2006 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması

T.C. KÜLTÜR VE TUR ZM BAKANLI I Kültür Varlklar ve Müzeler Genel Müdürlü ü 28 MAYIS - 01 HAZ RAN 2007 ÇANAKKALE T.C. Kültür ve Turizm Bakanl  Yayn No : 3112-1 Kültür Varlklar ve Müzeler Genel Müdürlü ü Yayn No: 125-1 YAYINA HAZIRLAYANLAR Kapak ve Uygulama ISBN: ISSN: 978-975-17-3315-3 1017-7663 Kapak Foto raf: (Amber From The Artemision At Ephesus In The Museums Of stanbul And Selçuk/Ephesus) Not : Bildiriler, sahiplerinden geldi i ekliyle ve geli srasna göre yaymlanm tr. Kitapta yaymlanan yazlarn tüm sorumlulu u yazarlarna aittir. KÜLTÜR ve TUR ZM BAKANLI I DÖS MM BASIMEV ANKARA-2008 Ç NDEK LER Mustafa AH N, Serkan GÜNDÜZ, Erdo an ASLAN Myndos Sualt Ara trmlalar 2006 .................................................................................... 1 Mustafa AH N, Do an YAVA , Recep OKÇU, Derya AH N znik Yüzey Ara trmas 2006 ......................................................................................... 11 Asuman BALDIRAN 2005 Yl Ta kent (Konya) Yüzey Ara trmas .................................................................. 27 Güngör KARAU UZ Zonguldak li ve lçeleri Yüzey Ara trmas 2006 ............................................................. 43 Güngör KARAU UZ Karadeniz Ere lisi ve Amasra Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Baz Eserler Hakknda ..................................................................................................... 55 Necmi KARUL Aktopraklk 2004-2006 Yl Çal malar Genel Bir De erlendirme ................................... 65 Turgut H. ZEYREK Besni (Adyaman) Yüzey Ara trmas 2006 ...................................................................... 79 Oktay BELL 2006 Ylnda Do u Anadolu Bölgesi’nde Urartu Baraj, Gölet ve Sulama Kanallarnn Ara trlmas ...................................................................... 87 Ümit AYDINO LU Erdemli ve Silifke Arasnda Kentle me ve Tarmsal Organizasyon Ara trmas 2006 ......................................................................................................... 105 Serra DURUGÖNÜL, Murat DURUKAN, Ercan A KIN, Erkan ALKAÇ, Deniz KAPLAN, Hatice KÖRSULU 2006 Yl Korykos (Kzkalesi) Yüzey Ara trmas ........................................................... 115 Thomas CORSTEN Kibyra 2006 ................................................................................................................. 125 Martin SEYER Die Kampagne 2006 - Forschungen Zum “Corpus Der Lykischen Sprachdenkmäler” .................................................................... 133 Halil Hamdi EK Z Etiyoku u dolleri ve Karayav an dolleri ....................................................................... 147 Ay e AYDIN Anamur Müzesi’nde Bulunan Erken Hristiyanlk-Bizans Dönemi Ta Eserleri ................ 159 2006 YILI KORYKOS (KIZKALES ) YÜZEY ARA TIRMASI Serra DURUGÖNÜL* Murat DURUKAN Ercan A KIN Erkan ALKAÇ Deniz KAPLAN Hatice KÖRSULU 2006 yl çal malarmz tapnak, sütunlu yol, ‘kamu yaps’ ve Kzkalesi’nin hinterlandnda gerçekle tirdi imiz yüzey ara trmalarndan olu mu tur. Korykos Tapna  Tapna n mevcut hâli ile yaplan ölçümler sonucunda, uzun kenarda görülebilen birbirine en uzak sütunlarn arasnn 40.20 m., ksa kenarda görülebilen birbirine en uzak sütunlarn arasnn ise 25.40 m. oldu u anla lm tr. imdiki verilerle iki sütun arasndaki mesafe yakla k 2.80 m. olarak ölçülmü tür. Tapna n 10x16 sütunlu bir plan oldu u dü ünülebilir ancak kaz çal malar sonucunda bu plann de i me olasl  bulunmaktadr1. Yap Korinth düzenine sahiptir2. Tapna n cella yaplanmas, mimari elemanlarnn tamamen daha geç dönemlerde ba ka yaplarda kullanlmasndan dolay tahrip olmu durumdadr. * Prof. Dr. Serra DURUGÖNÜL, Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, 33 342 Çiftlikköy Kampüsü, Mersin/TÜRK YE Ad geçen Mersin Üniversitesi ö retim elemanlarna ve doktora ö rencisine, ara trmaya olan katklarndan dolay te ekkür ederim. T.C. Kültür ve Turizm Bakanl , Kültür Varlklar ve Müzeler Genel Müdürlü ü’ne vermi olduklar çal ma izninden dolay; bu yl Samsun Koruma Kurulu’ndan, çal mamza yapc katklarda bulunarak katlm olan temsilcimiz sayn pek Karaman’a da ayrca te ekkür ederim. 1 S. Durugönül/M. Durukan/G. Mietke, “2004 Yl Korykos (Kzkalesi) Yüzey Ara trmas”, 23. Ara trma Sonuçlar Toplants, 1. Cilt, Ankara, 2006, 21-24. 2 Korykos Tapna ’na ait Korinth ba lklar için bkz. D. Kaplan, Korykos Antik Kentinin ve Kilikia Bölgesi’nin Korinth Sütun Ba lklar”, Olba XIV, Mersin (Baskda). 115 Tapnak uzun kenarlar çevresindeki alandan daha yüksek bir konumdayken, ksa kenarlarnda ana kaya tapnaktan yüksek bir konuma sahiptir. Bundan dolay yapya kuzey ve güney yönlerinden bakld nda tapna n podyumlu bir alt yapya sahip oldu u dü ünülebilir. Tapna n çevresinde bir çok üst yap eleman bulunmaktadr. Ar itrav ve friz bloklar ayn ta bloku üzerinde çal lm olmakla birlikte in situ uzunluklarnn korunmu oldu u görülmektedir. Bu bloklarn 1.60 m. olan in situ uzunlu u ile tapna n 2.80 m. oldu u anla lan sütun aralklarnn ölçüleri birbirleri ile uyum içerisinde de ildir. Bundan dolay bu ar itrav-friz bloklarn tapna a ait olmama ihtimalleri do maktadr. Sütunlu Yol Bugünkü karayolunun (Mersin-Silifke) kuzeyinde ve kara kalesinin hemen kar snda, sütun tamburlar, ba lklar ve üst yap elemanlarna rastlanm tr. Sekiz adet in situ konumdadr. Sütunlu yolun eni kuzeyde 14.40 m., güneyde 9.40 m.dir. Sütunlarn yükseldi i podyumun güneydeki eni 1.43 m., kuzeydeki eni ise belirlenememektedir. ç duvar uzunlu u 40 m. (yoldan itibaren); sütun aralklar 2.90 m, (interkolumnium -bir sütun ortasndan, di erine-); sütun çap 79 cm.; sütun ba l nn geni li i 75 cm., derinli i 106 cm. ve yüksekli i 79 cm.dir; üç fascia’l ar itravn yüksekli i 72 cm., uzunlu u ise korunmu hâliyle 2,85 m.dir. Konsollu korni lerin yüksekli i ise 55 cm.dir. Sütunlar üzerinde bulunan Korinth ba lklarnn hemen üzerinde üç fascial ar itravlar ve konsollu korni ler bulunmaktadr. Korykos sütunlu caddeye ait herhangi bir yazt bulunamad ndan yapnn tarihi, mimari bezeme elemanlarnn stilistik incelemesi sonucunda anla lmaktadr. Ar itrav bloku üzerinde herhangi bir süsleme eleman bulunmamaktadr. Sütunlu caddenin konsollu korni lerinin konsollarnn etrafnda bulunan yumurta-ok dizisi ve konsollar arasnda yer alan kasetlerde çe itli çiçek bezemeleri yer almaktadr. Konsollu korni lerin simalarnda herhangi bir bezeme yer almamaktadr. Konsollarn etrafn çevrelemi olan yumurta-ok dizisi, Severuslar Dönemine tarihlenmektedir. Kasetler içerisindeki çe itli çiçek süslemeleri, stilistik olarak Do u Da lk Kilikia’da bulunan ve M.S. 2. yüzyln sonlarna tarihlenen tapnak mezarlarn süslemeleri ile Suriye ve Filistin’de bulunan Severuslar Dönemine ait süslemeler ile benzerlik 116 göstermektedir3. Sütunlu cadde içerisinde iki adet detaylandrlmam Korinth sütun ba l  bulunmaktadr. Her ikisi de ayn özellikleri göstermektedir. Bu ba lklar M.S. 2. yüzyln sonu ve M.S. 3. yüzyln ba na tarihlenmektedir4. Korykos sütunlu caddesine ait detaylandrlmam Korinth ba lklar ve konsollu korni ler ayn tarih dilimine aittir. Bundan dolay Korykos sütunlu caddesi M.S. 2. yüzyln sonu ve 3. yüzyln ba na ait olmaldr. Bu tarihler içerisinde Kilikia bölgesinde Septimus Severus tarafndan yo un olarak mimari yaplanmalarda bulunulmu tur5. Bu nedenle sütunlu cadde, Septimus Severus Döneminde Kilikia bölgesinde gerçekle tirilen mimari yaplanmalar içerisinde dü ünülebilinir. Kamu Yaps Sütunlu yolun kuzey-güney do rultusunda ula m oldu u dü ünülen koyun 200 m. kuzeyinde ve tapna n da 400 m. kadar do usunda ilginç bir yapya rastlanm tr. Yap 7X9 sütun düzenine sahiptir. Sütunlar 0,50-0,52 cm. çapndadr. ki sütun aras 2,10 m.dir. 2006 ara trma sezonunda yapnn etrafn ve içini yo un bir ekilde doldurmu bulunan makiler temizlenmi tir. Bu çal ma sonrasnda bir çok blok ortaya çkartlm tr. Bu bloklar ar itrav-friz ve konsollu korni lerdir. Söz konusu bloklarn burada bulunan ve kamu yaps oldu u dü ünülen yapnn üst yap elemanlarna ait oldu u anla lm tr. Ar itrav ve friz burada ayn ta blokun üzerinde çal lm tr. Ar itrav üç fascialdr ve üzerinde herhangi bir bezeme eleman bulunmamaktadr. Frizlerde ise yumurta-ok dizisinin bulundu u blok di srasyla son bulmaktadr. Ayrca blok, arka yüzeyinde ar itrav fascialar ile belli edilirken friz ksm düzle tirilerek bo braklm tr. Bunun yan sra ar itravlarn altnda içleri bo braklan softler 3 P. Pensabene , “Marmi d’Importazione, Pietre Locali e Committenza Nella Decorazine Architettonica di eta Severiana in Alcuni Centri Della Province Syria et Palastina e Arabia”, Archeologia Classca XLIX, Roma, 1997, g. 151. 4 D. Kaplan, “Korykos Antik Kenti’nin ve Kilikia Bölgesi’nin Korinth Sütun Ba lklar” Olba XIV ( Baskda), Mersin, 2006. Benzer örnekler için bkz. M. Quattrocchi, “Elementi della Decorazione Architetttonica Dall’Edico Circolare”, Elaiussa Sebaste II (ed. E. E. Schneider), Roma, 2003, 366; E. Emel , Olba’daki Tapnak Planl Ant Mezar, Co kun Özgünel’e Arma an (Baskda), 2006; E. Brümmer , “Der Römische Tempel von Dmeir.Vorbericht”, DaM Band 2,, Mainz, 1985, 61, Tafel 25, a.b; P. Pensabene, “Marmi d’Importazione, Pietre Locali e Committenza Nella Decorazine Architettonica di eta Severiana in Alcuni Centri Della Province Syria et Palastina e Arabia”, Archeologia Classca XLIX, Roma, 1997, 300, Fig. 21. 5 P. Pensabene , “Marmi d’Importazione, Pietre Locali e Committenza Nella Decorazine Architettonica di eta Severiana in Alcuni Centri Della Province Syria et Palastina e Arabia”, Archeologia Classca XLIX, Roma, 1997, 404. 117 görülmektedir. Bu bloklar tarihlendirmek için frizin üst ksmnda ve di srasnn altnda bulunan yumurta-ok dizisinden yararlanlm tr. Çanak diyagonal bir yay eklinde olup altnda bulunan friz ile bütünle ir ve böylelikle yumurtann bütününü tamamen kaplamaktadr. Çanak içerisinde kalan yumurta, çanaktan oldukça derin bir ekilde ayrlm durumdadr. Çanaklar arasnda kalan ok dizisi ise kanatsz bir ekilde a a ya do ru inmektedir. Yumurta-ok dizileri stilistik olarak M.S. 2. yüzyln sonlarna tarihlenen Knidos Korinth Tapna ’nn sima bloku üzerinde bulunan yumurta-ok dizisiyle6 ve Limyra Çe mesi ve Tiyatrosu’nun süslemeleriyle benzer özellikler göstermektedir7. Söz konusu yap içerisinde birer adet on ve Korinth ba l  bulunmaktadr. on sütun ba l nn yüzeyde kalan ksmnda yumurta-ok dizisi görülmektedir. Korinth sütun ba l  stilistik inceleme yapmaya izin verir durumdadr. Bu ba lk tek kalathos blokundan olu maktadr ve iki sra akanthus yaprak çelengine sahiptir. Yapraklar oldukça geni tir ve kalathos yüzeyini sarmaktadr. Yapraklarn damarlar geni tir. Yaprak dilimleri geni bir ekilde açlm tr ve sivri yaprak uçlarna sahiptirler. Sivri yaprak uçlar ve parmaklar ise yatay ve düzgün bir ekilde uzanarak kom u akanthus yapra nn sivri olan uçlar ile birle mektedir. Üst akanthus yaprak çelenginin yapraklar, alt akanthus yaprak çelengine ait yapraklarn üstünden yükselerek alt sra akanthus yapraklarnda oldu u gibi, di leri kom u yapra n sivri olan yaprak uçlaryla birle mektedir. Üstteki akanthus yapraklarnn arasndan küçük prizma eklindeki kaulis yükselip kaplama yapraklarn ta maktadr. Kaplama yapraklar içerisinden çkan heliksler, abakus duda  altnda kvrm yapmaktadr ve aralarndaki dar bo lukta abakus çiçe i sap bulunmaktadr. Bu ba lk stilistik olarak erken Severus Dönemine ait Korinth ba lklarnn özelliklerini göstermektedir8. Sonuç olarak kamu yaps olarak yorumlanan yapnn içerisinde birer adet Korinth ve on sütun ba lklarnn bulunmas bu yapnn hangi düzende oldu u sorusunu cevaplayacak bulgular vermemektedir. Ancak Korinth ba l  ile 6 . H. Mert , “Knidos Korinth Tapna ”, Ramazan Özgan’a Arma an, 230-248, stanbul, 2005, 237 res. 14. 7 A. Dinstl, Bauornamentik am Theater von Limyra, Jahreshefte Band 57, Wien, 1987, 220. 8 K. S. Freyberger, Stadtrömische Kapitelle aus der Zeit von Domitian bis Alexander Severus: Zur Arbeitsweise und Organisation stadtrömischer Werkstätten der Kaiserzeit, Mainz, 1990, 127 Taf. 303; P. Pensabene , “Marmi d’Importazione, Pietre Locali e Committenza Nella Decorazine Architettonica di eta Severiana in Alcuni Centri Della Province Syria et Palastina e Arabia”, Archeologia Classca XLIX, Roma, 1997, 394 Fig. 153, 54, 53; M. Kado lu , Die scanae frons des Theaters von Nysa am Mäander (Doktora Tezi Freiburg Albert-LudwigsÜniversitesi Yaynlanmam Doktora Tezi), Freiburg., 2002, 311 Abb.96. 118 ar itrav friz bloklar üzerindeki yumurta-ok dizisinin ayn tarih dilimi içerisine ait olmas, belki de yapnn Korinth düzenine sahip oldu unu göstermektedir. Yap, ele geçirilen arkeolojik veriler ile incelendi inde, genel olarak erken Severuslar Dönemine tarihlenebilmektedir. Dev irme Malzemelerden Bir Yap Kamu yaps olarak adlandrlm ve yukarda ele alnm olan yapnn batsnda, dev irme malzemelerden olu turulmu ve derinli i 4 m. civarnda olan bir yap kalntsna rastlanm tr. Duvar örgüsünde Bizans Dönemi kilise mimarisinde görülen ikiz pencere parçasnn da bulunmas, bu yapnn Bizans Döneminden sonraya ait oldu unu göstermektedir. Güneyinde, batya do ru kavis yapan bir kap açkl  vardr. Yapnn bat tarafnda da bir giri açkl  tespit edilmi tir. Giri in içinde dört adet sütundan olu turulmu bir taban bulunmaktadr. Sütunlardan üçü, uteslerinin bezemesiyle farkllk göstermektedir. Bu nedenle burada iki farkl yap (veya farkl dönemler?) söz konusudur. Korykos Ky Yaplanmalar Korykos kys boyunca do u-bat aksnda uzanan alan, ‘kamu yaps’na giden ve belki bütün ky boyunca uzanan bir tali yoldur. ‘Kamu yap’sna yakn bir alanda rastlanan sütun gövdeleri, bu yolun da sütunlu bir yol olma ihtimalini beraberinde getirmektedir. Sütunlarn çap 40 cm.dir. ki sütunun aras ise 1.80 m. civarndadr. Kyda çok miktarda üst yap elamanna da rastlanmaktadr. Bu üst yap elamanlarndan yola çkarak yolun kuzey tarafnn sütunlu ve revakl oldu u dü ünülebilir. Yolun kuzeyinde kap söve yeri korunmu olan ve anlan yola açlan mekânlar tespit edilmi tir. Böylelikle ky kesimindeki birçok yaplanmann, küçük atölyelerle ba lantl oldu u anla lm tr. Balkçlk ve di er üretim ile ilgili faaliyetlerin burada yürütülüp, atölyelerin merdivenlerle denize ba lantlarnn oldu u görülmü tür. Bizans Döneminde bu yaplanmalarn kullanm devam etmi ancak çok de i ime u ratlm tr. Yol, do u tarafta kuzey-güney aksl büyük bloklarla olu turulmu bir duvarla kesilmektedir. Bu bloklar yolun zemin dö emesine ait olabilecekleri gibi daha geç bir evreye de ait olabilirler. Ayrca ky boyunca kanal bulunmaktadr. Bu kanallarn yol ile ça da olduklar ve kuzeyden akan ya mur sularnn denize aktlmas için yapldklar dü ünülebilir. 119 Liman surlar ky boyunca devam etmektedir. Revaklarla olu turulmu görkemli bir sütunlu yola sahip olabilece i dü ünülen yolun görüntüsünün, ça da olmalar durumunda bu surlarla kapatlm olaca  ortaya çkmaktadr. Surun dev irme malzemeleri, bu olu umun geç oldu unu dü ündürmektedir. Ancak kamu yapsnn önündeki bölümde iki evre gözlemlenmektedir. Büyük bloklarla yaplm ilk evresi Roma Dönemini, küçük ta bloklarla yaplm ikinci evresi ise Bizans Dönemini i aret etmektedir. Korykos Hinterland’ Yüzey Ara trmalar likler Bu yl gerçekle tirilen yüzey ara trmasnda özellikle Korykos’un da lk kesiminde çok sayda zeytinya  ve arap i liklerine rastlanm tr. Korykos kiliselerinin güneyinde, bugün kullanlan anayolun ise kuzeyinde iki adet i lik bulunmu tur. Dikdörtgen bir plana sahip olan bu i likler, ana kayaya oyularak olu turulmu tur. Her iki i likte de tek bir ezme düzlemi bulunmaktadr. Bu i liklerde ah ap rekonstrüksiyonun oturdu u fulkrum deliklerine sahip duvarlar görülmektedir. Kesme ta larla örülen bu duvarlar, özensiz ve irili ufakl dikdörtgen ta lardan yaplm tr. Bu i liklerin ezme düzlemlerinin yannda ise oval forma sahip olan birer toplama fçs yer almaktadr. Mezarlar 2006 ylnda Korykos’ta ve yakn çevresinde yürütülen yüzey ara trmalarnda, Olba bölgesinde sk görülen mezar tiplerinin yeni örnekleriyle kar la lm tr. Antik Dönemden itibaren soyguncularn ilk hede olan bu mezarlarn tümü, ksmen ya da tamamen tahrip edilmi tir. En yo un grubu “chamosorium” tipi mezarlar olu turmaktadr. Ara trmalarn yürütüldü ü her noktada kar la lan bu mezarlar üzerinde tarihlemeye yardmc olabilecek baz kabartmalar bulunmaktadr. Kapaklarda yer alan bu kabartmalar Dioskur takkeleri, çelenk, rozet ya da haç motierinden olu maktadr. Korykos Nekropolü’nde görülen benzer örneklerden yola çkarak, bu mezarlardan haç moti ta yanlarn Erken Bizans, di erlerinin ise Geç Roma Dönemine ait olduklar dü ünülmektedir. Ayrca içinde bulunduklar yerle imlerin karakteri de bu tespiti desteklemektedir. 120 En sk rastlanan di er mezar tipi, “tonozlu aedicula mezarlar” olarak tanmlanan formdur. Büyük bir aediculaya benzeyen bu antlar, genellikle tek bir ki i için yaplm olmalaryla dikkat çekmektedir. Aediculann içindeki mezarlar chamosorium, lahit ya da sabit tekneler (kaya lahdi) eklinde olabilmektedir. Genellikle büyük blok ta larla ve harç kullanlmadan in a edilmi olan bu antlarn en fazla öne çkan özelli i, yapya önemli bir görkem kazandran tonozudur. Baz mezarlarda ise, tonoz yerine, ard k olarak dizilen kemerlere rastlanabilmektedir. Bu durumda mezarn üzeri harçl bir üst örtü ile kapatlmaktadr. Bölgede bu formun ortaya çk  M.S. 2. yüzyln ikinci yarsna rastlasa da, 2006 ylnda Demirciören (5 adet), Karadeveli ve Halilören’de tespit edilen örnekler, yap üzerinde ya da yapdan dü mü olan haç motieri sayesinde, Erken Bizans Dönemine tarihlendirilmi tir. Ara trmada rastlanan bir ba ka mezar tipi, kaya mezar ya da kaya odas olarak tanmlanan formdur. Bu mezarlarn bazlar basit mimari de i iklikler göstermekte ve geleneksel formun d na çkmaktadr. Özellikle Halilören mevkiinde iyi korunmu örneklerine rastlanm olan bu mezarlardan birinde, giri in önünde bir tonoz kullanlm ve bir çe it pronaos yaratlm tr. Tonozun kilit ta  üzerinde alt kollu bir rozet, mezarn kapsnn üzerinde ise apotropeik amaçl bir çift el görülmektedir. Ayrca giri in sa ndaki duvarda bir sunak kabartmas bulunmaktadr. Rozet, el ve sunak kabartmalar bölgede sk rastlanan unsurlardr. ki basamakla inilen mezar odasnda, triklinium formunda ve üst üste iki sra hâlinde dizilmi toplam 6 yatak bulunmaktadr. M.S. geç 2. ya da 3. yüzyla ait bir örnek oldu u tahmin edilmektedir. Karadeveli mevkiinde bulunan bir di er örne in ön tarafna ise duvarlar örülmü ve d ardan görülmesi engellenmeye çal lm tr. Bu mezarn da Hristiyanlk Dönemi öncesine ait olabilece i, M.S. geç 2. ve 3. yüzyl civarna tarihlenebilece i dü ünülmektedir. Karadeveli mevkiinde rastlanan bir di er mezar tipi, “semerdam çatl aedicula mezar” olarak tanmlanan formdur. Üç taraf duvarlarla örülü olan bu formun önü açktr. çinde chamosorium tipinde bir mezar bulunan yapnn üst örtüsü korunmam tr. Ancak Çatören’de bulunan benzer bir örnek, bu tip mezarlarn semerdam çatya sahip olduklarn göstermektedir. Bu mezar tipi M.S. 2. yüzyl sonlarna do ru ortaya çkm , 3. yüzyl ve hatta biraz daha geç bir döneme kadar kullanlm tr. Bu formlarn d nda, yüzey ara trmasnn yürütüldü ü hemen her noktada, lahit ve kaya lahti (ana kayadan koparlmam olan lahitler) gibi sk rastlanan mezarlar da tespit edilmi tir. Roma Dönemine ait olanlar üzerinde çe itli rozetler, üzüm salkmlar, çelenkler, sunaklar ve Dioskur takkeleri bulunan bu tiplerin Erken Hristiyanlk Dönemine ait örnekleri üzerinde ise, daire içinde bir haç motine sklkla rastlanm tr. 121 Gömeç Mevkii Gömeç mevkiinden eytan Deresi vadisine ini te olu turulmu bulunan bir mekân incelenmi tir. Kap lentosu üzerinde kalkan i areti bulunan ve Yaplkaya’daki9 gibi önüne poligonal duvar örülerek olu turulmu bulunan mekânn iç ksmnda ana kayaya arkosol ekli verilmi tir. Arkosolün üzerinin ise ah apla kapatld  hatl deliklerinden anla lm tr. Bu mekânn arka tarafnda bir sarnç bulunmaktadr. Yaplkaya ile benzerli inden dolay, bu mekânn da bir tapnak oldu u dü ünülebilir. Kap lentosu üzerinde bulunan kalkan kabartmasndan dolay da yapnn yönetici snf ile ili kilendirilmesi ve M.Ö. 2. veya 1. yüzyllara tarihlendirilebilece i anla lm tr. Demirciören Mevkii Bu mevki, birçok Da lk Kilikia kenti gibi kesintisiz olarak Hellenistik Dönemden, Bizans Dönemine kadar iskân edilmi tir. Antik bir yol yerle imin içine kadar yönlenmektedir ve Geç Roma veya Erken Bizans Dönemine ait ve tonozlu üst yapya sahip 5 mezar bu yerle imde a rl  olu turmaktadr. Bu mezarlardan birisi, ana kayadan faydalanlarak olu turulmu tur. Bu mezarlardan birisinin kuzey duvarnda daire içine alnm haç (malta haç) tasviri ve kemerlerin arasnn harçla örülmü küçük ta lardan yaplm olmas, mezarn geç bir tarihte, belki M.S. 4. veya 5. yüzylda yaplm oldu unu dü ündürmektedir. Roma Döneminin i çili ine i aret eden bir poligonal duvar ve yine poligonal duvar örgülü bir Geç Hellenistik veya erken Roma Dönemi evi, yerle imin özenli i çili ine i aret etmektedir. Bölgede günümüze ula an en iyi korunmu örne i te kil eden bu evin bat duvar içten 2.85 m., d tan 4.15 m. uzunlu a sahiptir. Güney duvar ise d tan 4. 45 m. ölçülmü tür. Yannda i lik ve sarnc olan Demirciören kulesi ise tarafmzca daha önce yaynlanm tr10. eytan Deresi Vadisi Bu vadinin do u yakasnda, çöplük alann kar snda, Sarayn’in kuzeyinde, iki taraf vadi olan ve güneye bakan bir burun üzerinde poligonal duvar örgülü bir küçük kule d tan 4.70-4.45 m., içten 2. 55-2.34 m. boyutlarna sahiptir. Duvar geni li i 105 cm.dir. Güney yöndeki giri i 90 cm. geni li indedir. Kap, bu yönde 9 S. Durugönül, Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien ,Oxford 1989, 58 vd. 10 S. Durugönül, Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien, Bonn 1998, 78. 122 bat kö ededir. Buna göre do u taraf 2.15 m., bat taraf 1.50 m. uzunluktadr. Bat taraf içten ise 20 cm.dir. Buradaki duvar geni li i ise 110 cm.dir. Bu ölçülerle, bu kule, daha önce tarafmzca yaynlanm kulelere güzel bir benzer örnek olarak eklenmi tir. Buradaki kule, gözetleme alannn geni li i ile özellikle dikkat çekmektedir ve sahili oldu u kadar, hinterland da koruma amaçl in a edilmi tir. Duvar i çili inin, yaztl benzer örneklerle kar la trlmas sonucu Hellenistik Döneme tarihlendirilmesi gereken bu kule, erken Roma Döneminde Sarayn kulenin güneyine in as ile konumunda daha da güçlendirilmi olmaldr. Halilören (Alveren) Mevkii Hallören (Alveren) Gedikkonu ’ta kline üzerinde yatan bir gür kabartmas oldukça kaba i lenmi olmas ile dikkati çekmektedir. Kabartmann altnda kap giri yerleri korunmu olan ancak mezar yerleri tahrip edildi i için ma ara benzeri görünüme bürünmü olan bir bölüm vardr. Yatan gür, iri gö üs, kalça ve uzun giysisine ra men bir erkek olarak tanmlanmaldr. Bölgede bulunan ve yaynlanm olan kline sahneli kabartmalarda genel olarak stilistik detay ve ikonograk özellik verecek kadar iyi i çili e sahip olan örneklerin yan sra eytan Deresi vadisindeki bir örnekte11, yine burada oldu u gibi vücut oranlar bozuk ve kaba i lenmi olan bir erkek kabartmas bulunmaktadr. Hallören (Alveren) Gedikkonu ’taki bu örnek de eytan Deresi’ndeki kabartma gibi özensiz bir geç Roma çal mas olmaldr. 11 S. Durugönül, Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien ,Oxford 1989, 231 No. 27. 123