matire
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « materia » (bwès po basti), çou ki dene on mot avou l’ cawete « -ire ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /ma.ˈtiʀ/ /ma.ˈtɛːʀ/ /matjɛ̃ʀ/
- (pa rfrancijhaedje) /matjɛːʀ/ /mat͡ʃɛːʀ/ /matjeʀ/ /mat͡ʃeʀ/; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 15.18 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ma.ˈtiʀ/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : ma·tire
Sustantif
[candjî]| singulî | pluriyal |
|---|---|
| matire | matires |
matire femrin
- çou k' ene sacwè, vicante ou nén, est fwaite avou.
- Après ça, vos vôrîz k' on rçuve les bresses grand å lådje totes vos troyreyes et vos pourcelreyes ! Nonna, saiss, valet; rén d' tot ça ! Å diåle bén lon vosse matire ås såçussons — Ernest Benoit (fråze rifondowe).
- Dispu Einstein, on sait kel matire et l' exhowe (enerdjeye), c' est deus sacwès aloyeyes — Lucyin Mahin.
- çou k' on doet aprinde a scole.
- Poy k' on aveut moens d' eures di cours, i faleut bén suprimer del matire — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
- çou ki vént foû d' on clå (abcès) ki trawe.
- Li clå esteut plin d' matire — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Parintaedje
[candjî]matirrece (noûmot, fr. purulent).
Sinonimeye
[candjî]- (çou k' ene sacwè est fwaite avou): sustance
- (çou ki vént foû d' on clå ki trawe): oumeur, pu, nichté, mannesté, måssîsté, mizere, troyreye, tchinisse, pourtén, måvasté, marmint; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 15.18 .
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S117
Ratournaedjes
[candjî]
çou ki rexhe d' èn abcès
Waitîz eto
[candjî]
Lijhoz l’ årtike matire (discramiaedje) so Wikipedia