊ εκθ μ εαδ δ Ϊ εκυ μ ηαγβηΪ πθ φτζκυ εαδ 2. Σβ δ θΫλΰ δα υθ θ τι πθ εαδ βθ πκδκ δεά αθΪζυ β π λδ ξκηΫθκυ βηδ κηβηΫθπθ αυ υθ υθ θ τι πθ η ηΫζβ αεκτ κυη εαδ θα υαβ ά κυη Π πθ δμ απσο δμ κυμ ζζβθδευθ Ι, η πθ σξκ θα ξ δεΪ η αβ άηα α φτζκυ πκυ απα ξκζκτθ δμ δ αε δεΫμ εαδ λ υθβ δεΫμ κυμ πλκ ΰΰέ δμ. Όππμ υθΪΰ δ εαθ έμ απσ βθ απ δεσθδ β βμ εα αθκηάμ πθ ηαγβηΪ πθ φτζκυ δΪΰλαηηα Ι, υπκζ έπ αδ β αθΪπ υιά κυμ δμ φυ δεΫμ πδ άη μ εαδ βθ κ ξθκζκΰέα, ΰ ΰκθσμ πκυ θδ ξτ δ κθ πλκίζβηα δ ησ ΰδα α π λδγυλδα Ϋθ αιβμ βμ δΪ α βμ κυ φτζκυ δμ φυ δεΫμ πδ άη μ εαδ β υθα σ β α δ πδ βηκθδευθ πλκ ΰΰέ πθ γΫηα α φτζκυ κθ αεα βηαρεσ ξυλκ. 3 ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΣΩΝ ΑΝΑ ΠΙ΢ΣΗΜΟΝΙΚΟ Π ΙΟ 250 200 150 100 50 0 ΦΤ΢ΙΚΩΝ ΠΙ΢ΣΗΜΩΝ Θ ΩΡΗΣΙΚΩΝ ΠΙ΢ΣΗΜΩΝ δΪΰλαηηα Ι: Κα αθκηά ηαγβηΪ πθ φτζκυ αθΪ πδ βηκθδεσ π έκ (Πβΰά: Παθ κτζβ, Λα Ϊ, & Υκθ κζέ κυ, 2006) Κα Ϊ λσπκ παλσηκδκ Ϋΰδθ εα αΰλαφά κυ δ αε δεκτ πλκ ππδεκτ3 πκυ πλσ φ λ εαδ πλκ φΫλ δ α υΰε ελδηΫθα ηαγάηα α. Ό κθ αφκλΪ δμ δ Ϊ εκυ μ εαδ κυμ δ Ϊ εκθ μ πθ υπσ ιΫ α β ηαγβηΪ πθ, έθαδ υθκζδεΪ 263, ε πθ κπκέπθ κδ 166 έθαδ ΰυθαέε μ εαδ κδ 54 έθαδ Ϊθ λ μ ( δΪΰλαηηα ΙΙ). ΢ΤΝΟΛΟ Ι Α΢ΚΟΤ΢ΩΝ/ΟΝΣΩΝ 14% 21% ΑΝ Ρ ΢ ΓΤΝΑΙΚ ΢ ΑΓΝΩ΢ΣΟΙ 65% δΪΰλαηηα ΙΙ: ΢τθκζκ δ α εκυ υθ/ σθ πθ ηαγβηΪ πθ φτζκυ (Πβΰά: Παθ κτζβ εαδ υθ., 2006) 4 Ι. ΢ΤΜΠΛΗΡΩ΢Η ΗΛ ΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ ΑΠΟ Μ ΛΗ Ό κθ αφκλΪ κ βζ ε λκθδεσ λπ βηα κζσΰδκ, αυ σ αθαλ άγβε δα ηβηα δεκτ Πλκπ υξδαεκτ ΠλκΰλΪηηα κμ ΢πκυ υθ κυ ΠΘ Π βθ δ κ ζέ α κυ ΘΫηα α Φτζκυ εαδ Ι σ β αμ βθ αεσζκυγβ δ τγυθ β: http://web.auth.gr/genderstudies/quest_application/index.php. ΢υθ ζΫΰβ αθ πζβλκφκλέ μ ΰδα δεκ δΫθα ηαγάηα α φτζκυ. Οδ πζβλκφκλέ μ αφκλκτ αθ κθ έ ζκ, α Ϋ β δ α εαζέαμ, κ πέπ κ πκυ υθ, β υηη κξά πθ φκδ β λυθ/ λδυθ, δμ αζζαΰΫμ πκυ Ϋξ δ πδφΫλ δ β κπ δεά κυ φτζκυ κ π λδ ξση θκ βμ δ α εαζέαμ, πλκ Ϋΰΰδ β εαδ βθ αιδκζσΰβ β. ιέα δ θα αθαφ λγ έ β δ αε δεά κ βη έκ αυ σ σ δ, απσ α εα σθ έεκ δ Ϊ κηα απσ α κπκέα αβ άγβε θα υηπζβλυ κυθ on line κ λπ βηα κζσΰδκ, εα Ϋ λα Ϊ κηα αθ απκελέγβεαθ, ε πθ κπκέπθ υ εα ά αθ ΰυθαέε μ εαδ τκ Ϊθ λ μ. Όππμ αθαπαλέ α αδ εαδ πλκ φΫλκθ αθ εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ κ δΪΰλαηηα III, α ηαγάηα α πλκπ υξδαεσ πέπ κ κ ηάηα κ κπκέκ φκδ κτ αθ α Ϊ κηα α κπκέα α παλαεκζκυγκτ αθ, εαδ απσ κ τθκζκ πθ έεκ δ Ϋθα ηαγβηΪ πθ3 α εακξ υ έθαδ ηαγάηα α πδζκΰάμ, θυ λέα ησθκ έθαδ υπκξλ π δεΪ κ πλσΰλαηηα πκυ υθ. δΪΰλαηηα ΙΙΙ: πέπ κ πκυ υθ πλκ φ λση θπθ ηαγβηΪ πθ 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 πλκπ υχδαε ό ηάηα κμ η απ υχδαε ό ηάηα κμ πλκπ υχδαε ό δα ηβηα δε ό η απ υχδαε ό δα ηβηα δε ό αλδγηόμ ηαγβηΪ ωθ 5 θαφκλδεΪ η δ α εαζέαμ, δμ αζζαΰΫμ πκυ πΫφ λ β κπ δεά κυ φτζκυ κ π λδ ξση θκ βμ β δ αε δεά πλκ Ϋΰΰδ β εαδ β ηΫγκ κ αιδκζσΰβ βμ πθ ηαγβηΪ πθ, κδ απαθ ά δμ πθ δ α εκυ υθ/σθ πθ εδαΰλαφκτθ αδ κ δΪΰλαηηα IV πκυ αεκζκυγ έ. Αλλαγές 16 14 12 10 8 6 4 2 0 π λδ χόη θκ δ α εαζέαμ δ αε δεά π λκ Ϋγγδ β Ναδ αιδκζόγβ β ηαγάηα κμ Όχδ δΪΰλαηηα ΙV: ζζαΰΫμ πκυ πΫφ λ β κπ δεά κυ φτζκυ IΙ. Ι Ν ΡΓ ΙΑ ΢ΤΝ ΝΣ ΤΞ ΩΝ Η αθΪπ υιβ βμ Ϋθθκδαμ κυ φτζκυ β δ αε δεά εαδ βθ λ υθβ δεά λα βλδσ β α δ λ υθάγβε , σππμ πλκαθαφΫλγβε , ηΫ π βηδ- κηβηΫθπθ πλκφκλδευθ υθ θ τι πθ η ηΫζβ κυ δ αε δεκτ εαδ λ υθβ δεκτ πλκ ππδεκτ Παθ πδ βηέπθ βμ ξυλαμ. Σα ηΫζβ Π α κπκέα υηη έξαθ δμ υθ θ τι δμ πλκΫλξκθ αθ απσ Σηάηα α λξδ ε κθδεάμ, Γ πΰλαφέαμ, Ι κλέαμ εαδ Φδζκ κφέαμ βμ βηκ δεάμ εαδ Πλκ ξκζδεάμ πδ άηβμ, Παδ αΰπΰδεΪ επαέ υ βμ, Παδ αΰπΰδεάμ βμ Φδζκ κφδεάμ ΢ξκζάμ, Ι κλέαμ, Κκδθπθδκζκΰέαμ, Πκζδ δευθ πδ βηυθ, Φδζκζκΰέαμ, Φυξκζκΰέαμ εαδ Ϋζκμ θγλππκζκΰέαμ. Ό κθ αφκλΪ κ λ υθβ δεσ λΰαζ έκ κ κπκέκ ξλβ δηκπκδάγβε , αυ σ 6 υΰελκ άγβε απσ πΫθ γ ηα δεκτμ Ϊικθ μ, τηφπθα η κυμ κπκέκυμ δαηκλφυγβεαθ κδ λπ ά δμ κδ κπκέ μ Ϋγβεαθ: Ι) κδ πκυ Ϋμ κυμ, κδ εεδθά δμ κυ πλκίζβηα δ ηκτ κυμ ΰδα γΫηα α φτζκυ εαδ β υηη κξά κυμ υθΫίαζαθ ΰυθαδε έ μ κλΰαθυ δμ, φ ηδθδ δεΪ Ϋθ υπα ε.α. Πυμ αυ Ϊ βθ πδ βηκθδεά κυμ θα ξσζβ β η αβ άηα α φτζκυ ΙΙ) a) β δ αε δεά κυμ λα βλδσ β α α Σηάηα α σπκυ λΰΪακθ αδ εαδ b) β Ϊ β πθ Ϊζζπθ υθα Ϋζφπθ κυμ πμ πλκμ βθ θα ξσζβ ά κυμ η γΫηα α φτζκυ ΙΙΙ) α λ υθβ δεΪ κυμ θ δαφΫλκθ α εαδ πυμ αυ Ϊ ξ έακθ αδ η βθ κπ δεά κυ φτζκυ IV) υθκζδεΫμ ιπ λδεσ) ε δηά δμ ΰδα βθ πέ λα β κυ φτζκυ ( βθ ζζΪ α εαδ κ πδ βηκθδεσ παλΪ δΰηα κυ ΰθπ δεκτ αθ δε δηΫθκυ η κ κ κπκέκ α ξκζκτθ αδ εαδ V) β ΰθυηβ κυμ ΰδα βθ τπαλιβ εαδ β υθα σ β α δ πδ βηκθδευθ πλκ ΰΰέ πθ η ίΪ β κ φτζκ ( βθ ζζΪ α εαδ κ ιπ λδεσ). Σκ πλυ κ λυ βηα κ κπκέκ Ϋγ αθ κδ υθ θ τε λδ μ υηη Ϋξκυ μ βθ Ϋλ υθα εαδ ζ δ κυλΰκτ ίΪγκμ υαά β βμ αφκλκτ κυμ υηη Ϋξκθ μ εαδ δμ εαδ πμ Ϋθαυ ηα ΰδα βθ Ϋθαλιβ ηδαμ δμ βθ εεέθβ β κυ πλκίζβηα δ ηκτ κυμ Οδ απαθ ά δμ κυμ πκδεέζαθ, εαγυμ β εεέθβ β ζαηίΪθ δ ξυλα γΫηα α φτζκυ. δαφκλ δεά δΰηά εαδ α λ γέ ηα α πκυ π θΫλΰβ αθ υπάλιαθ δαφκλ δεΪ ΰδα α λπ υη θα Ϊ κηα. Ο πλκίζβηα δ ησμ ΰ θθΪ αδ έ φτζκυ, εΪπκδκ Ϊ δκ πθ πκυ υθ κυμ (ευλέπμ ΰδα δμ θ σ λ μ δ Ϊ εκυ μ) , έ ηΫ α απσ β λα βλδκπκέβ β εΪπκδα κλΰΪθπ β, ηΫ α απσ βθ πδ βηκθδεά θα ξσζβ β η γΫηα α κ πζαέ δκ κυ ΰυθαδε έκυ εέθβηα κμ, β υηη κξά δα βζυ δμ, ε βζυ δμ, β υθ αε δεά πδ λκπά εΪπκδκυ 7 φ ηδθδ δεκτ θ τπκυ (ΰδα δμ δ Ϊ εκυ μ πκυ ι εέθβ αθ βθ αεα βηαρεά κυμ εαλδΫλα β εα έα κυ ΄80) ά Ϋζκμ, ζσΰπ πθ πδ λΪ πθ πκυ Ϋξγβεαθ απσ κ κδεκΰ θ δαεσ ά κ εκδθπθδεσ κυμ π λδίΪζζκθ, αζζΪ εαδ απσ κθ υλτ λκ πδ βηκθδεσ ά πκζδ δεσ ξυλκ σπκυ εδθκτθ αθ. Οδ απαθ ά δμ πθ λπ πηΫθπθ, π σ κ, εα α δεθτκυθ σ δ β αζζβζ πέ λα β ά αθ Ϊη β εαδ υθ ξάμ εαδ β ξΫ β αζζβζ πέ λα βμ αθΪη α κυμ παλΪΰκθ μ πκυ πΫ λα αθ ΰδα βθ υδκγΫ β β ηδαμ Ϋηφυζβμ κπ δεάμ υπάλι πκζτπζκεβ. ΢ β υθΫξ δα εα αΰλαφσ αθ β δ αε δεά κυμ λα βλδσ β α αθάεκυθ, εαδ β α Σηάηα α, σπκυ Ϊ β πθ Ϊζζπθ υθα Ϋζφπθ κυμ πμ πλκμ βθ θα ξσζβ ά κυμ η γΫηα α φτζκυ. ΠΫλα απσ κυμ έ ζκυμ εαδ β φτ β πθ ηαγβηΪ πθ, αθαφΫλκθ αθ α ία δεΪ λπ άηα α α κπκέα κλΰαθυθκυθ εαδ υΰελκ κτθ κυμ ία δεκτμ Ϊικθ μ πθ ηαγβηΪ πθ κυμ. ΢τηφπθα η κυμ/ δμ υθ θ υιδααση θκυμ/ μ, α λπ άηα α αυ Ϊ έ η ζ κτθ βθ αθαζυ δεά εα βΰκλέα κυ φτζκυ έ εαδ Ϋθθκδ μ η πδξ δλκτθ θα ι Ϊ κυθ φαδθση θα βθ κπ δεά κυ φτζκυ. Ωμ πλκμ β δ αε δεά δα δεα έα α π λδ απσ α ηΫζβ σ λα Π πκυ Ϋ π αθ υθΫθ υιβ γ πλκτθ σ δ β ίδπηα δεά πλκ Ϋΰΰδ β πθ γ ηΪ πθ πκυ ξ έακθ αδ η κ φτζκ έθαδ αυ ά πκυ ηπκλ έ θα ίκβγά δ α θΫα Ϊ κηα βθ η ΰαζτ λβ εα αθσβ β πθ αθδ κ ά πθ ζσΰπ φτζκυ. Γδα κ ζσΰκ αυ σ β η γσ υ β εαδ κ π λδ ξση θκ βμ δ α εαζέαμ πλκ αθα κζέακθ αδ πλκμ βθ εα τγυθ β βμ υαδ γβ κπκέβ βμ πθ θΫπθ α σηπθ ηΫ α απσ πλκ ππδεΫμ θ δαφΫλκθ παλκυ δΪα δ β πλκ πΪγ δα πθ κυμ ηπ δλέ μ. δ α εκυ υθ θα εδθβ κπκδκτθ κ αελκα άλδσ κυμ εαδ θα υαβ κτθ ηΫ α απσ λΰα έ μ φκδ β λδυθ εαδ φκδ β υθ αβ άηα α φτζκυ. ΢ πκυ πάλαη ξΫ β η θ βθ αιδκζσΰβ β πθ φκδ β λδυθ εαδ φκδ β υθ κυμ, κδ απαθ ά δμ έξθκυθ σ δ β κπ δεά κυ φτζκυ πβλΫα η εΪπκδκ λσπκ υ θα δαφκλκπκδά κυθ δμ η γσ κυμ αιδκζσΰβ άμ κυμ. 8 ΢ κ λυ βηα ξ δεΪ η βθ απκ κξά κυ ηαγάηα κμ ά πθ ηαγβηΪ πθ απσ κθ ΣκηΫα ά β Γ.΢. κυ Σηάηα κμ, αυ έακθ αθ. Άζζκ β δ αΰπΰά πθ ηαγβηΪ πθ έξ ΰέθ δ αηΫ πμ αθ δη ππδασ αθ η γα ηπκλκτ β ΰ θδΪ θ ε ά, θυ Ϊζζκ υ πδ έα ά πλκίΪζζκθ αθ αθ δ Ϊ δμ. Η δαφκλκπκδβηΫθβ θα υθ Ϋ αδ η εαγυμ εαδ η κ κπκέκ αθάεκυθ, κδ απαθ ά δμ πθ λπ πηΫθπθ Ϊ β β δΪελδ β η αιτ φυ δευθ εαδ εκδθπθδευθ πδ βηυθ, βθ κπκέα αθάεαθ κδ δ Ϊ εκθ μ εαδ κδ δ Ϊ εκυ μ. Ο πση θκμ γ ηα δεσμ Ϊικθαμ πκυ ι Ϊ βε ά αθ β λ υθβ δεά κυμ πλκ Ϋΰΰδ β, εαγυμ εαδ κ λσπκμ η κθ κπκέκ ξ έα αδ αυ ά η λπ άγβεαθ ξ δεΪ η κ πυμ αθ δζαηίΪθκθ αδ βθ Ϋθθκδα κυ φτζκυ, κθ λσπκ η κπκέκ βθ αιδκπκδκτθ βθ Ϋλ υθΪ κυμ εαδ κυμ υηίκζδ ηκτμ πκυ πλκ ζαηίΪθ δ. ΢ κθ κηΫα πθ λ υθβ δευθ πλκ ΰΰέ πθ, βθ κπ δεά κυ φτζκυ. δ δεσ λα, πθ η ζυθ κθ Π πκυ Ϋ π αθ υθΫθ υιβ, Ϋξκυη θα παλα βλά κυη πκδεέζ μ πλκ ΰΰέ δμ. ΚΪπκδ μ δ Ϊ εκυ μ γ πλκτθ σ δ κ φτζκ έθαδ ηδα η αίζβ ά εαγκλδ δεά ΰδα λ υθβ δευθ απκ ζ ηΪ πθ, εΪπκδα Ϊζζβ πδ βηαέθ δ σ δ παλΪΰκθ αμ φτζκ παθαπλκ βθ υαά β β πθ κ ξυλκ βμ επαέ υ βμ κ δκλέα δ κ πδ βηκζκΰδεσ παλΪ δΰηα, θυ υπΪλξκυθ εαδ απσο δμ πκυ κπκγ κτθ βθ πλκίζβηα δεά κυ φτζκυ ηΫ α βθ υλτ λβ π λδκξά βμ Ϋλ υθαμ ΰδα δμ εκδθπθδεΫμ αθδ σ β μ. ΠαλΪ δμ παλα βλκτη θ μ δαφκλκπκδά δμ, κδ απαθ ά δμ υΰεζέθκυθ κυ φτζκυ πμ α τηη λβμ εκδθπθδεάμ εα βΰκλέαμ εαδ εκδθπθδεάμ εα α ε υάμ. ξΫ βμ, πκζδ δ ηδεκτ βθ Ϋθθκδα υηίσζκυ, εκδθπθδεάμ πέ βμ, εΪπκδ μ απαθ ά δμ αθα δεθτκυθ κ φτζκ πμ λΰαζ έκ αθΪζυ βμ βμ εκδθπθέαμ εαγυμ εαδ πμ αθαφκλδεά εα βΰκλέα βθ Ϋλ υθα πκυ πδ λΫπ δ βθ αθΪ διβ α υηη λδυθ (πλαΰηα δευθ εαδ υηίκζδευθ). ΠΫλα απσ κθ κλδ ησ βμ Ϋθθκδαμ κυ φτζκυ, κδ λπ υη θκδ εαδ κδ λπ υη θ μ αθαφΫλγβεαθ 9 β γ πλβ δεά ξκζά βθ κπκέα θ Ϊ κυθ βθ λ υθβ δεά κυμ λα βλδσ β α εαδ α γ πλβ δεΪ λΰαζ έα α κπκέα πδ λα τκυθ. Παλσζκ πκυ α γ πλβ δεΪ λ υθβ δεΪ θ δαφΫλκθ α εΪγ ηΫζβ Π πλκ ΰΰέακυθ ξλβ δηκπκδυθ αμ ευλέπμ θ δαφΫλκθ κυμ θ α λΰαζ έα πλκ δκλέακθ αδ αθΪζκΰα η α δ δαέ λα δ Ϊ εκθ α εαδ δ Ϊ εκυ αμ, αλε Ϋμ απσ α θ σ λα ξ δεΪ η κ φτζκ λ υθβ δεΪ κ η α λκυε κυλαζδ ησ εαδ δΪα αδ σ κ βμ λπ άηα α βθ αθΪζυ β ζσΰκυ. Σκ κ πυμ Ϋζαί ξυλα Ϋθα ΰ ΰκθσμ, αζζΪ α απκ ζΫ ηα α πκυ Ϋξκυθ κδ δαφκλ δεκέ λσπκδ ληβθ έαμ, αφάΰβ βμ εαδ π λδΰλαφάμ αυ κτ κυ ΰ ΰκθσ κμ. Η θα ξσζβ β γ πλ έ αδ πλκ πέ λα β βμ κπ δεάμ κυ φτζκυ βθ λ υθβ δεά δκλδ δεά, εαγυμ β δ αΰπΰά βμ δΪ α βμ κυ φτζκυ έθαδ υΰευλδαεά, αζζΪ απκ ζ έ κηδεσ κυμ θ κδξ έκ κυ λσπκυ πλκ Ϋΰΰδ βμ ά ληβθ έαμ πθ λ υθβ δευθ κυμ αθ δε δηΫθπθ. Οδ υθ θ υιδααση θκδ/ μ ιΫγ αθ δμ υθκζδεΫμ κυμ ε δηά δμ ΰδα βθ πέ λα β κυ φτζκυ ( βθ ζζΪ α εαδ κ ιπ λδεσ) αθ δε δηΫθκυ η κ κπκέκ α ξκζκτθ αδ εαδ κ πδ βηκθδεσ παλΪ δΰηα κυ ΰθπ δεκτ Ϊζζα ΰθπ δεΪ αθ δε έη θα εαδ, Ϋζκμ, βθ Ϊπκοά κυμ ΰδα βθ τπαλιβ εαδ β υθα σ β α δ πδ βηκθδευθ πλκ ΰΰέ πθ η ίΪ β κ φτζκ ( βθ ζζΪ α εαδ κ ιπ λδεσ). Μ αιτ «φτζκ» πθ υθ θ υιδααση θπθ υπάλξ έθαδ δεαθά θα υπκ βλέι δ απσζυ β υηφπθέα σ δ β εα βΰκλέα δ πδ βηκθδεΫμ πλκ ΰΰέ δμ, κλδ ηΫθ μ π λδπ υ δμ, ηΪζδ α, β πλκκπ δεά βμ δ πδ βηκθδεάμ πλκ Ϋΰΰδ βμ υπκ βλέξγβε ηφα δεΪ. Οδ απσο δμ πθ λπ πηΫθπθ πμ πλκμ βθ πέ λα β βμ δΪ α βμ κυ φτζκυ α ηΫ α, δμ η γσ κυμ εαδ δμ ηκλφΫμ δ α εαζέαμ αζζΪ εαδ ιΫ α βμ πθ ηαγβηΪ πθ 10 υΰεζέθκυθ πμ πλκμ σ δ β εα βΰκλέα κυ φτζκυ Ϋξ δ δ Ϊΰ δ εΪπκδ μ δαφκλκπκδά δμ. Η δΪ α β κυ φτζκυ βηδκυλΰ έ υθγάε μ δ τλυθ βμ αθ δε δηΫθκυ, αζζαΰΫμ κθ λσπκ δ α εαζέαμ, β δ α εαζέα κυ ΰθπ δεκτ βθ αιδκζσΰβ β, εαγυμ εαδ πλκςπκγΫ δμ ΰδα ηδα φδζ ζ τγ λβ α ησ φαδλα εαδ δ σ δηβ αθ δη υπδ β πθ φκδ β υθ εαδ φκδ β λδυθ. Ό κθ αφκλΪ β ξΫ β φτζκυ εαδ φυ δευθ πδ βηυθ εα α δεθτ αδ κ πλκ ππδεσ εαδ λ σ υπκ βμ δ λαλξέαμ πθ φτζπθ βθ αθυ α β επαέ υ β κ πδ βηκθδεσ εαδ δ αε δεσ δαπδ υθ αδ β δ ξυλά πδλλκά κυ ζκΰδεκτ γ δεδ ηκτ (Ρ θ αά, 2006). Α π γου Σκ Ϊλγλκ παλκυ έα πζ υλΫμ εαδ υλάηα α κυ λ υθβ δεκτ πλκΰλΪηηα κμ πκυ υζκπκδάγβε εα Ϊ κ ξλκθδεσ δΪ βηα 2004-2008, η ε θ λδεσ γΫηα β δ λ τθβ β πθ θΫπθ αβ βηΪ πθ πκυ γΫ δ β αθΪπ υιβ βμ κπ δεάμ κυ φτζκυ δαφκλ δεΪ ΰθπ δεΪ αθ δε έη θα εδαΰλΪφβ β γα ά αθ ζζδπάμ αθ δμ Παθ πδ βηδαεΫμ πκυ Ϋμ β υθΪθ β β βμ η βθ ζζΪ α. θ αθαφ λγκτη , ε πθ πλαΰηΪ πθ, πδΰλαηηα δεΪ ’ Ϋθα ιαδλ δεΪ βηαθ δεσ, αζζΪ υθάγπμ ασλα κ αά βηα πκυ αφκλΪ υθαηδεά εαδ ζ δ κυλΰέα ηέαμ δ πδ βηκθδεάμ κηΪ αμ, β κπκέα πλαΰηα υ δ ηδα υζζκΰδεά Ϋλ υθα υ άβ βθ π λδεά υΰελκ έ αδ ΰδα θα κ πζαέ δκ βμ φ ηδθδ δεάμ πλκίζβηα δεάμ. φ βλέα, εκδθσμ σπκμ εαδ πλκςπσγ β ΰδα β υΰελσ β β βμ λ υθβ δεάμ κηΪ αμ κυ θ ζσΰπ πλκΰλΪηηα κμ, ά αθ κ ΰ ΰκθσμ βμ υδκγΫ β βμ βμ κπ δεάμ κυ φτζκυ, απσ α ηΫζβ βμ κηΪ αμ, η κθ Ϋθαθ ά κθ Ϊζζκ λσπκ, πλκ ΰΰέ δμ· ά αθ βζα ά « ικδε δπηΫθ μ» η δμ δεΫμ κυμ ηΫξλδ σ λ θβ δεΫμ βθ πλσ ζβοβ, θθκδκζσΰβ β εαδ ξλά β βμ θΫαμ αυ άμ αθαζυ δεάμ εα βΰκλέαμ. 11 Η πλκ κεέα, ζκδπσθ, ΰδα β υθα σ β α υπΫλία βμ ά εαδ δαπλαΰηΪ υ βμ πθ τθγ πθ αβ βηΪ πθ πκυ γΫ δ ηδα δ πδ βηκθδεά πλκ Ϋΰΰδ β, κτ πμ ά Ϊζζπμ, πλκ λξσ αθ απσ β « υΰεκζζβ δεά» υθαηδεά πκυ γα έξ β εκδθά αφ βλέα βμ πλκίζβηα δεάμ κυ φτζκυ. Έη ζζ θα φαθ έ αθ αυ σ γα ι ζδ σ αθ εαδ παλεΫμ πμ υθγάεβ υθτπαλιβμ εαδ αθ αζζαΰυθ. ΢υθαθ βγάεαη , υαβ ά αη , πλκΰλαηηα έ αη εαδ β υθΫξ δα βηκ δ τ αη , α ζ υ αέα λέα ξλσθδα, ηάηα α βμ κυζ δΪμ ηαμ, παλΪ κ ΰ ΰκθσμ ά έ πμ ιαδ έαμ αυ κτ, σ δ κ πλαΰηα κπκδβηΫθκ «πλκρσθ» ηδαμ υζζκΰδεάμ κυζ δΪμ, έθαδ πΪθ κ ηδα η λδεά αθαπαλΪ α β βμ « υθκζδεάμ» κυζ δΪμ πκυ Ϋξ δ πλαΰηα πγ έ. Η αθΪπ υιβ εδαΰλαφ έ αδ πλκΰλΪηηα κμ· βμ πκζυ πέπ βμ λ υθβ δεάμ κ Ϊλγλκ, θ ά αθ δαηκλφυγβε η β λα βΰδεάμ, ηΫλκμ κηΫθβ απσ υθ λκηά σζπθ βμ κπκέαμ βθ αλξά κυ λ υθβ δεκτ πθ η ζυθ βμ λ υθβ δεάμ κηΪ αμ, η ελδ άλδα πκυ πλκάζγαθ απσ α δ δαέ λα λ υθβ δεΪ κυμ θ δαφΫλκθ α, δμ πδγυηέ μ εαδ κ ά β υΰελκ βηΫθκ πδ βηκθδεσ κυμ πλκφέζ. Η « υθτπαλιβ» πκ κ δευθ πλκ ΰΰέ πθ –αθΪζυ β εαδ αθαπαλΪ α β πκ κ δευθ πλκ ΰΰέ δμ πκδκ δεάμ αθΪζυ βμ π λδ ξκηΫθκυ εαδ κηΫθπθ – ηααέ η ίδκΰλαφδευθ αφβΰά πθ, δεκθκΰλαφ έ θ πκζζκέμ κ πκζτηκλφκ πδ βηκθδεσ πλκφέζ βμ κηΪ αμ· π σ κ, ά αθ εαδ απλσίζ π β, σ κθ αφκλΪ δμ θ δαγΫ δη μ η γκ κζκΰδεΫμ πλκ ΰΰέ δμ, υηπ λδζαηίαθκηΫθπθ εαδ πθ φ ηδθδ δευθ. ΢ β δΪλε δα αυ άμ βμ υθΪθ β βμ, ηΪγαη υ εκζέ μ πκυ Ϋξ δ ηδα δ πδ βηκθδεά πέ βμ η πκζζκτμ λσπκυμ ΰδα δμ υθ λΰα έα, σ κθ αφκλΪ β δαπλαΰηΪ υ β σ κ πθ γ πλβ δευθ-η γκ κζκΰδευθ ηαμ δαφκλυθ, σ κ πέ βμ εαδ ε έθπθ πθ 12 «απζυθ» αβ βηΪ πθ πκυ πλκΫλξκθ αδ απσ δμ δαφκλ δεΫμ πλκ ππδεσ β μ εαδ α κπκέα ά αθ παλσθ α εαδ αθαπσ πα κ ηΫλκμ βμ υζζκΰδεάμ κυζ δΪμ. Οδ πκδεέζ μ αυ Ϋμ ηπ δλέ μ ηαμ πδ λΫπκυθ άη λα θα ΰθπλέακυη σ δ β έ δα β π λδεά υθαηδεά βμ κηΪ αμ έθαδ Ϋθα λ υθβ δεσ αά βηα απσ ησθκ κυ, δ έπμ κηΪ μ πκυ κηκτθ αδ δ λαλξδεΪ εαδ πδ δυεκυθ θα αλγλυ κυθ Ϋθα φ ηδθδ δεσ ζσΰκ ΰδα α αβ άηα α βμ ΰθυ βμ εαδ βμ πδ άηβμ. ΢άη λα, έθαδ υελδθΫμ σ δ β υζζκΰδεά φ ηδθδ δεά κυζ δΪ βθ κπκέα ηπκλ έ παλΪ θα έθαδ ηδα δα δεα έα αθα κξα ηκτ αφ’ αυ άμ, ηπζΫεκθ αδ αι δΪζυ α α ηΫζβ δαπλαΰηΪ υ β «αθ δε έη θκ», αελδίυμ η βμ λ υθβ δεάμ κηΪ αμ η κ υπσ κθ έ δκ λσπκ πκυ εΪγ ηέα/Ϋθαμ απσ ηΪμ δαπλαΰηα τ αδ δμ υξθΪ αθ δγ δεΫμ εαδ α τηία μ πζ υλΫμ βμ Ϋηφυζβμ αυ σ β αμ ξΫ β η βθ πδ βηκθδεά βμ/ κυ υΰελσ β β. Ση 1 ου Η Ϋλ υθα Ϋξ δ ξλβηα κ κ βγ έ απσ κ λ υθβ δεσ πλσΰλαηηα «Φτζκ-Πυγαΰσλαμ: θέ ξυ β λ υθβ δευθ ΟηΪ πθ κ λδ κ Ϋζ δκ Παθ πδ άηδκ Θ αζκθέεβμ» κ 2004. πδ βηκθδεά υπ τγυθβ: ΢Ϊ α Λα Ϊ (αλξδ Ϋε πθ, Φτζκ εαδ Υυλκμ). ΜΫζβ λ υθβ δεάμ κηΪ αμ: Μαλέα Ρ θ πδ άηβμ), Άθθα (αθγλππκζσΰκμ, Μδξκπκτζκυ θγλππκζκΰέα ( υΰΰλαφΫαμ, κυ Φτζκυ), Γυθαδε έ μ λδ αά (φυ δεσμ, Κκδθπθδκζκΰέα βμ ΢πκυ Ϋμ), Όζΰα Φπ αεκπκτζκυ (ουξκζσΰκμ, Ι κλέα εαδ Θ πλέα βμ ΜπαεαζΪεβ έ βμ Μπαζ Ϊμ (φδζσ κφκμ, Φδζκ κφέα πδ βηυθ), Όζΰα Παθ κτζβ (π υξδκτξκμ Φδζκ κφδεάμ, Μ απ υξδαεσ πθ Φτζπθ), Μαλέα Ρ πκτ β (δ κλδεσμ, ζ ιΪθ λα πθ βθ Παδ αΰπΰδεά βμ Ι σ β αμ δ αε δεά βμ Ι κλέαμ), Κα λέθα Σλέηβ-Κτλκυ (δ κλδεσμ), ι ζδε δεά Φυξκζκΰέα), Κα λέθα Υα αβεπθ αθ έθκυ (αλξδ Ϋε πθ, λξδ ε κθδεάμ), άηβ λα Υα αβ Ϊίία (αλξδ Ϋε πθ, Θ πλέα βμ λξδ ε κθδεάμ), ζΫθβ Υκθ κζέ κυ (παδ αΰπΰσμ, ΢ξκζδεά Παδ αΰπΰδεά). 2 Κ Φ 3 κ ε έη θκ κ γθδεσ ΚΫθ λκ λ υθυθ Φυ δευθ πδ βηυθ η φ ιάμ η ο γα αθαφΫλ αδ πμ ο . ΚΪπκδκδ απσ δμ/ κυμ δ Ϊ εκυ μ/κθ μ δ Ϊ ε δ π λδ σ λα απσ Ϋθα ηαγάηα α. 13 δίζδκΰλαφέα Ainley, R. (Ed.) (1998). New frontiers of space, bodies and gender. London: Routledge. Forgan, S. (1989). The architecture of science and the idea of a University. Studies in History and Philosophy of Science, 20 (40), 405-434. Galison, P. & Thompson, E. (1999). The Architecture of Science. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. Harding, S. (1986). The Science Question in Feminism. Ithaca: Cornell University Press. Haraway, D. (1991). Simians, cyborgs, and women: The reinvention of nature. London: Free Association Books. Keller-Fox, E. (1985). Reflections on Gender and Science. New Haven, CT & London: Yale University Press Λα Ϊ, . (1989). ΢υθΫθ υιβ η βθ πδ άηβ. β φυ δεσ E. F. Keller: ΢εΫο δμ ξ δεΪ η η, 4, 62-67. Λα Ϊ, ., ΚαλΪία κμ ΢., & Υα αβεπθ αθ έθκυ, Κ. ( πδη.) (2007). Η π ο α π .Θ η α. 1900-1980. [ ] οπ αυ αζκθέεβ: λδ κ Ϋζ δκ Παθ πδ άηδκ Θ Φπ κΰλαφέαμ Θ κ φτζκ εαδ η α ου/ η – αυ η αζκθέεβμ, Μκυ έκ αζκθέεβμ. Παθ κτζβ, Ο., Λα Ϊ, ΢., & Υκθ κζέ κυ, . (2006). Μαγάηα α φτζκυ εαδ δ σ β αμ α πλκπ υξδαεΪ πλκΰλΪηηα α πκυ υθ πθ ζζβθδευθ παθ πδ βηδυθ: υΰελδ δεά εαδ υΰξλκθδεά πλκ Ϋΰΰδ β. Σ γ ο η Ρ θ πα υ η, 147, 130-140. αά, Μ. (2006). Φτζκ εαδ φυ δεΫμ πδ άη μ: Ϋηφυζα επαδ υ δεΫμ λα βΰδεΫμ υπκθση υ άμ κυμ. Θ α α λ σ υπα εαδ η πα υ η, 7 (1), 97-128. 14