12/8/24, 8:08 π.μ. Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα | ΕΦΣΥΝ ΥΠΟΚΛΟΠΕΣ ΓΑΖΑ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ PODCAST ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ Dreamstime.com Ωδεία και Μουσικά Σχολεία Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα ΝΗΣΙΔΕΣ ΝΗΣΙΔΕΣ 10.08.24 06:00 Ιωάννης Ανδρόνογλου* Δ ανειζόμαστε για τον τίτλο του άρθρου τα λόγια του Οδυσσέα Ελύτη για να αναδείξουμε τον σπουδαίο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα ωδεία (κυρίως τα δημοτικά) και τα μουσικά σχολεία στο πολιτιστικό παρόν και μέλλον της Ελλάδας με προβολή της έννοιας της ελληνικότητας, μιας και βιώνουμε την παγκόσμια μεταμοντέρνα πραγματικότητα. https://www.efsyn.gr/nisides/442940_psifidota-gia-mian-anoixi-stin-ellada 1/5 12/8/24, 8:08 π.μ. Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα | ΕΦΣΥΝ Αυτό το ζήτημα αναβιώνει καθώς είχε τεθεί και στις αρχές του 20ού αιώνα από τον μουσουργό Μανόλη Καλομοίρη και αφορούσε τη δημιουργία εθνικής έντεχνης μουσικής όπως και της προβολής της από τους μουσικούς θεσμούς. Η θεώρηση αυτή αντικατόπτριζε την ευρύτερη πολιτιστική πολιτική του μεγάλου Κρητικού πολιτικού, Ελευθερίου Βενιζέλου, και τη -δικής του επίδρασης- λογοτεχνική Γενιά του ’30 που υποστηρίζει τον δημιουργικό διάλογο του Ελληνικού Πνεύματος με τον Δυτικό Κόσμο (Ανδρόνογλου, «Η ελληνική παραδοσιακή μουσική ως πηγή έμπνευσης στη σύνθεση έργων για κιθάρα», Αεράκης, 2020). Από το 1950 και εντεύθεν η ελληνική ταυτότητα μετατοπίζεται από το έθνος στον λαό και τα κριτήρια μετατρέπονται από πολιτιστικά σε πολιτικά (Τσαούσης, «ΕλληνισμόςΕλληνικότητα», Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2009). Σε επίπεδο προγραμμάτων σπουδών τόσο των ωδείων όσο και των μουσικών σχολείων της χώρας προβλέπεται η εκμάθηση και προβολή του έργου νεοελλήνων μουσουργών. Αυτό όμως οφείλει να συμβαίνει σε μόνιμη βάση και όχι σπασμωδικά, με πρωτοβουλία των καλλιτεχνικών διευθύνσεων των ωδείων, των διευθύνσεων των μουσικών σχολείων και με κατευθυντήριες γραμμές από τα υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού. Δροσιστικό Χαλάκι Σκύλου Ανοικτό Ο Θεοδωράκης («Το Χρέος», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2011) εν έτει 1970 διατυπώνει: «Η εθνική κουλτούρα αποτελεί τη βάση της συγκρότησης τόσο της ανθρώπινης προσωπικότητας όσο και των εθνικών ομάδων» (σ. 217). Για μεγαλύτερη σαφήνεια, τα παραπάνω τίθενται στο πνεύμα του δημιουργικού πατριωτισμού σύμφωνα με τον οποίο υφίσταται ο σεβασμός και η εκτίμηση προς https://www.efsyn.gr/nisides/442940_psifidota-gia-mian-anoixi-stin-ellada 2/5 12/8/24, 8:08 π.μ. Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα | ΕΦΣΥΝ τους άλλους λαούς παρά η απόρριψη και η μισαλλοδοξία, στοιχεία που προτάσσει ο αντιδραστικός εθνικισμός. Γιατί όμως να υφίσταται αυτή η περιεχομενική μορφή σε επίπεδο εκπαίδευσης και συναυλιών; Εκπαιδευτικά, η διδασκαλία και καλλιτεχνικές δράσεις με ερμηνείες μνημειωδών έργων μεγάλων νεοελλήνων μουσουργών αποτελούν βιωματικό μάθημα Ιστορίας της Νεοελληνικής Μουσικής για τους σπουδαστές/τριες των ωδείων και μουσικών σχολείων αλλά και κατανόηση της σύνδεσης της Ιστορίας της Μουσικής με την κοινωνικοπολιτική Ιστορία. Ο πολιτισμός ως Ιστορία είναι η πιο μακρόπνοη σύμφωνα με τον Braudel (Γραμματική των Πολιτισμών, ΜΙΕΤ, 2017). Επίσης, και όσον αφορά τις ευρύτερες τοπικές κοινωνίες, λόγω του ότι τα ωδεία και τα μουσικά σχολεία είναι δημοτικά (μιας και αναφερόμαστε σε αυτά) και κρατικά αντίστοιχα, οφείλουν να λειτουργούν ως κοινότητες πρακτικής και μάθησης με σκοπό την οικοδόμηση γνώσης και της μετάδοσής της στους πολίτες ως περιφερειακούς συμμετέχοντες ή αλλιώς παρατηρητές. Ως γνώση, για το συγκεκριμένο ζήτημα ορίζουμε τα έργα-μνημεία του παγκόσμιου αλλά και του νεοελληνικού μουσικού πολιτισμού που εδώ μας αφορά. Το γεγονός λειτουργίας των ωδείων και των μουσικών σχολείων ως κοινοτήτων πρακτικής και μάθησης ορίζονται από τον κοινωνικοπολιτισμικό τους ρόλο και με προοδευτικό πρόσημο που στην ελληνική Ιστορία ανάγεται στην περίοδο διακυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου που αντιμετώπιζε το σχολείο [στην περίπτωσή μας και το ωδείο] ως θεσμό, κρατικό και πολιτισμικό στην ελληνική κοινωνία (Μελετιάδης, στο «Η πολιτική κληρονομιά του Ελευθερίου Βενιζέλου: συνέχειες και ασυνέχειες», Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», 2021). Παιδαγωγικά, αυτό ανάγεται στο προοδευτικό κίνημα και στις θεωρήσεις του Αμερικάνου παιδαγωγού John Dewey. Οσον αφορά το περιεχόμενο που αφορά την προβολή νεοελλήνων μουσουργών τίθεται υπό ευρύτερο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο. Ετσι, στη σημερινή μεταμοντέρνα παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, καθώς ο Μεταμοντερνισμός οριοθετεί τον εθνικό λόγο κατά τον Giddens («Κοινωνιολογία», Gutenberg, 2002), κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση της τοπικότητας και της προώθησης των μνημείων του νεοελληνικού μουσικού πολιτισμού, πέραν των προερχόμενων από τη δυτική έντεχνη μουσική δημιουργία που αποτελούν έργα εκ των ων ουκ άνευ όπως ορίζεται από την ύλη σπουδών τόσο για τα μουσικά Σχολεία όσο και για τα ωδεία της χώρας. Το φιλόμουσο κοινό της χώρας μας πρέπει να κατανοεί όχι μόνο αισθητικά και https://www.efsyn.gr/nisides/442940_psifidota-gia-mian-anoixi-stin-ellada 3/5 12/8/24, 8:08 π.μ. Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα | ΕΦΣΥΝ αφηρημένα αλλά λογικά και συγκεκριμένα όπως διατυπώνει ο Μίκης Θεοδωράκης (ό.π.). Ετσι, σε αυτή την πρόταση υπάρχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και ιδέες που το αφορούν και το κατανοούν. Σύμφωνα με τον Braudel (ό.π.) κάθε συλλογισμός χρίζει ενός γενικότερου συστήματος αναφοράς. Σχετικά με την πρόταση του άρθρου θα μπορούσαμε να πούμε ότι διαπνέεται το πνεύμα του διαλεκτικού υλισμού όπου η τέχνη ανήκει στο γενικότερο παιδευσιακό εποικοδόμημα που καθορίζεται από τις κοινωνικοϊστορικές συνθήκες (Ανδρόνογλου, 2020). Εν κατακλείδι, κατανοούμε τη σημασία του όρου δημοτικό και κρατικό για τα ωδεία και μουσικά σχολεία της χώρας όπως και το χρέος τους να προβάλλουν την έννοια της ελληνικότητας αφουγκραζόμενα τα σημεία των καιρών τόσο στη μουσική εκπαίδευση όσο και στην κοινωνία γενικότερα καθώς κοινωνία και πολιτισμός είναι αλληλένδετα (Braudel, ό.π.). Σαφώς δεν αποτελούν «ανήλιαγα οικήματα» και «μαρμαρένιους τάφους» όπως διατυπώνει ο κατά τα λοιπά σπουδαίος της ελληνικής μουσικής, Μάνος Χατζιδάκις («Τα σχόλια του Τρίτου», Εξάντας, 1980) για τα ωδεία που ήδη υφίσταντο. Θεωρούμε ότι αυτές οι εκπαιδευτικές δομές μπορούν να αποτελέσουν ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα ή, κατά τον Μίκη Θεοδωράκη, για την «αναγέννηση της ελληνικής σκέψης και της ελληνικής τέχνης». *Διδάκτωρ Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μεταδιδάκτωρ και ακαδημαϊκός υπότροφος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Γιαννιτσών και καθηγητής κιθάρας του Μουσικού Σχολείου Γιαννιτσών Το Φυλλάδιο Lidl έχει Βγει, θα το βρεις εδώ Προϊόντα Υψηλής Ποιότητας και Μοναδικής Φρεσκάδας σε Lidl Τιμές! LIDL TAGS μουσική καλλιτέχνες σχολεία https://www.efsyn.gr/nisides/442940_psifidota-gia-mian-anoixi-stin-ellada μαθητές 4/5 12/8/24, 8:08 π.μ. Ψηφιδωτά για μιαν Ανοιξη στην Ελλάδα | ΕΦΣΥΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους. Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια. Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο. Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish. Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας https://www.efsyn.gr/nisides/442940_psifidota-gia-mian-anoixi-stin-ellada 5/5